*»* MOT SO KIEN NGHI VE GIAO DUC GS. Nguyen Dình Tri Trong nhiing nàm qua, vói nhùtng co gang vitdt bàc cùa dpi ngù giào vién (GV), càn bò giàng day (CBGD). càn bò nghién ciiu va quàn ly giào due. ebùng ta dà dat ditdc mot so thành tuu trong viéc phó càp giào due tièu hpc, tièn tói phó càp giào due bàc trung hpc ed sd d mot so dia phitdng, tàng quy mò dào tao va da dang bòa càc loai binb dào tao. Mot so ed sd tritòng lóp dà ditpc tu sua. xày dung mòi, khang trang hdn tritóc. Nhà xuàt bàli giào due co nhiéii thành tich trong viéc xuàt bàn sàeh giào kboa, sàeh tham khào cùa nhiéii càp hpc. Nhitng gitìa thitc trang cùa nén giào due vói yèn càu cùa còng nghiép bòa va bién dai bòa, yèn càu tièn tói bòi nbàp vói nén giào due cùa càc nitóe trong khu vite, cùa càc nitòc pbàt trièn, con mot kboàng càch khà xa. Là mot nguòi giàng day d Dai hoc Bach kboa Ha Nói tu 1956 dén nay, tói xin dóng gòp mpt so y kién. I. HIÉN TRANG CÙA GIÀO DUC 1. Dpi ngù GV, CBGD vùa thiéù, vita yèn. Mot trong nhùng yèn tò quan trpng quyét dnih chat lùdng dào tao là trinh dò va tàm huyét cùa dpi ngù GV, CBGD. Rò ràng là vói ciuig mot nói dung ehitdng trinh, néu tbàj^có trinh dò va yèn nghé day tbì hpc sinh sinh vién (HSSV) tièp thu bài giàng rat tot, con néu thày kbòng dù trinh dò giàng tbì HSSV rat khó bièu bài. Tói cho ràng chinh vi trinh dò va tàm huyét cùa thày chita dàp ùng yèn càu ma ta luòn co càm giàc ràng ehitdng trinh giào due cùa ta nàng. Day cùng là mot trong nhùng nguyén nhàn dàn dén bién titdng day thém hpc thém tran lan. Tói sé phàn tich thèm vi^ day thèm hpc thèm ò ditòi. Theo bào chi tbì nbiéu dia phitdng, nhà't là càc vilng san viing xa, con tbiéu giào vién; hièn titdng giào vién bò nghé vàn con, ty le giào vién dat chuàn ebita cao. Càc bién pbàp tình thè de kbàc phuc nhùng khó khan trèn lai kbòng dàm bào chat litdng dào tao. Càc trùòng dai hpc sit pham va cao dàng sit pham chita pbài là nhùng triuig tàm bùt ditdc hoc sinh gioì vào hpc. Kbòng it sinh vién sau khi tòt nghiép dai hpc su pham lai di tim viéc kbòng trong ngành giào due. O càc trùòng dai hoc, trong nbiìng nàm 80, do bién che, kbòng tuyén ditdc nbiéu CBGD mòi; hièn nay do so lùdng tuyén sinh tàng, co bién che. nhitng sinh vién tòt nghiép loai giòi bay xuàt sàc lai it miiòn ò lai trùòng làm CBGD nhit càch day 20 104
nàm trò ve truóc. LUdng qua thàp (duói 200.000d/thàng dó'i vói nhùng càn bó mói tot nghiép dudc ky hdp dóng giàng day) va it khà nàng ditdc cu di bòi ditdng, dào tao ò nuóc ngoài là hai yéu to' khong thu hùt sinh vién giòi d lai tritòng. Tuoi cùa nhiéu càn ho dàu ngành cao, tuoi trung bmh cùa dpi ngù CBGD chù chó't cùng khóng thàp. Su hàng hut dò cùa dpi ngù CBGD dai hpc là mot dièu rat dàng ngai. 2. PhUdng phàp giàng day cùa ta d tàt cà càc càp hpc vàn chù yéu là thày giàng, trò ghi. HSSV cila ta hpc trèn lóp mot càch thu dòng, khóng co tbòi quen chù dpng d$t càu bòi dó'i vói bài giàng cùa thày ngay tai lóp. Giàng day d mpi càp hpc déu phài nhàm phàt huy tinh tich cuc chù dóng, sàng tao cùa HSSV. Nhitng vói phudng phàp giàng day néu trèn, vói tbòi quen hpc tàp thu dòng ò lóp va vói vi#c di hpc thém tran lan ngay tu tièu hpc, HSSV khóng con tbòi giò tu hpc, tu dào sàu bài de biéii kién thùc, phudng phàp cùa thày thành kién thùc, phudng phàp cùa chinh mình, làm sao co thè chù dóng, sàng tao trong hpc tàp dudc. ò nhiéu truòng cùa càc nuóc Dóng Nam À, nguòi ta dà su dung mày chiéù, mày tinh, càc phudng tien nghe nhìn trong giàng day tu nhiéu nàm nay va dà thu dudc nhiéu ké't qua rat khà quan: gay hiing thù hpc tàp cho HSSV, tao dièu kién cho HSSV hpc tàp chù dóng trèn lóp, tàng bièu qua bài giàng. Néu ta day bang mày chié'u trèn lóp, phàt cho hpc sinh bàn chup bài giàng cùa thày sé dita lén mày chié'u thì chàc chan ké't qua tièp thu bài giàng cùa thày ò HSSV sé cao hdn nhiéu. SV khóng con bi le thuóc nhiéu vào viéc ghi chép bài, co thè hpc tàp chù dpng hdn, khò'i ludng kién thùc va phudng phàp ma thày muó'n truyén dat cho trò trong mot giò giàng sé tàng lén nhiéu, Muò'n giàng day co chat ludng ò dai hpc, CBGD phài tièn bànb nghién cùu khoa hpc. Mot trong nhiing tièu chi dành già mot CBGD dai hpc, mot ddn vi trong truòng dai hpc trong mot nàm hpc cùa rat nhiéu nuóc (ké cà càc nitóc trong vùng) là so ludng càc còng trinh khoa hpc dà ditdc còng bò' hay nghiém thu cùa cà nhàn dò hay ti so' giùa so' càc còng trinh cùa ddn vi dò trong nàm hpc à'y vói so càn bó giàng day cùa ddn vi. Tình hình rat kbòng binb thuòng cùa nhiéu tritòng dai hpc * cùa ta là so CBGD tièn hành nghién cùu khoa hpc dich thitc, thuòng xuyén khà it. Trong càc ddn vi à'y co khà it xémina khoa hpc, hoàc xèmina sinh boat khóng thuòng xuyén. Nhiéu CBGD chi day ma khóng he nghién cùu khoa hpc, day rat nhiéu giò, day cà he A va he B, day cà trong truòng va ngoài truòng. Vi thu nhàp qua viéc day ò truòng dàn l$p hay ò càc tram tai chùc to chùc ò dia phudng cao hdn viéc day chinh khóa trong tritòng, eó dóng chi dà nhò ngitòi day ho mình ò lóp chinh khóa de ditdc rành chàn di day d ngoài. Càc dóng ehi giàng day nhu vày chàc cùng khóng con thì giò suy nghl sàu de cài tién bài giàng cùa mình. 3, Cd so vàt chat ky thuàt cùa càc tritòng phó tbòng, tritòng day nghé, truòng d^i hpc va cao dàng déu nghéo nàn, lac bau va kbòng dóng bó. Dà tu rat làu, càc tritòng dai hpc khóng eó ngoai té de mua sàeh bào khoa hpc ky thuàt quan trpng càn thié't cho còng tàc giàng day va nghién cùu khoa hpc cùa tritòng mình. Mot vàn de mài này sinh gàn day là sàeh tham khào cùa nitóc ngoài co trong thu vién cùa nhieu tritòng dai hpc ky thuàt chù yéu là sàeh in bang tié'ng Nga, ma sinh vién càc truòng dò lai khóng hpc tié'ng Nga nùa, khóng su dung dude càc sàeh dò. Càc pbòng thi nghiém phuc vu cho giàng day, càc pbòng thi nghiém chuyén de phuc vii cho nghién cùu khoa hpc cùa thày va trò, càc xudng thuc tàp va Cd sd thitc hành von dà nghéo nàn, lac bau, khóng dàp itng ditdc yéu lof
càu ciìa truòng, nay lai phài chiù mot tai qua lón do toc dò tàng qui mò dào tao ciìa càc truòng trong vài nàm gàn day. Do day manh hdp tàc quòc té, mpt so' trudng ciing dudc trang bi mot vài phòng thi nghiém bién dai hay mot vài thiét bi ky thuàt bién dai, song vi kbòng dóng bó, hoàc vi nhiéu ly do kbàc, càc phòng thì nghi$m hièn dai à'y chua phàt huy dude hiéu qua ciìa nò, Nàm 1993 tói du mot hpi Ughi toàn tai truòng dai hpc Surabaya (Indònéxia) va nàm 1998 tói dil mot hói Ughi kbàc tai trudng dai hpc su pham Dai Loan. O nhiing udì dò, tntòng sd cùa hp khang trang, thu vién va càc phòng thi nghiém cùa hp déu bién dai va dàp itng dupc ve Cd bàn yéu càu cùa giàng day va nghién ciiu khoa hpc. Càc thit vién khoa toàn cùa hp déu eó day dù nhiing tap chi toàn hpc quòc té chù yéu vói nhiing so mói nhà't. 4. HSSV cùa ta con phài qua qua nhiéu ky thi. Ngoài nhiing ky thi cuòi hpc ky, cuòi mòn hpc, hp con phài thi tòt nghiép tièu hpc, thi tuyén vào tritòng trung hpc ed so, thi tot nghiép trung hpc ed so, thi tuyén vào tritòng trung hpc phó thòng, thi tu tài, thi tuyén vào dai hpc hay cao dàng, thi ebuyèn giai doan sau khi hpc xong giai doan I (ky thi này nay dà bò), thi tòt nghiép dai hpc... v.v. Tó chùc càc ky thi à'y, nhà't là ky thi tuyén sinh vào dai hpc cao dàng hàng nàm. rat là nàng né. Theo quan niém ciìa nhiéu ngitòi, con ditòng tièn thàn gàn nhit duy nhà't cùa thè he tre là vào dai hpc. So thi sinh cùa càc ky thi tuyén sinh vào dai hpc rat dòng. Thi nàm nay kbòng dat, nhiéu ngitòi hpc lai tai càc lo luyèn thi de sang nàm thi lai. Sue ép à'y càng ngày càng tàng. Day ciing là mot trong nhiing nguyén nhàn quan trpng dàn dén day thém hpc thém tran lan, dàn dén sit phàt trièn cùa càc lo luyèn thi. Khi con tó chùc ky thi chuyén giai doan ò càc tritòng dai hpc, thi sinh vién dai hpc cùng di hpc thém ò càc lóp luyèn thi chuyén igiai doan. ditde tó chùc trong càc tritòng dai hpc. Hièn titpng quay còp trong càc ky thi cùng là mot diéu nhùe nbòi. Nhàn day xin nói dòi lòi ve day thém, hpc thém. Co ngitòi nói hpc sinh di hpc thém thì tòt hdn hpc sinh litòi hpc, bò hpc, song bé tha, dùih vào té nan xà hpi. Diéu dò diùig. Tói nghl néu hpc sinh eó khó khan trong viéc tièp thu mot màng kién thùc nào dò ma ditdc mot thày giàng thèm, bó sung, dàn dàt mot càch hdp ly thì dò là mot diéu tòt. Nhitng day thém theo kiéu nhói nhét kién thùc, hpc sinh ngay tu tièu hpc dà phài di hpc thém. thì diéu dò kbòng phù hdp vói muc tièu giào due cùa ta. 5. Trong nhùng nàm qua ta dà tàng qui mò dào tao va da dang boa càc loai binb dào tao, nhitng chita chuàn bi tòt cho viéc thitc bién càc muc tièu à'y. Rò ràng tàng qui mó dào tao va da dang boa càc loai binb dào tao dà gòp phàn thoà man nhu càu ditdc hpc dai hpc va cao dàng cùa hpc sinh dà co bang tu tài. dào tao nhàn lue cho xà bòi va tàng thu nbàp cho dòi ngù CBGD. Nhitng vi dpi ngù CBGD va phyc VII giàng day chita ditde phàt trièn tùdng xùng vói su tàng qui mó dào tao. nén dà eó sit qua tài trong dòi ngù này. CBGD càc bó mòn khoa hpc ed bàn phài giàng day ò nhùng lóp eó tói 200 sinh vién. Co nhùng bó mòn còng nghé vói 15 CBGD pbài bitóng dàn tòt nghiép cho hàng tram SV ngoài nhùng kboi litpng giàng day kbac. Thù vièn. càc phòng thi nghiém. pbòng mày tùih. xitdng thitc tàp cùng phài chiù nhùng tài lón tudng tu. 106
Ò truòng Dai hoc Bach khoa Ha "Nói, t u cuòi nhiing nàm 80 dà mò thém he dào tao ky su chuyén dói nhàm dào tao thém mot chuyén ngành ky su cho nhùtng nguòi dà là ky su (doublé competence), tbòi gian dào tao là 2 n à m va he dào tao cao dang vói y djnh ban dàu nhàm dào tao nhiing ky su thuc hành. Viéc mò hai he này dude xà hpi r a t dóng tình, nhung Bó khóng chàp nhàn danh hiéu ky su thue hành cho nhiing ky su tòt nghiép he cao dàng ma cho hp danh hiéu cu nhàn cao dang ky thuàt. Muc tièu dào tao cùa hai he dai hpc va cao dàng rò ràng là khàc nhau, nhung trudng lai tuyén he cao dàng bang càch sau ky thi tuyén sinh dai hpc gpi nhiing thì sinh dat dièm chuàn vào he dai hpc va gpi nhùng thi sinh kbòng dat diém chuàn nhung khóng qua kém vào he cao dàng. Yèn càu hpc khoa hpc ed bàn, ky t h u à t ed so va ky thuàt chuyén ngành cùa hai he dai hpc va cao dàng ciing khàc nhau. SV he cao dàng phài dude dào tao san ve tbue hành, nhitng vi Cd so thilc hành cùa truòng qua tbiéu, nén hp ciing chi ditpe hpc ebay là chù yéu, trù mot so it khoa eó mòi lièn he tòt vói nhùng xi nghiép eó ed sd thilc hành tòt. SV he cao dàng sau khi tòt nghiép, néu dat két qua khà, lai eó thè ditdc chuyén tièp sang hpc ò he dai hpc ma khóng càn phài qua mot tbòi gian hành nghé nào ò cudng vi cu nhàn cao dàng ky thuàt. Tói nghl ràng nén xàc dinh rò muc tièu dào tao cùa hai he dai hpc va cao dàng, xàc dinh rò vi tri ciìa ngitòi sinh vièn tòt nghiép he cao dàng (cu nhàn cao dàng ky thuàt) trong thang bàc cùa dòi ngù càn bó ky thuàt. Nén tuyén sinh riéng hai he này vói nhùng bài thi ra dùng vói yéu càu dào tao, Càn eó su lièn thòng giùa hai he dai hpc va cao dàng, nhung kbòng nén là sii lièn thòng vó diéu kién. 6. Litdng cùa GV, CBGD thàp khóng dàm bào ditdc cupe song binb thuòng cùa hp, Mpi ngudi déu phài tìm càch tàng thu nbàp bang nhùng còng viéc ngoài nhiém vu chinh, va thu nbàp phu này lai lón hdn litdng rat nhiéu làn. Day là nguyén nhàn cùa nhiing bién tudng tièu cuc, kbòng binb tbitòng cùa GV, CBGD dà néu ò trèn nhu day thèm, day rat nbiéu giò, khóng tièn hành kièm tra thuòng xuyén SV, kbòng nghién cùu khoa hpc, kbòng tit bòi dudng de nàng cao trinh dò,... II. MOT SO KIÉN NGHI 1. Co chinh sàeh khuyé'n khich ngitòi giòi vào ngành giào due va giù nhiing càn bó khoa hpc giòi trong trudng dai hpc. Ngay ò nhùng nitòc phàt trièn ngitòi ta cùng co nhiing chinh sàeh riéng, bién phàp riéng de thùc bién muc tièu trèn. 2. Co chinh sàeh khuyé'n khich hpc sinh giòi vào dai hpc su pham, xày dilng mot so' tritòng dai hpc su pham quòc già, manh cà ve khoa hpc làn ve giào dyc, trong dò co n h ù n g vién nghién cùu tàm ed quòc già ve khoa hpc, còng nghé va khoa hpc giào due. 3. Tó chùc bòi ditdng thitdng xuyén, eó he thong, co ké' hoach dòi ngù GV, CBGD hièn co. 4. Tàng citòng ed sd vàt chat ky thuàt cho càc tritòng hoc. Khuyén khich viéc su dung trang thié't hi ky t h u à t vào viéc giàng day d càc càp hpc. Tàng cuòng thié't hi cho càc xitdng thitc tàp, càc ed sd thitc hành cùa nhùng tritòng dai hpc còng nghé, cao dàng ky thuàt, càc tritòng trung hpc chuyén nghiép va day nghé. 107
5. Phàt trièn còng tàc nghién cùu khoa hpc trong càc tritòng dai hpc. thè che boa nhiém vu nghién cùu khoa hpc cùa dpi ngù CBGD dai hpc. xày difng càc vién, trung tàm nghién citu khoa hpc trong tntòng dai hpc. tàng kinh phi nghién cùu khoa hpc cho càc tntòng dai hpc, tó chùc tòt moi quan he giàng day - nghién cùu khoa hpc giùa tntòng dai hpc va vién nghién cùu. 6. Xày dung mot he thòng boàn chinh càc ed sd dào tao, càc loai hình dào tao da dang vói muc tièu dào tao dude xàc dinh rò ràng. Co su lièn thòng hdp ly giùa càc he dào tao. 7. Xày dilng tòt càc tntòng cao dàng ky thuàt, tntòng trung hpc chuyén nghiép, eó ké hoach tòt phàn luóng hpc sinh tot nghiép tritòng trung hpc ed sd va truòng trung hpc phó thòng. 8. Giàm so ky thi: bò ky thi tòt nghiép tièu hpc, càn eù vào ké't qua hpc tàp bàc tièu hpc cùa hpc sinh xé'p càc cbàu vào tritòng trung hpc ed sd: bò ky thi tuyén vào tntòng trung hpc phó thòng, càn eù vào két qua tot nghiép phó thòng ed sd ma phàn luóng hpc sinh vào càc tritòng trung hpc phó thòng hoàc càc tritòng trung hpc ebuyèn nghiép (chù kbòng phài phàn ban C cùa tntòng trung hpc chuyén ban). Giàm so' thì sinh thi vào càc tritòng dai hpc va cao dàng bang càch càn cu vào két qua thi tu tài ehi giù lai mot so ludng thi sinh nhà't dinh, khóng qua nhiéu cho thi vào càc tritòng dai hpc va cao dàng. Tò chùc riéng ky thi tuyén sinh vào dai hpc va ky thi tuyén sinh vào cao dàng. 9. Mò thèm 1, 2 tritòng dai hpc ò mién nùi nhàm dào tao càn bó tai cho phuc vu cho nhu càu cùa dja phitdng, vói su giiip dò cùa mot so tritòng dai hpc kbàc. Trinh dp càc tritòng dai hpc này lue dàu eó thè thàp, sé ditdc nàng dàn lén theo tbòi gian. 10. Tàng kinh phi cho giào due. Tàt cà càc bién phàp néu trèn déu dòi bòi kinh phi de tbue bién. Co bién phàp thoà dàng de tàng thu nbàp cho giào vién, càn bò giàng day de dòi ngù này toàn tàm toàn y phàt trièn giào due theo yèn càu cùa Dàng. 11. Trong khi phàt trièn giào due dai tra, càn chàm lo xày ditng nhùng trung tàm dào tao nhàn tài cho dàt nitóc. 12. Trao quyéii chù dóng cao cho tàt cà càc tritòng dai hpc, tritóc màt cho càc dai hpc quòc già, càc dai hpc trpng diém. Dja chi : TrUdng Dai hpc Bach K/ioa Ha Nói, dudng Dai CóViét, Ha Nói DT (CQJ : 8696017 - (NR) : 8694530 108