HOA SỮA Em vẫn từng đợi anh Như hoa kia từng đợi nắng Như gió tìm rặng phi lao Như trời cao mong mây trắng Em vẫn từng đợi anh Trên những chặng đường quen Tiếng hát ai nghe như xao động Thoáng mùi hương êm đềm Kỷ niệm ngày xưa vẫn còn đâu đó Từng bạn bè chung, những con đường nhỏ Hoa sữa, vẫn ngọt ngào đầu phố đêm đêm Có lẽ nào em lại quên anh? Có lẽ nào em lại quên anh... Hoa sữa là loài hoa tượng trưng cho sự lãng mạn, có ai không một lần muốn nắm tay người yêu mình đi dưới hương hoa sữa thoang thoảng chứ? Trong cái mùi hương lặng lẽ và quyến rũ ấy còn có cả những kỉ niệm ngọt ngào lẫn đắng cay.. Hà Nội mùa thu, mùa thu Hà Nội, mùa hoa sữa về, thơm từng cơn gió... Nơi nào có hoa sữa, nơi đó có tình yêu Chi Hoa sữa (tên khoa học: Alstonia) là một chi phổ biến rộng bao gồm các cây gỗ và cây bụi thường xanh thuộc họ La bố ma (Apocynaceae). Nó được Robert Brown đặt tên khoa học năm 1811, lấy theo họ của Charles Alston (1685-1760), giáo sư về thực vật học tại Edinburgh trong khoảng các năm 1716-1760.
Loài điển hình của chi này là Alstonia scholaris (L.) R.Br., nguyên thủy có tên Echites scholaris do Linnaeus đặt năm 1767. Chi Alstonia bao gồm khoảng 40-60 loài (theo các nguồn khác nhau), có nguồn gốc ở khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới châu Phi, Trung Mỹ, Đông Nam Á, Polynesia, New South Wales, Queensland và miền bắc Australia, với phần lớn các loài thuộc khu vực Malesia. Các loài cây này là khá lớn, chẳng hạn Alstonia pneumatophora, được ghi nhận là cao tới 60 m và đường kính thân cây trên 2 m. Hoa sữa lá dài (Alstonia longifolia là loài duy nhất sinh sống ở Trung Mỹ (chủ yếu là cây bụi, nhưng cũng thấy có cây cao tới 20 m). Các lá đơn, bóng mặt như da, không cuống có dạng hình elíp, hình trứng, hình mác hay thẳng và có dạng nêm ở gốc lá. Phiến lá thuộc loại lưng-bụng, kích thước trung bình tới lớn và được sắp xếp theo kiểu đối nhau hoặc mọc thành vòng, các mép lá nhẵn. Gân lá hình lông chim, với nhiều gân kết thúc tại gân mép lá. Cụm hoa mọc ở đầu ngọn hay nách lá, bao gồm các xim hay tán phức tạp. Các hoa nhỏ hình phễu, có mùi thơm, màu trắng, vàng, hồng hay lục, mọc trên cuống. Chúng có 5 cánh hoa và 5 lá đài, sắp xếp thành 4 vòng xoắn. Các hoa sinh sản là loại lưỡng tính. Các loài trong chi Alstonia phân bổ rộng và nói chung không bị nguy cấp. Tuy nhiên, một số ít loài là rất hiếm, chẳng hạn hoa sữa Trung Bộ ở Việt Nam. Cây hoa sữa có nguồn gốc từ các khu vực sau: Trung Quốc: Quảng Tây (tây nam), Vân Nam (nam) Tiểu lục địa Ấn Độ: Ấn Độ; Nepal; Sri Lanka Đông Nam Á: Campuchia; Myanma; Thái Lan; Việt Nam, Indonesia; Malaysia; Papua New Guinea; Philippines Australia: Queensland Theo thống kê, Hà Nội có xấp xỉ 28 ngàn cây xanh với khoảng 68 loài. Người Hà Nội đi xa nhớ đến da diết một Yên Phụ tháng 12 cơm nguội gầy xơ xác, một Phan Đình Phùng ngập vàng sấu tháng 5, một Thanh Niên tháng 6 cháy đỏ hoa phượng, một Nguyễn Du bảng lảng hoa sữa đêm tháng 10 chớm đông, hay một Thợ Nhuộm trưa mùa hè bằng lăng tím ngắt... Giữa một Hà Nội với vô vàn những điều đáng nhớ như thế, cây Sưa hóa khiêm tốn. Họ nhà Sưa dường như khép mình trong những khoảng phố đơn độc, gần trọn một năm dài im lặng, chờ đợi, xanh bình dị ngơ ngắt để đến một ngày nào đó của tháng 3 đơm nụ và chợt bừng trắng, thanh khiết như thể bao
tinh túy của đất trời hội tụ vào cả trong sắc hoa. Hoa Sưa trổ thành từng chùm, kéo dài đến tận chót cành. Mùa Sưa nở, người ta ví những cành Sưa như những bà mẹ già khắc khổ, hy sinh đến kiệt quệ cả thân mình để cho những đứa con của họ được thỏa những ngày xuân... Hoa sữa ở Hà Nội có dáng cây cao, thân cây mốc thếch chiều cao khi trưởng thành vào khoảng 20m, cành cây đan xen khúc khuỷu. Đôi khi bắt gặp một cây hoa sữa không cao lắm, chỉ vào tầm 2-3m nhưng không biết là có đến bao nhiêu bông nữa. Loại cây này phát triển theo đốt, mỗi đốt mọc ra từ 6-7 lá, tiếp tục những nhánh nhỏ lại vươn về phía trước. Quanh năm cây xanh tốt, đến mùa rơi lá thì rụng lác đác vài lá.. đến độ hoa nở là vào cuối thu cái hương thơm quyến rũ ấy quyện vào không gian, hương hoa sữa có vị hăng hắc nên hoà vào những cơn gió mùa thu mang lại cho bạn những cảm giác thật khó có thể miêu tả được bằng lời.. Hễ nói về hoa sữa, người ta vẫn nhớ về con đường Nguyễn Du, nơi ấy có không gian tĩnh lặng, có hồ nước lung linh khiêm nhường mà thơ mộng. Những đêm đầu đông, trong sương giăng lành lạnh, ngồi bên bồ Thiền Quang dù ở bờ bên kia, vẫn ngửi thấy mùi hoa sữa. Từ phố Huế, qua hồ Thiền Quang đến đường Lê Duẩn có 44 cây sữa, ít hơn ở đường Quán Thánh, chỉ một đoạn ngắn từ vườn hoa Hàng Ðậu đến chỗ cắt đường Thanh Niên, đã có 92 cây. Những cây sữa trên đường Quán Thánh rất đẹp, cây cao vút, tán lá lồng lộng vươn lên trời xanh. Ngược đường Thuỵ Khuê theo tàu điện về chợ Bưởi ngày xưa cũng có nhiều cây hoa sữa. Mới cách đây gần 30 năm, ngồi trên toa xe điện vào những đêm đông, suốt đoạn đường vẫn ngửi thấy hương sữa, giờ đây đoạn đường này chỉ còn lại 5 cây, dọc đường hầu hết được trồng dâu da xoan. Kể ra, cây dâu da xoan cũng đẹp, rất dễ trồng, lá xanh mướt, mùa xuân, mùa hè hoa nở trắng có mùi thơm dịu nhẹ, dưới nắng vàng những chùm quả cũng lung linh đỏ rực. Nhưng cây rất thấp, không thể nào sánh được với hoa sữa. Vì sao cây hoa sữa ở đoạn này lại ít đi? Tìm hiểu thì được biết một số người thiếu ý thức thấy cây sữa mọc trước nhà, hoa toả hương họ chê là hắc, nên tìm cách hạ đi. Cây cơm nguội vàng, Cây bàng lá đỏ Nằm kề bên nhau, phố xưa nhà cổ, mái ngói thâm sâu Hà Nội mùa thu, mùa thu Hà Nội Mùa hoa sữa về thơm từng ngọn gió Mùa cốm xanh về, thơm bàn tay nhỏ,.."... Hà Nội mùa Thu, đi giữa mọi người lòng như thầm hỏi tôi đang nhớ ai...
Sẽ có một ngày từng con đường nhỏ trả lời cho tôi. Sẽ có một ngày mùa Thu Hà Nội trả lời cho tôi... Trước cửa Bảo tàng Dân tộc học trên đường Nguyễn Văn Huyên có một dãy dài những cây hoa sữa. Ðoạn đầu của con đường Trần Duy Hưng, chỉ khoảng 2 km đã có hơn 100 cây hoa sữa, cao từ 3 đến 4 m, lá xanh xòe rộng khỏe khoắn. Hay như đường Trần Hưng Ðạo từ cắt đoạn đường Lê Duẩn đến đoạn cắt đường Trần Khánh Dư vẫn còn hơn 20 cây sữa, phần lớn mọc ở gần phía Cung Văn hóa Lao động Hữu nghị Việt - Xô. Hoa sữa trên đường phố Hà Nội từ lâu đã đi vào kỷ niệm của người Thủ đô và những khách xa về thăm Hà Nội. Hoa sữa cũng đi vào nhạc, vào thơ, đã làm xốn xang bao tâm hồn trẻ, ai không khỏi bâng khuâng khi nghe câu hát 'Em ơi Hà Nội phó, ta còn em mùi hoàng lan, ta còn em mùi hoa sữa'... Hương hoa sữa ở đây như gắn với tình yêu và phố phường Hà Nội. Tôi yêu Hà Nội, tôi yêu những đêm đầu đông không gian lành lạnh sực nức mùi hoa sữa, tôi ước mong có nhiều đường phố Hà Nội được trồng thêm nhiều cây sữa, một loại hoa không đẹp nhưng ngát hương, và chẳng thể nào quên với những người đi xa. Hoa sữa quả là một món quà quý giá mà thiên nhiên ban tặng cho Hà Nội, Thủ đô yêu dấu của chúng ta Người Hà Nội vẫn thương gọi loại hoa này với nhiều cái tên đẹp nhưng chung qui vẫn là nỗi nhớ, hương hoa sữa nhắc người ta đến những nỗi nhớ nao lòng, đôi khi chỉ là cảm xúc bất chợt để đến một lúc nào đó ta nhận ra: Mùa thu Hà Nội đẹp quá! Có lẽ vậy mà người ta luôn cảm thấy ở hoa sữa Hà Nội sự tinh tế, thanh khiết đằng sau hương thơm nồng nàn của nó. Trong rất nhiều dấu ấn để nhận dịên một Hà Nội văn hiến và hiện đại, chẳng ai có thể quên hoa sữa, bình dị thôi nhưng ngào ngạt, đậm đà như tấm tình và cốt cách của người Hànội. Lặng lẽ, em mơ về hoa sữa Chiều Hà Nội mưa... Lặng lẽ Em đi tìm quá khứ Gốc cây già Nỗi buồn nghẹn ứ Kỷ niệm một ngày xưa xa Mưa vẫn bay bay theo vòng xe ngang qua Nhưng em chợt nhận ra Mình không khóc Chiếc lá khẽ rơi Lăn lóc
Buồn Vỡ òa Chiều mưa nhạt nhòa Trắng xoá Hoa của ngày xưa xa... Nhiều năm trước hoa sữa chỉ riêng có ở Hà Nội, đến nay nhiều nơi trồng hoa sữa như Hải Phòng, Hải Dương, Nam Ðịnh... đều có. Vẫn mùi thơm ấy, vẫn sự nồng nàn tới ngột thở ấy nhưng dường như chỉ ở Hà Nội hoa sữa mới thực sự có ngôi vị của nó. Lặng lẻ toả hương, hoa sữa không bị chìm lấp giữa bộn bề âm thanh màu sắc phố phường mà chính nó lại làm cho sự ồn ã ấy lắng dịu với những hoài cảm, những nổi nhớ miên man của những ai đã từng đến và xa Hà Nội... Quote: Tôi sinh ra và lớn lên trên con phố Phạm Đình Hổ, tuổi thơ tôi là những tháng năm tung tăng cắp sách tới trường Lê Ngọc Hân trên con đường rợp mát bóng cây Phạm Đình Hổ và Lò Đúc. Dù những năm chiến tranh phải sống vất vả trong hầm vì bom Mỹ, cái cảm giác ấy không bao giờ quên trong ký ức của tôi dù đã xa Hà Nội hơn 30 năm. Mùi hoa sữa, mùa thu về mới bắt đầu tỏa hương. Chẳng cần phải ra tới phố Nguyễn Du, Quang Trung, ở tại nhà tôi cũng được thưởng thức hương thơm nồng nàn của từ một cây hoa sữa ở ngay góc ngã tư Hàng Chuối - Phạm Đình Hổ. Mùa thu trong tuổi thơ của tôi còn là những nắm trái cây cơm nguội bùi bùi trên phố Hàng Chuối, những bát cháo trai trên phố Hàn Thuyên mỗi sáng đi học, những trái ô mai xào gừng và cam thảo ở phố Lò Đúc, những mảnh quế mỏng làm ấm những ngày cuối thu sang đông. Lang thang trên mạng đọc Thu Hà Nội, trong lòng tôi lại nôn nao nỗi nhớ mong nơi chôn nhau cắt rốn của tôi, những năm thơ ấu. Mùa thu phương nam không có cái buồn man mác như thu Hà Nội. Là mùa mưa nên ánh trăng thu như không sáng như trăng thu Hà Nội, đã bao năm rồi trẻ em phải đốt đền lồng và phá cỗ trong nhà. Cơ quan tôi cũng có trồng dăm cây hoa sữa trong khuôn viên, nhưng không thơm bằng hoa sữa Hà Nội. Hạt cốm phương nam không thơm bằng cốm làng Vòng, cốm ở nơi đây được đập dẹp nên gọi là cốm dẹp, muốn ăn phải trộn với cơm dừa và đường mới ngon. Và cả trái chuối già hương cũng không vàng ngon bằng trái chuối tiêu Hà Nội nữa... Tiềm thức Thu Hà Nội trong lòng tôi luôn đẹp lắm, bởi thu Hà Nội luôn mang nét riêng của nó, luôn gắn với tuổi thơ đẹp nhất của đời tôi! Ta lại trở về thăm Hà Nội của ta Ơi đất thánh của những ngày lửa đạn Những năm tháng lòng tin không mảy may nứt rạn Dưới hầm sâu vẫn thắp sáng mai đời Thuở ấy chưa xa người toả ấm tình người
Ta không thẹn với những ngày đã sống Nhớ mãi buổi em tìm gặp đưa tay ta nắm Nắm tay rồi ta bỗng lặng quay đi Giữa những tháng năm-ai-cũng-gầy-đi Riêng mình khác là can vào tội lỗi Hà Nội sáng làm sao ngay giữa lòng phố tối Tháng năm xưa ai cũng đẹp lên nhiều Ta lại đi trên đường cũ Tình yêu Tên ta đặt đường Nguyễn Du - hoa Sữa Hà Nội ơi - hương không còn nồng nữa Trong chiến tranh hương hoa Sữa thơm nồng Có phải vì muốn tặng những cuộc chia ly hoa Sữa ngát hơn không Ôi thuở ấy lên đường những ai không trở lại? Vườn Văn miếu vẫn toả hương hoa Đại Hương của nghìn xưa gửi lại nghìn sau Ta muốn hỏi hương những mối tình đầu Dưới gốc Đại thề non có còn chung thuỷ? Và Hồ Gươm vẫn trầm tư suy nghĩ Về cuộc đời. Về năm tháng. Tình yêu Đi giữa Hà Nội 80 - ta không giấu - buồn nhiều Lòng khác khoải với riêng mình câu hỏi Xe lịch sử vào khúc quanh có phải? Để rồi ta lại thao thức trả lời ta Như em vô cùng - nhớ cặp mắt buồn xa Với Hà Nội mang nặng tình sau trước Đi trên đường Hà Nội khuya nghĩ về đất nước Nghĩ về em - Hà Nội tháng năm này... Hà Nội, đầu thập niên 80