Chương 2 Phương pháp nghiên cứu khoa học

Bản ghi

1 1. Năng lực và kỹ năng sáng tạo Chương 2 Phương pháp nghiên cứu khoa học 1. Năng lực và kỹ năng sáng tạo 2. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học 3. Các phương pháp tiếp cận trong NCKH 4. Phương pháp nghiên cứu khoa học ngành môi trường a) Năng lực b) Kỹ năng sáng tạo 1 2 a) Năng lực Edidon cần tính dung tích một bóng đèn hình quả lê, ông giao nhiệm vụ đó cho trợ lý Chapton (tốt nghiệp đại học khoa Toán) Hơn một tiếng đồng hồ, Chapton loay hoay mãi với các công thức dày đặc mà vẫn chưa tính ra Các bạn giúp với!!! Đổ nước vào bóng đèn đó, xem dung tích là bao nhiêu. Đó là dung tích của bóng đèn Người này là ai? Anh ta có năng lực gì? Xuân Bắc (tên thật là Nguyễn Xuân Bắc) (sinh 21 tháng 8 năm 1976) Là một diễn viên nổi tiếng với vai Núi trong bộ phim Sóng ở đáy sông Người dẫn chương trình của : Gặp nhau cuối tuần trên VTV3 Gặp nhau cuối năm của Đài truyền hình Việt Nam Trò chơi truyền hình Đuổi hình bắt chữ trên Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội 3 4 CQ + PQ > IQ CQ (Curiosity Quotient) : Chỉ số sáng tạo. Sáng tạo đơn giản là dám nghĩ khác, dám làm khác PQ (Passion Quotient) : Chỉ số chỉ sự say mê của mỗi người dành cho việc anh ta làm IQ (Intelligence Quotient) : Chỉ số thông minh 5 6 1

2 Năng lực Năng lực Là sự tương ứng giữa một bên là những đặc điểm tâm sinh lý của một con người với một bên là những yêu cầu của hoạt động nghề nghiệp đối với con người đó Các tiêu chí về sinh lý Thể lực Tính linh hoạt Độ bền vững của thần kinh Người ta ai cũng có năng lực Một người thường có nhiều năng lực khác nhau Năng lực không có sẵn mà phải học hỏi và rèn luyện kiên trì mới có Các tiêu chí về tâm lý Năng lực tiếp thu Năng lực vận dụng kiến thức Kỹ năng, kỹ xảo 7 8 b) Kỹ năng sáng tạo Tư duy Sức mạnh của trí tưởng tượng Tư duy Bạn chuẩn bị tham gia một cuộc thi chạy mà cái đích bạn cần đến nằm ở bờ hồ đối diện. Có hai con đường để cho bạn đến đích: Một là chạy men theo bờ hồ Một là chạy qua cây cầu bắc qua hồ chỉ bằng một thân cây Bạn sẽ làm gì? B A 2 Tư duy Tư duy Trường hợp 1: Một cầu thủ bóng đá phải lựa chọn giữa chuyền bóng cho đồng đội ghi bàn hay tự mình ghi bàn khi tỉ lệ thành công là 51% và 49%. Trường hợp 2: Cầu thủ sử dụng đầu để ghi bàn khi nhận được đường bóng ở tầm cao hơn chiều cao của anh ta. Đòi hỏi phải có sự chọn lựa hay phải có tư duy Hành động gần như bản năng Khi bạn vô tình chạm tay vào cốc nước nóng, bạn sẽ rụt tay lại. Đây là phản xạ không điều kiện do hệ thần kinh chỉ đạo các cơ bắp thực hiện. Không phải là hoạt động tư duy

3 Tư duy Cảm xúc trào dâng khiến bạn nảy ra một ý thơ nào đó và bạn muốn làm một bài thơ Lựa chọn thể loại Lựa cấu trúc Chọn cách gieo vần Nói tóm lại là bạn phải tiêu tốn thời gian để suy nghĩ, tìm tòi Khi bạn phải làm một bài tập Bạn phải đọc kỹ để tìm hiểu đề bài, phải đánh giá về dạng bài tập, các dữ kiện đã cho, các yêu cầu bạn phải giải đáp Sau đó bạn phải tìm phương pháp giải, các công thức, các định lý cần áp dụng... Có nghĩa là bạn tư duy Tư duy Một thực tế hiện nay là chưa có một định nghĩa về tư duy mang tính khái quát thể hiện đầy đủ tính chất, đặc điểm, vai trò của tư duy Ăng-ghen là người nghiên cứu rất sâu sắc về tư duy nhưng cũng không đưa ra định nghĩa về tư duy Tư duy Tư duy là một hình thức hoạt động của hệ thần kinh thể hiện qua : Việc tạo ra các liên kết giữa các phần tử đã ghi nhớ được chọn lọc và kích thích chúng hoạt động Thực hiện sự nhận thức về thế giới xung quanh, định hướng cho hành vi phù hợp với môi trường sống Tư duy là : Sự hoạt động, là sự vận động của vật chất, do đó tư duy không phải là vật chất Tư duy cũng không phải là ý thức bởi ý thức là kết quả của quá trình vận động của vật chất Một số loại hình Tư duy Tư duy kinh nghiệm Tư duy sáng tạo Tư duy phân tích Tư duy kinh nghiệm Kinh nghiệm : Toàn bộ mọi sự hiểu biết, mọi cách ứng xử mà một cá nhân tiếp thu được trong cuộc đời Có thể do cá nhân tự rút ra được trong quá trình hoạt động của mình hoặc do tiếp thu từ người khác Tư duy kinh nghiệm : Có thể làm thay đổi sự vật, sự việc, vấn đề về quy mô, hình dạng, địa điểm, thời gian nhưng không làm thay đổi tính chất của chúng, nói cách khác nếu tư duy có thể làm thay đổi được cái gì đó thì sự thay đổi chỉ có về mặt lượng chứ không thay đổi về chất Là sự giải quyết các vấn đề hiện tại theo những khuôn mẫu, cách thức đã biết với một vài biến đổi nào đó cho phù hợp với hoàn cảnh hiện tại Vận hành trên cơ sở các liên kết thần kinh được tạo do tác động từ bên ngoài do đó năng lực tư duy phụ thuộc vào lượng kinh nghiệm tích luỹ và phương pháp tác động tạo liên kết ghi nhớ

4 Tư duy sáng tạo Tư duy phân tích Tư duy sáng tạo cũng có yêu cầu về sự tích luỹ kinh nghiệm hay tích luỹ tri thức Nhưng tư duy sáng tạo vận hành không hoàn toàn dựa trên các liên kết ghi nhớ được hình thành do các tác động từ bên ngoài mà có nhiều liên kết do hệ thần kinh tự tạo ra giữa các vấn đề, các sự vật, sự việc tác động riêng rẽ lên hệ thần kinh Tư duy sáng tạo tìm ra cách giải quyết vấn đề không theo khuôn mẫu, cách thức định sẵn Phân tích là : Sự chia nhỏ sự vật, sự việc, vấn đề, sự kiện..., gọi chung là các đối tượng, thành các thành phần để xem xét Đánh giá về các các thành phần (Mặt cấu trúc, tổ chức, mối liên hệ giữa các thành phần và ảnh hưởng của chúng) Tư duy phân tích là : Tư duy về một đối tượng, tìm các thành phần tham gia vào đối tượng, các mối liên kết, quan hệ giữa các đối tượng, xác định các đặc điểm, tính chất, đặc trưng, vai trò của đối tượng trong mối quan hệ với các đối tượng khác (gọi chung là các yếu tố) Tư duy phân tích mang tính tư duy theo chiều sâu. Mức độ sâu sắc của tư duy được đánh giá qua số lượng các yếu tố mà tư duy phân tích tìm được Tư duy phát triển Đừng chỉ làm việc tốt Hãy làm việc tốt nhất Tư duy phát triển TLC Tôi Làm Chủ TLC Tôi Làm Chuẩn TLC Tôi Luôn Cười TLC Tạo Luật Chơi Đừng hỏi Tổ Quốc đã làm gì cho ta, mà phải hỏi ta đã làm gì cho Tổ Quốc thân yêu John Kenedy Nếu chúng ta tiếp tục suy nghĩa và hành động như cũ thì sẽ chết hoặc mất hết

5 Tình huống Trên phương diện lý luận, kỹ năng phân tích có thể gom vào một chữ hỏi Người phân tích là người biết đặt câu hỏi, như chuyên viên điều tra. Nghe bất cứ điều gì cũng có thể đặt câu hỏi Hỏi cho ra lẽ. 5W1H Trời ơi, ngoài đường Lê Văn Sỹ cháy dữ lắm! 1. Vậy hả? Cái gì cháy? 1. What 2. Where 3. When 4. How 5. Why 6. Who Xe hơi 2. Chỗ nào? Cổng số sáu 3. Đang cháy hả? Ừ, đang cháy. Tui mới ở đó về 4. Cháy sao? Thấy cháy đầu máy, lan ra giữa xe rồi Chắc nổ thùng xăng quá 5. Tại sao cháy vậy? Không biết. Chắc hết dầu máy, xe nóng quá Hay là gì đó 6. Có ai bị thương không? Không thấy ai trong xe Không thấy ai bị thương Tình huống Có một bạn nữ nói với bạn rằng: Đàn ông xấu Vậy bạn hãy hỏi chị ta để có cơ sở phủ nhận vấn đề này. A: Đàn ông xấu. A: Tui nói đàn ông xấu. A: Anh ngoại lệ. Anh là bạn tốt của tui. A: Ba tui ngoại lệ. A: Ừ. A: Thôi. Tui nói, đàn ông xấu, ngoại trừ một thiểu số. Hỏi B: Chị nói sao? B: Vậy tui xấu sao? B: Vậy ba của chị thì sao? B: Ông nội cũng ngoại lệ? B: Vậy chị còn nói đàn ông xấu nữa không? B: Thiểu số đó là những ai vậy? Phân loại tư duy theo nội dung Tư duy khoa học: Tư duy khoa học là tư duy có mục đích đảm bảo sự chính xác, hợp với các quy luật tư nhiên và dựa trên các chứng cứ xác thực Vì vậy tư duy khoa học là tư duy lôgic biện chứng duy vật Tư duy nghệ thuật: Tư duy nghệ thuật là tư duy tìm kiếm mọi hình thức thể hiện của nội dung các sự vật, sự việc, các vấn đề Nói chung là nội dung của các đối tượng tư duy và tìm những cách thể hiện rõ nhất, đặc trưng nhất, đầy đủ nhất, ấn tượng nhất của các nội dung đó Tư duy triết học: tư duy xem xét các yếu tố, các đối tượng trên mọi mối quan hệ, cả trực tiếp và gián tiếp Đặc trưng của tư duy triết học là tư duy tổng hợp Tư duy tín ngưỡng: Tư duy tín ngưỡng là tư duy dựa trên niềm tin không dựa trên các cơ sở khoa học. Niềm tin xuất hiện trên cơ sở những giải thích hợp lý trong một phạm vi nào đó về các hiện tượng Có các niềm tin dựa trên các giải thích của khoa học và có các niềm tin không cần các cơ sở khoa học mà chỉ cần tạo nên một chỗ dựa tinh thần Sức mạnh của trí tưởng tượng Giai đoạn nước rút! Các vận động viên đang tăng tốc về đích Tình hình chặt phá rừng có vẻ là ngày càng nghiêm trọng Bóng bay ngày khai giảng trên miền quê mỏ Quảng Ninh Ảnh chụp từ vệ tinh: Người đẹp có nhiều "đuôi Ký túc xá nam khi có một cô nàng xinh đẹp vô tình... đi lạc Các paparazzi đang đuổi theo Angelina Jolie

6 Albert Einstein (Anh-xtanh) nói Imagination is everything - Tưởng tượng là tất cả hay The true sign of intelligence is not knowledge but imagination. - dấu hiệu thực sự của trí thông minh không phải là kiến thức mà là sự tưởng tượng Giảng thêm về quản lý ý tưởng Phương pháp luận NCKH Là cách vận dụng một phạm trù, những lý luận, luận điểm có tính khoa học để làm cơ sở cho nghiên cứu của mình, hướng dẫn quá trình nghiên cứu đi đúng hướng Nó giúp ta trả lời các câu hỏi: Tại sao nghiên cứu theo cách này mà không nghiên cứu theo cách kia? Tại sao phải chọn đối tượng này mà không phải là đối tượng khác làm nghiên cứu? Hệ thống của quá trình nghiên cứu như thế nào và tại sao phải sử dụng hệ thống, quá trình này? Tối ưu của PPNC ở chỗ nào? 3. Các phương pháp tiếp cận trong nghiên cứu khoa học Phương pháp thực hiện Phương pháp chứng minh Phương pháp thực nghiệm Phương pháp sinh học Phương pháp tâm lý học Phương pháp sử học Phương pháp thực hiện Khảo sát và trắc nghiệm Ma trận So sánh cặp đôi Điều tra lấy mẫu Phân tích số liệu Điều tra xã hội học Quan sát Phỏng vấn Khảo sát và trắc nghiệm Dùng bảng câu hỏi để khai thác thông tin Yêu cầu khi lập bảng câu hỏi: Mọi câu hỏi phải phục vụ mục đích nghiên cứu Tôn trọng người được hỏi Yêu cầu của câu hỏi: Các câu hỏi nên kiểm tra lẫn nhau Xử dụng từ ngữ dễ hiểu Nhóm câu hỏi theo từng chủ đề Câu hỏi đóng ở đầu Câu hỏi mở ở cuối

7 Ma trận Câu hỏi đóng? Ví dụ? Câu hỏi mở? Ví dụ? Ưu điểm và Nhược điểm của PP này? Sử dụng giải các bài toán có nhiều nhân tố, mỗi nhân tố là một tham số Kết quả cuối cùng phải là tổng hợp của nhiều nhân tố đó Tính chính xác không cao Chỉ sử dụng khi mà cách khảo sát đo đếm khó tiếp cận So sánh cặp đôi Điều tra lấy mẫu X1 X2 X3 X4 X5 X6 Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y1 X2 X3 Y4 X5 X6 Điều tra ngẫu nhiên Điều tra có chọn lọc Tìm ra yếu tố đồng đều Phân tích số liệu Phương pháp chứng minh Xử lý bằng các phần mềm Xử lý bằng các mô hình Xử lý bằng tay Nhằm chứng minh và làm rõ một chân lý bằng những chân lý khác đã biết Có 2 loại chứng minh cơ bản: Chứng minh trực tiếp: Là đi từ mệnh đề cần chứng minh đến mệnh đề đã được công nhận Phương pháp này khi thực hiện phải nêu giải thiết trước Chứng minh gián tiếp: Là lối chứng minh quanh, khi không thể chứng minh trực tiếp Người ta thường đưa ra một mệnh đề mâu thuẫn với mệnh đề cần chứng minh. Từ cái sai này sẽ chứng minh được cái đúng của giả thiết

8 Phương pháp thực nghiệm Phương pháp sinh học Phương pháp này nghiên cứu những sự việc, đồ vật cụ thể có thật trong tự nhiên Phương pháp này chia thành 3 giai đoạn: GĐ 1: Quan sát: Dùng tất cả các giác quan để quan sát đối tượng chuyển biến như thế nào? Thí nghiệm: Dùng thí nghiệm để kiểm chứng lại kết quả quan sát. GĐ 2: Sau khi thiết lập được sự kiện, nhà khoa học phải tìm ra giải thiết để kiểm chứng sự thật quan trọng như thế nào và có giá trị ra sao? Ngoài các giả thiết, họ có thể tìm ra những phát minh và các giả thiết mới hơn GĐ 3: Kiểm chứng lại tất cả các giải thiết, định luật mình đã đưa ra đúng hay sai, phù hợp với nội dung, mục đích yêu cầu của đề tài hay không? Là giai đoạn rất quan trọng Nghiên cứu những sinh vật có nhiều đặc tính, tính chất thay đổi, các điều kiện sống cũng như điều kiện thời tiết cũng khác nhau Các nhà khoa học phải dùng phương pháp thực nghiệm (quan sát và thí nghiệm) với nhiều điều kiện đặc biệt: Quan sát: sinh vật từ khi sinh ra đến khi trưởng thành Thí nghiệm: để tìm hiểu những bước phát triển và sinh trưởng, sinh sản của sinh vật Phương pháp tâm lý học Nhằm nghiên cứu các hiện tượng tâm lý Có 2 phương pháp chính: Nội quan: Chủ thể tự tìm hiểu chính mình Nhằm khám phá ra nguyên nhân, kết quả hoặc mối quan hệ các hiện tượng tâm lý của mình Ngoại quan: Người quan sát và người bị quan sát là 2 người khác nhau Là quan sát từ bên ngoài mà biết được tâm lý bên trong của cá nhân hoặc tập thể Phương pháp sử học Là nghiên cứu những gì đã xảy ra, đã chuyển biến, tiến hoá theo thời gian PP nghiên cứu đời sống nhân loại thuộc về dĩ vãng thời xa xưa, cổ đại, hay nghiên cứu về các dấu vết, di tích Nghiên cứu các sự kiện lịch sử thì phải tìm kiếm sử liệu Việc tìm kiếm sử liệu có thể bằng 2 cách: Sưu tầm những sử liệu đã có Khám phá sử liệu mới Phương pháp nghiên cứu khoa học ngành môi trường 4.1 Phương pháp luận 4.2 Các phương pháp nghiên cứu 4.1 Phương pháp luận a) Nghiên cứu môi trường sinh thái là nghiên cứu sự tương tác giữa các thành phần của môi trường b) Nghiên cứu môi trường sinh thái không được coi nhẹ thành phần nào trong hệ sinh thái môi trường c) Nghiên cứu môi trường sinh thái cũng tức là tìm ra các yếu tố trội, chủ đạo trong hệ tương tác của môi trường d) Nghiên cứu môi trường sinh thái cũng mang nội dung sự kết hợp các khoa học đa liên ngành nhưng có giới hạn

9 a) Nghiên cứu sự tương tác giữa các thành phần của môi trường Vi sinh vật Ánh sáng Đất Động vật Thực vật Nước Không khí Rừng Con người Khí hậu Biển Vi sinh vật Động vật biển Thuỷ thực vật Môi trường sinh thái và thành phần của nó lấy con người làm trung tâm Một thành phần của môi trường có khi lại chính là một môi trường hoàn chỉnh. Người ta gọi thành phần này là môi trường thành phần. Ví dụ: Đất là một thành phần của môi trường sinh thái Nhưng bản thân đất cũng là môi trường hoàn chỉnh Trong một môi trường, nếu một mắt xích bị phá vỡ thì toàn bộ hệ sinh thái sẽ bị phá vỡ theo Vậy, ta cần chú ý: Mối tương quan lẫn nhau Mối tương quan lẫn nhau Sự tương quan (relationship): Biểu hiện ở mức độ liên hệ lẫn nhau giữa 2, 3 hay nhiều yếu tố (đó là sự phụ thuộc lần nhau theo chiều thuận hay nghịch, chặt hay không chặt) Hệ số tương quan R (0 lrl 1) Nếu lrl > R standard : có tương quan, có thể tin cậy, chặt hoặc rất chặt Nếu R > 0 : Tương quan thuận Nếu R < 0 : Tương quan nghịch Theo cách tính này cũng chi thể hiện một phần của mối liên hệ giữa các yếu tố môi trường. A tương quan B, B tương quan C. Vậy A tương quan với C. Đúng; Sai? Khi nghiên cứu môi trường chúng ta cần tìm sự tương tác hơn là tương quan 52 Sự tương tác giữa các thành phần 51 Sự tương tác giư a các thành phâ n và các yếu tố môi trường Sự tương tác (interaction): Biểu thị sự liên quan (tác động) cả bên trong lẫn bên ngoài của các yếu tố, các thành phần cấu trúc môi trường Loại trừ sự ngẫu nhiên Sự tác động này mang tính chủ động và thuận nghịch Vậy, tìm sự tương tác là cốt lo i của PPLNC môi trường Biểu thi sự tương tác Sử dụng mô hình toán Sử dụng mô hình không gian nhiều chiều

10 Sử du ng mô hình toán Sư hoa tan châ t ô nhiê m trong môi trươ ng đâ t đươ c ti nh : R c c = v t x + D 2 c x 2 μc x: toạ độ không gian của một hoặc vài đối tượng theo dõi t: thời gian (giờ) c: nồng độ chất bẩn trong dung dịch đất (mg/100 gr) v: tốc độ của chuyển động chất bẩn (cm/giờ) D: hệ số phân tán µ: hệ số hoán chuyển thứ nhất R: hệ số làm giảm tốc độ tan trong môi trường R= 1 + θ k 0l k 0: là hệ số phân tán tương ứng giữa pha lỏng và pha rắn : làn mật độ hạt rắn có khối lượng lớn θ: là khối lượng nước có trong đất l: là khoảng cách giữa 2 điểm tính toán Sử du ng mô hình không gian nhiều chiều MT nươ c Sinh vật và con người MT đâ t MT không khí Khí hâ u Biểu diễn sự tương tác giữa các yếu tố tạo nên sự thoái hoá môi trường sinh thái vùng núi b) Nghiên cứu môi trường sinh thái không được coi nhẹ thành phần nào trong hệ sinh thái môi trường Khi nghiên cứu ô nhiễm của một khu vực nào đó, ta nghiên cứu những thành phâ n nào? Vì sao? Hiện tượng El Nino Đất, nước, không khí tác động lên sinh vật và con người Hầu hết các chất ô nhiê m xuất hiê n trong môi trường thành phần này đều có thể lan sang môi trường thành phần khác 57 c) Nghiên cứu môi trường sinh thái cũng tức là tìm ra các yếu tố trội, chủ đạo trong hệ tương tác của môi trường Nghiên cứu môi trường sinh thái cần: Tìm hiểu các mối tương quan của các môi trường thành phần Tìm hiểu sự tương tác của các môi trường thành phần Tìm yếu tố trội trong các môi trường Yếu tố trội sẽ quyết định xu hướng, tốc độ của sự phát triển của đối tượng nghiên cứu O C N A Q 58 d) Nghiên cứu môi trường sinh thái cũng mang nội dung sự kết hợp các khoa học đa liên ngành nhưng co giơ i hạn Sinh thái môi trường là một khoa học đa ngành nhưng có giới hạn Vậy cần phải có sự kết hợp tốt một số ngành học với nhau Nghiên cứu môi trường sinh thái phải : Nghiên Nông cứu học, sự tương lâm học, quan hoá nhiều học, chiều sinh của các yếu tố và thành học, khí phần hậu của học, môi thô trường nhươ ng học, Nghiên cứu sự tương tác bên trong, bên ngoài giữa các yếu đi a tố và chất thành học, phần giao của thông môi vận trường tải, đại Nghiên dương cứu học, tính đô ng viê n thông, nhất, tính đi a trội ly, của dân các nhân tố tác động sô, công nghê, xây dựng, đô thi 4.2 Các phương pháp nghiên cứu a) Một số PPNC cổ điển b) Các PPNC đang được sử dụng c) Quá trình nghiên cứu

11 a) Một số PPNC cô điển Xác định kiểu phân bố của các thể trong quần thể Xác định lượng cá thể của quần thể Khảo sát biến động quần thể Xác định chuỗi năng lượng Xác đi nh kiểu phân bố của các thể trong quâ n thể Các kiểu phân bố thường được xác định bởi các ô mẫu theo đơn vị vùng, quy ước các m 2 đó là các ô Các yếu tố thống kê: Số trung bình (x) Độ phương sai (δ 2 ) Tầm quan trọng và mối liên hệ với nhau sẽ chỉ cho biết kiểu của nhóm là: δ 2 /x <> 1 : Cá thể phân bố ngẫu nhiên δ 2 /x > 1 : phân bố theo nhóm δ 2 /x < 1 : Thuộc kiểu chính thức Xác đi nh lượng cá thể của quâ n thể Đối với thực vật, cá thể (hoặc cây) có thể đếm trực tiếp Đối với động vật: Đếm trực tiếp Đếm phần nhỏ (đếm mẫu) (sinh viên tìm hiểu thêm về cách xác định cá thể trong quần thể bằng phương pháp đếm mẫu) Khảo sát biến động quâ n thể Mục đích : Để xác định số lượng cá thể trong quần thể theo thời gian Cần tính số lượng : Chết Sinh mới Nhập cư Chuyển đi Xác đi nh chuô i năng lượng Những biến động của hệ sinh thái đó là những chuyển đổi vật chất, năng lượng giữa các thành phần khác nhau, có thể biểu hiện về mặt chuyển đổi năng lượng để hình thành sơ đồ chuỗi năng lượng Năng lượng sinh ra của sinh khối thường được xác định bằng cách đốt cháy một mẫu trong buồng calori kế Tiêu thu Chất thải phân và nươ c tiểu = Tiêu hoá Tiêu hoá = Hô hấp + Sản phâ m tinh trong cơ thể b) Các PPNC đang được sử du ng GIS Xử lý số liệu Tổng hợp tài liệu (tự tìm hiểu) Chuyên gia (tự tìm hiểu) Hội thảo chuyên đề (tự tìm hiểu) Thống kê Mô hình hoá Phân tích hệ thống Phân tích lợi ích Xác định các vấn đề ưu tiên (tự tìm hiểu) Cho điểm có trọng số (tự tìm hiểu) Dự báo môi trường (tự tìm hiểu)

12 GIS (hệ thống thông tin đi a lý viê n thám) Xử lý số liệu Bản đô giấy Bản đô sô hoá Chuyên viên các sơ DL mâ u, sô liê u thực đi a Nhập vi trí và kết quả phân ti ch mâ u Nhập số liệu Xử lý số liệu : Điều tra được Phân tích được bằng các phần mềm Tìm kiếm các số liệu theo yêu cầu đề ra XD CSDL nền Hiê u chi nh DL Hiê u chi nh DL và in bản đô chuyên đề Bản đô trong máy Thống kê Thống kê nghiên cứu về mặt lượng trong mối quan hệ mật thiết với mặt chất của hiện tượng và quá trình trong điều kiện thời gian và địa điểm xác định Các bước thực hiện: Hệ thống hoá các chỉ tiêu cần thống kê Tiến hành điều tra thống kê Tổng hợp thống kê Phân tích và dự đoán Mô hình hoá Mục đích: Hỗ trợ nghiên cứu lan truyền và biến đổi các chất ô nhiễm trong môi trường Dự báo và dự đoán chất lượng môi trường Hỗ trợ đề xuất chiến lược bảo vệ môi trường Các bước thực hiện: Xác định vấn đề Tìm kiếm cơ sở khoa học và thực tiễn phục vụ giải quyết vấn đề Xây dựng sơ đồ NHÂN QUA Xác định các yếu tố cần tham gia Xây dựng mô hình bằng PP toán học Kiểm chứng mô hình Ngoại suy kết quả Phân tích các kịch bản khác nhau Đưa ra các đề xuất Muốn biết nhân đời trước Xem hưởng quả đời này Muốn biết quả tương lai Xét nhân gieo hiện tại Người mà tâm chân chánh Mọi người hướng thiện theo Việc làm hợp lý lẽ Khắp nơi được an vui Người mà hư tâm tà Tham sân dần phát triển Làm việc mà tùy tiện Tự rước họa vào thân File 1 File

13 Phân tích hệ thống Tiến hành phân tích một hệ thống cụ thể, trên một tổng thể gồm nhiều bộ phận, nhiều yếu tố thành phần có quan hệ tương hỗ với nhau và môi trường xung quanh Được ứng dụng trong xây dựng chiến lược bảo vệ môi trường (mối tương quan giữa môi trường kinh tế xã hội) Các bước thực hiện: Xác định ranh giới, đường biên của hệ thống Quan trắc, đo đạc, thu thập thông tin Phân tích, thống kê mối liên kết giữa các yếu tố quan trọng nhất Xây dựng mô hình định tính, mô hình toán học Mô phỏng hệ thống với các điều kiện giải thiết khác nhau; chọn giải pháp đúng đắn Phân tích lợi ích chi phí mở rộng Liệt kê tất cả các tài nguyên được sử dụng trong phương án phát triển Xác định tất cả các hoạt động sử dụng hoặc làm suy thoái tài nguyên Liệt kê những bộ phận cần bổ sung vào quy hoạch để sử dụng hợp lý và phát huy khả năng tối đa của tài nguyên Xác định khung tài nguyên thời gian của các tác động và các chi phí cần thiết (tính toán chi phí lợi ích) Biểu thị các kết quả trên vào một tài liệu thích hợp với việc lựa chọn quyết định c) Quá trình nghiên cứu Câu hỏi ôn tập file Có bao nhiêu phương pháp NCKH? Lấy ví dụ minh hoạ cho từng phương pháp đó. Trong nghiên cứu khoa học môi trường thì phương pháp nào thường được sử dụng nhiều nhất? Vì sao? Bài ky sau Chương 3 Nội dung của hoạt động nghiên cứu 77 13