TÂY TIẾN QUANG DŨNG 34 câu không một câu nào non nớt bằng phẳng, trái lại câu nào cũng có nội lực riêng, tạo nên khí vị chung cho bài thơ. Một khí vị

Bản ghi

1 TÂY TIẾN QUANG DŨNG 34 câu không một câu nào non nớt bằng phẳng, trái lại câu nào cũng có nội lực riêng, tạo nên khí vị chung cho bài thơ. Một khí vị bi hùng, hoang dã, quả cảm.. (Vũ Quần Phương) Nhận định về bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng, nhà thơ Giang Nam có viết : Chính Hữu cũng viết : Mở bài: Tây Tiến biên cương mờ khói lửa Năm mươi sáu ngày đêm bom gầm pháo giội Ta mới hiểu thế nào là đồng đội Đồng đội ta là Hớp nước uống chung Nắm cơm bẻ nửa. Chính Hữu đã dựng lên một bức tượng đài về những người đồng đội của mình: Bạn ta đó Ngã trên dây thép ba tầng Một bàn tay chưa rời báng súng Chân lưng chừng nửa bước xung phong Ôi những con người mỗi khi nằm xuống Vẫn nằm trong tư thế tiến công. Những cuộc chiến tranh ác liệt của dân tộc đều đã qua đi, bụi thời gian đã từng phủ dày lên hình ảnh của những anh hùng vô danh nhưng trong văn học với sứ mệnh thiêng liêng của mình đã khắc họa một cách vĩnh viễn vào tâm hồn người đọc hình ảnh những người lính đã ngã xuống vì độc lập của Tổ Quốc trong suốt chiều dài lịch sử.và Tây Tiến một bài thơ hay,tiêu biểu của Quang Dũng cũng đã dựng lên một bức

2 tượng đài bất tử như vậy về người lính Cách Mạng trong cuộc kháng chiến chống Pháp. ****** 14 dòng thơ ôm quyện trong một khuôn vần duy nhất, nhịp thơ khi căng khi trùng, có chỗ đối ý, có chỗ đối thanh, lúc uy nghi như tòa thạch tự, lúc gân guốc như vách đá hoang sơ, lúc trôi nổi bồng bềnh như mây như nước, lúc khoan khoái như mặc sức hít thở khí trời. ( Nguyễn Thành Thi ) Tây Tiến không chỉ là đứa con đầu lòng hào hoa và tráng tiện trong đời thơ Quang Dũng mà còn là tác phẩm xuất sắc trong toa kháng chiến chống Pháp của giai đoạn đầu. Mở bài: 1. Quang Dũng đã từng viết: Thương nhớ ơ hờ thương nhớ ai Sông xa từng lớp lớp mưa dài Thơ ông có cả một khoảng trời cho nỗi nhớ thương, là nỗi nhớ quê hương xứ Đoài mây trắng, núi Tản, sông Đà, nhớ đôi mắt buồn của người con gái Sơn Tây và ta không thể quên được nỗi nhớ về binh đoàn Tây Tiến một thời đã qua, một thời đã xa nay chỉ còn là hoài niệm. Bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng có thể coi là khúc độc hành của nỗi nhớ thương.mở đầu là nỗi nhớ về đoàn quân Tây Tiến gắn liền với thiên nhiên miền Tây và nhiều chặng đường hành quân gian khổ. 2. Thơ ca kháng chiến chống Pháp viết nhiều về người lính, có người lính lam lũ trấn giữ trời đất núi sông trong thơ Chính Hữu ( Đồng Chí), có người lính phục kích bất thần dũng mãnh truy diệt quân thù trong thơ Khương Hữu Dụng (Trận phục kích đeo Hải Vân ), có người lính thắm tình quân dân trong thơ Hoàng Trung Thông (Bao giờ trở lại ), có người lính quyết tử bách chiến bách thắng trong thơ của Tố Hữu( Hoan hô chiến sĩ Điện Biên) ta cũng không thể không nhắc tới hình ảnh người lính hào hùng, hào hoa lãng mạn và bi tráng trong Tây Tiến của Quang Dũng.Đó là thơ phẩm tiêu biểu cho tài thơ và tình thơ của người nghệ sĩ ấy. Tây Tiến khúc độc hành của nỗi nhớ thương được mở ra với hoài niệm về thiên nhiên miền Tây, đoàn binh Tây Tiến và những chặng đường hành quân gian khổ : Sông Mã thơm nếp xôi.

3 3 Giang Nam đã từng ca ngợi : Tây Tiến biên cương mờ khói lửa Quân đi lớp lớp động cây rừng Và bài thơ ấy con người ấy Vẫn sống muôn đời với núi sông Thật vậy! Sau hơn 40 năm đọc lại Tây Tiến. Bài thơ vẫn không cũ 34 câu thơ không câu nào non nớt bằng phẳng trái lại câu nào cũng có nội lực riêng tạo nên khí vị chung cho bài thơ, một khí vị anh hung hoang dã, quả cảm ( Vũ Quần Phương). Bài thơ mang phẩm chất anh hùng ngay trong nỗi buồn, nỗi nhớ và Tây Tiến thật sự đã trở thành khúc độc hành của nỗi nhớ thương. 14 dòng đầu diễn tả nỗi nhớ về đoàn quân Tây Tiến gắn liền với thiên nhiên miền Tây và những chặng đường hành quân gian khổ. **Thân bài : LĐ 1 : Nêu ngắn gọn hoàn cảnh sáng tác xuất xứ - mục đích sáng tác (đôi nét về đoàn quân Tây Tiến) LĐ 2: Sử dụng lập luận phân tích +bình giảng + so sánh =>Làm nổi bật những đặc sắc về nội dung tư tưởng và nghệ thuật của 14 dòng thơ đầu (2/2/4/4/2) a)hai câu thơ đầu : Tiếng gọi tha thiết gói trọn tâm tư nỗi nhớ thương về đoàn binh Tây Tiến và thiên nhiên miền Tây. Sông Mã...chơi vơi. Tây Tiến bắt đầu một tiếng gọi ngọt ngào, tha thiết, lay động tâm can gợi dậy cảm xúc và làm sống lại một trời nhớ nhung hoài niệm: Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi.chơi vơi Cấu trúc ngôn ngữ của câu thơ thật tinh tế, độc đáo khi hai tiếng xa rồi được đặt giữ hai địa danh sông Mã và Tây Tiến. Chữ xa rồi như có nghĩa với cả 2 : đã xa rồi Tây Tiến, đã xa rồi sông Mã để chỉ còn lại trong lòng người một nỗi nhớ chơi vơi.xúc cảm của thi sĩ dồn nén trong từng câu, từng chữ làm nên những rung động lạ thường.

4 Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi. Hai từ nhớ xuất hiện trong một dòng thơ gợi ấn tượng về độ đậm sâu của cảm xúc :chỉ thấy nhớ và nhớ da diết khôn nguôi. Vần ơi trong tiếng gọi hợp âm với tiếng chơi vơi tạo nên âm hưởng tha thiết ngân vang mãi trong lòng người đọc, vọng mãi vào từng năm tháng, kỉ niệm này gọi kỉ niệm kia như nhiều đợt sóng tuôn trào. Đặc biệt nhớ chơi vơi là 1 sáng tạo về hình ảnh của Quang Dũng bởi chơi vơi vốn là một tính từ, 1 từ láy tượng hình diễn tả trạng thái không chắc chắn, không vững vàng, chông chênh giữa khoảng không gian bao la giữa vùng sóng nước dập dềnh. Ở đây Quang Dũng dùng để diễn tả mức độ của nỗi nhớ, nỗi nhớ vô hình mà ngỡ hữu hình, khi đầy khi vơi, da diết, quặn thắt, đậm sâu tạo cho người đọc 1 cảm giác, 1 liên tưởng ngỡ như 1 mình nhà thơ lạc trong bộn bề của nỗi nhớ không biết tìm về nẻo nào của miền kí ức cứ rưng rưng xúc động đến nghẹn ngào. Mặc dù Quang Dũng không phải là người đầu tiên mượn chữ chơi vơi để diễn đạt nỗi nhớ. Trong ca dao ta đã từng bắt gặp hình ảnh: Trong thơ Xuân Diệu : Ra về nhớ bạn chơi vơi Sương nương theo trăng ngừng lưng trời Tương tư nâng lòng lên chơi vơi Nhưng trong câu thơ của Quang Dũng từ chơi vơi đã có 1 sắc điệu riêng : độc đáo và tinh tế b) Hai câu thơ tiếp Sau tiếng gọi mở đầu kí ức hiện về như một cuốn phim quay chậm, khoảng lùi chưa xa mà tất cả thì lung linh thành kỉ niệm, cũng xôn xao, dào dạt trong tâm tưởng. Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến gắn liền với nhiều chặng đường hành quân gian khổ trên nền cảnh của thiên nhiên miền Tây hùng vĩ hoang sơ: Sài Khao sương lấp lánh đoàn quân mỏi Mường Lát hoa về trong đêm hơi Đoàn quân mỏi mệt đi trong một biển sương mờ phủ lấp câu thơ đem đến cho người đọc cảm giác nặng nề, bi quan, u ám Những cảm giác ấy nhanh chóng bị xóa nhòa ở ngay câu thơ tiếp theo với hình ảnh hoa về trong đêm hơi. Hoa của núi, hoa của rừng hay chính là vẻ đẹp của sơn nữ Tây Bắc không gian Tây Bắc, ấn tượng Tây Bắc dần được đậm tô trong cung đàn của nỗi nhớ, mỗi tên đất, tên làng đều không phải là những sợi vô tình. Sài Khao, Mường Lát không chỉ là những mốc không gian địa lí trên con đường vạn dặm trường chinh mà đã trở thành những dấu mốc thời gian thấm đẫm những kỉ niệm của một đời chiến binh.

5 c) Bốn câu tiếp Tây Bắc không chỉ có khói sương lẫnvới hương rừng mà còn có cả những núi đèo hiểm trở, những con đường hành quân gian lao vất vả : Đốc lên. xa khơi Bốn câu thơ mang dáng dấp của một bài tứ tuyệt thi chung hữu họa một bức vẽ hoàn chỉnh cực tả các gian nan hùng vĩ, hiểm trở của thiên nhiên Tây Bắc. Nhà thơ đã huy động vốn ngôn từ tài hoa giàu giá trị tạo hình để khắc họa lên những câu thơ này. Hai từ dốc xuất hiện trong 1 dòng thơ có tác dụng gợi liên tưởng về địa hình không dừng lại, hết dốc này đến dốc khác.nếu như dốc khúc khuỷu gợi cho ta hình thể quanh co ẩn hiện thế dốc thăm thẳm lại cho ta sự liên tưởng tới độ sâu, độ rộng trong không gian. Dường như vẫn chưa đủ, tác giả còn bổ sung thêm hình ảnh heo hút cồn mây để làm bật lên độ cao độ sâu đến khôn cùng.tuy nhiên, vượt lên trên tất cả không phải là núi đèo Tây Bắc mà là người chiến binh Tây Tiến đầy kiêu hãnh và ngạo nghễ súng ngửi trời. Núi cao dường như chạm mây và mũi súng sát tới trời. Đây là 1 hình ảnh thơ táo bạo, lạ lùng và mang những nét tinh nghịch đậm chất lính, hình ảnh ấy khiến ta liên tưởng tới câu thơ trong Đồng chí của Chính Hữu : Đầu súng trăng treo Thiên nhiên Tây Bắc hoang sơ bí ẩn nhưng không thể chế ngự được sức mạnh của con người, những chiến binh Tây Tiến vẫn hiện ra lồng lộng giữa trời cao và rừng xanh mang bởi: Dốc núi cao nhưng lòng cao hơn núi Vực sâu thăm thẳm vực nào sâu bằng chí căm thù Câu thơ gây ấn tượng mạnh mẽ đến người đọc : Ngàn thơ lên cao ngàn thước xuống Hai vế của câu thơ tạo thành cặp tiểu đối hoàn chỉnh, dấu phẩy giữa dòng chia câu thơ làm 2 nửa tạo ấn tượng về 1 địa hình gấp gẫy giữa không gian. Thế núi như vút lên, dựng đứng rồi đột ngột đổ xuống bất ngờ, nhìn lên cao vời vợi, nhìn xuống sâu thăm thẳm, làm cho người đọc như đang được thể hiện 1 trò chơi bập bênh chóng mặt. Câu thơ Quang Dũng cũng gợi nhớ đến vọng lưu sơn bộc bế của Lí Bạch đời Đường Nước bay thẳng xuống 3000 thước Tường dải ngân hà tuột khỏi mây

6 Thiên nhiên Tây Bắc qua hoài niệm của nhà thơhiểm trở, hoang sơ đến rùng rợn. Tuy nhiên cảm giác ấy cũng nhanh chóng bị xóa nhòa bởi những nét vẽ nhẹ nhàng và tinh tế : Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi Dừng chân giữa đèo cao dốc đứng, những người lính phóng tầm mắt ra xa những đường rừng nét núi đã bị xóa nhòa đi tất cả chỉ còn lại một biển trời mưa bay màu trắng bạc. Giữa thung lũngbồng bềnh màu mưa ấy thấp thoáng ẩn hiện những ngôi nhà của đồng bào Tây Bắc. Câu thơ trả lại cho người đọc trạng thái cân bằng nhờ một loạt những thanh bằng được gieo liên tiếp, đó cũng là một nét vẽ mềm mại, uyển chuyển tinh tế,cái dữ dội khắc nghiệt hài hòa với cái thơ mộng dịu êm, hình ảnh và tiết tấu phối hợp một cách độc đáo làm nổi bật tư thế và bản lĩnh của người chiến binh Tây Tiến trên những bước đường hành quân gian nan nhưngvẫn lạc quan yêu đời d) 4 câu thơ tiếp : Những chặng đường hành quân gian khổ, vất vả,nhiều mất mát,hy sinh và vẻ đẹp của người chiến sĩ Hoài niệm về đoàn binh Tây Tiến còn có hình ảnh người lính dẫn chặng đường hành quân vất vả bởi núi cao,vực sâu, mưa sa, sương phủ,không ít người trong số họ đã gục ngã Quang Dũng không hề giấu giếm hiện thực đau thương ấy : Anh bạn dãi dầu không bước nữa Gục lên súng mũi bỏ quên đời Nhà thơ nói về " anh bạn " là nói về những đồng chí, đồng đội của mình, ngày nối ngày, đêm nối đêm, mưa nắng đói rét bệnh tật thiếu thốn mệt mỏi tới mức kiệt sức.từ "gục" có phần nặng nề nhưng bị xóa nhòa đi và đươc cân bằng trở lại, bằng hình ảnh "bỏ quên đời". Cái chết với người lính Tây Tiến rất đỗi nhẹ nhàng và thanh thản. Kết cấu đối sánh đan xen giữa thiên nhiên và con người tạo nên 1 sự đối chiếu thầm lặng để rồi từ đó hđ sức mạnh của con người,dù con người có nhỏ bé trước thiên nhiên hiểm trở và dữ dội, hiểm nguy đe dọa họ từ mọi phía, mọi nơi : "Chiều chiều oai linh thác gầm thét Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người" Những từ láy "chiều chiều ""đêm đêm " gọi cho người đọc ấn tượng mạnh về thời gian diễn ra triền miên nơi rừng thiêng suối sâu, cọp dữ. Trận địa ở đây cơ hồ không nghe tiếng súng nổ, không một bóng quân thù, chỉ có núi dốc, sương tối và mưa chiều, thác gầm và ác thú, người lính đối mặt với núi rừng hiểm trở, nước độc ngàn thiêng.

7 Địa danh" Mường Tịch " với nhiều thanh trắc tạo cảm giác nặng bề rùng rợn gợi liên tưởng về những bước chân cọp dữ ẩn hiện đâu đó. Tuy nhiên, hoài niệm về đoàn binh Tây Tiến, bên cạnh những kỉ niệm buồn còn có những kỉ niệm vui, những kỉ niệm ấm áp tình quân dân e) 2 câu cuối "Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói Mai Châu mùa em thơm nếp xôi" * Những kỉ niệm ngọt ngào, ấm áp thắm đượm tình quân dân. Nỗi nhớ niềm thương của người chiến binh Tây Tiến hướng về Mai Châu về nguời con gái với những kỉ niệm ngọt ngào : " Nhớ ôi...nếp xôi " Chữ "nhớ " đứng ở đầu câu thơ như kết tụ lại bao tình cảm nhớ thương, bao bồi hồi xao xuyến vấn vương. Câu thơ giống như tiếng gọi thảng thốt ngân lên từ trong tiềm thức. Nhớ lắm Tây Tiến ơi! Nhớ lắm những bữa cơm tỏa khói nghi ngút giữa rừng già, la tình quân dân mặn mà làm ấm lòng những người chiến sĩ xa quê. Đặc biệt hình ảnh những cô gái Mai Châu hiện lên trong kí ức, gọi về bao nỗi nhớ nôn nao.quang Dũng đã vận dụng tinh tế địa danh Mai Châu thanh nhẹ, gợi cảm ngỡ như từ trong mình nó đã ủ sẵn 1 mùi hương nồng đượm. Nếu chỉ cần thay chữ "Mai" bằng chữ "Lai " thì có lẽ sự gợi cảm sẽ giảm đi rất nhiều.nhà thơ đã sáng tạo ra một cách kết hợp từ độc đáo :" mùa em ".Đất trời có 4 mùa xuân, hạ, thu, đông nhưng trong nỗi nhớ của người lính Tây Tiến lại có mùa đông thật lạ " mùa em ". Giống như mùa con ong đi lấy mật, mùa con voi xuống sông uống nước, mùa em đi phát rẫy, làm nương. "Mùa em" trong thơ của Quang Dũng là mùa lúa chín, mùa xôi thơm, mùa căng tràn sự sống và tính tứ, ngọt ngào hơn nữa " mùa em" phải chăng là mùa ta gặp em, mùa ta trao yêu thương, mùa vương luyến nhớ để rồi xa lòng mãi nhớ không quên. Đoạn thơ đầu đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc " 14 dòng thơ ôm quyện trong một khuôn vần, nhịp thơ khi căng khi trùng có chỗ đối ý, có chỗ đối thanh, lúc uy nghi như tòa thạch tự, lúc gân guốc như vách đá hoang sơ, lúc trôi nổi bồng bềnh như mấy nước, lúc khoan khoái như mặc sức hít thở khí trời." Đọan thơ đã diễn tả thành công nỗi nhớ của một người có tâm hồn nhạy cảm.với sự kết hợp hài hòa giữa cảm hứng lãng mạn và tinh thần bi tráng, ngôn ngữ giàu chát tạo hình, 14 câu thơ thực sự trở thành khúc dạo đầu của nỗi nhớ thương trong tâm hồn chiến sĩ Tây Tiến một thời.

8 Thân Bài: LĐ 1: Giới thiệu ngắn gọn về hoàn cảnh ra đời, xuất xứ và đôi nét về đoàn quân Tây Tiến, mục đích sáng tác, vị trí của đoạn thơ. LĐ 2 : Sử dụng lập luận phân tích + bình giảng để cảm thụ đoạn thơ theo bố cục 4/4 để làm rõ vẻ đẹp tâm hồn của người lính Tây Tiến qua hoài niệm về một đêm liên hoan VN và một chiều sông nước Tây Bắc mênh mang, mờ ảo. a) Bốn câu đầu * Đêm liên hoan đốt lửa trại và sự phong phú trong đời sống tinh thần của người chiến sĩ : " Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa Kìa em xiêm áo tự bao giờ Khèn lên man điệu nàng e ấp Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ" Theo dòng kí ức nhà thơ đưa người đọc đến kỉ niệm về một đêm liên hoan văn nghệ đốt lửa trại: " Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa" Chữ " bừng" có thần nhất trong câu thơ này. Đó là 1 động từ mạnh diễn tả nguồn sáng đột ngột, bất ngờ, lan tỏa. Đặt trong câu thơ động từ "bừng: có khả năng bừng sáng khoảng không gian đại ngàn mở ra trong đêm đen, bừng sáng tâm thức của thi nhân, làm bừng sáng trí tưởng tượng của người đọc, đặc tả không khí rừng rực lửa. Hình ảnh ngọn lửa đuốc qua cái nhìn của 1 tâm hồn lãng mạn bỗng chốc thành " đuốc hoa" trang trọng cổ kính, đó là thứ hoa lửa bập bùng soi rõ những khuôn mặt người chiến binh Tây Tiến và những nằng sơn nữ Tây Bắc. "Kìa em xiêm áo tự bao giờ" Ánh mắt của nhân vật trữ tình hướng về những người con gái Tây Bắc với 1 tâm trạng ngỡ ngàng, ngạc nhiên đến sững sờ. "Kìa em" đó là một tiếng reo thảng thốt và sung sướng. Trong không khí những gì thuộc về chiến tranh dường như đã lùi xa để chỉ còn lại cái tưng bừng rạo rực của đêm hội, cái rực rỡ của ánh lửa bập bùng và gương mặt người rạng rỡ áo xiêm. Những cô gái Thái, cô gái Lào mang vẻ đẹp hoang sơ, bí ẩn và đây quyến rũ, họ giống như tiên nữ giữa rừng già, khiến cho những chàng trai HN phải say đắm ngây ngất.người lính Tây Tiến không chỉ bị quyến rũ bởi vẻ đẹp của những nàng sơn nữ mà họ còn bị mê đắm bởi vẻ đẹp của âm nhạc, vũ

9 điệu nơi phương xa, xứ lạ. Đất trời ngả nghiêng bốc men say theo tiếng khèn nhạc điệu dập dìu "Khèn lên man điệu nàng e ấp Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ" Theo sóng nhạc tâm hồn của người lính Tây Tiến đã lãng ru đến nhưng miền đất lạ, vượt ra khỏi hoàn cảnh sống gian khổ để đến với thế giới mộng ảo. Trong không khí ấy, những người chiến binh quên mình là người lính để tâm hồn thơ mộng đắm say thành thi sĩ cho cảm xúc thăng hoa thành vần, thành điệu.điều ấy cho tháy chiến tranh dù khốc liệt dù có thể hủy diệt đi mọi giá trị vật chất nhưng không thể giết chết được khát vọng hạnh phúc, tâm hồn mơ mộng hào hoa của người lính Tây Tiến một thủa.kỉ niệm về đêm liên hoan VN đã cho người đọc thấy được sự phong phú trong đời sống tinh thần của họ, đó là những người chiến sĩ mang tâm hồn nghệ sĩ. b) Bốn câu tiếp Kỉ niệm về 1 buổi chia tay trong chiều sương Châu Mộc và sự tinh tế trong cách cảm nhận của thiên nhiên của người lính Tây Tiến: "Người lên Châu Mộc...đong đưa" Nếu kỉ niệm về 1 đêm liên hoan văn nghệ đốt lửa trại đã hé mở cho người đọc thấy được sự phong phua của đời sống tinh thần của những người chiến sĩ đã mang tâm hồn nghệ sĩ thì 4 câu thơ sau tác giả lại đưa người đọc đến với 1 cuộc tiễn biệt trong chiều sương Châu Mộc vừa mênh mang vừa mờ ảo "Người đi Châu Mộc chiều sương ấy Có thấy hồn lau nẻo bến bờ" Đó là không gian của một buổi chiều sương trên dòng sông lặng ngắt như tờ.câu thơ không phải là câu hỏi nhưng lại gieo vào lòng người đọc bao trăn trở, băn khoăn. "Người đi" ở đây cùng với "chiều sương Châu Mộc" là những hình ảnh phiếm chỉ không cụ thể nhưng với thi nhân đó lại là những bóng hình cụ thể, gắn với tính cụ thể, sự việc cụ thể cho nên đây cũng có thể coi là lời tự vấn với chính mình. Hỏi về cảnh cũng là hỏi về tình, thi nhân chọn chữ thật tinh tế, là "hồn lau" mà chẳng phải là là hoa lau, bông lau hay khóm lau. Là "hồn lau " bởi đó là cái hồn của cây, sông nước là linh hồn của tạo vật. Phải chăng nỗi nhớ "hồn lau " trong kí ức của Quang Dũng đã phảng phất hồn thu thảo trong thơ của Bà Huyện Thanh Quan :

10 " Lối xưa xen ngựa hồn thu thảo Nền cũ lâu đài bóng tịch dương" ( Thăng Long thành hoài cổ) Cảnh đẹp thơ mộng và nỗi lòng của con người cũng đầy bâng khuâng lưu luyến. Kỉ niệm đưa nhà thơ về với hình bóng cùng với dòng sông đượm màu cổ tích: "Có nhớ dáng người trên độc mộc Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa" Thuyền độc mộc là nét đặc trưng của sông nước Tây Bắc mảnh mai, duyên dáng như chiếc lá xuôi dòng, nếu như "có thấy" hỏi về cái ở bên ngoài thì có nhớ lại là hỏi về điều sâu thẳm bên ngoài tâm hồn, hỏi về một thời đã qua, một thời đã xa.tư thế của con người hiên ngang giữa sóng nước Tây Bắc vừa mạnh mẽ vừa duyên dáng trên dòng nước lũ. Câu thơ QD tạo nên nhiều cách hiểu, là hoa đong đưa trên dòng nước lũ hay là hình ảnh con người duyên dáng, uyển chuyển, mềm mại chèo thuyền trên dòng nước lũ. Cách hiểu nào cũng có ý nghĩa nhưng nước lũ thì mãnh liệt, cuộn xoáy còn cánh hoa thì yếu ớt, mong manh vì vậy có thể coi câu thơ, hình ảnh thơ là 1 ẩn dụ cho vẻ đẹp của một hình ảnh mang tính chất đối lập làm nổi bật vẻ đẹp vừa mạnh mẽ vừa dịu dàng của người con gái Tây Bắc.Chỉ bằng vài nét bút vẽ nhẹ nhàng, gương mặt của Châu Mộc đã hiện ra với vẻ đẹp vừa hoang sơ, vừa mơ mộng. Đó là một không gian bát ngát sương chiều với hoa lau phơ phất ở đây có cái dữ dội của nước lũ cuốn trôi, cái mỏng manh của dáng thuyền độc mộc. Cái mộng mơ của sắc hoa rừng. Chất nhạc của đoạn thơ ngân nga như tiếng hát, nhạc điệu ấy được cất lên từ tâm hồn ngây ngất say mê lãng mạn của một cai tôi trữ tình giàu cảm xúc -QD.Giáo sư Trần Đình Sử đã từng nhận xét :"Đọc đoạn thơ này ta như lạc vào thế giới của cái đẹp, của cõi mơ, của coi nhạc." Bức tranh thiên nhiên nhờ vậy càng trở nên thơ mộng làm đắm say lòng người. Kết bài: Với cảm hứng lãng mạn thi nhân đã đưa người đọc trở về những hoài niệm trong trẻo, đáng nhớ đáng yêu để được sống lại nhũng giây phút bình yên hiếm có của thời chiến tranh. Trong nỗi nhớ thương của Quang Dũng về đồng đội 1 thời đã xa không chỉ có những chặng đường hành quân vất vả gian nan, những dãi dầu mưa nắng, những mất mát hi sinh, cung đàn nỗi nhớ vẫn ngân lên những khúc nhạc thanh bình những kỉ niệm đẹp về tình quân dân, sự quyến rũ của những miền đất lạ, vẻ đẹp mộng ảo của thiên nhiên Tây Bắc trong chiều sương lãng đãng,..bút pháp miêu tả độc đáo, những hàm súc, chắt lọc, gợi nhiều hơn tả, vừa hiện đại mà vẫn phảng phất dấu ấn của thơ ca truyền thống.

11 Đọc đoạn thơ của QD, sống cùng với hồi ức của thi nhân ta cảm nhận thấy thấm thía khi ai đó nói rằng " Những người nghệ sĩ là người dẫn đường đến với xứ sở của cái đẹp" Đoạn 3: Bức tượng đài tập thể về người lính Tây Tiến hào hùng, hào hoa lãng mạn và bi tráng. Mở bài: C1: So sánh hình tượng người lính trong thơ ca kháng chiến chống Pháp -> Hình tượng người lính Tây Tiến C2: Đặc trưng của thơ C3: So sánh về đoạn 2, bắt sang đoạn 3 1. "Nhớ về Tây Tiến là nhớ về những con người kiêu dũng và tình tứ, vừa có ý chí anh hùng, vừa mang hồn nghệ sĩ ".Chất "Tây Tiến" - 1 nét riêng biệt khó lẫn ấy đã hiện lên lồng lộng trong 1 thi phẩm của Quang Dũng - thi phẩm "Tây Tiến ". Nếu đoạn thơ thứ nhất được xem là khúc dạo đầu của nỗi nhớ thương thì sang đến đoạn 3, tác giả tập trung khắc tả bức tượng đài tập thể về những người lính Tây Tiến, hào hùng, hào hoa lãng mạn và bi tráng. "Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc Quân xanh màu lá dữ oai hùm Sông Mã gầm lên khúc độc hành" 2. Không hiểu sao mỗi lần đọc Tây Tiến của QD tôi lại liên tưởng đến một ai đó:" Thơ trước hết là cuộc đời sau đó mới là nghệ thuật". Phải chăng vì cùng suy nghĩ ấy mà QD đã sáng tác lên 1 kiệt tác của đời mình -thi phẩm ''Tây Tiến '' với một nỗi nhớ, da diết, sâu sắc về thiên nhiên Tây Bắc về đồng đội Tây Tiến 1 thời đã qua 1 thời đến nay chỉ còn là hoài niệm trong đó nổi bật lên là bức tượng đài tập thể về những người lính hào hùng, hào hoa, lãng mạn và bi tráng "Tây Tiến đoàn binh ko mọc tóc. Sông Mã gầm lên khúc độc hành"

12 Thân Bài: LĐ 1: Khái quát về hoàn cảnh ra đời, mục đích sáng tác, ý nghĩa nđề Khái quát về bút pháp đoạn thơ Trong suốt toàn bộ thi phẩm, QD đều khắc họa chân dung về người lính Tây Tiến ẩn hiện, đan xen với nỗi nhớ về thiên nhiên miền Tây. Nhưng ở đoạn này, người lính là đối tượng chính được miêu tả trực diện trê bức tranh thơ. Chỉ bằng 8 dòng thơ, tác giả đã làm hiện lên từ diện mạo tới tâm hồn, khí phách thái độ trước sự sống và cái chết.dù ở góc độ nào thì người lính Tây Tiến cũng hiện lên với vẻ đẹp hào hùng hào hao, lãng mạn và bi tráng. Th nhân đã tinh lọc những nét tiêu biểu nhất của người chiến binh Tây Tiến để tạo nên bức tượng đài tập thể, khái quát gương mặt chung của cả đoàn quân : cái bi tráng và cái hào hùng, cảm hứng lãng mạn và tinh thần bi tráng là 2 chất liệu chính để nhà thơ xây dựng hình tượng LĐ2 :Sử dụng lập luận phân tích, bình giảng, so sánh để làm nổi bật vẻ đẹp của hình tượng người lính Tây Tiến(4/4) Bốn câu đầu Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc Quân xanh màu lá dữ oai hùm Mắt trừng gửi mộng qua biên giới Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm" Tình cảm sâu sắc đối với đồng đội đã khiến cho QD khắc tả thành công bức chân dung về những người lính vô danh.đó là những chàng trai Hà Nội lãng mạn, mộng mơ, là những học sinh sinh viên vừa rời ghế nhà trường xung phong vào chiến trận.nét thanh lịch phong nhã của những công tử Hà Thành đã phai nhạt đi ít nhiều.dấu ấn của đời sống khắc nghiệt hằng in trên diện mạo của họ : " Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc Quân xanh màu lá dữ oai hùm" Phép đảo từ và cách nói chủ động đã nhấn mạnh niềm tự hào và kiêu hãnh của cả đoàn binh ra đi trong những ngày đầu của cuộc kháng chiến những người lính Tây Tiế nói riêng và những anh bộ đội cụ Hồ ngày ấy nói chung phải chịu nhiều thiếu thốn về vật chất, phải hành quân suốt những đêm dài vì vậy các anh thường mắc phải căn bệnh sốt rét nơi rừng thiêng nước độc. Tố Hữu trong bài thơ "Các nước " đã viết về hình ảnh của những anh hùng vệ quốc quân:

13 "Giọt giọt mồ hôi rơi Trên má anh vàng nghệ " Trong bài "Đồng chí" Chính Hữu cũng viết về cảm giác của những người đồng chí trong những trận sốt rét: " Tôi với anh biết từng cơn ớn lạnh Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi" Tố Hữu và Chính Hữu sử dụng bút pháp hiện thực CM còn QD nhìn hiện thực ấy với cái nhìn lãng mạn.những cái sốt rét rừng đã cướp đi dáng vẻ bình thường của người lính Tây Tiến làm nên 1 dấu ấn chung trên màu da bệnh tật và những mái đầu ko mọc tóc.sốt rét dẫn tới rụng tóc, thiếu máu, da xanh, biến người lính Tây Tiến thành anh vệ trọc, hình hài kì dị khác thường.tuy nhiên, màu da xanh xao của họ đã hòa lẫn vào màu xanh của lá ngụy trang, màu xanh của rừng đại ngàn. Cảm hứng lãng mạn của QD không tô hồng hay bôi đen hiện thực mà đó là thứ lãng mạn CM lí tưởng, nhờ đó, người lính Tây Tiến hiện lên trong thơ ông oai phong như mãnh hổ "dữ oai hùm" chế ngự được cái khắc nghiệt của thiên nhiên Tây Bắc và làm cho kẻ thù phải khiếp sợ. Thư pháp đối lập được sử dụng để nổi bật vẻ oai phong của người chiến binh Tây Tiến. Họ ốm mà không yếu, tiều tụy trong hình hài nhưng vẫn luôn chói ngời sức mạnh lý tưởng ở bên trong. Uy lực khí lực của chúa tể sơn lâm, của hùm thiêng Tây Bắc luôn ngời sáng trong họ. Cuộc sống chiến đầu gian khổ không làm mất đi nét lãng mạn vốn có của tâm hồn những người lính Tây Tiến những người con trai vẫn ra đi từ nhiều mái trường góc phố. Ở họ, vẻ ngoài dữ dằn đối lập với nội tâm phong phú nhạy cảm. " Mắt trừng gửi mộng qua biên giới Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm" Đây là hai chủ thể được đánh giá là đẹp nhất, hay nhất, thành công nhất trong việc tái hiện vẻ đẹp tâm hồn người lính Tây Tiến bởi hai câu thơ mà nhốt được cả hai thế giới. Động từ "trừng" đã trở thành nhãn tự của câu thơ có tác dụng tô đậm cường điệu để làm bật lên tính cách phi thường, gợi ra nét dữ dội nảy lửa qua ánh mắt quắc nhìn. "Mắt trừng" vừa bộc lộ bằng lòng cam thù và khát vọng giải phóng vừa tái hiện sự oai phong lẫm liệt của các nam nhi thời loạn. Ý chí mạnh mẽ quyết liệt nhưng tâm hồn thì luôn thơ mộng đắm say : "Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm" Ban ngày, tinh thần và khát vọng của chiến binh Tây Tiến hướng về phía biên cương để dệt lên mộng chinh phụ - mộng anh hùng. Đêm về họ lại thả hồn mình yên bình thanh thản hướng về

14 Hà Nội, về trường xưa, phố cũ để dệt lên mộng giai nhân. Mộng chinh phu và mộng giai nhân là điều không thể thiếu được của chí làm trai. Trước đây đã có 1 thời gian bài thơ " Tây Tiến " đã phải chịu một sp thăng trầm khi người ta cho nó ủy mỵ, xa lạ, làm nhụt đi ý chí chiến đầu của người lính nơi biên thùy. Nhưng tính chất đó là tình cảnh rất chân thật và mang tính nhân bản. Tình yêu đất nước, tình yêu lứa đôi, tình yêu gia đình, yêu quê hương nâng đỡ làm đẹp cho tâm hồn của người lính Tây Tiến, trở thành động lực để họ chiến đấu, chiến thằng vượt qua gian khó, mất mát, hy sinh.người lính trong " Đồng chí" của Chính Hữu nhớ về quê hương về " gian nhà không ", "giếng nước", "gốc đa". Người lính trong "Nhớ " của Hồng Nguyên thường về " người vợ trẻ" "mòn chân bên cối gạo canh khuya ", người lính trong Tây Tiến của Quang Dũng có nỗi nhớ trẻ trung, lãng mạn và tài hoa. Bức chân dung của người lính Tây Tiến không chỉ mang vẻ đẹp lãng mạn,hào hoa mà ở họ còn có vẻ đẹp hào hùng, bi tráng trong tư thế lên đường, trong lí tưởng cao đẹp và trong sự hy sinh cao cả. "Rải rác biên cương mồ viễn xứ " Bút pháp hiện thực đã ghi lại nét đau đớn, dữ dội của chiến tranh. Đo là một sự thật được viết bằng sương máu, bằng chính những cuộc đời trai trẻ. Nơi biên cương xa xôi, từng con đường đi qua chiến trận cái chết hiện diện khắp nơi, những nấm mồ hoang lạnh nằm rải rác không một nén nhang, không một vòng hoa, không một giọt nước mắt tiễn đưa của những người thân yêu. Câu thơ đưa người đọc rơi vào một trang thác xót xa, tê tái đến nghẹn lòng. Tuy nhiên, ngòi bút Quang Dũng đã đưa người đọc ra khỏi trạng thái ấy bởi cảm hướng lãng mạn bay bổng, bởi lí tưởng cai đẹp của người chiến sí. Với nhiều từ Hán Việt đượm sắc thái trang trọng " biên cương ", " viễn xứ", cái chết của người chiến sĩ dược bao bọc trong ý nghĩa thiêng liêng, hùng hực, hoa khí kiêu hùng. Ý nghĩa thiêng liêng đó lại được hỗ trợ bằng câu thơ tiếp theo :" Câu thơ đẹp như một viên minh châu sáng ngời chiết lí sống cao đẹp của tuổi trẻ''. " Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh " Có lời thề nào chân thành và hoành tráng hơn thế nữa. Cuộc đời thanh xuân đầy ước vọng của những tháng ngày đẹp nhất ai chẳng yêu quý, trân trọng. Nhưng có 1 lí tưởng thiêng liêng còn đáng trân trọng hơn là sự sống còn của Tổ quốc. Cho nên, chiến đấu vì độc lập tự do của Tổ quốc đã trở thành tâm niệm khắc sâu vào tiềm thức của biết bao người. Có một nhà thơ đã viết : " Chúng tôi đã không tiếc đi đời mình" (Nhưng tuổi 20 làm sao không tiếc ) Nhưng ai cũng tiếc tuổi 20 thì còn chi Tổ quốc?"

15 Tầm vóc lớn lao, khí phách của toàn dân tộc nói chung và tư thế hào hùng của người lính Tây Tiến nói riêng được diễn tả một cách dứt khoát, chứa chan những tình cao quý. Kẻ làm trai thời loạn mang hoài bão lớn nên ra đi không hẹn ngày trở về. Câu thơ trong nét cổ kính phảng phất dáng dấp của nhiều chiến sĩ nơi trận mạc một thời chiếm lĩnh văn chương trung đại " Gieo thái sơn nhẹ tựa hồng mao ", " Nhất khứ bất phục hoàn ". Những chàng trai của binh đoàn Tây Tiến đã tiếp thu hình mẫu lí tưởng đó qua văn chương, sách vở và nghe theo tiếng gọi của núi sông dấn thân vào cuộc trường chinh với lòng yêu nước cháy bỏng và tinh thần lãng mạn sáng trong. Họ là những người luôn trong tư thế đứng cao hơn cái chết, vì vậy sự hi sinh của họ được hình dung trong tư thế của những chiến binh anh hùng " Áo vào thay chiếu anh về đất " Viết về đấu tranh, về dân tộc của mình, Quang Dũng không né tránh một hiện thực xót đau, quy luật nghiệt ngã của chiến tranh đó là sự hy sinh, mất mát. Nhà thơ nói nhiều tới cái chết nhưng không tạo cảm giác bi lụy, bi thương, bởi cái chết của người lính đã được bao bọc bởi hào quang của cảm hứng lãng mạn, bi tráng. Có một sự thật đớn đau đến se lòng : người lính Tây Tiến ngã xuống đồng đội vùi xác của các anh thậm chí không có cả manh chiếu để gói thân. Các anh về với đất mẹ trong hình hài nguyên sơ nhất, trong tấm áo trấn thủ đều mặc trên người nhưng bằng cái nhìn lãng mạn những chiếc áo lính bạc sờn vì mưa nắng ấy đã trở thành tấm áo bào sang trọng. Cụm từ " anh về đất " thật nhẹ nhàng và xúc động. Các anh không chết chỉ đi tiếp con đường của tổ tiên để giữ vững sơn hà, xã tắc. Các anh trở về với đất mẹ sau khi đã hoàn thành nhiệm vụ của Tổ quốc. Đất mẹ dang rộng vòng tay để cảm nhận thể xác các anh. Giang sơn đã để cho dòng sông con thác gầm thét, cứ khúc quân hành tiễn đưa linh hồn các anh về cõi bất tử. " Sông Mã gầm lên khúc độc hành" Hình tượng sông Mã thật bi tráng, dòng sông dược diễn tả ở thể động nó gầm lên như một con chiến mã trung thành, đau thương khi chứng kiến cái chết của người anh hùng. Sông Mã gầm lên vì quặn đau, tiếng gầm rung cả núi rừng vào giờ phút thiêng liêng không giọt lệ rơi, không lời ai điếu, không loạt đạn tiễn đưa mà chỉ một tiếng gầm đã cực tả nỗi đau dữ dội và thấm thía. Cái chết của người lính đã lay động cả đất trời sông núi. Nghi lễ được cử hành trong kích thước của vũ trụ, cái chết của người trai thời loạn không bi thảm mà trang trọng và đầy hào sảng. Người lính Tây Tiến yếu mệnh trong đời nhưng mãi mãi bất tử với đất nước, dân tộc. Tinh anh và thế phách của các anh đã hào vào với hồn thiêng của sông núi. LĐ3 : Linh hồn bài thơ kết tụ lại trong đoạn thơ thứ 3, chưa bao giờ hình ảnh người vệ quốc quân lại được khắc họa bằng những nét phi thường, chói ngời, lẫm liệt đến như thế. Lãng mạn mà hùng tráng, đắm say yêu đời mà sẵn sàng dâng hiến tuổi thanh xuân. Vĩnh quyết bi thương mà chất ngất tráng chí đẹp vô cùng hình ảnh người trai trấn giữ chốn biên cương! Cao cả biết

16 bao những cuộc ra đi vì sự sống còn của đất nước thân yêu, bài thơ thật sự đã trở thành bức tượng đài thơ ca của người lính bất tử. Hình ảnh người lính trong cõi sống, cõi chết, trong sự hy sinh đều lẫm liệt, hào hùng và bi tráng. Đằng sau mỗi con chữ ra cảm nhận được tiếng nói tri ân sâu sắc tình cảm xót thương, trân trọng thành kính của tác giả dành cho đồng đội, Mỗi lời thơ trở thành nén nhang, Quang Dũng kính dâng lên hương hồn của những lính sĩ Tây Tiên. Giống như Vũ Quần Phương khi viết về những cô gái anh hùng ở Ngã Ba Đồng Lộc. Thi sĩ nghiêng mình tưởng niệm những liệt nữ _ " Tôi cúi đầu nhận nợ tháng năm xa ". Ta cũng có thể viết như thế về Quang Dũng, về Tây Tiến, về sự hi sinh cao cả của những chiến binh một thời.