Tôi du hành đến nhiều nơi vòng quanh thế giới và khi thuyết giảng trước quần chúng, tôi có cảm nghĩ rằng tôi là một người bà con trong gia đình của họ. Mặc dù chúng tôi có thể mới gặp lần đầu tiên, tôi vẫn xem tất cả như là bạn thân quen. Thực vậy, chúng ta đã biết nhau như những con người cùng chia xẻ các mục đích căn bản là tất cả chúng ta đều muốn có hạnh phúc và không thích khổ đau. Có hai phương cách để tạo dựng hạnh phúc. Trước hết là hạnh phúc bên ngoài. Khi chúng ta cảm thấy thoải mái được ở trong ngôi nhà đầy đủ tiện nghi, mặc quần áo đắc tiền và có những người bạn tốt. Thứ hai là qua sự phát triển tinh thần liên quan đến hạnh phúc ở nội tâm. Tuy nhiên, cả hai loại hạnh phúc này đều không thể hoàn toàn đạt kết quả tuyệt đối. Thực vậy, hạnh phúc bên ngoài khó có thể tồn tại lâu dài, nếu thiếu một vài yếu tố khác. Chẳng hạn như khi trong tâm của bạn cảm thấy bất an thì cho dù bạn sống trong cảnh phú quý giàu sang, bạn vẫn cảm thấy không có hạnh phúc. Trái lại, khi tâm mình an lạc, thì dù gặp hoàn cảnh hết sức khó khăn, bạn vẫn tìm thấy an vui. Sự phát triển tiến bộ vật chất bên ngoài đôi khi giải quyết được vấn đề này, cùng lúc lại gây ra việc khó khăn khác. Ví dụ, một vài người tuy giàu sang, có trình độ học vấn và địa vị xã hội, nhưng lại không có hạnh phúc. Họ thường xuyên dùng thuốc ngủ và uống nhiều rượu. Họ cảm thấy thiếu thốn điều này hay bất mãn với điều kia. Do đó, những người này phải uống rượu hoặc dùng thuốc an thần để quên nỗi buồn. 1 / 9
Ngược lại, có người tuy thiếu thốn tiền bạc nhưng ít lo lắng buồn phiền, tâm họ cảm thấy an lạc. Mỗi đêm họ ngủ ngon giấc. Mặc dù nghèo vật chất, nhưng lúc nào họ cũng mãn nguyện và hạnh phúc. Ðiều này chứng tỏ sự ổn định tinh thần rất quan trọng. Chỉ riêng cuộc sống vật chất đầy đủ vẫn không thể giải quyết hoàn toàn vấn đề khổ đau của nhân loại. Sau đây, tôi xin trình bày cùng quý vị một vài phương pháp tu tập theo truyền thống Phật giáo Tây Tạng, nếu cố gắng thực hành mỗi ngày sẽ giúp cho tâm các bạn an lạc. Khi kiềm chế, làm chủ được tâm mình, mọi sự phiền não và âu lo tự nhiên sẽ giảm bớt đi và con người cảm thấy hạnh phúc hơn. Mối liên hệ giao tiếp giữa các bạn với mọi người cũng sẽ ảnh hưởng do sự thay đổi này. Từ một con người lương thiện, bạn sẽ trở thành một công dân tốt cho tổ quốc của bạn và sau cùng cho thế giới nhân loại. Tình Thương Ngay từ lúc mới chào đời, tất cả chúng ta đều cần đến sự giúp đỡ của người khác. Nếu thiếu tình thương của cha mẹ, chúng ta không thể sống vì thiếu sự chăm sóc. Khi trẻ nhỏ lớn lên trong sự thường xuyên lo lắng mà không có nơi nương tựa, chúng sẽ đau khổ suốt đời. Vì trí óc của trẻ thơ còn non dại, cho nên chúng rất cần đến sự giúp đỡ, yêu thương của cha mẹ. Ngay cả người lớn cũng cần đến tình thương. Nếu gặp một người lạ chào tôi với nụ cười hiền dịu và bày tỏ cử chỉ thân thiện, tôi vô cùng cảm kích trước hành động ấy, mặc dù tôi không quen biết hay thông hiểu tiếng nói của họ, nhưng tôi cảm thấy hết sức ấm lòng. Trái lại, nếu thiếu tình thương, ngay cả đối với người đồng hương mà tôi quen biết nhiều năm tôi vẫn cảm thấy không mấy gì vui. Tình thương và lòng từ bi là ý nghĩa chân thực của tình thân hữu anh chị em ruột thịt, vô cùng quý báu. Chúng giúp cho cộng đồng phát triển tồn tại và là nền tảng của xã hội. Khả Năng Con Người Mỗi chúng ta đều có bản ngã hay cái Tôi. Chúng ta cùng chia xẻ các mục đích căn bản: Chúng ta muốn có hạnh phúc và không thích khổ đau. Loài vật và sâu bọ cũng mong ước hạnh phúc 2 / 9
và tránh đau khổ, nhưng chúng không có khả năng đặc biệt biết làm cách nào để hưởng được nhiều hạnh phúc và diệt trừ hết mọi khổ đau. Là con người, chúng ta có trí óc và tư tưởng, cho nên chúng ta có khả năng và nên sử dụng nó. Trên mọi vị trí, dù là cá nhân hay thành viên trong một gia đình, cộng đồng, quốc gia và thế giới, những điều ác gây khó khăn nhất mà con người phải đối đầu là tính vị kỷ và sự hận thù. Tánh ích kỷ tôi nói ở đây không phải chỉ cho cái Tôi thông thường mà là sự tự đề cao mình quá đáng như trung tâm vũ trụ. Không ai cảm thấy hạnh phúc khi tâm mình nổi cơn giận dữ. Bao lâu trong lòng chúng ta còn chứa đầy sự thù hận, thì sẽ không bao giờ có hạnh phúc lâu dài. Ðể đạt được sự an lạc, thanh bình, và tình bạn chân thực, chúng ta cần phải chế ngự tính giận dữ và phát triển tình thương với cõi lòng rộng mở. Những điều này chúng ta có thể thành tựu nhờ thực hành các đức tính được trình bày sau đây. Với tấm lòng vị tha cởi mở, chúng ta có thể chuyển hóa những người khác. Khi chúng ta trở thành con người có tấm lòng tốt hơn, thì những kẻ hàng xóm, bạn bè, cha mẹ, chồng vợ và trẻ con sẽ giảm bớt đi sự tức giận buồn phiền. Họ sẽ trở thành những người có tâm hồn vị tha, từ bi và hòa hợp thân yêu. Chính cuộc sống đó đã mang lại hạnh phúc, giúp con người có sức khỏe tốt, và tuổi thọ dài lâu. Bạn có thể giàu sang, có địa vị và học thức nhưng thiếu tình thương và lòng từ bi bạn sẽ không có an lạc trong tâm hồn, và gia đình, ngay cả con trẻ của bạn cũng khổ đau. Tình thương là chất liệu cần thiết giúp cho tâm con người an lạc. Như tôi đã trình bày ở trên, phương pháp căn bản để có được cuộc sống hạnh phúc là hằng ngày nên tu luyện tâm mình dứt bỏ các ý nghĩ ác và phát triển các điều lành. Câu hỏi quan trọng là liệu chúng ta có thể thực hiện tâm từ bi và có được sự an lạc hay không. Nhiều vấn đề khó khăn đã ngăn cản khiến chúng ta không muốn sửa đổi. Qua kinh nghiệm chính bản thân, tôi biết rằng có thể thay đổi các ý tưởng tiêu cực nơi chúng ta và phát triển tâm đạo đức của con người. Mặc dù tâm không có màu sắc hay hình dáng, và đôi lúc yếu đuối nhưng tâm con người cũng có thể trở nên mạnh mẽ cứng hơn sắt thép. Muốn điều phục tâm, bạn phải thực hành hạnh nhẫn nhục với sự tinh tấn, cương quyết rèn luyện cái tâm cứng rắn ấy. 3 / 9
Nếu bạn tu tập cải thiện tâm của mình, với ý chí mạnh mẽ và đức tính kiên nhẫn bằng cách luôn luôn cố gắng, cố gắng và cố gắng thì cho dù lúc ban đầu gặp nhiều khó khăn cách mấy, cuối cùng bạn cũng sẽ thu được kết quả. Với thời gian và tinh tấn kiên nhẫn tu tập, cuộc sống của bạn sẽ thay đổi. Ðừng bao giờ chán nản bỏ cuộc. Nếu ngay từ đầu bạn thối chí bi quan, bạn không thể thành công. Trái lại, với hy vọng và quyết tâm, việc khó sẽ thành tựu. Sự Phụ Thuộc Lẫn Nhau Phần lớn thế giới ngày nay đã được nối kết, liên lạc bằng các phương tiện truyền thông điện tử hiện đại và nhanh chóng. Vào thế kỷ 21 với nền kinh tế toàn cầu đã khiến cho mọi quốc gia và dân tộc của họ phải sống hoàn toàn nương nhờ vào nhau. Thời xưa, sự giao thương buôn bán giữa các nước không mấy cần thiết. Ngày nay không ai có thế sống cô lập cho nên nếu các quốc gia không biết hợp tác, kính trọng lẫn nhau thì sẽ gặp nhiều vấn đề khó khăn. Tuy rằng có dấu hiệu phân hóa trầm trọng giữa những nước giàu và nghèo và giữa các nhóm người phú quý và bần cùng trong một quốc gia, nhưng sự nứt rạn mâu thuẩn giữa những nền kinh tế này có thể hàn gắn chữa lành nhờ ý thức mạnh mẽ về sự hổ tương giúp đỡ và trách nhiệm toàn cầu. Dân tộc của quốc gia này nên đối xử với dân tộc của đất nước khác như tình anh chị em ruột thịt nhằm góp phần vào sự phát triển tiến bộ chung cho quê hương của họ. Mặc dù các nhà lãnh đạo trên thế giới đã cố gắng hết sức, nhưng các cuộc khủng hoảng chính trị vẫn xảy ra. Nhiều trận chiến tranh đã giết vô số thường dân vô tội, những người già và trẻ con vẫn tiếp tục bị sát hại không dừng nghỉ. Nhiều binh lính đang giao tranh tại chiến trường không phải do ý muốn của họ. Những chiến sĩ bất đắc dĩ này cảm thấy vô cùng đau khổ, thực là điều đáng buồn. Hàng trăm ngàn đủ loại vũ khí và đạn dược được nhiều hảng xưởng tại các đại cường quốc trên thế giới chế tạo sản xuất bán ra đã đổ thêm dầu vào ngọn lửa bạo lực, nhưng điều nguy hiểm hơn súng ống và bom đạn là tâm thù hận, thiếu lòng từ bi và sự kính trọng quyền sống của chúng ta đối với những kẻ khác. Bao lâu lòng người còn chứa đầy tham sân và hận thù thì không bao giờ có nền hòa bình đích thực. Chúng ta cần phải làm mọi điều có thể để chấm dứt chiến tranh và giúp thế giới tránh khỏi sử dụng đến các vũ khí nguyên tử. Khi tôi đến viếng thăm thành phố Hiroshima (Nhật Bản) nơi mà quả bom nguyên tử đầu tiên đã được thả xuống, và khi nhìn thấy cảnh tàn phá với những câu chuyện thương tâm được nghe từ các người sống sót kể lại, lòng tôi cảm thấy vô cùng xúc động! Hàng trăm nghìn người đã chết trong nháy mắt! Còn không biết bao nhiêu nạn nhân đã bị thương và tàn phế! Sự tàn phá và nổi đau khổ của con người do một cuộc chiến tranh nguyên tử 4 / 9
gây ra thực khủng khiếp! Và không biết bao nhiêu tiền bạc đã chi dùng cho các loại vũ khí giết người tập thể hàng loạt như thế! Thực là điều xấu xa và nhục nhã cho nhân loại không thể tưởng tượng nỗi! Sự tiến bộ của nền khoa học và kỹ thuật hiện đại đã mang lại nhiều phúc lợi cho nhân loại, nhưng con người cũng đã phải trả một giá rất đắt. Chẳng hạn trong khi chúng ta được thụ hưởng nhiều tiện nghi do sự phát triển, chế tạo của các phi cơ phản lực, giúp chúng ta có thể dễ dàng du hành khắp nơi trên thế giới nhưng cùng lúc nhiều vũ khí phá hoại cũng đã được con người chế tạo ra. Quê hương xứ sở của các dân tộc dù có đẹp đẻ như thế nào, hiện tại nhiều người vẫn đang sống trong nỗi lo âu sợ hãi thường xuyên của một cuộc khủng hoảng đe dọa thực sự: hàng trăm nghìn đầu đạn vũ khí nguyên tử đang chuẩn bị sẳn sàng để tấn công. Dù cho một kẻ nào đó bấm nút, nhưng cuối cùng ý định chung của con người vẫn phải chịu trách nhiệm. Phương cách chủ yếu để thành đạt nền hòa bình lâu dài là con người cần phải biết tin tưởng, kính trọng, có lòng từ bi và thương yêu lẫn nhau. Duy nhất chỉ có con đường đó. Những mưu toan của các nước siêu cường trên thế giới muốn chinh phục lẫn nhau qua nhiều cuộc chạy đua võ trang hoặc vũ khí nguyên tử, hóa học, vi trùng hay quy ước đều dẫn đến hậu quả tai hại phản nghịch lại. Làm sao với thế giới đầy hận thù và sân si có thể thành đạt một nền hòa bình đích thực? Hòa bình thế giới sẽ không bao giờ xuất hiện khi trong lòng người còn bất an. Ði tìm phương pháp bên ngoài để giải quyết vấn đề là một việc làm cao quý nhưng không thể thực hiện thành công bao lâu trong tâm con người còn tràn ngập tham sân và thù hận. Ðã đến lúc con người cần phải bắt đầu cải đổi nội tâm. Mỗi cá nhân chúng ta nên tu luyện để cải thiện nếp sống căn bản mà trên đó những cảm xúc của chúng ta tùy thuộc vào. Chúng ta chỉ có thể thực hiện sự thay đổi ấy qua hành động tu tập với mục đích dần dần tái định hướng phương cách sống mà nhờ đó chúng ta nhận biết chính mình và kẻ khác. Tình trạng tuyệt vọng của thế giới hiện nay kêu gọi chúng ta phải hành động. Mỗi chúng ta có trách nhiệm cố gắng hết lòng cứu giúp cho nhân loại. Nhưng bất hạnh thay nhiều người trong chúng ta thường bị hy sinh để bảo vệ cho ý thức hệ. Ðiều này hoàn toàn sai lầm. Các chủ trương, đường hướng chính trị cần phục vụ cho hạnh phúc của con người, nhưng trái lại, giống như tiền bạc, chúng cũng có thể khống chế làm chủ thay vì đóng góp, giúp đỡ cho phúc lợi chúng ta. 5 / 9
Với cõi lòng rộng mỡ và đức tánh nhẫn nhục chúng ta có thể thông cảm, chia xẻ mọi ý kiến của người khác cùng trao đổi, thảo luận trong ôn hòa, chúng ta sẽ tìm ra giải pháp đồng ý hợp nhất. Trách nhiệm của chúng ta là thể hiện tình thương và lòng từ bi để giúp nhân loại đi tìm sự hòa hợp giữa mọi quốc gia, ý thức hệ, những nền văn hóa, nhóm dân tộc thiểu số, các hệ thống chính trị và kinh tế khác biệt. Khi chúng ta thành thực nhận ra sự đồng nhất của toàn thể nhân loại, ý chí đi tìm hòa bình của chúng ta sẽ tăng trưởng mạnh mẽ hơn. Chúng ta nhận thức sâu xa rằng chúng ta thực sự là anh chị em ruột thịt cho nên chúng ta cần phải chia xẽ những khổ đau cho nhau. Sự tin tưởng kính trọng và quan tâm đến hạnh phúc của nhiều người khác là niềm hy vọng tốt đẹp nhất cho nền hòa bình thế giới trường cửu. Dĩ nhiên, các nhà lãnh đạo quốc gia có trách nhiệm đặc biệt trên thế gian này, nhưng mọi cá nhân cũng phải đóng vai trò chủ động, dù bất cứ họ theo tôn giáo nào. Là con người với ý muốn có hạnh phục và tránh khổ đau, bạn là một công dân của thế giới hiện tại. Tất cả mọi người chúng ta đều có bổn phận xây dựng một tương lai cho con cháu tốt đẹp hơn. Muốn thành đạt một tình bạn thân hữu với tâm hồn rộng mở, biết kính trọng nhân quyền và quan tâm đến hạnh phúc của những kẻ khác, các bạn cần phải tu luyện nội tâm. Những điều tôi trình bày trên đây là các phương pháp hành trì theo truyền thống Phật giáo Tây Tạng sẽ giúp cho quý vị có được sự an lạc. Mục đích căn bản của việc tu tập hằng ngày là rèn luyện đức tính từ bi và nhẫn nhục, một nếp sống tâm linh chủ yếu cần thiết trong xã hội con người ngày nay nhằm thành đạt một sự hòa hợp chân thực giữa mọi quốc gia, chủng tộc, những người khác biệt tôn giáo, hệ thống chính trị và kinh tế. Xây Dựng Sự Hòa Hợp Sự hòa hợp và thân hữu mà chúng ta cần áp dụng trong các gia đình, quốc gia và thế giới chỉ có thể thành đạt qua sự thực hiện tình thương và lòng từ bi bằng hành động tôn kính, quan tâm và giúp đỡ lẫn nhau, nhờ đó chúng ta sẽ dễ dàng giải quyết nhiều vấn đề khó khăn. Sự hợp nhất không thể có được trong một không khí thiếu tin tưởng, nghi ngờ, lường gạt, áp bức và tranh chấp xảo quyệt. 6 / 9
Thành công qua hành động hăm dọa và bạo lực tạm thời có kết quả tốt, nhưng lâu dài sẽ tạo nên những khó khăn mới. Ðó là lý do tại sao hơn hai thập niên qua sau cuộc thế chiến thứ Nhất gây đại thảm họa cho nhân loại vừa kết thúc, tiếp theo lại xảy ra trận thế chiến thứ Hai với hơn triệu người đã bị sát hại. Nếu chúng ta xét nghĩ đến lịch sử lâu dài về sự tham sân và hận thù của nhân loại, rõ ràng chúng ta nhận thấy cần phải tìm một giải pháp tốt đẹp hơn. Chúng ta chỉ có thể giải quyết vấn đề khó khăn của chúng ta qua các giải pháp hòa bình, không phải hòa bình nơi miệng mà hòa bình từ ý tưởng và trong tâm chúng ta. Bằng cách đó, chúng ta sẽ tạo dựng một thế giới hòa bình trường cửu. Ðiều này có thể thực hiện được không? Ðánh giết, lường gạt, và áp bức lẫn nhau đã sập bẩy chúng ta rơi vào tình trạng hỗn loạn hiện nay, bây giờ chúng ta cần tu tập cải đổi hành động để tìm con đường thoát ra. Nó có thể xem như là điều lý tưởng và không thực tế, nhưng chúng ta không có lựa chọn nào khác ngoài cách thực hành lòng từ bi, nhận thức rõ giá trị nhân bản và sự đồng nhất thể của con người. Ðây là con đường duy nhất để thành đạt một nền hạnh phúc lâu dài. Tôi đã du hành từ quốc gia này đến quốc gia khác với ý tưởng tất cả chúng ta là một. Hàng chục năm qua, tôi đã luyện tập tâm của tôi theo ý tưởng ấy, cho nên khi gặp mọi người với nhiều nền văn hóa khác nhau, tôi vẫn cảm thấy không có hàng rào ngăn cách. Tôi nhận thức rằng dù khác biệt văn hóa, hệ thống chính trị và kinh tế, căn bản tất cả chúng ta đều giống nhau. Tôi càng gặp nhiều người, tôi càng tin tưởng vào sự đồng nhất thể của nhân loại với sự hiểu biết và kính trọng, xem đó như nền tảng cho sự hướng dẫn thực tế và có thể thành tựu được của chúng tôi. Ðây là điều tôi đã thuyết giảng tại bất cứ nơi nào tôi có mặt. Tôi tin rằng sự thể hiện tình thương và lòng từ bi ý nghĩa của tình anh chị em ruột thịt chân thực như là tôn giáo phổ biến toàn cầu. Bất luận bạn là Phật tử hay Thiên chúa, Hồi giáo hay Ấn giáo, hoặc bạn không theo tín ngưỡng nào, bạn vẫn cảm thấy bạn với nhân loại là một, là đồng nhất thể. 7 / 9
Bạn có đồng ý với tôi không? Hay bạn nghĩ ý tưởng đó là vô nghĩa? Tôi không phải là Thần Linh, như một số người đã gọi như thế. Tôi chỉ là một nhà sư Phật giáo. Ðiều tôi đang nói phát xuất từ chính hành động của tôi, mà nó có phần bị giới hạn. Nhưng tôi cố gắng thực hành các ý tưởng này trong cuộc sống hằng ngày, nhất là khi tôi gặp những khó khăn. Hẳn nhiên, đôi lúc tôi thất bại, lắm khi tôi cảm thấy bực mình. Thỉnh thoảng tôi nói lời gay gắt, nhưng lúc ấy, tức khắc tôi liền nghĩ: Ồ, tôi nói bậy rồi. Tôi nghĩ như vậy, vì tôi quyết tâm thực hành đức tính từ bi và trí tuệ. Hằng ngày những hành động này đã trở nên rất hữu ích và có giá trị trong chính cuộc sống của tôi. Cho nên, tôi biết rằng bạn và tôi đều cùng chung có một tâm hồn và con tim, mà tôi muốn chia xẻ với các bạn. Lúc tôi mới có mười lăm tuổi, Trung Cộng đã xâm lăng miền đông Tây Tạng, và trong vòng một năm chính phủ Tây Tạng chỉ định tôi phải điều hành mọi công việc quốc gia. Ðây là thời kỳ khó khăn nhất khi tôi nhận thấy nền tự do độc lập của đất nước chúng tôi bị chà đạp và năm 1959 tôi bắt buộc phải trốn thoát rời khỏi thủ đô Lhasa trong đêm tối. Trong thời gian lưu vong sống tại Ấn Ðộ, hằng ngày chúng tôi phải đối đầu với nhiều vấn đề khó khăn từ nhu cầu tìm cách thích nghi với khí hậu địa phương đến việc tái lập các cơ sở giáo dục và văn hóa cho dân chúng tị nạn Tây Tạng. Nhờ tinh thần tu tập đã giúp tôi có quan điểm làm cách nào để có thể giải quyết mọi vấn đề mà không đánh mất nhận thức rằng tất cả chúng ta là con người đang bị hướng dẫn lầm lạc bởi những ý tưởng sai quấy, ngõ hầu đoàn kết lại trong mưu tìm lợi ích chung và sẵn sàng cải thiện cuộc sống của chúng ta. Ðiều này đã dạy chúng tôi rằng lòng từ bi, tánh nhẫn nhục và sáng suốt rất cần thiết trong cuộc sống hằng ngày và chúng ta nên hành trì tu tập thường xuyên. Tương lai, khó khăn đang chờ đợi, cho nên điều cốt yếu là chúng ta cần phải chân chính tu hành. Tánh giận dữ làm giảm khả năng phân biệt điều đúng và sai nơi chúng ta và năng lực này là một trong những điều cao quý nhất của con người. Nếu mất khả năng đó thì chúng ta cũng chẳng còn gì. Ðôi lúc cần có sự quyết tâm mạnh mẽ, nhưng đừng bao giờ nổi cơn sân hận thì mới thực hiện được. Chẳng cần phải nóng giận, vì nó không giúp ích được gì. Tôi kêu gọi tất cả nên có lòng từ bi để giúp thế giới ổn định. Con người ai cũng mong ước hạnh phúc và không thích khổ đau. Tâm an lạc là nhu cầu căn bản của toàn thể nhân loại. Tất cả mọi người: các chính trị gia, kỹ sư, nhà khoa học, nội trợ, bác sĩ, giáo sư và luật sư v.v.. đều nên cố gắng thúc đẩy con người thể hiện tâm từ bi vì đó là nền tảng cho sự phát triển cuộc sống tâm 8 / 9
linh. Nguyên tác: Ðức Ðạt Lai Lạt Ma Chuyển ngữ: H.T Thích Trí Chơn Trích từ cuốn sách: How To Practice The Way To A Meaningful Life 9 / 9