PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO QUẬN CẦU GIẤY TRƯỜNG MẦM NON HOA HỒNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Sáng tác và phổ nhạc một số bài thơ, câu chuyện theo chủ đề nhằm nâng cao chất lượng Giáo dục Thẩm mĩ cho trẻ Mầm non Lĩnh vực phát triển thẩm mỹ Người viết: Trương Thị Nguyệt Anh Chức vụ: Giáo viên Tài liệu đính kèm: Đĩa CD bài hát, Bản chép nhạc Năm học: 2010-2011
I. ĐẶT VẤN ĐỀ Như chúng ta đã biết, âm nhạc là nguồn sữa tinh thần nuôi dưỡng tâm hồn con người. Ngay từ khi lọt lòng, tiếng ầu ơ ru hời hay những làn điệu dân ca mượt mà đã đi vào cả trong giấc ngủ của trẻ, nuôi dưỡng chúng cùng với bầu sữa mẹ. Lớn thêm một chút, trước khi trẻ bi ba bi bô tập nói thì đã có thể ê a, mắt sáng lên theo giai điệu nghe thấy, dù chỉ là những bài hát quảng cáo hay nhạc hiệu của một chương trình truyền hình nào đó trên Tivi. Điều đó chứng tỏ âm nhạc nó có một sức hút vô hình làm mê hoặc con người ngay từ khi bé thơ. Đối với trẻ mầm non, được hoạt động là món ăn không thể thiếu với trẻ và cũng là con đường gần nhất để giúp trẻ có kiến thức và kĩ năng về thế giới xung quanh. Trên con đường đó không thể thiếu Âm nhạc. Giáo dục âm nhạc chính là phương tiện để giúp trẻ phát triển cảm xúc, phát triển tình cảm, trí tuệ, mở rộng nhận thức, phát triển óc tưởng tượng, sáng tạo, phát triển ngôn ngữ, bồi dưỡng khả năng thẩm mỹ... Đã từ lâu, hoạt động Giáo dục âm nhạc đã thực sự trở thành một nội dung quan trọng trong chương trình chăm sóc, giáo dục trẻ. Nhất là đối với chương trình giáo dục mầm non, Giáo dục âm nhạc được thực hiện với mục đích nâng cao khả năng thực hành, tạo cho trẻ cảm thụ nghệ thuật thông qua các tác phẩm âm nhạc. Nội dung giáo dục âm nhạc được thực hiện theo các dạng hoạt động: ca hát, vận động theo nhạc, nghe hát, trò chơi âm nhạc. Thông qua việc giảng giải nội dung bài hát và đàm thoại với trẻ, cô giáo giúp trẻ nhận biết tình yêu thương người, yêu thiên nhiên, nội dung bài hát có tác dụng giáo dục tình cảm đạo đức, hành vi đẹp...khi hoà mình vào những giai điệu trầm bổng với những lời ca đẹp, được biểu diễn, vận động, nhảy múa theo nhịp điệu âm nhạc sẽ giúp trẻ rèn luyện sự nhanh nhẹn, khéo léo, góp phần vào sự phát triển trí tuệ, ngôn ngữ và thể lực cho trẻ. Không những thế, âm nhạc còn là phương tiện cho các hoạt động giáo dục khác rất có hiệu quả như: tổ chức lễ hội, hoạt động thể dục, hoặc trong các nôị dung học như LQVT, Môi trường xung quanh Làm quen văn học Tạo hình... Song, như chúng ta đã thấy, Âm nhạc mang lại nhiều hiêụ quả nhưng các sáng tác ấy còn hạn chế vì các nhạc sĩ thường ít chú ý đến mảng sáng tác cho trẻ Mầm non. Chính vì vậy để đáp ứng yêu cầu Giáo dục âm nhạc theo hướng tổ chức các hoạt động theo chủ đề, các cô giáo mầm non cần có thêm các ca khúc không chỉ phản ánh nhiều khía cạnh, tình cảm sâu sắc dành cho trẻ mà các ca khúc đó phải có nội dung phù hợp với nhận thức của trẻ theo yêu cầu của từng chủ đề. Tuy
nhiên, trong thực tế hiện nay, các bài hát được sáng tác theo nội dung từng chủ đề còn nghèo nàn. Khi lựa chọn các bài hát sao cho phù hợp với nhận thức của trẻ, đồng thời đáp ứng được yêu cầu của từng chủ đề tôi đã gặp rất nhiều khó khăn. Tôi nhận thấy trong chương trình tuyển tập thơ truyện mẫu giáo theo chủ đề có biết bao tác phẩm hay có thể phổ nhạc để giới thiệu cho trẻ đồng thời bổ sung thêm vào tuyển tập bài hát theo chủ đề lại còn làm cho âm điệu của ngôn ngữ đến với trẻ 1cách tự nhiên. Xuất phát từ những lý do trên, tôi đã mạnh dạn phổ nhạc một số bài hát dựa trên nội dung những bài thơ, câu chuyện theo nội dung chủ đề để dạy trẻ mầm non. Và đây cũng chính là đề tài: Sáng tác và phổ nhạc một số bài thơ, câu chuyện theo chủ đề nhằm nâng cao chất lượng Giáo dục Thẩm mĩ cho trẻ Mầm non mà tôi lựa chọn viết với hi vọng làm phong phú kho tàng các bài hát theo chủ đề cho trẻ và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho trẻ Mầm non. II. THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN 1. Thuận lợi: - BGH nhà trường luôn quan tâm, giúp đỡ lớp về mọi mặt, trang bị đầy đủ các dụng cụ âm nhạc cho cô và cháu ( đàn, xắc xô, đài, phách tre...). - Về phía trẻ: Trẻ trong lớp đa số là những cháu ngoan, khả năng cảm thụ và lĩnh hội âm nhạc tốt - Về phía giáo viên: Giáo viên được đào tạo chính quy, có chuyên môn, có lòng say mê âm nhạc, luôn tự tìm tòi, khám phá, trau rồi những kiến thức về âm nhạc. Bên cạnh đó là khả năng sử dụng đàn Oocgan thành thạo nên việc sáng tác giai điệu cho bài hát và lựa chọn tiết tấu có phần thuận lợi hơn. Mặt khác khả năng sử dụng vi tính thành thạo và hiểu biết một số phần mềm soạn nhạc và thu thanh trên máy. - Về phía phụ huynh: Đa số phụ huynh là công chức nhà nước, có trình độ nên rất ủng hộ và sát sao với việc rèn kĩ năng cho trẻ. 2. Khó khăn: - Khả năng cảm thụ âm nhạc của trẻ trong lớp không đồng đều. - Một số chủ đề còn hạn chế về bài hát : Chủ đề bản thân, chủ đề giao thông. - Sĩ số học sinh đông, việc bố trí một sân khấu trong lớp làm nơi biểu diễn thường xuyên cho trẻ còn hạn chế. III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
1. sáng tác bài hát từ một số bài thơ ở các chủ điểm Ở độ tuổi mẫu giáo, âm nhạc đã trở thành nhu cầu của trẻ. Trẻ đã có khả năng biểu diễn thể hiện tình cảm theo nội dung bài hát, đặc biệt là rất thích vừa hát, vừa múa. Tuy nhiên, khả năng thể hiện của trẻ còn hạn chế như: hơi ngắn, thanh đới mảnh, vòm miệng chưa linh hoạt...vì vậy, để có được những ca khúc với những giai điệu âm nhạc đẹp, giúp trẻ phát triển tình cảm đạo đức, thẩm mỹ và trí tuệ tôi đã cố gắng mày mò, tìm hiểu, nghiên cứu và đã sáng tác và phổ nhạc từ các tác phẩm văn học, nơi có những ca từ rất hay và gần gũi để dạy trẻ mầm non. Và để có được những sáng tác trong sáng kiến này tôi đã thực hiện qua các bước sau: Bước 1: Lựa chọn bài thơ trong các quyển tuyển tập thơ truyện theo chủ điểm cho trẻ mầm non. Bước 2: Sử dụng đàn phím điện tử oocgan để đánh lên giai điệu đó rồi sử dụng máy ghi âm hoặc chức năng ghi âm của điện thoại ghi lại giai điệu của cả bài hát sau đó chọn phần tiết tấu phù hợp với giai điệu mình vừa sáng tác để đệm tạo thành một bài hát hoàn chỉnh. Bước 3: Sử dụng phần mềm Cubase thu thanh và chép nhạc để ghi lại những bản nhạc cho bài hát đó.
(Giao diện chính trong phần soạn nhạc của Cubase) Thông thường với một nhạc sỹ thực thụ họ đánh được một giai điệu của một câu hát nào đó họ ghi ngay nốt nhạc ra trang giấy bởi lẽ họ đã được đào tạo một cách bài bản về lý thuyết âm nhạc và ít có sai sót trong việc ghi chép nốt nhạc. Nhưng đối với bản thân tôi với tinh thần tự học mày mò trong âm nhạc sẽ không tránh khỏi những sai sót trọng việc ghi chép nốt nhạc đúng cao độ, trường độ của bài hát nên tôi đã nhờ sự trợ giúp của phần mềm cubase. Với đầu dây dắc MiDi cắm trực tiếp vào đàn và kết nối qua soundcard thông qua phần chép nhạc bằng phím đàn điện tử của phần mềm này tôi có thể đánh lại giai điệu của bài hát mình vừa sáng tác và nó tự động in ra bản nhạc. Bước 4: Phối khí đầy đủ cho bản nhạc. Bước 5: Thu thanh các bài hát vừa sáng tác Bước 6: Sử dụng phần mềm Nero để burn đĩa nhạc. 2. Các sáng tác 2.1. Phổ nhạc dựa trên lời của những bài thơ theo chủ đề. Tôi đã lựa chọ được tất cả 13 bài thơ theo các chủ điểm khác nhau để phổ nhạc được 13 bài hát. Cụ thể: Chủ đề Trường Mầm non : 02 bài Chủ đề Gia đình : 01 bài Chủ đề Bản thân : 01 bài Chủ đề Nghề nghiệp : 01 bài Chủ đề Động vật : 01 bài Chủ đề Thực vật : 01 bài Chủ đề Giao thông : 02 bài Chủ đề Hiện tượng tự nhiên: 03 bài
Trong số những chủ đề trên, khi khảo sát trên thực tế tôi thấy chủ đề hiện tượng tự nhiên chưa có nhiều bài hát vì vậy tôi đã dành nhiều thời gian để sáng tác bổ sung thêm nhiều bài. Cho chủ đề thêm phong phú Bài thơ: Cô giáo em (Cô giáo Nguyệt Anh tự sáng tác) Mỗi khi cô tới lớp Nở cụ cười thật tươi Mắt cô thật rạng ngời ánh lên niềm hạnh phúc Đứng trước đàn em nhỏ Với tấm lòng yêu thưong Cô dạy em bào điều Lẽ phải trọng cuộc sống Cô tấm lòng biển rộng Tựa mẹ hiền dấu yêu Em luôn mãi ghi nhớ Ơn cô dạy nên người Chủ đề Gia đình Bài thơ: Phải là hai tay (Phạm Cúc)
Ngồi bên mẹ, bé băn khoăn Đưa tăm sao lại đưa bằng hai tay Con ơi, con hỏi rõ hay Cái tăm nhẹ lắm một tay được rôi Nhưng đâu chỉ nhẹ mà thôi Mà là lễ phép với người bề trên Hai tay kính mến dâng lên Là lòng con thảo cháu hiền hiện ra Đưa mời bố mẹ ông bà Cái tăm hiếu thảo phải là hai tay Chủ đề Bản thân Bài thơ : Bé ơi ( Phong Thu) Bé này bé ơi Đừng chơi đất cát Hãy vào bóng mát Khi trời nắng to Sau lúc ăn no Đừng cho chân chạy Mỗi sớm thức dậy Rửa mặt đánh răng Sắp đến bữa ăn Rửa tay bạn nhé Bé ơi, bé này Chủ đề nghề nghiệp Bài thơ: Em làm thợ xây