Hỏi và đáp về luật xuất nhập cảnh cải biên Phần dành cho người cư trú không chính quy.người tị nạn Bản dịch tiếng Việt Cho đến nay,người cư trú không

Bản ghi

1 Hỏi và đáp về luật xuất nhập cảnh cải biên Phần dành cho người cư trú không chính quy.người tị nạn Bản dịch tiếng Việt Cho đến nay,người cư trú không chính quy vẫn có thể đăng ký ngoại kiều và có được giấy chứng minh.tuy nhiên,từ tháng 7 năm 2012 thì chính sách đăng ký ngoại kiều bị bãi bỏ nên không biết kết quả của người cư ngụ không chính quy sẽ ra sao translated by Truong Trung Revised Immigration Act Q&A for Undocumented Residents and Refugee Applicants edited by Meeting of Countermeasure against Immigration relevant laws / SMJ, NGO Committee against the introduction of "Zairyu card(resident card)" system 1

2 Q1 : Sẽ không còn thẻ ngoại kiều? Đúng vậy Luật đăng kí ngoại kiều sẽ được hủy bỏ và thay bằng chính sách quản lý lưu trú mới. Chính sách quản lí lưu trú mới bao gồm các thay đổi về luật quản lí xuất nhập cảnh,luật đăng kí trú dân đã được công bố vào ngày 15 tháng 7 năm 2009,dự định sẽ áp dụng thi hành vào tháng 7 năm 2012,qua đó ngoài các đối tượng vĩnh trú đặc biệt,những người ngoại quốc có tư cách lưu trú trên 3 tháng sẽ được gọi chung là Người lưu trú trung, dài hạn Giống như bảng 1 dưới đây,thì trong chính sách mới,đối với những người xuất thân trong thuộc địa của Nhật và đã sống tại Nhật từ trước thế chiến thứ II như Triều Tiên và Đài Loan thì Giấy chứng minh đăng ký ngoại kiều sẽ được thay bằng [Giấy chứng minh vĩnh trú đặc biệt],những đối tượng khác sẽ được cấp thẻ cư trú và sẽ làm hồ sơ trú dân ngoại kiều tại cơ quan hành chính địa phương. Người cư trú không chính quy sẽ không được cấp thẻ cư trú Người ngoại quốc hoặc người cư trú không chính quy có thẻ ngoại kiều mà trên đó có ghi [không có tư cách cư trú] sẽ không được cấp thẻ cư trú và cũng không được làm hồ sơ trú dân ngoại kiều Bảng 1 : Luật cải cách thực thi năm 2012 Luật hiện nay Luật mới Luật trú dân cơ bản Vĩnh trú đặc biệt Làm thẻ tại tòa hành Nhận giấy chứng minh Làm hồ sơ trú dân tại tòa chính tại tòa hành chính hành chính Cư trú dài hạn Làm thẻ tại tòa hành Làm thẻ cư trú tại cục Làm hồ sơ trú dân tại tòa chính xuất nhập cảnh hành chính Cư trú không chính Làm thẻ tại tòa hành Không được làm hồ sơ trú Không được phát thẻ thức chính dân/bị xỏa hồ sơ 2

3 Q2 : Người cư trú không chính quy là những đối tượng nào? [Người cư trú không chính quy] là nhũng người ngoại quốc sống trong nước Nhật nhưng không có tư cách cư trú.cụ thể như:những người quá hạn cư trú,[nhập quốc phi pháp],người có giấy phép tạm tha,ngươi có giấy cư trú tạm thời,người có giấy phép được bảo hộ tạm thời Người quá hạn cư trú [Người quá hạn cư trú] là người ngoại quốc có thời hạn cư trú ngắn hạn như du lịch,thăm thân nhân hoặc là du học tuy đã được cấp cư trú khi đến Nhật nhưng sau khi hết thời hạn cư trú quy định vẫn tiếp tục ở lại và mất tư cách cư trú.theo ước tính của bộ pháp vụ thì đến đầu năm 2011 thì có khoảng người.giống như trường hợp vi phạm luật giao thông,những người nói trên thực chất chỉ vi phạm điều lệ của luật quản lý xuất nhập cảnh chứ không hoàn toàn có nghĩa là họ có các hành vi phạm tội khác Fig. 1 Change in the number of overstayers by nationality (place of origins) *1 The number of 1990 is that as of July 1 st, the numbers from 1991 to1996 are those as of May 1 st and the numbers after 1997 are those as of Jan. 1 st. Người nhập quốc phi pháp [Người nhập quốc phi pháp] là người ngoại quốc nhập cảnh nước Nhật mà không qua các thủ tục chính quy.theo thông kê của bộ pháp vụ thì đầu năm 2010 có khoảng từ đến người Người được tạm tha [Người được tạm tha] là người ngoại quốc đã bị bắt do vi phạm luật xuất nhập cảnh hoặc vi phạm luật hình sự đang được giam giữ để chờ làm thủ tục trục xuất nhưng đã được tạm tha do thỉnh nguyện của đối tượng hoặc thông qua quyền hạn của cục xuất nhập cảnh.nói như thế không có nghĩa là những người này được cấp các tư cách chính quy khác.trong năm 2009 có khoảng 3102 người Người tạm cư [Người tạm cư ]là những người tị nạn đã thông qua các điều kiện nhất định và được cấp giấy phép cuwtrus tạm thời.những người này bị hạn chế về phạm vi hoạt động,cư trú,và có nghĩa vụ trình diện khi bị gọi.năm 2009 có 1028 người làm đơn nhưng chỉ có khoảng 72 người được chấp nhận. 3

4 Người được bảo hộ tạm thời Là những người có khả năng tị nạn được cấp giấy phép nhập cảnh tạm thời.trong vòng 5 năm từ năm 2005 đến năm 2009 chỉ có 4 trường hợp công nhận. Những trẻ em không có tư cách cư trú Ngoài ra,tuy bộ pháp vụ chưa nắm bắt rõ số liệu nhưng có không ít các trẻ em không có tư cách cư trú sống trong nước Nhật.Các trẻ em này bao gồm con của những người cư ngụ không chính quy,hoặc có tư cách cư trú nhưng đã bị mất mà vẫn tiếp tục cư trú. Chứng nhận tị nạn và giấy phép lưu trú đặc biệt Những người ngoại quốc trong các trường hợp nói trên nếu được công nhận cho tị nạn sẽ được cấp tư cách định trú,hoặc sau khi được cấp giấy phép lưu trú đặc biệt sẽ được cấp một tư cách cư trú nhất định,như vậy họ sẽ trở thành người cư trú chính thức 4

5 Q3 Những thay đổi trong bộ luật mới là gì? Từ trước đến nay,dù đối tượng là người cư ngụ không chính quy nhưng có thời gian cư ngụ trên 90 ngày thì cũng sẽ được đăng kí hồ sơ ngoại kiều.tuy nhiên cùng với việc áp dụng bộ luật mới, luật đăng ký ngoại kiều sẽ được bãi bỏ,và như vậy thì chỉ những đối tượng được công nhận là cư ngụ chính quy thì mới được nhận thẻ cư trú. Người ngoại quốc có thẻ ngoại kiều mà trên đó có ghi chú [không có tư cách cư trú] thì sau tháng 7 năm 2012,đối tượng đó phải trả lại thẻ ngoại kiều cho cục xuất nhập cảnh trong vòng 3 tháng.về việc này sẽ không có các hình thức sử phạt Không còn các hồ sơ công chứng Thông qua đợt cải cách lần này,người ngoại quốc sẽ phải làm thủ tục đăng kí hồ sơ trú dân tại cơ quan hành chính.tuy nhiên,hồ sơ này chỉ hạn chế cho những đố tượng là người cư trú dài hạn,người vĩnh trú đặc biệt,người có giấy phép tạm cư và người có giấy phép bảo hộ tạm thời.những đối tượng khác sẽ không được áp dụng. Như thế,hầu hết người cư ngụ không chính quy sẽ không còn các hồ sơ để công chứng thân phận của mình. Fig. 2 Undocumented residents and alien registration 5

6 Q4 Các quyền lợi dành cho người không chính quy sẽ ra sao? Theo giải thích của chính phủ tại hội nghị quốc hội thì sau khi áp dụng bộ luật mới thì các quyền lợi nói trên về cơ bản sẽ không có thay đổi Các quyền lợi tối thiểu Hiện nay,dù là người cư ngụ không chính quy thì các nhân quyền tối thiểu vẫn được bảo đảm.đó là các quyền lợi về giáo dục,y tế,bảo hiểm mẹ con,các quyền lợi về lao động.ngoài ra là các quyền về tự do ngôn luận,quyền lợi tại tòa án,và còn một số các quyền lợi khác Cần có xác nhận trú dân Từ trước đến nay,các cơ quan hành chính thường chỉ xác nhận việc đối tượng có phải là trú dân của địa phương hay không để cho phép đối tượng nhận các quyền lợi nói trên mà không cần đến việc có thẻ ngoại kiều hay không.tuy nhiên,từ nay trở đi,cần thiết phải có các hồ sơ chứng minh để thay thế cho thẻ ngoại kiều. Các văn bản bổ sung của bộ luật mới Thông qua các nghị quyết của quốc hội thì luật xuất nhập cảnh và luật đăng ký trú dân cơ bản đã được cho thêm các văn bản bổ sung để các quyền lợi như được nêu trong bảng 2 không bị biến đổi. Bảng 2 Các quyền lợi được ứng dụng cho người cư ngụ không chính quy hiện nay Chính sách Thích ứng Đại ý sơ lược Luật tiêu chuẩn lao động cơ bản Các tiêu chuẩn tối thiểu về lao động Luật công đoàn lao động Các quyền lợi bảo vệ hoạt động công đoàn Luật tiền công tối thiểu Bảo đảm mức lương tối thiểu Luật vệ sinh an toàn lao động An toàn trong lao động Bảo hiểm lao động Các chấn thương bệnh tật trong qua trình lao động Bảo hiểm thuê mướn lao động Các quyền lợi khi thất nghiệp Bảo hiểm sức khỏe Các chấn thương bệnh tật trong cuộc sống hằng ngày Trợ cấp sinh hoạt Các bảo đảm tối thiểu trong sinh hoạt Giáo dục trường học Bảo đảm quyền lợi giáo dục của trẻ em Sổ mẹ con Các trợ cấptrong lúc mang thai,sinh đẻ Trở sản nhập viện Các trợ cấp các phí tổn trong lúc sinh đẻ Y tế dưỡng dục Các y liệu dành cho trẻ em đẻ non Y tế giáo dục Dành cho trẻ em khuyết tật Y tế hồi sinh Δ Dành cho người thành niên (người bị nhiễm HIV...) Trị liệu lao hạch Bao gồm mệnh lệnh nhập viện Bảo hiểm y tế thần kinh Người mắc bệnh trầm cảm mãn tính... Các bệnh nhi đồng mãn tính Dành cho các công trình nghiên cứu Tiêm chủng phòng ngừa Các bệnh nhân lang thang Người không có công việc,địa chỉ nhất định Chế độ phụ cấp phí tổn y tế Tùy từng địa phương =thích hợp X=Không thích hợp Δ=Tùy phán đoán của địa phương 6

7 Q5 Người xin tị nạn sẽ ra sao? Người đang làm thủ tục xin tị nạn có tư cách cư ngụ trên 3 tháng sẽ được xem là người cư trú dài hạn,sẽ được cấp thẻ cư trú và làm hồ sơ trú dân. Mặt khác,người có giấy phép tạm cư và người có giấy bảo hộ tạm thời tuy không được cấp thẻ cư trú nhưng sẽ được phép làm hồ sơ trú dân Người đang làm thủ tục xin tị nạn nhưng không có tư cách cư trú,hoặc người có tư cách cư trú dưới 3 tháng sẽ không được cấp thẻ cư trú và làm hồ sơ trú dân. Cố thể vào bảo hiểm sức khỏe hay không? Điều kiện để có thể tham gia bảo hiểm sức khỏe quốc dân là đới tượng lúc nhập cảnh được nhìn nhận có thời gian cư trú trên 1 năm.theo đó,thiết nghĩ sẽ có rất nhiều các đối tượng tị nạn không được tham gia bảo hiểm sức khỏe quốc dân.nếu không có bảo hiểm,đối tượng phải chịu 100% chi phí y tế. Miễn học phí trong giai đoạn tiểu học,trung học cơ sở Trẻ em có quyền lợi được học miễn phí trong giai đoạn trung,tiểu học mà không quan hệ đến việc có tư cách cư trú hay không.tuy nhiên,khác với trẻ em Nhật Bản,các em này có khả năng sẽ không nhận được các hướng dẫn nhập học.lúc đó,cần hỏi lại cơ quan hành chính Các mục thích ứng cho người cư trú không chính thức sau các cải cách của luật xuất nhập cảnh Tư cách cư trú Thẻ cư trú Sổ trú dân cơ bản Bảo hiểm sức khỏe quốc dân Quyền giáo dục trẻ em Có Trên 3 tháng Δ Cư ngụ chính quy Dưới 3 tháng X X X Không Tạm cư X Δ Cư ngụ không Bảo hộ tạm thời X Δ Chính quy Ngoài ra X X X =thích hợp X=Không thích hợp Δ=Có ngoại lệ nhưng cơ bản là không thích hợp Quyền lợi của người tị nạn không có tư cách cư trú Các đối tượng nói trên vẫn tiếp tục được hưởng các quyền lợi được nêu trong bảng 2 như:quyền lợi lao động,bảo hiểm,y tế,trợ cấp khi sinh Fig. 3 Status of residence of refugee applicants at the time of application 7

8 Q6 Người bị cắt bỏ tư cách,người quá hạn cư trú sẽ ra sao? Dù trước đây đã được cấp tư cách cư trú nhưng vì lí do nào đó bị cắt bỏ tư cách hoặc quên không gia hạn sẽ bị mất tư cách cư trú Bị xóa bỏ hồ sơ trú dân và thẻ cư trú sẽ mất hiệu lực Trong trường hợp thẻ cư trú bị mất hiệu lực,trong vòng 14 ngày phải trẻ lại thẻ.nếu không trả sẽ bị phạt tiền dưới yen Ngoài ra,bộ pháp vụ sẽ thông tri thông tin này cho cơ quan hành chính và sổ trú dân cơ bản của người đó sẽ bị xóa bỏ Q7Các thông tin của người không chính quy được quản lí ra sao? Không có các quy định về việc sử lí các thông tin của người cư trú không cính thức Các nhân viên hành chính có nghĩa vụ thông báo các thông tin này,nhưng nếu trường hợp các cơ quan không đạt được mục đích hành chính thì sẽ đối chiếu xem xét xem có nên thông báo hay không Trường học và sở quản đốc tiêu chuẩn lao động Theo cách nhìn trên,trường học và sở quản đốc tiêu chuẩn lao động đã không thông báo các đối tượng con em của người cư trú không chính quy,hoặc những người vi phạm luật lao động Q8 Những người đó sẽ không thể làm việc? Theo quy định của luật mới thì những người không thẻ cư trú và giấy chứng minh vĩnh trú đặc biệt sẽ không thể sinh hoạt cũng như làm việc tại Nhật Cục quản lí sử dụng các thông tin được người dân cung cấp để bắt giữ những người cư trú không chính quy.đối với người cư trú chính quy thì đặt nghĩa vụ phải mang theo thẻ cư trú thường xuyên. Nghĩa vụ phải xác minh mục [có/không hạn chế lao động] Theo luật mới thì người chủ có trách nhiệm phải xác minh thẻ cư trú để xem đối tượng có tư cách cư trú hay không.nếu không người chủ sẽ bị xử phạt. Như vây,người ngoại quốc nếu không có thẻ cư trú hoặc chứng minh vĩnh trú đặc biệt sẽ không thể làm việc tại Nhật 8

9 Tóm tắt về bộ luật mới Đối với người cư trú không chính thức thì bộ luật mới không thấy có hình thức xử phạt nặng.nhưng thông qua việc lập chế độ thẻ cư trú và hồ sơ trú dân ngoại kiều,chẳng khác nào hình thức bắt người ngoại quốc không thể tồn tại trong xã hội nước Nhật Đây là một tổn thất đối với xã hội Nhật Cho đến nay có nhiều người cư trú không chính thức đã phải chấp nhận làm việc trong các điều kiện khắc nghiệt và dần có nhiều đóng góp cho kinh tế và xã hội Nhật. Mỗi người đều có hoàn cảnh riêng nhưng đều sống trong xã hôi Nhật Bản Những người bị điều luật vô lý của chính phủ Nhật cho rằng là người cư trú khong chính quy, thực chất họ chỉ vi phạm luật hành chính_luật nhập cảnh chứ không có nghĩa họ đãcó các hành vi phạm tội hình sự Bản chất của việc [cộng sinh] là không phân biệt quốc tịch tư cách. Những luật lệ làm cản trở việc [cộng sinh] giữa người Nhật và người ngoại quốc chúng ta cần phải phản đối 9