ZIRLÂI 1-NA JANUARY 05, HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng Thlan: Thupuan 1:1. Thlûr Bing Tûr: Hê zirlaiah hian, Thupua

Kích thước: px
Bắt đầu hiển thị từ trang:

Download "ZIRLÂI 1-NA JANUARY 05, HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng Thlan: Thupuan 1:1. Thlûr Bing Tûr: Hê zirlaiah hian, Thupua"

Bản ghi

1 ZIRLÂI 1-NA JANUARY 05, HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng Thlan: Thupuan 1:1. Thlûr Bing Tûr: Hê zirlaiah hian, Thupuan bu thuhmahruai (Thupuan 1:1 8) zir bing deuhin, a pum pawh kan en thuâk ang. Hmâwrhmuhna: Thupuan thuhmahruai (Thupuan 1:1 8) hian \awngkam tluang tlam takin a bu tum thupui tlângpui deuh a târ lang a. Hêng chângahte hi chuan sa \ihbâiawm te, vân lam zin kawng te, leh thil chhâwng sarih angte pawh a chuâng vê rih lo. A lehkhabu lo chhuah dân (Thupuan 1:1 3) te, tûin nge kohhran pasarihte hnênah thawn (Thupuan 1:4 6) tih te, leh hê lehkhabûin a târ lan thil thlengte a tâwpa lo awm zêl dân tûr (Thupuan 1:7, 8) chungchâng chu a sawi a. Thuhmahruai hian a bu pum puiin Isua Krista chu laipui bera a neih dân a târ langin, a chhiartûte lo inbuatsaih lâwk dân tûr chu \awngkam hriat thiam awlsam takin a sawi nghâl bawk a ni. Zirlai Thupuite: Thupuan bu thuhmahruai hian hêng thupuite hi a târ lang: I. Isua chu Thupuan Laipui Ber A Ni. Ani chu a laipui a nihzia chu a bu hming hian (Thupuan 1:1), A tlinnate leh thil tihte (Thupuan 1:5, 6), leh Lo Kal Lehna tûra A chanvo pawimawhna (Thupuan 1:7) hian chiang takin a târ lang. II. Lehkhabu hian Hma lam Huna Thil thleng Tûrte A Sawi. Hêng thil thlengte hi tâwpna-huna thil thleng a ni satliah mai lo.

2 2 Dik takin, thil thleng târ lan tam zâwk mah kha Johana hun lai atâna pawimawh, hma lam hun atâna thleng tûr ni sî a ni (Thupuan 1:1). III. Lehkhabua Inlârnate kha Entîr Nei awngkam Hmanga Pêk A Ni. Chutiang a nihzia chu Thupuan 1:1- a \awngkam pawimawh takte hi Daniela 2-a \awngkam hman tawh min hriattîr nawn lehtûte an ni. IV. Pathian Mi Pathum Nihna: Thupuan 1:4 6-ah hian, Pathiana Mi Nung Pathum nihna, tlinna te leh thil tihte chu sawi a ni. V. Isuâ Lo Kal Lehna: Thupuan 1:7, 8 hian hê lehkhabu thil thleng zawng zawngte hmâwr bâwkna tûr chu a sawi. Nuna Bel Tûr: Sawi zâuna dawta zawhnate hian Seventhday Adventist-ten Thupuan an hriat thiam dân nêna a bu pum puia Isua Krista chu a laipui a nihzia nêna inchawih taka kalpui tûrin zirlaite chu sâwm ang che. HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA Zirlai Thlîr Lâwkna hian Seventh-day Adventist-ten Thâwkkhum an ngaih dân, (chû chu hrilhlâwkna hrilhfiah dânah hun kal tawh, tûn hun leh nakin lama tân pawh a ni tih [historicist method] behchhana zirlai pum pui kalhmang min hrilh a, chutiang chuan Thupuan bu pum hi fel takin a inthlun zawm a, a hrilh fiah dân tûrah pawh Krista laipui bera nei a ni bawk. Hê Thupuan bû hrim hrim pawh hian historicist method an tih ang hrilh fiah dân hmang zâu tak chu a thlâwp a. A bû hian bul\an nân kohhran pasarihte (Thupuan 1:9 3:22) a hmang a, chû chuan Johana hun lai kohhran dinhmun târ langin, chû hrilh lâwkna thû chuan tâwpna hun thlenga kohhran dinhmun tûr pawh a entîr tho bawk. Chhinchhiahna leh tâwtawrâwt (pasarih) pawhin (Thupuan 4:1 11:19) Johana hun lai a\anga tâwpna hun thleng a huâm a ni. Tichuan, a bu chanve hnung lam (Thupuan 12:1 22:21) hian khawvêl chanchin hun hnuhnung

3 leh a bâk pawh a sawi zui ta ber a. Hetianga tih dân hi Daniela 2-a châng hmasa ber pawh khân a lo thlâwp bawk (chutiang chu thupui \hen 3-naah sawi zui a ni tih i hmu thei ang). Zirlai 1-na Thupui Pawimawhte Sawi Zâuna: 1. Thupuan Thupui Ber Chu Isua A Ni (Thupuan 1:1, 5 7). Thupuan bû hian Isuâ chungchâng hrang hrang sawinain bul a \an nghâl a. Ani chu a bûa târ lan hmasak ber chu niin, Johana hnêna Thupuan hlân chhâwngtu chu a ni (Thupuan 1:1). Pathianin Isuâ hnêna a pêk chu Isua Kristâ Thupuan tih a ni a (Thupuan 1:1). Isuan Johana hnêna a hlan chhâwn chu Isuâ hriattîrna thû tih a ni (Thupuan 1:2). Johanan a lehkhabu chhiartûte hnêna a hlan chhâwn pawh chu Hrilh lâwkna thûte tih a ni ta zêl a (Thupuan 1:3). Chutianga Thupuan inkhâi chhâwn dân tak chu Seventh-day Adventist-te tân a pawimawh êm êm a ni. Chiang taka a târ lan nghâl chu heta Isuâ hriattîrna thû tihah hian Thupuan bû ngêi pawh hi a tel a, chû bâkah, Johanan inlârlana thilpêk a dawnte pawh a tel tho a ni (Thupuan 1:2). Thupuan 12:17-a A la bâng a pawh hian a hnûah chuan Isuâ hriattîrna thû, Johana thilpêk dawn ang tho, hrilh lâwkna thilpêk chu la dawngin, chû chuan thâwkkhum thuziakte a tichhuak dâwn a ni. Chutichuan, thuhmahruai hian Isua târ langin Thupuan sawi lan tum ber chu a ni. A bû hi Isuâ hnên a\anga Thupuan chhuah a nih bâkah, Amah Isuâ chungchâng a ni bawk (Thupuan 1:1). A thihna, thawhlehna leh vâna rorêltu a nihna vângin (Thupuan 1:5) Isua chu chutiang chanvo pawimawh bîk chang tûra mi tling a ni. A tâwpah chuan, chhûmte nên chuan a lo la kal leh ang (Thupuan 1:7). II. Hma lam Thil Thleng Tûrte Sawina Bû A Ni: Thupuan 1:1 hian a lehkhabu thil tum bulpui chungchâng min hrilh a, chû chu: [Pathianin] thil lo awm thuai tûr a bâwihte 3

4 4 hnêna entîr atâna a pêk a ni. Hêng thil thleng tûrte hi Johana thlîrna a\ang chuan hma lam huna la thleng tûr a ni a. Mahse lo thleng thuai tûr tih chu eng tihna nge ni ang? Thupuan ziah hunlai a\ang chuan kum 2,000 lai liam leh tâ ang hiâl a ni a! Chuti ni se thuai tih chu Pathian thlîrna a\angin a ni ngêi tûr a ni, Anî ngaih chuan kum 1,000 pawh ni khat ang lek a ni thei sî a (2 Petera 3:8). Mahse keinî thlîrna a\ang chuan Isuâ lo kal lehna tûr chu thleng thuai tûr chu a ni vê tho mai. Keinin Isuâ lo kal hun tûr chiah chu kan hre lo va; mahse, kan mi mal hriatna a\anga thlîr chuan (Thuhriltu 9:5), kan thih hnû lawka lo kal nghâl ang chu a ni dâwn tho sî a ni. Kan mi mal nuntawng \heuh atân chuan Kristâ Lo Kal Lehna chu thih hnû lawk thil thleng (ang) a ni dâwn. Chûvângin A lo kal lehna tâwk tûra inbuatsaihna hun remchâng pawh nakin ni lo vin, tûn hi a ni. Isuâ lo kal lehna tûr chu thleng thuai tûr ang târ lan a nih loh chuan, mi tam tak chuan lo inpeih tûra inbuatsaihna chu nakin atân an khêk khawtlâi ngêi ang! III. Inlârna Chû Entîrna awngkam Hmanga Pêk A Ni: A tlângpui thûin, Pathian Lehkha thû kan pawh dân tûr chu, entîr nei thil atâna hman a ni tih a chiang a nih sî loh chuan, a sawi dân ang taka pawm hi a ni phawt mai. Thupuan-ah erawh hi chuan, châng hmasa bera sawi angin, chutiang lo zâwnga kalpui tûr a ni thung a. Hetah hian, Johana hnêna a pêk inlârna pum pui chu entîr nei (Thupuan 1:1 [Grik: esêmanen] ) thil Pathianin emaw Isuan emaw a pêk a ni tih min hrilh a. Entîr nei tih hrilh fiah dân ber chu chhinchhiahna te, thusawi emaw thil tihte emaw hmanga thil hriat fiahtîr tihna a ni. Chutiang chuan, Thupuan-a thûte hriat thiam nâna tih dân tûr \ha ber chu, thil tluang pângngâia sawina a ni tih a chian sî loh chuan, entîr nei anga en zêl phawt hi a ni. (Thupuan 1:1-a Isua Krista tih angte erawh hi chu a nih ang anga lâk tûr a ni.)

5 Hetianga hmuhtlang thiamna ang chî nên hian a bu châng hmasa bera sawi angin, Daniela 2-a thâwitham deuha thil sawite pawh chiang takin a hriat theih dâwn a ni. Bible hmun danga entîr nei leh Thil lo thleng thuai tûr (Thupuan 1:1, RSV, NIV [Grik: a dei genesthai] ) sawi kawpna awm chhun chu Daniela 2:45-ah chiah a ni. Nebukadnezzara mumanga milim ropui tak hmang khân Pathianin hun hnuhnunga thil lo thleng ngêi tûrte chu a hnênah a entîr a (Daniela 2:45, Thupuan 1:1). Daniela bûa tûn hnûa thil thleng tûr a tih kha, Thupuan-ah chuan thleng thuai/lawk tûr tiin a sawi a. Thupuan bu bul\annah ngêi hian Daniela-a sawi lan tâk milpui chiah kan hmû a. Chutiang chuan hêng lehkhabu pahnihte hi thu inzâwn (bu khatna leh hnihna tih ang) a ni. Thupuan hian zâwlnei sawi ang tam tak a sawi a, Thupuan leh Daniela bûte hi an inthlun zawm bîk hlê a ni. Chuvâng chuan, Thupuan-a entîrna a hman \henkhat hian zâwlnei hun a\anga tâwpna hun thleng a kâwk thei tih pawh kan ring tûr a ni ang. IV. Pathian Pathum Nihna: Thupuan 1:4 6 hian Pathiana Mi pathum nihna hmangin a sawi \an a. A hmasa berin, Mimalte a sawi a: Pâ (Ani chu awm tawh, awm mêk leh lo la awm tûr te, Thlarau Thianghlim (thlarau pasarihin a entîr) te, leh Isua Krista chu a ni. Isua Krista sawi lan hnuhnung ber a nihna chhan chu, a dawt leh thil sawina pahnihin sawi lan a tum ber a nih vâng a ni. A dawt lehah Isuan Thupuan-a chanvo a chan behchhana a tlinnate a sawi a. Ani chu thî a (Thuhretu martar rinawm Grik: martys), tholeh ( mi thi zînga piang hmasa ber, [RSV]), leh A Pâ lal\hutthlênga \hutpuitu ( leia lalte rorêltu, [NIV]) chu a ni. Isuâ thihna leh thawhlehna kha vâna rorêltu a nihna lungphûm a ni. A chungchâng sawi hnuhnung ber chu thiltih lam thû a ni. Isuan min hmangaih a (Grik, thil kal mêk), A thisenin kan sualte lakah min chhuah zalên, emaw sil fâi a, Pathian tân lalte leh 5

6 6 puithiamahte min siam ta a. Isuâ hmangaihna, a thihna leh thawhlehna hmanga târ lan rah chhuah ropui tak chu, dinhmun sâng theih tâwp: lalte leh puithiamtea A mîte châwisân chu a ni. V. Isuâ Lo Kîr Lehna Thupuan 1:7-a Isuâ lo kal lehna mitthlâ theih tûra sawina hi Daniela 7 leh Zakaria 12 thu behchhana sawi a ni. Heta Ani tih hi chiang takin Isua sawina a ni a, a châng hmasa pahnihin a sawi lan ber pawh kha a ni bawk. Chhûmte nêna lo kal (NIV) tih hian Ngai teh, vân chhûmte nêna lo kal, mi pakhat, Mihring Fapa ang hi ka hmû a, Hmâkhawsânga hnênah chuan a lo kal a, a hmâah chuan ani chu an rawn hruai hnai a, rorêlna te, ropuina te, ramte a hnêna pêk a ni a (Daniela 7:13, 14) tih kha min hriat chhuahtîr a. Thupuan-ah hian, Isuan lei chunga rorêl tûr leh, A lo kal leh huna (Thupuan 1:7) rorêl tûra dikna chanvo chu vâna a lâwn khân (Thupuan 5) a chang tawh a a ni. Zâwlnei Zakarian hemi chungchâng a lo sawi dân hi thil ngaihnawm tak a ni. Zakaria 12 leh Thupuan bu thu inzûl dân hi chhinchhiah ang che. Zakaria 12:7, 8-a lo kal chu Yahweh a ni a. Thupuan-a lo kal chu Isua a ni. Zakaria 12:10-ah, Yahweh chu chhun a ni a; Thupuan-ah Isua chu chhun a ni. Zakaria-ah, Pathian lo kal hmutûte chu Jerusalema chêngte an ni a (Zakaria 12:8 10); Thupuan-ah, Isuâ lo kal chu lei pum puiin an hmû a ni. Zakaria 12:11, 12-ah, Jerusalem hnam/chêngten an sûn a; Thupuanah, lei pum puia hnamten an sûn. Thupuan-in Thuthlung Hlui thûte a hmang a, chuvâng chuan, a thu sawi uâr lai pawh Yahweh a\angin Isua a ni ta. Chutiangin, Israel tualchhûng thil a taka awm a\angin thlarau lam thil, khawvêl pum huapa chanchin \hâ leh kohhran nghawng thil hman a ni ta a ni.

7 HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR ❶Kan zirlai hianthupuan bu thu hmâwrhmuhna, thuhmahruai lam min zirpui a (Thupuan 1:1 8). Zir \an nâna kan inzawh tûr chu, Bible bu sawi hawnna eng thawnthû nge in ngainat deuh? tiin zâwt la. henkhat tân chuan Nausên Mosiâ phairuâng bâwma dah te, Daniela 1-a Daniela leh a \hian pathumte ei leh ina fiah an nih thû te, Naupang berâmpû, Davida hriak thih a nih thû te leh, Isuâ pian lai vêla berâmpûte angelin an tlawh thû te pawh kha a ni mai thei e. Engtin nge Bible bu sawi hawnna thûte hian a bu chhûng thu dangte man thiamna tûrah awmzia a neih \hin? ❷Hê zirlai hian Thupuan bu pum puia thil pawimawh ni zui zêl pahnih a târ lang a, chûng chu: a) Isua Krista chu a târ lan tum ber a ni a; b) Thupuan zir dânah hian tûnhmâ, tûn leh nakina thleng a nih dân (historicist) ang zâwnga chhiar/ zir a ni. Sawihona Kaihruaitu chuan a pâwlte chu hêng zawhnate hi zâwtin a sawipui thei ang: Kan tûnlai khawvêl atân hian historicist tih dân hmanga zir chuan eng hlutna tak nge a neih? Thupuan hrilh fiah nâna khawvêla a taka thil thleng tawhte hriatnain engtin nge kan beiseina zawng zawng innghah nâna Isua Krista chu a châwisân? Hêng zawhnate \henkhatten an chhânna ni thei tûr chu: Historicist tih dân anga zirna hian a) finna thûa zawhna ropui pathum: Tunge ka nih? Khawi a\anga lo chhuak nge ka nih? Khawihah nge ka kal dâwn? tihte hi min chhânsak a. b) Khawvêl thil thlenga Pathian kut hmu tûrin min \anpui a; c) harsat-buaina kârah pawh engkim chunga thuneitu Pathian a awm tih rinngamna min neihtîr a; d) Khawvêl thil thlengah khân Pathian chu a lo chêt zêl \hin avângin, tâwpna hun thil thleng tûr chungchângah pawh Amahah beiseina kan nghatin, kan rinchhan thei ang. 7

8 8 INSIDE STORY TESTIMONY THILTIHTHEIHNA By Miguel Manuel Mafugula OZAMBIQUE leh Malawi ram inrîna a\anga mêl hnih (KM M3) vêl leka hlâ, Milange khuaa Sunday serh chhûngkuaa piang leh seilian ka ni a. Seventh-day Adventist Kohhran min hmêlhriattîrtu chu tleirâwl pakhat, Adelina a ni. Ani chu kum 16 mî niin, pâwl sarih zirlai a ni a. Ani hian a home work tihpui tûrin min sâwm a. Kei chu kum 21 mî, pâwl 10 zirlai ka ni. Home work ka tihpui zawh chuan Adventist Kohhran chanchinte min sawipui a. Sunday ni lo vin, Sabbath nî zâwk chu Pathianin Amah chibaibûkna nî atâna A serh hran a ni tihte min hrilh a. A hnû deuhah, Adelina chuan Bible min pê a. Chutah chuan Pathian thupêk palîna chuânna lai châng Exodus 20:8 leh Ezekiela 20:20-te chu a lo rîn sâ raih a. Hei hi a thû chu a ni: Ka Sabbath-te vawng thianghlim ula, tichuan Kei leh nangnî inkâra chhinchhiahna a ni ang, tiin. Bible phêk khatah chuan, Marka 2:27, 28 chhiar tel ang che, tiin a ziak bawk a. Marka ziak chu ka n chhiar nghâl a, chutah chuan Isuâ thusawi: Sabbath hi mihring tâna siam a ni a, mihring hi Sabbath tâna siam a ni lo. Chutichuan, Mihring Fapa hi Sabbath LALPA a ni, tih hi a chuâng a. Chûng thûte chu ka n chhiar chuan, kâr khata ni dik lo chu ka lo serh reng mai tih ka inhre chhuak ta a ni. Pathian thu hriat chian lehzual duhin Sabbath nî chuan, Adelina ruâlin ka inkhâwm vê ta a ni. Chû chuan kan pâwl Sunday serh kohhranah harsatna a thlen a, chutah chuan \halai hruaitu ka ni vê sî a. Pastor chuan ka pa chu a lên chilh nghâl vat a, ka pâ chuan bânsan leh nghâl tûrin thû min pê a. Ka hnial chuan, ani chuan, I nû leh pâte thû i

9 âwih dâwn lo a nih chuan, keini hi min chhuahsan nghâl mai tûr a ni, a ti a. Tichuan in a\ang chuan min pêt chhuâk ta a ni. Thil awmzia chu Adelina pâte hnênah ka hrilh a, tichuan high sikul ka zir zawh thlenga khawsakna tûr min ngaihtuahsak a. A hnû kum hnihah baptisma ka chang a. Pathian \anpuina zârah high sikul leh college zir chhuakin, chutah Milange khuaa sorkar high sikulah Chemistry zirtîrtûah min ruâi ta zêl a. Nakin hnûah chuan Sabbath min hmêlhriattîrtu, Adelina nên kan innei ta a ni. Ka testimoni sawi vêl chu mak tak maiin Pathianin a hmang \angkai a. Tûnhma lama Sunday serha ka lo kilkâwi \hin \halaite hnênah ka testimoni chu ka hrilh \hîn a. An zînga mi pahnih chuan Adventist an rawn zawm a. Ka nû leh pâte hnênah pawh ka hrilh bawk a, anni pawhin baptisma an chang ta bawk. Mi ka tawn remchân apiangte hnênah hian: Nî tinin LALPA rinchhan rawh u. A tân chuan eng mah tih theih loh a awm vê lo, tiin ka hrilh zêl mai a ni. Tûn kuartar Thirteenth Sabbath Thawhlawm hmang hian Miguel-ate chênna khua Milange-ah Seventh-day Adventist elementary school hmasa ber chu din a ni dâwn a. Thawhlawm phal taka in thawh dâwn avângin lâwmthû kan sawi e. 9

10 ZIRLÂI 2-NA JANUARY 12, HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng thlan: Thupuan 2:7. Thlûr Bing Tûr: Hê zirlai hmanga kan thlûr zui tûr chu kohhran pasarihte hnêna thuchah hmâwrhmuhna thû (Thupuan 1:9 2:7) a ni ang. Hmâwrhmuhna: Thupuan 1:9 20 hian Thupuan 2, 3-a kohhran pasarihte hnêna thuchah phêna thil awm min hrilh tel a. Kristâ inlârna ropui ziarâng hian thuchah pasarihte danglam bîk \heuhna min hriattîr a. Isuan kohhran pasarihte kha a hre chiang \heuh a, an awmna hmun \heuhah a pan chilh a. Efesi kohhran hnêna thuchah (Thupuan 2:1 7) chîk zuâl deuhin zirlai chu khâr a ni. Zirlai Thupuite: Thupui sawina (Thupuan 1:9 2:7) hian hêng thupuite hi a târ lang: I. Thupuan 1:10-a LALPÂ Ni Sawi Fiahna. Sabbath hi Johanan LALPÂ Nî a hriat thiam dâna hrilh fiahna \ha ber chu a ni. II. Isuan Kohhrante Chu An Awmna Hmunah A Pan. Isuan kohhran pasarihte chu an nungchang ze hrang inlârnaa lo lang ang (Thupuan 1:9 20) zêlin a pawh \heuh. III. Johanan Thupuan Thupui A hen Dân (Thupuan 1:19 Behchhanin)

11 2 Thupuan 1:19-ah Johanan thil kal mêk leh hma lam huna lo la thleng tûr chungchâng inlârna pum pui chu a tlângpui a khâikhâwm a. Thupuan 4:1 hian Thupuan thu tam tak chu hma lam huna thleng tûr a ni tih a entîr a. Chû hma lam hun tih chu Johana hun a\anga in\anin, tâwpna hun a thleng phâk a ni. IV. Kohhran Pasarihte Hnêna Thuchah Pasarih Hrilh Fiahin Kohhran pasarihte hnêna thuchahte hian Asia Minor-a a taka kohhran dingte chungchâng a sawi a, chutih ruâlin khawvêl hun hrang hranga Kristian sâkhaw kohhran thlarau lam dinhmun pawh a târ lang tho bawk. Nuna Bel Tûr: Zirlaite chu Thupuan 1:12 16-a Isuâ lan dân mak tak awmzia ngaihtuah tûr leh Johanan a dawnsawn dân (Thupuan 1:17), leh Isuan lainat tak chunga Johana a thlamuânna thû (Thupuan 1:17, 18) chîk taka ngaihtuah tûrin sâwm bawk ang che. HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA Thupuan inlârna hmâwrhmuhna (Thupuan 1:12 18) hian Isuâ lan dân ropui tak a sawi ber a. Ani chu Mihring Fapa ang (Thupuan 1:13), Thî a, chatuana atâna lo nung leh ta (Thupuan 1:18) chu a ni. Daniela 10:5, 6 leh Thuthlung Hlui thu dangte behchhanin, hê inlârna hian Isuâ ropuina a târ lang a, chutiang chu hê leia rawng a bâwl chhûng khân Hmêl Danglamna Tlângah chiah hmuh a ni. Inlârnaa Isuâ lan dân hmang kha bung 2 leh 3-a thuchah pasarihah a lawng nawn fo va. Hê inlârna hi lemchan thawnthûa lan khatna ang deuh a ni. Isuâ inlârna (Thupuan 1:12 18) bâkah chuan, zirlai hian Johanan inlârna a hmuhna hmun leh a hun pawh a sawi tel a (Thupuan 1:9 11), inlârna hrilh fiah dân tûr (Thupuan 1:19, 20), leh Efesi kohhran hnêna thuchah (Thupuan 2:1 7) sawi zâu dân tûr pawh a tel bawk.

12 Zirlai 2-na Thupui Pawimawhte Sawi Zâuna: I. Thupuan 1:10-a LALPÂ Nî Sawi Fiahna Bible hrilh fiahtû tam berte zînga ngaih dân tlâng lâwn tak chu Thupuan 1:10-a LALPÂ Nî tih hi, kâr khata ni hmasa ber, Sunday sawina tih hi a ni. Chutianga thlîrna chu a lo hluâr tâk êm avângin kohhran hruaitu hmasâte (church fathers) khân Sunday sawi nân an hmang a, Latin \awnga a tlukpuia an ngaih, dominus dies tiin, Latin Kohhran chuan Sunday hming atân an pu ta a ni. Mahse Sunday LALPÂ Nî sawi nâna hman chu Thupuan bu ziah hnû deuh fêah niin, a awmzia finfiah nâna Johana thu ziah chu hman theih a ni lo. Thupuan 1:10-a LALPÂ Nî sawi fiahna \ha ber chu nisarihna Sabbath sawina a ni tih hi a ni. LALPÂ Ni tih sawina (kuriakê hemêra) hi Thuthlung Thar hmun dangah leh Grik \awnga Thuthlung Hlui lama hman a nih ngai loh laiin, chutiang tlukpuia sawina thu tam tak chu, ni-sarihna Sabbath sawina a ni zêl a. Ni-sarihna chu LALPÂ i Pathian tâna Sabbath [kuriô] a ni (Exod. 20:10, Deut. 5:14). LALPAN (kurios) ni-sarihna nî hi ka Sabbath (ta sabbata mou Exod. 31:12, 13; Lev. 19:3, 30; Lev. 26:2; Isa. 56:4 6; Ezek. 20:12, 13, 16, 20, 21, 24; Ezek. 22:3 8; Ezek. 23:36 38; Ezek. 44:12 24) tiin a sawi \hîn. Hebrai lehkhabu Isaia 58:13-ah, Yahweh chuan Sabbath chu Ka ni thianghlim (NKJV) a ti a. Chanchin ha bu thumte (Synoptic Gospels) pawhin (Matthaia 12:8; Marka 2:27, 28; Luka 6:5) Isuan Mihring Fapa chu Sabbath LALPA [kurios tou sabbatou]. tia a inchhâl thû an ziak \heuh mai. Khatiang a ni chung khân, Johanan Sabbath ni lo, chawlhkâr ni dang sawi nân LALPÂ Nî tih kha lo hmang ni ta se, a inhmeh lo viau ang le! II. Isuan Kohhrante Chu An Awmna Hmunah A Pan: Isua kha Thupuan-ah hian mak danglam deuh takin a lo lang a (Thupuan 1:12 20). Chû Isua vêk chu kohhran pasarihte nên 3

13 4 inlaichîn hnâi takin a awm a (Thupuan 1:20). An zâin a hre chiang hlê hlawm a (Thupuan 2:2, 9, 13, 19; Thupuan 3:1, 8, 15). An zâa hnênah chuan a hmâ inlârnaa târ lan tawh nunzia pakhat, pahnih, pathumin Mahni a inhmêlhriattîr a. Efesi hnêna thuchahah (Thupuan 2:1 7) chuan, entîr nân, Isua chu a kuta arsi pasarih keng angin a inlantîr a (Thupuan 1:20), chubâkah, rangkachak khâwnvâr pasarih zînga a kal vêl bawk a (Thupuan 1:12, 13). Smurna hnênah thuchahah (Thupuan 2:8) chuan, Isua chu Hmasa Ber leh Hnuhnung Ber, thi zet tawh a, lo nung leh ta a ni thung (Thupuan 1:17, 18). Pergamos hnêna lehkhathawnah chuan, khandaih hriam tawn, hriam tak (Thupuan 2:12, Thupuan 1:16) kengin a lo lang a. Chutiang chuan kohhran pasarih lehkhathawnte chu chutiang chuan a kal tlang a ni. Hetah hian thil ngaihnawm tak a awm a, Isua kha kohhran pasarihte hnênah khân kawng hrang hrangin Mahni a intâr lang a ni. Kohhran hrang hrangte mamawh leh dinhmun hrang ang zêlin a insiamrem thei a. awngkam dang chuan, kohhran tinte kha an nihna dinhmun ang zêlin a hmû a. Eng kohhran mahin emaw, tû Kristian mahin emaw Isuâ hmêl lan dân pum pui an hmu lo a nih chuan, kan zâ hian kan inngaihtlâwm tlân hlê a ngai tihna a ni ang. Ani chuan thil tam tak min vûr tawh chungin, kan zâ hian zirtûte kan ni \heuh a ni. III. Johanan Thupuan Thupui A hen Dân (Thupuan 1:19 Bechhanin) Thupuan ziaktu The author of often embeds clues about the organization and key ideas of the book in the transition texts. Chutiang transition texts zînga pakhat chu Thupuan 1:19 hi a ni a. Hê chângah hian, Johanan a lehkhabu pum pui tân ruâhmanna a zam lâwk diam a. Hetiang hian sawi \an a ni, I thil hmuh tâk chu... ziak rawh, tiin (a bu ziatu lehlin dân). Hê thû hi Thupuan 1:11: I thil hmuh chu ziak rawh, tih nên a inzêl a (a bu ziatu lehlin dân). Thupuan 1:11 hi thil kal lai sawina niin, Thupuan

14 1:19 erawh chu thil kal tawh sawina (Grik: aorist indicative) a ni. Chumi awmzia chu Thupuan-a inlârna pum pui hi Thupuan 1:11-a thupêk leh Thupuan 1:19-a thupêk inkâra pêk vek a ni tihna a ni. Tûnah chuan ziak chhuak tûra tih a ni ta. Eng thil nge Johana khân a hmuh? Thil pahnih: Thil awm mêkte leh tûn hnûa thil lo la awm tûrte (Thupuan 1:19) a ni. Chutichuan Thupuan bû hian kohhran pasarihte hun laia thil awm mêk leh, anni thlîr dâna thil lo la awm tûrte a huâm tel a ni. Thupuan 4:1-ah Isuan Johana hnênah, Hetah lo chho rawh; tichuan, hêng thilte hnûa thil lo awm ngêi tûrte chu ka entîr ang che, a ti a (NASB; emphasis supplied). Hê thû hi Thupuan 1:19 thû nên a inang a. Thupuan 4:1 a\anga \anin, Thupuan hian Johana hun hnûa thil lo awm tûr pawimawh deuhte a sawi ta zêl a. Kraws thû sawi lan zauh a ni a (Thupuan 5:6, Thupuan 12:11), khawvêl Siam hmâa thil thlengte pawh sawi lan a ni bawk a(thupuan 12:4, 7, 9), a bu pumin sawi zui tâk ber chu Johana hun hnu lama thil thleng tûrte an ni ta a ni. Chuti ni se, Thupuan 1:19-a Thil awm mêkte leh hê hun hnûa thil lo la awm tûrte chu eng thil nge ni ta ang le? A chhânna chu: thil engkim mai, Thupuan 1:19 leh 4:1 inkâra mî zawng kha niin, chu chu, kohhran pasarihte tâna thuchah kha a ni. Zirlaiin a târ lan angin, khâng thuchah pasarihte pawh khân Kristian kum pum pui tân hrilh lâwkna thilah pawimawhna a nei a, khân kohhran pasarihte dinhmun a sawi bâkah, an hnêna Isuan thuchah a hrilhte chu a fûn tel bawk a ni. Fîmkhur taka châng thlan Thupuan 1:19 hi kan ngaihtuah chuan, Johana rilrûa thil awm leh a Petû rilrûa thil awm ziarâng chu hmu kan hmu thiam thei ang. IV. Kohhran Pasarihte Hnêna Thuchah Pasarih Hrilh Fiahin Kohhran pasarihte hnêna thuchahte hi hrilh lâwkna lehkhathawnte an ni. Daniela 7 emaw Thupuan 13 emaw 5

15 6 âiin Matthaia 24 thû kha a ang deuh zâwk mah a. Tichuan an thuchah a tîra dawngtu pawh chu Asia Minor vêla kohhran pasarih, a taka awm ngêite an ni (Thupuan 1:4, 11). Chutah hêng thuchah lo chhiâr chhâwng zêltûte tân pawh a ni vê ta zêl bawk a (Thupuan 1:3; Thupuan 2:7, 11, 17, 29; chutiang zêlin). A nihna takah chuan Asia Minor vêlah khân kohhran hrim hrim chu pasarih âia tam a awm a; mahse, khâng kohhrante dinhmun leh khawvêl hun hrang hranga Kristian kohhran dinhmun, Johana hun a\anga tûn thlengin a inzûl \ha hlê a ni. Chutiang a nih avâng chuan, a taka ding kohhran pasarihte hnêna thuchahah hian Kristian kohhran chanchina thil lo awm chhoh zêl dân chu a lo inphûm vê reng a ni. Hêng hunte hi zirlai 2-na leh 3-naah tlêma zâwng târ lan tel a ni. V. Efesi Kohhran Hnêna Thuchah Efesi kohhran hi Isuan a târ lan hmasak ber niin, Amah chu rangkachak khâwnvâr dahna pasarih zînga vêi a, A kut dinglama arsi pasarih keng angin a intâr lang a ni (Thupuan 2:1). Heta thiltih sawina vei vei leh keng tih hian Isuan mimal taka a ngaihsak leh ngaihven reng zia a entîr a. Isuan a ngaihsak reng chungin, kohhran chuan Amah a hmangaihna hmasâ a bânsan tlat mai a, thil dangteah a rilrû a dah a, chû chu a sim a ngai a ni. Hê thuchah hmasa ber hi a hmasa ber chauha bel tûr bîk pawh a ni lo. Kum zabi khatna hun chhûnga Kristian kohhran dinhmun tlângpui Isuan a hmuh dân chu a târ lang a ni. Zâwi zâwiin, Kristian hmasa huna hmangaihna hmasa chu a lo zuai tiâl tiâl a, chuvâng chuan a tîr lama an phûrna an lantîr ang kha an tharthawh leh a ngai ta a ni (en tûr: 1 Johana 4:7 11). HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR ❶Engati nge ngaihdamna leh khawngaihnaa khata Isuan a zirtîrte kê a silsak laha Thupuan 1:12 16 hian danglam leh hmuh nuam vak lo thei tûr ang zâwnga a târ lan thung

16 sî le? Isuâ hmêl lan dân chu Johana tân pawh a hlauhawm hlê laiin, hlauh chu Isuâ duhzâwng a ni hauh sî lo (Thupuan 1:17, 18). Naupang tê tête zirtîrtu angin, A khawngaihna kan dawn theih hmâin Pathian zahawmna kan hriat hmasak a ngaih chângte pawh a awm thei. Pathian hriatna dik erawh chu Amah hmangaih a ni sî. Pâ chu Isua ang tho a ni (Johana 14:9). ❷Thupuan 1-a Isuâ chungchâng sawina eng hi nge mî zawng zawngte hîptu ni ber ang? Hê bunga Johanan Isuâ inlârna a hmuh dânah, Isuâ chu Mihring Fapa ang tia sawi a ni a, a sam a vâr a, a mit chu mei-alh ang a ni. A hmêl tak chu chhûn ni sat vânglai ang maia êng niin, A kut dinglamin arsi pasarih a keng a. Ani chu Hmasa Ber leh Hnuhnung Ber niin, Thihna leh Mitthi Khaw chabî a nei bawk. Hetianga sawi dân hi Daniela 7:13-a Mihring Fapa ang tih nên khan a inzûl hlê mai a, Pathian \ihtu Juda mî, an Messia lo kal tûr nghâktûrte chuan an hre rân ngêi ang. Hrilh fiahtûte pawhin Isuâ chungchâng sawina hi Gentailte pawh an pathian an ngaih dân lama hîptu tûr angin an sawi a. Isua chu mihring zawng zawngte lungkham ril ber tifamkim theitu a ni rêng a. Kan awmna hmunah min rawn pan a, min châwisâng a. Chû chauh ni lo vin, Thihna leh Mitthi khaw châbî a la nei lehzêl a. Engkimtithei a ni chungin, fing leh mî ngaihsak tak a ni tho bawk sî a. Ani chu mihringte nghahfâk dik tak chu a ni! 7

17 8 INSIDE STORY FANÂU MALSÂWMNA Andrew McChesney J ANICE CLARK hian a sikul naupang lo ni tawh \hîn fâ, lâka awmpui a lo ngaihtuah ngai hauh lo va; mahse, March thlâ khaw vawh nî takin telephone a dawng ta tlat mai. Annette-i chuan, Fapa ka hring a, mahse ka enkawl thei dâwn sî lo va, neih i duh leh duh loh pawh ka hre chiah lo va, tiin a rawn hrilh a. Janice-i hi kum 47 mî, Canada ram Alberta biala First Nations children tâna Seventh-day Adventist mission school, Mamawi Atosketan Native School-a physical education teacher a ni. Ani chuan, Nei tih chu eng i tihna nge ni? tiin a zâwt a. Annette-i, kum 18 mî hian fâ pahnih a nei tawh a, Amah hi i fâ atâna la tûrin ka duh che a, a ti a. Janice-i chuan hê nû hi a fiamthû lek ni tûrah a ngai deuh a; mahse, Annette-i leh a nû leh pâte nêna inhmuhna tûrin rem a ruâtsak a tum a. Mahse hmalâk a kal tluang thei mai lo. A hnû thla hnihah, Janice-i phone a lo ri leh a, Annette-in a rawn bia a, Naktûkah hian nautê ka nei dâwn a, min rawn \anpui thei a ngem? tiin. A nautê chu zai chhuahsak (Caesarean section) a ni dâwn a. Janice-ite nûpâ hian fâ pangâ an neih bâkah, naupang enkawl lai palî an nei tawh a. An nûpa chuan a tûk zîng hmâ takah hospital an lo thleng a. Chuta nurse chuan, E, nangni hi naute latû tûr kha in ni mâw kha? tiin chibai a lo bûk a. Janice-i chu a meng phâwk hlê mai. Annette-i nên an inbiaknaah khân naute lâk thû a sawi vak loh avângin ruâhmanna dang nei zâwk tûrah a ngai a. Hospital chhûngah chuan, Janice-i chuan eng ruâhmanna nge a neih a zâwt a.

18 Naute hming chu eng nge ni le? a ti a. Annette-i thung chuan, I nautê a ni a. A hming chu nangin i sâ ang chu, tiin a chhâng a. Hei hi a fa lâk tûr a ni dâwn tih a hriatin a rilrû a mangang hlê mai. Chuta \anga dârkâr hnih emaw vêl, May 12, 2016-ah naute duhawm tak chu a lo piang a. Janice-i chu chumi zân chuan damdâwi inah a awmpui nghâl a, a tûkah nautê chu a rawn hâwn a. A hmingah Huxley tih a sâ a. Janice-i chuan Annette-i hian nautê a pêkna chhan chu sikula a lo zirtîr tawh \hin avângin hmangaih lêt vê nân a nih a ring a. Ani chuan, Keimah vâng pawh a ni bîk chiah lo. An chhûngkaw tân hian sikulah kum eng emaw chen ka thawhsak tawh a. Amah leh a ûnaute zawng pawh hian zirtîrtûten an hmangaih tih an inhre hlawm a. Chuvâng tak chuan an fapa nû leh pâ ni tûrin min ngên ta rêng a ni, tiin mittui parawl \euh chungin a sawi a. Huxley-an amah Siamtû chanchin a hriat theih nâna zirtîrtû tûr ka ni dâwn a, hei hi hna ropui tak a ni. Kum 2018 kuartar hnihna Thirteenth Sabbath Thawhlawm hmang khân Mamawi Atosketan Native School-a zirna program chu tihlen a ni. 9

19 ZIRLÂI 3-NA JANUARY 19, HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng thlan: Thupuan 3:21. Thlûr Bing Tûr: Kâr kal ta khân kohhran pasarih zînga thuchah hmasa ber kan en tlâng tawh a. Hê zirlaiah hi chuan, thuchah pahnihna a\anga pasarihna thleng (Thupuan 2:8 3:22) kan en thung dâwn a ni. Hmâwrhmuhna: Kohhran pasarihte hnêna thuchahte hian kum za tam tak chhûnga Pathian mîte a lo fuih phûr tawh \hîn a. Pathian chuan A mîte tân \hahnemngai takin a thawhsak ngêi a ni tih min hriat nawntîr a. Ani chuan harsatna an tawh zawng zawngte hriain, a lo ngaithla duh tûr apaingte tân thurâwn leh thutiam hlu tak takte a hlui reng a ni. Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui hmâwrhmuhna min neihtîr: I. Kohhran Pasarihte Lêt Zâwnga Sawina (Chiasm) Chu Kohhran pasarihte hnêna thuchahte hi Hebrai mîte thil ziah dân hmanga duân chhuah a ni (Hriat chian zâwk nân Zir Zâuna en ang che). II. Buaina Huna Fuih Phûrna Kohhran pasarihte hnêna thuchahte hian thlarau lam thila rawihna leh kohhran tinte tâna thutiam hlu tak tak pêk belh zêlna a târ lang.

20 2 III. Kristianna Hmasâwnna Ropui Tak leh A Nghawngte Filadelfia hnêna thuchah khân ramthim bawh kawnga hmasâwnna a târ lang lâwk a. Mahse, chû hmasâwnnaah chuan tûnlaia Kristiante inhumhalhna ang chî hi a hring tel. IV. Thuatira Hnêna Thuchah A Danglam Bîk A tlângpuiin kohhrante khân thlarau lama hniam zêlna an entîr a. Chûng chu Efesi, Pergamos, leh Sardis hnêna thuchahahte pawh a lo lang a. Mahse, Thuatira hnêna thuchah erawh hi chu kawng hrang hrangin a danglam bîk deuh ta tlat mai a ni. V. Laodikei leh Khawvêl Chanchin Tâwpna Hun Laodikei hian Kristian chanchin tâwpna huna kohhran dinhmun a entîr tih hi bung leh châng hrang hrang a\angin a chiang a ni. Nuna Bel Tûr: Thuatira hnêna thuchaha Jezebel sawi lan tel a nihna hian, zirlaite chu Thupuan-a târ lan hmeichhe palîte chungchâng zir zui tûrin chona a siamsak a. Seventh-day Adventist-te pawh anmahni tâna Laodikei thuchah inbel tûra sâwm an ni bawk. HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA Kohhran pasarihte hnêna thuchahte hian inan tlânna an nei a, hmânlai huna lehkhathawn ziah dân ang a ni. 1) Isuan an hming lam \heuhin thû a hrilh a. 2) Kohhran tin hnênah Mahni inhriattîrin, bung 1-a nihphung târ lan tawh kha a hmang zêl. 3) Kohhran tinte chakna emaw chaklohna lai emaw tak chu a hrilh zêl. 4) Kohhran tinte dinhmun nêna inhmeh tak thurâwn Isuan a pe zêl. 5) Thlarau (âw) ngaichâng tûra ngenna kohhran hnênah a siam zêl. 6) Kohhran tina a hnehtûte tân thutiam(te) pêin thuchah a khâr zêl. Kohhran palîna (Thuatira) a\ang pasarihna thlenga thuchahte, pangâna leh parukna thûte hi a lêt zâwng an ni tlat thung.

21 ZIRLAI 3-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Kohhran Pasarih Lêt Zâwnga Sawina (Chiasm) Chu Kohhran pasarih hnêna thuchahte kalhmang hian Hebrai mîte tih dân a târ lang a. Khawthlang mîte ngaih dân chuan A + B = C a ni a. Hebrai erawh chuan, A + B = A a ni vê thung a. Chutiang hmanga thuziah chu chiasm an ti a (Grik hawrawp X [ key tia lam tûr]). Thu ziak mîte chuan rîn bial pap hi ngaihtuahin, a lêt zâwnga sawiin inhnialna bul an \annaah an lo kîr leh \hîn a. Thu hmasa ber chuan a hnuhnung ber a zûl \hîn. Chutiangin a pahnihna pawhin a hnuhnung ber dawttu a zûl a, chutiang chuan a vâwrtâwp chu a tâwpah ni lo vin, a laiah zâwk an dah \hîn a ni. Biak bûk chhûnga khâwnvâr dahna pasarih hi chu chutiang thu ziak dân a lêt zâwnga sawina hmanga tih chu a ni kher lo mai thei e. Smurna hnêna lehkhathawn (a pahnihna) leh Filadelfia hnêna lehkhathawn (a parukna) hi kawng tam takin an inang a: Thuchahte hi a duhawm lam an ni vê vê. Pergamos hnêna lehkhathawn (a pathumna) leh Sardis hnêna lehkhathawn (a pangâna) hi kohhran dinhmun hniam lai tak an ni. Thuatira hnêna lehkhathawn (a palîna leh a laihâwl tak) hi a dang lêta sei niin, a dang zawngte lakah a danglam bîk tlat mai (thupui 4-na en la). Hetianga thurem dân kalhmang a\ang hian a hmasa ber leh a hnuhnung ber (Efesi leh Laodikei) hi an inkawp bîk tihna a ni. Chû chuan Efesi ang tho vin, Laodikei hian hmangaihna tlâkchhamna a vei tihna a ni. II. Buaina Huna Fuih Phûrna Kohhran pasarihte kan han thlîr thuâk hian, hniam lam an pan hret hret angin a lang a, Isuâ vaulâwkna thûte pawh a khûn tial tial bawk. Khâng Efesi leh Surna kohhrante kha kohhran rinawm an nia, Efesi tlin lohna awm chhun pawh hmangaihna kiam ta deuh chu a ni. Mahse, kohhrante hnêna thuchahte kan han bih zui zêl hian, Pargamos a\anga Sardis thlengin, Laodikei kan thlen thlengin a hniam chak hlê a, a tâwpah phei chuan Isuan fakna tûr a hmu ta ngang lo a ni. Filadelfia hnêna thuchah hi a duhawm viau laiin, 3

22 4 kohhran chu Smurna âi chuan a chak lo zâwk a. Efesi hnêna thuchahah, Isuan sim se a ti ngawih ngawih a. Laodikei phei chuan Isuâ luâk a tichhuak hial a ni. Hetiang \awngkam hman a nih chhan chu (a nihna tak) kan mitthlâ thiam theih nân a ni. Mahse hetiang \awngkam hmanga sawi a nih hian, kohhran pasarihte tân fuihna thuchah phûrpuiawm ber a ni thung a. Kohhran hmasa ber khân thutiam pakhat: Nunna Thing chu a tiam a. Kohhran pahnihna chuan pahnih: Nunna Lallukhum leh thih hnihna laka chhanchhuahna chu a tiam thung a. A pathumna chuan pathum: Manna Thuhrûk te, Lung Vâr te leh Hming Thar thutiam a dawng a ni. A palîna chuan thutiam palî a dawng a; a pangâna chuan thutiam pangâ; a parukna chuan thutiam paruk a dawng a ni. Kohhran tin khân a hmâa mîte thutiam dawn bâk an dawn belh zêl a; a pasarihna, Laodikei phei chuan thutiam azawnga ropui ber mai: A lal\hutthlênga Isua \hutpui theihna tûr chu a dawng hiâl a ni. Kohhrante dinhmun a lo hniam zêl a, Isuâ zilhna pawh a nat tial tial laiin, Isuâ thutiam erawh a pung tial tial sî a. Dinhmun chhe ber tân khân Pathian khawngaihna leh thiltihtheihna chu a ropui ber lawi sî a ni. Nangmâ nunah harsatna i neih chu thûk hlê pawh ni se, Isua Kristâ khawngaihna chuan thil a ti thei ting a ni mai. Hmânlai hun ang tho khân, tûna keinî tân pawh hê thuchah hian thil a la ti thei reng tho a ni! III. Kristianna Hmasâwnna Ropui Tak leh A Nghawngte Kan zirlai hian Filadelfia hnêna thuchah hian kum zabi 18 leh 19-na lai vêla Protestant harh tharna ropui tak kha a kâwk tih a târ lang a. Hê harh tharna lo thleng zârah khawvêl puma Chanchin hâ puang darh tûrin kohhran a chawk phûr a. A rah chhuah pawh Pentekos hnu lama Kristian sâkhaw darh zâu berna a thlen hial a nih kha! Mahse, hei hian rah chhuah duhawm lo tak a nei vê tho mai. Ramthim rawngbâwltûte (missionary) hmalâkna khân Khawthlang ramten ram dang an awpna bâkah, ram sum dinhmun leh inrêlbâwlna

23 lamah rah duhawm lo tak a chhuah a. Chutiang a nih avâng chuan Kristian ni lo, sâkhaw dang betu ramte chuan Kristian sâkhua hi Khawthlang ramin ram dang an thuhnuia dah leh awp an tumna hmanruâ mai angin an ngaih phah a. Inngaitlâwm, mahni-inphata mi dangte dinhmun châwisânpui tum ang zâwngin an hmu thei lo. Chutiang ngaih dân chu Kristian ram \henkhatah pawh a hluâr viau mai a, chuvâng chuan mahni lam lo invên kha thupuiah an nei ta hial a ni. Hetiang lamah hian, engti kawng pawha ram inrêlbâwlna lama va inhnamhnawihna hian nghawng \ha lo tak tak a neihphah \hîn a ni. Chanchin ha thuchah hlawhtlinna chu politics leh economic lama mîte thlâwpnaa innghat a ni lo. A tîra Isua ruâhmanna: Ka thiltihtheihna hi chak lohnaah asin tihfamkimin a awm (2 Korin 12:9, NIV) tih lamah hian kan kîr leh zâwk tûr a ni. IV. Thuatira Hnêna Thuchah A Danglam Bîk A hmâa kan sawi tâk ang khân, Thupuan bûa kohhrante hian thlarau lamah hniam lam an pan zêl a. Chutiang a nihzia chu Efesi, Pergamos, Sardis hnêna thuchahahte khân chiang takin a lang a. Mahse, Thuatira hnêna thuchah erawh chu a hmâa thil kal zêl dân kalh zâwng tak thuchah a ni vê thung a. A hmasa berin, Thuatira hnêna thuchah hi a dang parukte lêt vêl hiala sei a ni tlat mai. Chutiang taka sei a nihna pawh chuan a lailum luahtu a nihna chu phur chhuakin, tihduhdahna hun rei tak chhûnga Kristian chanchin a târ lang a ni. Pahnihnaah, Thuatira kohhran chhûngah mi rinawm zui zêl an awm a, Pathian mîte tâna hun khirh lai, khâng Elija hun angahte Pathian mi rinawm a la bâng (en tûr 1 Lalte 19:18.) an awm ang deuh kha a ni. Pathumna, Thuatira chauh hi a ni Isuan I thiltih hnuhnung berte chu a tîra mi kha a khûm (Thupuan 2:19, ESV) tia a fak ni. Kohhran dang zawngte kha chu an hniam tial tial emaw, an nung chang chang emaw an nih laiin, Thuatira hi chuan hmâ a sâwn bîk tlat mai. Kohhran pasarihte lai taka awm a ni bawk a, hê thuchah 5

24 6 lâwmawm hian Pathianin mîte chu kalsualna lak a\anga hruai chhuakin, Isuâ lo kal lehna atân kohhran a buatsaih tih a kâwk a ni. Setanan Pathian hnung zuitûte tizâm leh kalpêntîr tuma a hêk laiin, Isua leh Thlarau Thianghlim chuan fuih phûr leh tidam tûrin an zilh vê thung \hîn a ni. V. Laodikei leh Khawvêl Chanchin Tâwpna Hun Keini Seventh-day Adventist-te hian, Laodikei hnêna thuchah hi keini tâwpna huna mîte tân kan bel deuh ber \hîn. Chutiang a nih a chiânna pakhat chu Thupuan 3:18 leh Thupuan 16:15 thu inzawm dân hi a ni. Bible-a châng eng dangah mah a thu pawimawh palî lai hetiang inthuhmun hi a awm vê lo. An pahnih hian Grik \awnga hmû sawina (Grik: blepô), silhfêna thuam (Grik: himation), zahna (Grik: aischunê, aschêmosunê), leh saruakna (Grik: gumnotês, gumnos) thû a chuang a. Thu inzûl tak an ni. A châng lai vêl takah hian Armageddon chungchâng sawi a ni a (Thupuan 16:14 16), Laodikei \awnga tâwpna hun atâna invêng-fîmkhur tûra kohna pawh a tel (Thupuan 16:15 leh Thupuan 3:18 khaikhin la). Hê kohna hian Laodikei hian khawvêl chanchin tâwpna âi a awh tih a tichiang a ni. HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR ❶Thupuan bû-ah hian hmeichhe chi hrang eng zât nge târ lan ni a, a bu thuchahah eng enge an târ lan \heuh? Thupuanah hian hmeichhe palî târ lan an ni a, pahnih chu a \ha lam zâwng niin, pahnih chu a chhe lam entîrna an ni thung. A hmasa ber chu Jezebeli, Thuatira-a mi rinawmte dodâltu ber chu a ni (Thupuan 2:20 23). A pahnihna chu Thupuan 12-a Pathian ngaihsaktu hmeichhia kha a ni (Thupuan 12:1, 2, 5, 6, 14 17). A pathumna chu nawhchizuar Baulon a ni (Thupuan 17:1 7, 16). A palîna chu Berâmno mo chu a ni (Thupuan 19:7, 8). An palî hian a \ha zâwng emaw, chhe zâwng emawa kohhran nêna inzawmna nei vek an ni. Thuatira dodâltu Jezebeli khân nawhchizuar Babulon chêt

25 7 dân tûr angin a lo che tawh a, puithiam lal angin a inthuam a (Thupuan 17:4). Thuatira hun hmasa lam khân Hun Laitâ lo awh ta se, milim pahnihte chu an inkûngkaih hnâi hlê tihna a ni ang. Krista dodâlna hian Kristian hmâithinghâwng an vuah châwk a ni. Chutiangin, Thupuan 12-a hmeichhia pawh hian khawvêl chanchin pum puia Pathian mi rinawmte âi a awh a. Thupuan 19:7, 8-a Berâmno mo hian khawvêl chanchin tâwpna huna Pathian mi rinawmte, Jerusalem Thar hmanga entîr âi chu a awh vê thung. Chutiang chuan Thupuan 17-a hmeichhia hian Pathian dodâltu zawng zawngte, a bîkin sâkhaw thuneihna, sorkar chakna nêna \angrual a, tâwpna huna Babulon la ni tûr chu a entîr a ni. Thupuan-a Hmeichhia hian Krista zuitûa inchhâlte a entîr a, an inchhâl ang a taka an nunpui dân chuan an nihna a hril hlê sî a ni. ❷Engtin nge Seventh-day Adventist-te hian Thupuan 3:18 21-a thuchah hi mahni an inbel dân tûr ni ang? Hêng chângah hian kan zâa tân eng zirlai zir tûr nge awm? Rangkachak hian Pathian mithmuha kan hlutzia a entîr a, chutiangin rinna pawh, hêng hian thlit fîm leh tih thianghlimna an paltlang a ngai \hîn. Silhfên vâr hian Kristâ felna min pêk chu a entîr a. Mit na damdâwi hian Krista kan mamawhzia hriatna min neihtîrtu tûr thlaraulam mit vârna a entîr a. A \ûl angin Isuan a thunun tho nâin (Thupuan 3:19), Amah zui tûrin Isuan tû mah a nawrlui ngai lo. Aw nêm takin a sâwm a, thutlûkna chu keinî siam tûr a ni (Thupuan 3:20). Kan duha kan lâk theih tûrin thutiam zawng zawngte chu min hlui a. Kan thinlunga rorêl leh hnehsak tûra Isua kan sâwm chuan(thupuan 3:21), A lal\hutthlêng kan la \âwmpui vê ang. Meia fiah tawh rangkachak angin, Pathianin keimahnia hlutna awm chu a hmû a ni. Hmânlai khawpui, Pathian ngaihsak lohna hmuna Kristiante rinawm taka an awm tih hriatna a\angin eng fuihna thû nge kan lâk chhuah theih ang?

26 8 INSIDE STORY ZÎNGA HLIMNA By Gorata Obonetse N I KHAT chu, Seventh-day Adventist lehkhabu zuar (LE) hian Botswana ram kan kawngkâ a rawn kik dat dat a. A lehkhabu zawrhte chu ka nû chuan a tuipui viau mai a, tichuan Pi White-i lehkhabu ziah pathum: halaite Hnêna Thuchah te, Chatuan Nghahfâk te leh, Indona Ropui leh King James Bible chilh kawpte chu a lei a. Kâr lohah Adventist biak ina inkhâwmin, baptisma a chang zui ta thuai a. Hê thil hi pâwl riat ka zir lai, high sikul kal ka ngaihtuah vê mêk laia lo thleng a ni. Kan khua Mahalapye, motora dârkâr hnih leh a chanvê vêl tlân ngâia hlâa awm, Adventist boarding school, Eastern Gate Academy-a min luhtîr ngêi a duh avângin ka nû chuan chaw ngheiin min \awng\ai sak ngat ngat \hîn a. Mahse, ka pa chuan a duh lo thung a, Zirna sênso tûr sum kan nei lo, a ti tlat a. Ka nû chu a beidawng mai bîk chuang lo va, \awng\aiin a dîl chhunzawm zêl thung a. Kei pawhin ka \awng\aipui vê \hîn a. Tlâi leh zân lamahte pawh kan dîl zêl a ni. Mahse, ka pa chuan a ngaih dân a sawh sawn mai chuâng lo, tichuan khaw danga sorkar boarding sikulah chuan pâwl kuâ chu ka lût a. Chû hmuna lehkha zir chu a harsa khawp mai. Sikul naupang \henkhatin ruihhlo tih an chîng a, zu ruih chîng tâwk an awm bawk a. Zirtîrtûte pawhin home work kan tih leh tih loh pawh an engto lo va, kan nû leh pâten kan sikul fee an pêk phawt hi chuan an lungâwi mai niin a lang. Chû sikula kum hnih ka luh tâk hnû chuan, tâwk hlêin ka hre ta a. Ka pâ hnênah chuan Adventist sikula min luhtîr tawh tûrin ka ngên a. Ani lah chuan, Ni lo ve, a ti hmiah mai sî.

27 Chû mi zân chuan \ap chungin ka \awng\ai a. Eastern Gate Academy lama luh vê ka duh êm avângin LALPÂ \anpuina ka dîl a. Ka nû hnênah ka sawipui bawk a, ani chuan Sâm 30:5 thû: ahna hi riak tûrin tlai lamah a lo lût thei a, zîngah erawh chuan hlimna a lo thleng \hîn, tih thû kha min hrilh a. Chû châng chuan beiseina thar min siam a. A hnû thla hnih, nipui chawlh a lo tâwp dâwn vêlah, ka pâ hnênah Adventist sikula min luhtîr tûrin ka ngên leh a. Ani chuan, A \hâ a lâwm, tiin min chhâng a. LALPÂ hnênah lâwmthû ka sawi a! Chuta chin chu LALPA hi \awng\aina chhângtu a ni tih ka hre chho ta zêl a. Rinna kan neih a, A thû kan âwih phawt chuan, engkim mai hi Amâ min ruâhmansak angin a thleng chho zêl \hîn a ni. Tûnah chuan kum 16 mî ka lo ni vê ta a, hê sikula ka zir tâwpna tûr kum a lo ni ta. Heta ka zir chhuah hnû chuan medical doctor ni tûra zir zawm zêl ka tum a ni. Ka pâ tih loh, chhûngkuain, ka û tlangvâl pahnihte bâkah, hmeihhe lamte pawhin Adventist Kohhran chu kan zawm tlâng vek tawh a. Ka pa leh kan sikul tân hian min lo \awng\aipui vê zêl ang che u. Eastern Gate Academy leh kum 2015 Thirteenth Sabbath Thawhlawm hmanga din, kum 2017-a hawn thar, Eastern Gate Primary School hi compound thuhmunah an awm a. Thawhlawmte phal taka in thawh \hinna zârah khawvêl hmun hrang hrangah Adventist education kalpui theih a nih avâng hian in chungah kan lâwm êm êm a ni. 9

28 ZIRLÂI 4-NA JANUARY 26, 2019 HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng thlan: Thupuan 5:5, 6. Thlûr Bing Tûr: Hê zirlaiah hian Thupuan 4 leh 5 (Thupuan 4:1 5:14) chhûnga vân inlârna hi thupui berah kan nei dâwn a ni. Hmâwrhmuhna: Hê zirlai huâm chhûng thû hi bung hniha \hen a ni a. A hmasa zâwk chu, Lal\hutphaha \hû, Pâ Pathian (Thupuan 4:1 11) chu vân mîte chibai bûk ber a ni tih sawi a ni phawt a. Pahnihnaah, vân lal\hutthlêng hûnna pindan chhûngah harsatna a chhuak a; mahse, Berâmno, Isua Kristâ lo lan azârah chin fel a ni leh ta a ni (Thupuan 5:1 14). Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui hmâwrhmuhna min neihtîr: I. Thupuan 4 hi um Khat Thil thleng Nge a Tlângpuia Sawina Zâwk? Hê zawhna chhânna tûr chu chiang zâwkin kan la hmu dâwn a ni. II. Bible Dawi Dâna Chibai bûkna Chu Chibai bûkna hi keinî chungchâng a ni lo va, Pathian thil tih tâk leh a inhmeh tâwka thinlung taka keinî chhânlêtna chungchâng a ni. III. Upa 24-te Chungchâng Sawi Fiahna Upâte hi vântirhkohte an ni lo; Pathian mîte âiawhtûte an ni.

29 2 IV. Lehkhabu Ziâl Chhinchhiah Awmzia Chu Lehkhabu zial chhinchhiah khân Pathian chhandamna ruâhman a entîr. V. Berâmno Tlinzia Berâmno chu mihring leh Pathian nih fâwm a nih avângin lehkhabu ziâl phelh tûra tlinna bîk nei a ni. VI. Fakna Hla Pangâte Hmasâwn Chhoh Dân (Thupuan 4:8, 11; Thupuan 5:9, 10, 12, 13) Hê hmasâwn chhoh zêl dân hian Berâmno pathianna a târ lang.. VII. Khawvêl Zâuva Inbeihna Chu Hê inbeihna tak hi heta vân lam thil thleng lo lang ber chu a ni. Nuna Bel Tûr: In pâwlte chu hê vân inlârnain hê leia chibai bûkna leh Sabbath kan man thiamnain awmzia a neih dân chîk taka ngaihtuah tûrin sâwm ang che. HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA Bung 4-na tîrah hian, Johana chu a vawi khatna atâna vâna chho tûra sâwm a ni (Thupuan 4:1). Bung 4-na hi vâna chibai bûkna kal reng chungchâng sawina a ni a (Thupui 1-na en la), chutah chuan Pâ Pathian chu Siamtu a nih avânga chibai bûkna dawng a ni tih a chiang a (Thupuan 4:11). Mahse, Bung 5-ah vânah buaina \um khat a chhuak a. Harsatna chhuak chu a namên loh êm avângin Pathian meuh pawhin a ching fel nghâl mai thei lo a ni (Thupuan 5:1 4). Mahse, Pathian-mihring, Isua Krista, Berâmno chu a lo lan tâkah erawh chuan chin fel a ni ta (Thupui V-na en la). Ani chu talh tawh leh min Tlantu a nih a, chumi vânga khawvêl zâu chena buaina chhuak chu a chin fel (Thupuan 5:5 14) tâk avângin chibai bûk a ni vê ta. ZIRLAI 4-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Thupuan 4 hi um Khat Thil thleng Nge a Tlângpuia Sawina Zâwk?

30 Thil pathum a\angin bung 4-na hi \um khat thil thleng mai ni lo vin, a tlângpuia vâna chibai bûkna thleng \hîn sawina zâwk a ni tih a chiang. 1) Châng 2-naa lal\hutthlêng hi hûn chawp a ni lo va, dik tak chuan vâna lo awm reng tawh (NASB) a ni (Grik: keitai, imperfect tense). 2) Châng 8-naa chhûn leh zân zâi reng \hînte hi \um khat thil thleng a ni lo. 3) Thilnung palîte pawh châwl lo vin an zâi nawn reng \hîn ( apiangin [Thupuan 4:9, NKJV]). II. Bible Sawi Dâna Chibai bûkna Chu Thupuan 4:11-a, chibai bûkna chhan ber chu Pathianin thil zawng zawng a siam vâng a ni. Thupuan 5:9-a, chibai bûkna thlen chhan chu, Berâmno chu talh tawh a nih leh a tlan vâng (NIV) a ni. Thupuan 11:11-a, chibai bûkna thlen chhan chu, Pathianin rorêlna a \an tâk vâng (NIV) a ni. Hêng châng pathuma Mizo \awnga sî a tia lehlin \hin hi (English-a for, Grik thumal hoti lehlin niin, hei hian a chhan, thil tih chhan tak chu a târ lang a ni. Pathian chiobaibûk a nih chhan pawh chu a thil tih tâk vâng a ni ber. Bible pum puia chibai bûk tih awmzia hi chungchâng sawi chhuak te, chungchâng hlâa sâ te, Pathian thil lo tih tâkte tih chhunzawm te pawh a ni (Deut. 26:1 11; Sâm 66:3 6; Sâm 78:5 15; Sâm 111:4). Baptisma channa hmanga Isuâ thihna leh thawhlehna te a taka chan te (Rome 6:3, 4), LALPÂ Zanriah kîl (1 Korin 11:26) te pawh a ni. Bible-a chibai bûkna hi keinî chungchâng lam a ni lo va, Pathian thil tih tâk chungchâng a ni ber zâwk. III. Upa 24-te Chungchâng Sawi Fiahna Zirlai hi dik taka kan sawi dâwn chuan, Bible-a nambar 12 hi Pathian mîte entîrna a ni \hîn a; chutiang chuan upa 24-te pawh hian Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar huna Pathian mîte a entîr thei dâwn a ni. Mahse, chutianga Bible-a sawi a lo nih dân pawimawh zawng zawng chu hetah hian kan sawi sêng rih lo vang. Matthaia 19:28-ah, Isuan a zirtîrte hnênah anni chu lal\hutphah 3

31 4 12-a \hûin, Israel hnam 12-te chungchâng an la rêl dâwn tih a hrilh a. Hê châng hian nambar 12, lal\hutphah te, tirhkoh te, leh hnam 12-te chu a thlung khâwm a. Thupuan 21:12-ah, hnam 12-te hming chu Jerusalem Thar kawngkapuia a chuân laiin, a lungphûm 12-ah erawh chuan tirhkoh 12-te hming a chuâng thung a (Thupuan 21:14). Nambar 24 chu, Thupuan 21-a mi angin 12 leh 12 belh khâwm zât a ni. Thupuan 7:4 8-a pawh, Pathian mîte chu 12 hmun 12 hmun sâng khat (144,000) anga sawi an ni. Nambar 12 inpuntîr chhâwng chu Jerusalem Thar bang sân zâwngah tawng 144 tia sawi a ni (Thupuan 21:17). Chutiang chuan upa 24-te chungchâng sawi fiahna \ha ber tûr chu: Anni hian Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar huna Pathian mîte âi an awh tih hi a ni. IV. Lehkhabu Ziâl Chhinchhiah Awmzia Chu In pâwlte chu Thupuan 5-a Lehkhabu zial chhinchhiah tih hi eng tihna ni tûrin nge an ngaih hlawm zâwt ang che. Bible behchhana thil ni thei tûrah chuan hriattîrna thû leh ro khâwm chungchâng ziahna Israelte dânpuia chuâng (Deuteronomy) ang kha a ni thei phawt a; mihring chanchin te, Berâmno chu rorêltu ni tûra dikna chanvo a neihzia târ lanna te, mihringte nungchang avânga lâwmman leh hremna an chan tûr chhinchhiahna pawh a ni thei. Ellen G. White-i lehkhathawna sawi fiahna behchhanin, Lehkhabu zial chhinchhiahin a kawh niâwma zirlaiin a sawi chu, lehkhabu zialah chuan (kan tâna) Pathian thil lo tih tawh chungchâng te, hnamte leh kohhran chungchâng hrilh lâwkna thûte a chuâng tih a ni. Zirlai chuan hetiang hian a khâikhâwm a: Lehkhabu zial chhinchhiah chu Chhandamna Ruâhman hi a ni tiin. Lehkhabu zial chu phelh a, (chuta chuâng) chhandamna ruâhman hlen chhuak theitu tûr mi tling an awm loh avângin Johana chu a \ap zawih zawih a (Thupuan 5:4). Engtin nge lehkhabu chu (Thupuan 5:2 [Grik: biblion] ) zial niin, kan tûnlai lehkhabu kêu theih ang chî hi a ni lo tih kan hriat?

32 Chutiang a ni tih kan hriat theihna chu Thupuan 6:14-ah, vân chu lehkhabu zial mî ziala a bo angin a bo ta [Grik: biblion] a tih vâng a ni (NKJV). V. Berâmno Tlinzia Berâmno chu lehkhabu zial phelh tûra tlinna bîk nei a ni (Thupuan 5:5, 6). Berâmno nihna bîk hê bunga târ lan chu thil pahnih a ni. Berâmno chu talh tawh niin, chû chuan a mihring nihna nei a ni tih a kâwk a. A lehlamah, Berâmno chu Mi pakhat, lal\hutthlênga \hû nên chuan chibai bûk an ni kawp a (Thupuan 5:13). Hei hian a pathianna a kâwk a ni. Pathian-mihring nih fâwm chu chanchin zawng zawnga mak danglam bîk a ni. (Vân lam) mifing zawng zawngte zîngah (Johana 1:3, 14), Pathianmihring Isua chauhin famkim taka Pathian nungchang puang chhuakin, mihring sualna a tlêng fâi thei a ni, a chhan chu Pathian famkim leh mihring hlang hlak a nih kawp vâng a ni. Tichuan, hê inlârnaa entîr nei thil hian Kristâ chungchâng zirna leh Isua Kristâ nihna chungchâng thurin chu a phawk chhuak chiang hlê a ni. VI. Fakna Hla Pangâten (Thupuan 4:8, 11; Thupuan 5:9, 10, 12, 13) Berâmno Pathianna An Târ lang. Hê inlârnaa fakna hla hmasâwn chhoh zêl dân hian Kristâ pathianna a châwisâng a. Hla hmasa pahnihte hian lal\hutthlênga \hû chu an fak a (Thupuan 4:8, 11). Pathumna leh palînate hian Berâmno chu an fak a (Thupuan 5:9 12). A pangâna hian lal\hutthlênga hû leh Berâmno hnênah fakna a hlân ta a ni (Thupuan 5:13). Fakna hla pangâna hian a vâwrtâwp thlenpuiin, chutah chuan malsâwmna te, châwimâwina te, ropuina te leh thiltihtheihna te chu lal\hutthlênga hûa leh Berâmno hnênah chuan an hlân ta a ni. Hêng fakna hla nihna dang leh chu a pangâna hian a târ lang a. Zâipâwl zâi mâwi vâwrtâwp lai ang deuh a ni ber mai. Hla pakhatna kha thil nung palîten an sâ a (Thupuan 4:8). Hla 5

33 6 pahnihna chu upa 24-ten an sa thung a (Thupuan 4:11). A pathumna chu thil nung palîte leh upa 24-ten an sa tlâng a (Thupuan 5:9, 10). Hla palîna chu vân angel chhiar sên loh ruâlin an sa \hup \hup a (Thupuan 5:11, 12). Fakan hla pangâna erawh chu khawvêl zâuva thilnung tin rêngin an sâ a ni (Thupuan 5:13). Chutiang chuan fakna hla pangâna chu lal\hutthlênga \hû, Berâmno pathianna nemnghehna hla ropui chungchuâng ber chu a ni. VII. Khawvêl Zâuva Inbeihna Chu Vâna Thil Thleng Behchhan Ber Thupuan 4 leh 5 danglamna tak chu, vâna buaina lo chhuak khân lei leh vân a huâp vek chunga Setana a awm vê lo chu a ni (en tûr: Thupuan 2:9, 24). Mahse hêng bung hniha Setana chêt dân chu Thupuan 12:10-ah chiang taka târ lan a ni a. Thupuan 12:10 hian bung 5-a Kristan lalna leh thuneihna a chan chungchâng thil thleng a târ lang a ni. Lalna a channaah hian kan ûnaute hêk \hîntu Setana vân a\anga hnawhchhuah a nihna pawh a tel a. Hê châng hian Setana chuan a chhûn a zânin a hêk \hîn tih chiang takin a sawi. Hetianga chêtna hian Thupuan 4:8 min hriat chhuahtîr a, chutah chuan thilnung palîten chhûn leh zânin fakna hla thianghlim \huang thum an sa \hîn a ni. An fakna hian Setanan mî a hêk \hinna târ langin, chûng chu hriat zui zêl a ni ta lo. Setana chu bung 4 leh 5-naah chuan a awm vê lo va, a chhan chu Kraws zâra hneh leh hnawhchhuah a nih tâk vâng a ni. HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR ❶Thupui II-naa chibai bûkna chungchâng târ lan chîk taka ngaihtuah chungin, in tuâlchhûnga Pathian chibai bûk inkhâwmna in kalpui dân kha sawi ho teh u. Pathianlaipuia nei chibai bûkna ang chî a ni ngêi em? Pathian thil lo tih tâkte a châwisângin (Thilsiamna te, Kraws te

34 leh nî tina Thlarau hruaina lam te),a thil min tihsak leh keinin kan tih vê ngêi tûr lamte a tel em? Hê thutak man thiama a taka nunpuina hi tuâlchhûng kohhrana Pathian thiltihtheihna chêttîrna thurûk a ni. Pathian chibai bûkna hi a nung lo a nih chuan, thupui bera Pathian neih a nih lo vâng a ni ang. Bible hunlai khân, hun kal taa thil a lo tihsak tawhte avânga mîten Pathian an fakin, atîra Pathian thiltihtheihna kha chibai bûkna lo awmteah lantîr a ni \hîn (2 Chron. 20:5 22, Dan. 9:15, Dan. 10:19 21). Chibai bûkna hi keini lam ni lo vin, Pathian chanvo a ni a. Kan tih tûr inhrilh tawnna ni lo, kan tâna Pathianin thil min lo tihsak tâkte inhrilh tawnna tûr a ni zâwk. ❷ Thupuan 4 leh 5 Sabbath nêna an inlaichîn dân chu eng nge ni? Pathian leh Berâmno hnênah chibai bûkna hlan a nih chhan chu Thilsiamna (Thupuan 4:11) vâng leh chhandamna vângin a ni (Thupuan 5:9, 10). Thuthlung Hlui hunah, Sabbath hi chûng thil pahnih: Thilsiamna (Exod. 20:11) leh Israelte chhanchhuahna ropui, Exodus, (Deut. 5:15) hriat rengna a ni. Chutichuan, Sabbath hian Thilsiamna, Aigupta chhuahsanna leh Kraws-a Pathian thil tih ropui min kawhhmuh a ni. Sabbath serh hi Pathian duhsakna hlawhna tûr a ni lo. Sabbath kan hriat reng hian, Pathianin thil pathum min lo tihsak tâkte chu kan hre reng a, chû hriat rengna neih chu chibai bûkna lungphûm chu a ni. 7

35 8 INSIDE STORY THIL THEIH LOH PAHNIH DÎLIN By Andrew McChesney ÎTEN zawhna an inzawh fo, rilru tibuai tak \hîn pakhat chu: M Engtin nge kawppui \ha tak thlan dân tûr? tih hi a ni. Seventh-day Adventist Kohhran hruaitu pakhat, Inter- European Division president Mario Brito-a tân chuan chhân a harsa vê hauh lo thung. Ani chuan Pathian hnênah thil theih loh tûr âwm tak pahnih a dîl hmiah mai a ni. Mario-a chuan France ram Collonges khawpuia Adventist University of France-a theology kum thumna a zir laia rawngbâwlna kawnga thlâwptu tûr nupui lam a ngaihtuah chângin Maria-i a lo lang nghâl \hîn a. Anni pahnih hi a hmâ kuma Spain ram Sagunto khuaa Spanish Adventist Seminary (tûna Spanish Adventist College ni ta) hmuna lehkha an zir laia inhmêlhriat tawh an ni. Mario-a chuan Maria-i hi duhthusâm tling tûr angin a ngai hmiah mai a. Mahse a ni ngei dâwn em tih a chian ngam chiah loh deuh avângin Pathian hnênah a \awng\ai a, LALPA, Maria-i hi ka nupui tûra min thlansak chu a nih chuan, lehkha min rawn thawn tûrin a thinlungah hnâ thawk ang che, tiin a chham a. Hetiang ngenna ang chî hi chu khatih lai hun atân kha chuan thil theih loh hul huâl ang a ni, hmeichhiate hi inrîm kawnga hma la hmasatûah an \ang ngai lo. Mario-a maktih tak mai tûrin, a hnû kâr khat vêlah chuan \hian lehkhathawn tûr ang hi a dawng ta nawlh mai a. Ani pawh chuan \hian lehkhathawn, hmangaih thû tlêm ziak telin Maria-i thawnin, \awng\ai bawkin a chhilh zui nghâl a. LALPA, Maria-i tân chuan lehkhathawn han chhân mai chu thil pângngai a ni dâwn a. Mahse, ani hi ka nupui tûr a nih

36 dâwn chuan, lehkhathawna min chhân kher lohna tûrin hnâ thawk zâwk ang che, tiin a dîl thung a. Chawlhkâr eng emawti a liâm a, chhânna lehkha chu a lo lêt ta hauh lo mai rêng a. Anni pahnih hi a kum leh sikul luh hmâ loh chuan chanchin pawh an inhre zui ta rih lo. Chutah Maria-i chu a zirlai kum thumna bei tûrin Adventist University of France lamah a rawn insawn a. Chuta chinah chuan Mario-a leh Maria-ite chu an inhmu thei ta a ni. Ni khat chu, Mario-a chuan Maria-i hnênah a lehkhathawn a chhân loh chhan a zâwt a. Ani chuan, Lehkhathawn narân, pângngai vê satliah deuh mai niin ka hria a, chuvâng chuan ka chhâng ta lo mai a ni, tiin a hrilh a. Mario-a chuan a thil sawi chu a âwih chiah lo, lehkhathawn chu i la kawl em tiin a zâwt a. Maria-i chuan an room a\angin a va la chhuak a, an pahnih chuan an chhiar dûn a. Lehkhathawn ngaihnawm (sweet) tak a ni tih Mario kha chuan a hre reng a ni. Mario-a chuan, A eng hi nge dik lo va, i chhân lohna chhan tak chu ni le? tiin a zâwt leh a. Maria-i chuan chhân ngaihna rêng a hre lo. Chutah tak chuan Mario-a chuan thil pahnih dîla a \awng\aina chu a hrilh ta a ni. Maria-i chu hlim takin a nui var var a. Tûnah chuan a sawi fiahna i nei ta! a ti a. A kum lehah chuan an innei zui ta a ni. Chuta \anga kum sawmthum-pakuaah, Mario-a chuan nupui a thlang fuh hlê tih inhriatna a la nei zui zêl a. Portugal rama kohhran la din lohna biala kohhran din tûrin an nûpâ chuan frontline missionary-ah an \ang ta a ni. Hun eng emaw chen an thawh hnûin, Mario-a chu Portugal rama Adventist Kohhran president-ah a \ang a; chutah kum 2015 khân Inter-European Division president-ah thlan a ni leh ta zêl a ni. Mario-a leh Maria-ite chênna hmun hi mission field a ni nghâl zêl a. Fanû an nei a, Advettist pastor nên an innei a, fa-lâk pawh 12 lai neiin, \halai duhawm tak an ni ta hlawm. Mario-a chuan, Maria-i hian ramthim rawngbâwlna thinlung hi a pû a. Nupui \ha tak niin ka hria, a ti hial a ni. 9

37 ZIRLÂI 5-NA FEBRUARY 02, 2019 HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng thlan: Thupuan 5:9, 10. Thlûr Bing Tûr: Thupuan 6 hian Berâmno -in chhinchhiahna pasariha a hmasa parukte a phelha thil thleng chungchâng a sawi a ni. Hmâwrhmuhna: Bung 6 hian chhinchhiahna pasarih a a hmasa paruk a târ lang a. Heta thil thleng hian bung 5-a vân lal\hutthlêng awmna pindan inlârnaa hmuh kha a zui nghâl chat a ni. Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui hmâwrhmuhna min neihtîr: I. Sakawr Chungchuâng Hmasa Palîten (Thupuan 6:1 8) Chanchin ha Hmasâwn Zêl Dân leh Hnar A Niha Nghawng A Neih Pawizia A Târ Lang. Hetianga hrilh fiahna hian sakawr vâr leh a chunga chuâng chu tû-ah nge ngaih a nih dânah a innghat (Thupuan 6:1, 2 [Thupui I-na en la] ). II. Thuthlung Hlui Behchhan Pui Bera Sakawr Palîten Thuthlunga Ânchhia leh Malsâwmna a Keng Tel. Thuthlung Hlui thuthlung khân malsâwmna leh ânchhia a keng a, chû chu bung 6-na hian chanchin \ha entîr nân a hmang a ni. III. Thupuan 6-a Târ Lan Rorêlnain Pathian Mîte A Nghawng.

38 2 Hei hi thuthlung behchhana Israelte tâna malsâwmna leh vaulâwkna Leviticus 26 leh Deuteronomi 32-a chuâng chunga innghat a ni. IV. Mâichâm Hnuaia Thlaraute Tih Hian Thihna Chungchâng A Sawi Lo. Chhinchhiahna Pangâna (Thupuan 6:9 11) hi mi an thih hnûa hriatna la nei anga sawi nâna hman sual hlawh tak a ni \hîn. V. Chhinchhiahna Adventist-ten An Hrilh Fiah Dân hi A Thû Hian A Thlâwp. Adventist-te chuan Thupuan 6:12 14 hian nî, thlâ leh arsi chêt vêl dân kâwk angin an hrilh fiah \hîn. Nuna Bel Tûr: In pâwl member-te chu Thupuan 6:12 14 hrilh fiah dânah historicist tih dân nên a inhmeh dân leh Thupuan 6:17 zawhna chhânna tûr chîk tûrin sâwm ang che. HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA Thupuan 6 thû hi bung 5-na thu behchhan a ni tih a chiang hlê. Hê bung hi Tin (Grik: kai), tihin a in\an a, hei hian a hmâ thû nên inzawm a ni tih a kâwk. Bung 5-na tâwpah Berâmnoin lehkhabu zual a kengin (Thupuan 5:7, 8), vân mîte chibai bûkna a dawng a (Thupuan 5:12 14). Johanan a thlîr reng laiin (a bung hnihah hian Johanan Ka hmû a a ti a [Thupuan 5:1, Thupuan 6:1]), a hmuh chu Berâmnoin chhinchhiahna dang dang a hawng chu a ni (Thupuan 6:1, 3, 5, 7, 9, 12). Chhinchhiahna tinte hawn a niha thil thlengte chu lehkhabu zial chhûnga chuâng a ni lo. Lehkhabu zial chu phelh a nih a, a chhûnga thu chuângte hmuh a nih theih nân, chhinchhiahna pasarihte chu phelh hmasak a ngai a ni (Thupuan 6:14).

39 ZIRLAI 5-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Sawkawr Chungchuâng Hmasa Palîten (Thupuan 6:1 8) Chanchin ha Hmasâwn Zêl Dân leh Hnar A Niha Nghawng A Neih Pawizia A Târ lang. Hetianga hrilh fiahna hian sakawr vâr leh a chunga chuâng chu tû-ah nge ngaih a nih dânah a innghat (Thupuan 6:1, 2). Hê sakawr tih loh a dang zawngte kha chuan harsatna an thlen a. Thupuan-a vâr hian Kristâ emaw a mîte emaw a entîr \hîn a. A chunga chuângin a khum lallukhum Grik: stephanos) hi hnehna lallukhum a ni. Hmun pakhat bîk (Thupuan 9:7) tih loh, Thuthlung Thar hmun dangah chuan hetiang lallukhum hi Krista leh a mîte nên sawi zawm a ni zêl a. Thupuan bû bung hmasa pangâah chuan, hneh mêk (Grik: nikôn, nikêsêi) tih hian Krista leh a mîte chungchâng a sawi zêl bawk a (en tûr, entîr nân, Thupuan 3:21). Thupuan 19-a sakawr vâr chunga chuâng chu Krista, Pathian Thûa chu a ni tih a chuang a; khata sakawr chunga chuâng leh bung 6-a mi kha a inzûl hlê a ni. Thupuan-a thupui pawimawh tak pakhat chu a suâk/lem chungchâng hi a ni a; mahse, chutiang a lo lan apiang chuan a chhiartûten an hriat hran theih tûrin a suâk chu târ lan a ni zêl \hîn. A lehlamah chuan, Thupuan 6:1, 2-ah hi chuan thil \ha lo âwm a lang lo. Thupuan 19-a sakawr vâr chunga chuângin lal lukhum (Grik: diadêma) a khum a, hnehtu nihna lallukhum a ni lo va, an danglamna chu an inbeihna hmun a danglam vâng a ni ngêi ang. Thupuan 6 hian râl do nei kohhran âi a awh laiin, Thupuan 19 erawh chuan hnehna chang kohhran âi a awh vê thung. Sakawr pali chunga chuângten Kristâ hnehna chan bâkah, chanchin \hâin hmâ a sâwn dân leh chanchin \ha dodâlna a lo hluâr dân pawh an sawi a nih thei. II. Thuthlung Hlui Behchhan Pui Bera Sakawr Palîten Thuthlunga Ânchhia leh Malsâwmna a Keng Tel. Thupuan 4 leh 5 thupui chu Siamtu a nihna anga Pathian chibai bûk leh, Berâmno tlinna chu vâna palai hnâ a thawhnaa hmang a, 3

40 4 leia Pathian lalram tihderthâwnna beih lêt nâna hman a ni. Thupuan 6 thupui chu thuthlung ânchhia a ni thung a. Heta ânchhia tih thû hi, Pathian sawichhiatna lam ni lo vin, thuâwih lohna nghawng thil \halote a sawi zâwk a (Leviticus 26:21 26; Deut. 32:23 25, 41 43; Ezekiela 14:12 21). Thuthlung Hluiah chuan, hêng ânchhiate chu khandaih te, \âm tlâ te, hripui lêng te leh ramsa kawlh te a ni. Ânchhiate hi kawng sarih a ni tlângpui \hîn a (Leviticus 26:21, 24), Zakaria inlârna hmuhah erawh chuan sakawr palî, rawng chi hrang hrangten an thlentîr a ni thung (Zakaria 1:8 17; 6:1 8). Thuthlung Hluiah chuan, Pathian leh Israelte kârah thuthlung siam a ni a. Thuthlung malsâwmna leh ânchhiate chu Israel hnam chungah a takin a lo thleng a. Thuthlung Tharah chuan, Israel thuthlung chunga rinawmna chu Kristâ nêna inlaichînna chunga rinawm leh rinawm loh a ni ta. Kristâ chunga rinawmten malsâwmna an dawng a (Johana 12:32; Tirhkohte 13:32, 33; 2 Korin 1:20), Amah hnartûte erawh chuan thihna ânchhia leh chatuana boralna an tuâr ang (Matthaia 25:41). III. Thupuan 6-a Târ lan Rorêlnain Pathian Mîte A Nghawng. Thupuan 6 thû hi Leviticus 26 leh Deuteronomi 32-a Israelte hnêna thuthlung thutiamte chunga rinawm leh vaulâwkna chunga innghat a ni. Mi sual zawng zawngte chunga tâwtawrâwt pasariha hremnate a tlâk laiin (Thupuan 9:4, 20, 21), chhinchhiahna pasariha rorêlnate erawh chu Pathian mi rinawm sî lote chungah a tla bîk deuh a ni. Thupuan-ah chuan Setana lalram hian bung thum a nei a (Thupuan 16:13, 19), tâwtawrâwttea hremnate chu lei hmun-thuma-\hena hmun khat chungah a thleng a ni (Thupuan 8:7 12).

41 IV. Mâichâm Hnuaia Thlaraute Tih Hian Thihna Chungchâng A Sawi Lo. Chhiartu \henkhat chuan mâichâm hnuaia thlaraute tih hi mî an thih hnûa taksa nei tawh lo, thil hre thei sî awm angin an ngai. A tak tak anga kan ngai dâwn a nih chuan, taksâa thawhlehna (1 Korin 15:42 44, 53) tih nên khân a inkalh dâwn phawt a, Genesis 2:7-a zirtîrna, mihring nihna pum pui bâkah, Thuhriltu 9:5-a thih hnûa hriatna nei lo tih nên pawh a inkalh dâwn a ni. Mahse Thupuan hi entîr nei hmanga thil sawi a ni tih a chiang a, Kaina leh Abela-te chanchin (Gen. 4:10, 11) leh, Hebrai mîte biak bûka hâlral inthâwina mâichâm, mâichâm hnuaia thil thlengna awm chhun (Lev. 5:9) chu a lo thangkhâwk mai a ni. Mâichâm hnuaia thlaraute tih kha vâna a taka thil awm pawh a ni lo. Hâlral inthâwina mâichâm khân Kristâ Kraws leh hê leia thil thleng, ringtûte tihduhdahna chu a entîr a. Martar-te erawh chu Kum Sâng rorêl \an dâwnah chauh an lo tholeh ang (Thupuan 20:4). Abela thisen chungchâng ang khân, martr hote pawh vânah ni lo, leia la awm anga târ lan an ni. Thisen âu chhuak anga sawi hi tehkhin thû ang deuh niin, an chunga mîten thil an tihte kha Pathianin Isuâ lo kal leh huna thawhlehna hun (1 Thesalonika 4:16) thlengin a hre reng dâwn tihna a ni. V. Chhinchhiahna (Historicist) Adventist-ten An Hrilh Fiah Dân hi A Thû Hian A Thlâwp. Indona Ropui tih bû-ah leh Seventh-day Adventist sûlsutûte thuziak dangahte pawh, Thupuan 6:12 14 hi tûnhmâ deuh lawk thil thlengahte bel a ni a. A thû hian lîrnghîng pahnih, a kâra vân lam chhinchhiahna thlengte nên a sawi a. Lîrnghîng hmasa zâwk chu Lisbon Lîrnghîng, kum1755-a lo thlengah khân a lo famkim a. Chumi hnûah chuan ni-thim leh thlâ thisena chang tihte chu kum 1780-ah a lo thleng zui a, chutah kum 1833 khân arsîte an lo tla ta bawk a. Lei hmêlhmang leh vân lan dân tihdanglam vek hun tûr erawh chu hma lama thil lo la thleng tûra ngaih a la ni. 5

42 6 Hetiang zâwnga Thupuan 6:12 14 chhiar chungchângah hian zawhna inzawh âwm tak tak pahnih a awm a: 1) A thu pum pui hi a sawi hawnna thû, Chhinchhiahna parukna a han phelh chuan, tih hian a kâwk tel vek a. Chutichuan \awng kalhmang zirna tluâng pângngai a\anga a lan dânin, thil thleng zawng zawngte kha inkâr hlat tak tak ni lo, a ruâla thleng tûr ang a ni. 2) Khâwng lîrnghîng te, nî, thlâ leh arsîte kha a tak tak anga ngaih tûr nge, entîr nei, thlarau lam natna anga ngaih tûr ni zâwk ang? Chutianga hniâlna pahnih chu Grik thumal chîk taka enna a\angin a chhân theih ang. Pakhatnaah, Thupuan 6:12-a lîrnghîng kha Thupuan 6:14 ruâlin a lo thleng lo. Thupuan 6:12- a lîrnghîng ( lîrnghîng nasâ, Grik: seismos megas) hi Thupuan 11:13 ( lîrnghîng nasâ, Grik: seismos megas) tih nên a inzûl chiah a ni. Chû lîrnghîng chu khawngaihna kawngkhâr hmâ lawk (tâwtawrâwt pasarihna ham dâwn Thupuan 10:7 en la) a thleng (tûr) a ni. A lehlamah chuan, tlângte leh thliârkâr zawng zawngte sawn bo (Thupuan 6:14) tih leh a milpui Thupuan 16:20 thû hi, khawngaihna kawngkhâr hnûa thleng tûr a ni. Chutichuan, lîrnghîng pahnih thlen inkâr kha hun bithliah a nih sî loh chuan, Thupuan 6:12 14-a thil thleng dangte pawh hi hun hrang hranga thleng thei tûr a ni ngêi ang. Pahnihna, ang chi thumte (Grik: héos) chu châng 12 leh 13-ah a chuâng a. Grik \awngin hê thu zawmna hian entîrna a târ lang \hîn a, chu chu héos hmâ chiah a awm nên a inhmeh ber \hîn. Chutiangin, nî chu sâi-ip puan angin a dum a, thlâ pawh thisen angin a sen. Chuvângin a sawi dân hi entîr nei a ni a, mahse vân lam thilte (nî leh thlâ) chu a taka awm an ni. HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR ❶Seventh-day Adventist-ten Thupuan 6:12 14 hian kum 1755-a Lisbon Lîrnghîng te, kum 1780-a ni thim te, kum 1833-a arsi tlâ te a kâwk tiin an hre thiam a, kum 100

43 dâwn chhûng a awh a ni. Engtin nge Matthaia 24 nêna khaikhinin, chû hrilh fiahna chu a \anpui emow, kalh emaw dân? Historicist-ten chhinchhiahna parukna an hrilh fiah dânin rah \hâ a chhuah? Matthaia 24:30 lehlin dân \henkhat chu Chutih hunah chuan tih a ni a, chû chuan vân lam chhinchhiahna zawng zawngte leh hma lam huna thleng tûr, Isuâ lo kal lehna chu a sawi zawm vek a ni. Grik chuan tin (kai), tih ang hi a ni mai a, Thupuan 6:12 14 ang deuh tho a ni mai. Matthaia 24 hian historicist tih dâna Thupuan 6 hrilh fiahna a thlâwp a. Chutiang zâwnga hrilh lâwkna thlîrna chuan: 1) Pathian chu khawvêl thil thlenga thuneitu a nihna te, 2) Khawvêl tâwpna huna a chêtna leh tâwpna huna a mîte tâna a thawhsak dân a chiang a, 3) A mîte nasa taka ngaihsakin, martarte thiam a chantîr a (Thupuan 6:11), Isuâ lo kal dâwn \êpa Setana chawhchhuah buaina (Thupuan 7:1 3) lakah a tam thei ang ber a vênghim dâwn tih a thlâwp a ni. ❷Thupuan bung 6-na tâwpa zawhna chu: Tu nge ding thei ang le? (Thupuan 6:17) tih a ni. Chû zawhna Bible chhânna chu eng nge ni a, chû chhânna chu kan tûnlai hun atân eng angin nge a inhmeh? Hun tâwp, khawvêl inlumlet râpthlâk hun thlenga ding nghet tûr mîte Pathianin a nei dâwn a. Kalvari a hmachhawn dâwn \êpa Isuan a hmachhawn ang khân, Amah zuitûte chu koh an nihnaah an dingnghet ang. Tûnah hian, chû hun buaithlâk tak lo thleng tûr atân chuan kan inbuatsaih lâwk tûr a ni. Chumi chungchâng chu kâr lehah chipchiar zâwkin kan zir zawm leh ang. 7

44 8 INSIDE STORY MI THI VUINAA FA LÂK By Andrew McChesney OZAMBIQUE leh Malawi ram inrîna a\anga KM 3 vêl leka awm MMilange khuaa Seventh-day Adventist biak ina nu tuâitîr te vuina hun hmang tûrin mi thi sûntûte an lo kal khâwm a. Hê nû hian fapa a hrin hnû lawk ni ngâ vêlah a pasal HIV vei hnên a\anga a kâi chu a thihpui a. A pasal pawh khân a hmâ deuh lawkah a lo thihsan tawh a ni. Nausên tê tak tê chu mi thi vui lai chuan a \ap \hat \hat reng a. Chû vuinaa lo tel vê, lo neitu kum 61 mî, Clemente Mateus Malala chuan, Naute \ah chhan chu hnute pe tûr an awm loh vâng a ni, a ti a. Clemente chuan naute laichîn hnâite hnênah thil awmzia chu a hrilh a; mahse, anni chuan hnutetui leh diaper leina tûr sum an neih loh thûin an chhâng a. Ani chuan chutiang chu han leisak mai pawh \hâ a tih tho laiin, an hralh leh mai ang tih a hlâuthâwng deuh bawk sî a. Chuvâng chuan chû nautê chu lâk mai \hâin a hre ta a ni. Chû nautê chu Laston niin, tûnah chuan kum ngâ niin, Clemente leh a nupuiin fâ an lâk pali zînga a naupang ber a ni. Anmahni fa hrin ngêi palî enkawl tûr an nei tho bawk a. Mozambique ram khawthlang lam thingtlâng khuaa chêng, Clemente hian eizawn nân green beans leh vaimîm a chîng \hîn a. Ani hi kohhran member phûr tak niin, lay evangelist a ni bawk a, a hmalâkna a\angin kum 13 kal ta chhûng khâm mi 430-in baptisma an chang tawh a ni. Mahse hêng HIV/AIDS veiten an thihsan mî fâ a lâkte tluka a thinlung luah khat dang a awm lo. Pathianin Amâ hnêna mîte hruai thei tûrin thilpêk bîk min pêin, mal min sâwmsak a; mahse, hlimna tak tak chu hêng

45 naupang enkawltu nei lo enkawlah hian a awm a ni. Kristâ hnêna ka hruai puitling lamte hi chu mahnî an inenkawl thei a; mahse, hêng naupangte hi ka enkawl loh chuan tîsa lam leh thlarau lama an mamawh phuhrûksak an ni lo vang a, chhandamna pawh an chang lo mai dâwn sî a ni, tiin \hahnemngai takin a sawi a ni. Mozambique ramah chian HIV/AIDS hi a hluârin, chona lian tak a siam a, chuta danglamna thlen tuma Adventist-te zînga beitu pawimawh tak chu Clemente hi a ni. A fa lâk hmasaber, Rojerio hi kum hnih mî lek niin, kawtthlêra ei tûr zawnga vâkvâi a hmuh a hruai hâwn tâk a ni a. A laichîn hnâite sawi dânin, a nû leh pâten an thihsan a, chuvâng chuan a enkawl tûrin lâwm takin an pê a ni. Clemente hian naupang pahnih dang a la leh a, hmeichhia 2, anni pawh chutiang deuh bawk chu an ni. Rojerio chu tûnah hian kum 15, hmeichhe naupangte chu kum 11 leh kum 8 mî an ni. Clemente chuan, Ka tih theih chhun chu naupang tlêm tê enkawla châwm hi a ni mai, tiin a sawi. Ani hian hêng a fa enkawlte luh theihna tûr Adventist sikul Milange-a din theih a duh hlê mai. Keini kohhran mîte hian kohhran hmalam hun thlîra zirna sênso tûr kan thawh zêl hi thil tih âwm tak niin ka hria, tiin a ngaih dân tlang takin a sawi a ni. Tûn kuartar Thirteenth Sabbath Thawhlawm hmangin hê khuaah hian sikul din a ni dâwn a ni. Mission thawhlawm phal taka in thawh \hin vângin lâwmthû kan sawi e. 9

46 ZIRLÂI 6-NA FEBRUARY 09, 2019 HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng thlan: Thupuan 6:17. Thlûr Bing Tûr: Thupuan 7 hian Thupuan 6:17-a zawhna: Isuâ lo kal leh hunah chuan tu nge ding thei ang? tih kha a chhâng dâwn a ni. Hmâwrhmuhna: Thupuan 7 hian Isuâ lo kal leh huna chhiatna râpthlâk tak thleng tûra kan dam khawchhuah theih nân chhinchhiah kan nih pawimawh zia a târ lang. Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui hmâwrhmuhna min neihtîr: I. Chhinchhiahnate leh Chhinchhiah Nih Awmzia Lehkha pawimawhte hi vawng \ha tûr emaw, thutlinga siam tûr emaw chuan chhinchhiah a ngai \hîn. Mipuite pawh a neitu hriat nân emaw vên him an nih nân emaw chhinchhiah an ni \hîn. II. Efesi 4:30 leh Lei leh Vân Huâpa Inbeihna A\obulah chuan, Thlarau tilungngai tih chu lei leh vân huapa inbeihnaa khawi lai hmun bîk emawa kalpuina a ni. III. Nambar 144,000 Hi A tak Nge Entîr nei Zâwk? Zirlai hian nambar hi entîr nei angin a hrilh fiah a, chû chu Thupui III leh II-nain a thlâwp. IV. Mî 144,000 leh Mipui Nasa Tak Hi Thuhmun Nge Hrang, Nge Tâwpna Huna Pathian Mîte Kawng Hniha Sawina Mai Zâwk?

47 2 Hê zawhna chhân kawngah zirlai hi a chiang fak lo. Hriat zâu nân Thupui II-a Zir zâuna kha enin, sawi ho ang che u. V. Rome 3:19 24 leh Sawisêl bo (Thupuan 14:5) Tih Awmzia Zirlai hian \hafamkim nih ngaia sawitûten sawisêl bo an hrilh fiah dân hniâl nân Rome 3 hi a la chhuak a. Heta thu inchuh hi Thupui II-naah sawi zui a ni. Nuna Bel Tûr: In pâwl member-te chu tûnlai khawvêla Pathianin thil \ha lo a khap dân târ lang tûrin sâwm la. Thupuan 7:1 8-a sipai ruâl ngaihruâtna leh mî 144,000-te chauhin an sak theih tûr hla thar (Thupuan 14:3) awmzia sawitîr bawk ang che. HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA Bung 7 thû hi bung rukna (Thupuan 6:12 17) leh bung riatnaa (Thupuan 8:1) chhinchhiahna pasarihna inkâra zeh a ni tlat mai a. Bung 6 thû hi Pathian dodâltûten Pathian hmêl leh Berâmno thinurna laka lungpui leh tlânga bihrûkna an zawn thûin a ti tâwp a (Thupuan 6:15, 16). Hetiang thu hriat hrehawm tak: An thinurna ni râpthlâk tak chu a lo thlen tâk hi, tu nge ding thei ang i lê? (Thupuan 6:17, NKJV) tiin an âu chhuak a. Chû zawhna chu bung 7-ah hian mi chi hnih: Mî 144,000 (Thupuan 7:4 8) leh mipui nasa tak (Thupuan 7:9 14) lo lanna hmanga chhân a ni ta a. Isuâ lo kal leh huna chhiatna râpthlâk tak thleng tûra dam khawchhuak thei tûr chuan, chhinchhiah nih a ngai dâwn a ni (Thupuan 7:1 3). Chûng mîte chu Pathian lal\hutphah hmâa sawisêl bova dingte (Thupuan 14:5) leh A tempula a rawng bâwltûte an ni (Thupuan 7:15). Thupuan 7 leh 14-in a tum chu, Isuâ lo kal leh dâwn laia Pathian mîte chu eng ang nge an nih dâwn tih târ lan hi a ni ber.

48 ZIRLAI 6-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Chhinchhiahnate leh Chhinchhiah Nih Awmzia Hmânlai hunah chuan lehkhabu chhinchhiah/châr hian tum pahnih a nei \hîn a. Pakhatnaah chuan a chhûng thû mîte hmuh theih loh tûra thup nân (Isaia 29:11; Thupuan 10:4) emaw, a ziaktu/ thuneitû laka chhuak ngêi a nihzia târ lan nân a ni bawk (1 Lalte 21:8; Estheri 8:8; Jeremia 32:44). Châr a nihna chu Thupuan 5-in a tum ber niin a lang a. A bû chu Pathian kuta awm a ni sa diam tawh a. Chhinchhiahna phelh leh a bû han kêi hawn a nih chuan a chhûnga thu chuangte a hmuh theih dâwn a ni. Chhinchhiah/châr tih hi mipuiteah pawh entîrnaa hman a ni a. Mî chhinchhiah an nih chuan a neitu a hriat theih \hîn (Efesi 1:13, Efesi4:30; 2 Timothea 2:19; Thupuan 14:1) a, vênhimna chhinchhiahna pawh a ni tho (Ezek. 9:4 6). Hmânlai Juda sâkhuanaah, chhinchhiah nihna chu serh tanna hmanga tih a ni \hîn a. Kum zabi hnihna laia Kristian sâkhuanaah kha chuan baptisma chantîrna hmanga tih a ni thung a. Chutiangin Pathian mîte chhinchhiah an nihna pawh chuan Pathian tâ an nihzia târ langin (2 Tim. 2:19, Thupuan 9:4), Pathian pawhin a tâte chu a hre chiang ngêi bawk ang. Thlarau lam thilah pawh, chhinchhiah nihna hian Pathian laka mimal dinhmun a tichiang a. Mahse, Thupuan 7-a chhinchhiahna erawh hi chu a danglam deuh a. Hetah hian Pathian chhiahhlawhte (Thupuan 7:3) chu [chhinchhiah tawh niin] tâwpna huna chhiatna râpthlâk lo thleng tûr (Thupuan 6:15 7:3) laka vênhim tûra chhinchhiah an ni dâwn a ni. Nuna Bel Tûr thu hmasa ber en ang che. II. Efesi 4:30 leh Lei leh Vân Huâpa Inbeihna A chunga kan thil sawi êngah, \henkhatin Efesi 4:30 thû tâwpna huna vênhim nihna tûra chhinchhiahna chungchânga kan bel hi mak in lo ti deuh mai thei e. Hê châng thu behbâwm vêlah hian Thlarau tihlungngai thei nungchang chi hrang hrang a târ lang a (Efesi 4:25 3

49 4 5:2). Mahse, târ lan zîngah hian tâwpna hun lam hawi thû a awm tlat mai. Ringtûte chu Diabola tâna hmun kiân tûr an ni vê lo (Efesi 4:27, RSV, ESV). Chuti a hnehin, Pathian tih dân zirtûrte an ni zâwk tûr a ni (Efesi 5:1). Chutiang chuan Thlarau tilungngai tih pawh chu lei leh vân huâpa Pathian leh Setana kâra inbeihna nêna inhnamhnawih thil a ni. Ringtûte chuan Pathian mîzia (thutak, rinawm, khawngaihna ngah, leh fuihna thu sawi te, ngilneih, lainatna-thinlung put, ngaihdam, hmangaih leh mahni-inhlan) chu entawnin, Setana mîzia (dâwt sawi chîn, thinrim, rûk chîn, indiriam, khâkna, thinlung-sak, rêl leh huat) ang chî chu kan malmâk hmiah tûr a ni. Thupuan bûin a sawi angin, kan nî tin nuna indona tê tê leh khawvêl zâu huapa inbeihna lian zâwkah awmzia a nei êm êm a ni. III. Nambar 144,000 Hi A tak Nge Entîr nei Zâwk? Entîr nei nambar a nihna hi thlan zâwk tûr a nihna: 1. Hnam 12-te hming hi hmun dangah a lang vê hauh lo mai a; chuvângin a tak taka hnam sawina a ni lo vang. Finfiah nân, Reubena âiah Juda chu sawilan hmasak ber a ni a. Josefa chu (Efraim leh Manassia-te pâ a ni a) Efraim a luahlân thung a. Dan hnam hming pawh a tel lo bawk a, Levia hming a lang zawk a (Num. 1:5 15, Num. 13:4 15). Upat dân indawta ziah tlar pawh a ni lo (Gen. 49:3 28). 2. Thupuan 1:1 khân Thupuan bu pum kha thu puan chhuah [Grik: esêmanen, puan chhuah tia lehlin] ) hi entîr nei \awngkam, hma lam hun sawina a ni. Chutiang chuan Thupuan bu thûte hi, a sawi tum a chiang sâ a nih loh chuan, entîr nei thû angin ngai hmasa phawt ila a \ha ber. 3. Jakoba fâte hmanga an hnam kan hrilh fiah dâwn a nih chuan, khâng hnam 10-te phei kha chu an chanchin chhui zui hleih theih pawh an ni ta lo va. Juda zînga \henkhat chuan an thlahtu bul Juda te, Benjamin leh Levia chu an chhui lêt thei a, mahse a dang chu chhui theih a ni lo.

50 IV. Mi 144,000 leh Mipui Nasa Tak Hi Thuhmun Nge Hrang, Nge Tâwpna Huna Pathian Mîte Kawng Hniha Sawina Mai Zâwk? Mi \henkhat chuan hêng mi chi hnihte hi hrang tûrah an ngai a; \henkhatin thuhmun angin an ngai thung. Hê zirlaiah hian, thuhmun anga ngaitûte \anfung kan en hmasa dâwn a ni. Thupuan-ah hian tâwpna huna Pathian mîte chu \awngkam dangte pawhin a hmang a. Johanan bung 7-ah mi 144,000 a hmu ngai miah lo va. A nambar sawi rî chu bengin a hria a (Thupuan 7:4), mahse hêng thil hnûah han dâk chhuak a, tû mâ chhiar sên ruâl loh tûr, mipui nasa tak a hmu ta a ni (Thupuan 7:9). Hei hi Thupuan-in thil a sawi dân hmang a ni. Johanan thil pakhat (Sakeibaknei) a hria a, chutah a ep chiah (Berâmno ) a hmu leh ta thung a; mahse, chûng chu a taka thil awm pakhat sawi dân kawng hnih a ni (Thupuan 5:5, 6; Thupuan 1:10 12; Thupuan 17:1, 3). A lehlamah, mî 144,000 leh mipui nasa tak hi mi chi hrang an ni ang tih ringtu an awm nuâl mai a a hmasa zâwk hi tâwpna huna Pathian mîte an ni ang a, a hnuhnung hi chuan khawvêl hun pum puia Pathian mîte sawina a ni ang tih an ring thung. Hetiang ngaihdân thlâwptûte chuan mi chi hnihte danglamna an târ lang a. Mî 144,000-te chu Israel hnam 12-te a\anga thlan chhuah, lei thli palî phelh a nih hmâa leia lo lang an ni. A lehlamah, mipui nasa takte hi chu chhiar theih an ni vê lo va, hnam tin a\anga lo chhuak, lal\hutphah hmâa ding, hrehawm nasa tak lo thlen hnûa mîte an ni. Thupuan 14:1 5-ah pawh, mî 144,000-te chu chûng pâwl nêna danglam angin a sawi a ni. V. Rome 3:19 24 leh Sawisêl bo (Thupuan 14:5) Tih Awmzia Rome 3-in chiang taka a sawi chu tû mahin Pathian hmâa thiamchantîr ni tûrin tih theih rêng an nei lo tih hi a ni (Rome 3:20). Mî zawng zawngin thil an tisual vek tawh a, Pathian ropuina 5

51 6 an chang zo ta lo a ni (Rome 3:23). Tling zo lo tih hi tûn hun sawina [Grik: husterountai] ) niin, a awmzia chu Chhandamtu leh kan tâna a inhlanna zâra ngaihdamna kawng min siamsak chu kan mamawh zui reng tihna a ni. Kan sualte thâi bo a nih a, thihtheihlohna hlan kan nih hmâ loh chuan, chutiang chu kan ni reng ang. Tichuan sawisêl bo tih hian ngaihdamna mamawh lo tih a kâwk lo. A awmzia chu sual tih âi chuan (Pathian chunga) rinawma thih pawh thlang zâwk hial tihna a ni. Mî 144,000-ten an kawrfualte thianghlima vawng tûrin Isua an rinchhan reng a (Thupuan 7:14), anmahni Tlantû thû an âwihna kawngah an inhnûkhniam ngai lo (Thupuan 14:4, 5). A felna mawlh chu an thupui a ni. HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR ❶Thupuan 7:1 3 behchhanin, Pathianin sual sipaite a la khap behna hunah nge, a chhuah zalênna huna kan chêng tâin i hriat? Pathianin khap ni ta se, chhiatna zawngte hi tû thlentîr nge ni ang? Pathianin ro a rêlin, engati nge chutianga a rêl? Chhânna ni thei tûr zîngah hêng hi a tel thei ang: Kan khawvêl buai takah hian engkim mai hian mû leh mal a nei ta lo ni angin a lang. A lehlamah, Indopui II-na hnam inthah mang tuma beihna ang chî te, firfiak pâwlte kut tuârtû te ngaihtuahin, kan hun hi râlmuang ta deuh angin a lang a ni thei e. Hei vâng hian ramhuai hote chu khap beh an ni tiin kan \ang pawh a ni thei. Thupuanah hi chuan Setana kut hnû chu khawvêlah a lang ngêi tih a chiang (Thupuan 9:11; Thupuan 12:12). Pathian ni lo vin, Setana zâwk chu chhiatna thlentu a ni. Rorêlnaa Pathian a lo chêtin, a tum chu tihchhiat lam ni lo vin, A mîte thunun nân (Thupuan 3:19; Hebrai 12:5 7) te, sual sipaite laka chhanchhuah nân (Thupuan 20:7 10) te a ni \hîn. Chhiatna thlen tumin Setanan theihtâwp a chhuah reng a. Pathian Thlarauvin khap lo phei se chuan, tûn âi hian thil a râpthlâk zâwk fê ang. Sual leh mi sualte tiboral

52 tûra rorêlna hnuhnung Pathianin a hlen huna a chêt dân tûr chu mak tak (Isaia 28:21) a ni dâwn. ❷Engati nge Bible-ah hian sipai rual ngaihruatna ang chî hi a tam viau? Sipai lam sawina ang chî hi tûnlai mîte zîngah a lâr a, chanchin tharah te, film lamah te, lemchan dang dangahte pawh a tam mai. Mîte hriat thiam theih tûr chî thilte hmangin Pathianin mîte hnênah thlarau lam thutak a sawi châwk. Thupuan, chîk taka thlîrna a\angin indona zawnga pawimawh ber chu thû leh ngaihdâna inbeihna hi a ni an ti. Vâna indona kha Krista leh kan ûnaute hêk \hîntu (Thupuan 12:10, 11) kâra inbeihna a ni. Armageddon Indonaa ding khawchhuak tûrte chu thlarau lam thila ngaihven/invêng \hâte an ni ang (Thupuan 16:14 16). Thupuan 14:3-a hla thar tih hi eng nge a awmzia? Engati nge mî 144,000-te chauhin an sak theih bîk? Mî 144,000-ten thil bîk tak paltlang an nei a, tâwpna huna nungchang chherpuitlinna tûr thil thleng an pal tlang a (Thupuan 7:1 3; Thupuan 14:1 5). Tâwpna huna hun buaithlâk tak anmahnia thleng zârah kawng danga thleng thei ngai lo tûr, Krista ngaihsânna bîk an nei dâwn a ni. Tâwpna huna buaina thlentîr hi Pathian duhzâwng chu a ni lo nâin, Krista zuitûten a nungchang-ang an put theihna tûrin a hmang \angkai thung dâwn a ni. Tâwpna huna ringtûte chuan chatuan thlengin chanvo danglam bîk an chang dâwn a ni (Thupuan 7:14, 15 [en tûr: hen II-naa Zir Zâuna IV-na]). 7

53 8 INSIDE STORY KAWPPUI TÛR DUHZÂWNG By Andrew McChesney ENA ENGEL-I chu a bialpâ nên an inbân chinah chuan nakin Llama pasal a neih huna a duhzâwng tûr thil chi hrang hrang a ziak chhuak nuâl mai a. A duhzâwng tûr a ziah chhuah hmasak ber chu: thlarau mî a ni tûr a ni. Fel taka thil ti deuh thlap chî leh, mahnî mawhphurhna ngai pawimawh chî, hruaitu nih tlinna nei a ni tûr a ni. Chûng bâkah chuan, taksa sâwizawi leh thilsiam zînga chêt tlat ngaina mî a ni bawk tûr a ni. Lena-i nû chuan pawmpui lo tih hriat takin a lû a lo thing nar nar a. Hetiang mî pasala nei tûr chuan mipa i hmu zo meuh lo vang â, a lo ti a. Lena-i hi German ram mî niin, a bialpa hmasa ber chu high sikul an kal laia a tawn kha a ni a, mahse a zir chhuah hnûin South America lama Guyana rama kum khat rawngbâwlna nei tûrin Europe chu a chhuahsan a. Ramhnuaiahte an vâk nasa hlê a, chutiang a\ang chuan bialpa a lo neih dân kha mahnî duhzâwng ngaihtuahna zui vâng mai a ni tihte a inngaihtuah chhuak ta a ni. Germany lama a kîr leh hnûin, Lena-i chuan a bialpa nêna an kâr chu titâwpin, a mipa duhzâwng ang tûr chî thil chi hrang hrang ziakin, a nû chu a entîr ta a ni. Thla eng emawti a lo liam a, inneih lam ngaihtuah hman lêk lo vin university zirlai lamah a inhmang zo rih a. Tûk khat chu Pathian biakna an neih laiin, Pi White-i lehkhabu chhiar \ûl tlata

54 hriatna a nei a, chû chu Letters to Young Lovers tih a ni a, tichuan a duhthusâm thar a siam leh ta a ni. A list siam tharah chuan zâa 75 vêl zet chu a thar a ni a, thinlung taka inlaichînna nei tûrin rilru sûkthlêk duhzâwng lam zuina mai ang chî kha chu a paih deuh vek a (chû chu hetah hian en theih a hi: bit.ly/lenas-list). Chûng list-a mîte chu hre rengin, Lena-i chuan mahni lam pawh hmasâwn zêl tûrin a bei a. Chutiang tling tûr tlangvâl chu a hmu zo a ngem a hre bîk chiah lo. Chutah chuan Gerson-a chu a rilrûah a lo lang nghâl a. Lena-i hian German missionary Gerson-a hi Guyana ramah a hmu tawh a, thla eng emawti chhûng chu high sikul pakhatah zirtîrtu hnâ an thawk tlâng tawh bawk a. German rama a kîr leh hnû pawhin \hian ang chuan an la inen zui zêl tho a ni. Lena-i chuan mipâte hi che chhuak hmasa zâwk tûr an ni tih chu a pawm thlap tho nâin, kohhran program neih \um khata an inhmuh leh chuan Gerson-a chunga a rilru puthmang chu chiang takin a lantîr a. Gerson-a pawhin thil awmzia chu a lo manthiam nghâl thuai a, mahse mahnî rilru puâk chhuak mai ni lo vin, Pathian ruâhman leh pawmpui a ni em tiin Pathian a râwn hmasâ a. Thla thum chhûng chu Bible te, Kristian Chhûngkaw bû te, leh Letters to Young Lovers tihte uluk taka chhiarin, inneih kawnga Pathian thil ruâhman manthiam ngêi tumin a bei a. A tâwpah chuan, Lena-i nên an ngaihdân tlângpui a inang tih a manthiam ta a. Nû leh pâte bâkah, pî leh pûte remtihpuina nên Lena-i chu an rîm ta ngê ngê a ni. Tûnah hian, Lena-i leh Gerson Engel-te chu hlim taka inneiin, Austria rama Bogenhofen, Seventh-day Adventist boarding school-ah an thawk dûn mêk a ni. Lena-i chuan, Pi White-in kan nupui-pasal zawn kawngah thurâwn ropui tak min pê a. Chuta a thusawi chu chhiarin, atakin lo nunpui vê ula, malsâwmna ropui tak in dawng mai ang, tiin thurâwn a pe \hîn a ni. 9

55 ZIRLÂI 7-NA FEBRUARY 16, 2019 HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng Thlan: Thupuan 10:7. Thlûr Bing Tûr: Tâwtawrâwt pasarihte (Thupuan 8:2 11:18) kha vâna rawngbâwlna leh rimtui hâlna bâwm (Thupuan 8:3, 4) inlârnaa hmuh behchhan niin, a kâra lo tla zep (Thupuan 10:1 11:14) pawh a tel a, chû chuan tâwtawrâwt parukna hun râpthlâk tak thleng kâra Pathian mîte min thlîrpui a ni (Thupuan 9:13 21). Hmâwrhmuhna: Tâwtawrâwt-in a tum chu chhinchhiahna pangâna nêna inzawma sawi a nihna hi a ni (Thupuan 6:9 11). Rangkachak rimtui hâlna bâwm leh hâlral inthâwina maichâm sawi lan a nih bâkah, Thupuan 8:3, 4-a mi thianghlimte \awng\aina hian, tâwtawrâwt leh Thupuan 6:9, 10-a thil lo langte chu a dawh zawm a. Tâwtawrâwt pasarihna hian anmahni tiduhdahtûte chunga rorêlna nei tûra mi thianghlimte dîlna chhânna chu min pê a. Chutichuan, tâwtawrâwt hnuaia thil thleng târ lante chu Kristiante hun zawng zawnga Pathian mîte dodâltute chungah a tla ta ni âwm tak a ni. Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui hmâwrhmuhna min neihtîr: I. Bible-a Tâwtawrâwt Awmzia II. Tâwtawrâwt Ham an Hun III. Tâwtawrâwt Hmasa Parukte Ngaihruâtna Awmzia

56 2 IV. Tâwtawrâwt Pasarihna leh Kâr tla zep Inlaichînna V. Daniela 12 Thû Thupuan 10-a Sawithâwina Nuna Bel Tûr: Tâwtawrâwt chungchângte chhiar hnûin, chanchin \hâ avânga hrehawm tuârtûte tâna fuih phûrna thû leh chanchin \ha dodâltûte tihboral an nihna tûr tâwtawrâwt leh chhinchhiahna pangânain a sawi chu chîk takin ngaihtuah ang che u. HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA Thupuan-a tâwtawrâwt pasarih (a bîk takin Thupuan 8:2 9:21 hi) Bible-a thu hrilh fiah harsa ber pakhat chu a hi hiâl âwm e. Kum khâ leh chen chhûng khân Adventist bible zirtûte pawh an lên tlâk a ruâl chiah ngai lo. Mahse, a thu kal hmang chiang lai riâute chu a awm a, chûng zînga \henkhat chu: ZIRLAI 7-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Bible-a Tâwtawrâwt Awmzia Grik \awnga tâwtawrâwt leh tâwtawrâwt hâm ang chî sawina hi Thuthlung Hlui lamah vawi 144 lai a chuâng a. Chûng zînga a tam zâwk mah (105) chu indona chungchâng te, chibai bûkna leh \awng\aina leh chutiang kaihkawpa puan chhuahna a ni. Tâwtawrâwt chungchâng a mala sawina chiang ber chu Nambar 10:8-10-ah a ni. Hmânlai Israelte hunah khân tâwtawrâwt chu puithiamte kutah a awm ber a (Nambar 10:8), indonaah pawh chutiang tho. Chuvângin Israelten tâwtawrâwt an ham khân thlarau lam thilah awmzia nei hlê \hîn a. Tâwtawrâwt an ham khân Pathian chu indonaa a mîte tâna lo che tûrin an ngên a (Nambar 10:9). Chutiangin, tempulah leh kût nî vêlah te tâwtawrâwt an ham khân Pathian chu thlarau lam taka a mîte nuna lo che tûrin an sâwm a (Nambar 10:10). Chutiang chuan Thuthlung Hlui huna tâwtawrâwt ham kha, thuthlung behchhana \awng\aina niin, Pathian chu a mîte hrereng tûra kohna a ni a, a pawimawh hlê a ni.

57 Thuthlung Thar lama tâwtawrâwt leh tâwtawrâwt ham tih vêl chu Thupuan-a deuh hlîr a lang a, chû pawh chu bung 8, 9-ah a ni ber. Han ngaih mai chuan, Thupuan-a tâwtawrâwt pasarih ham chu indo puânna angin a ngaih theih a. Mahse, tâwtawrâwt leh chhinchhiahna pangâna inzawm dânah (Thuhmahruai en la), helai ang tho hian \awng\aina chu thupuiah a nei zâwk a. Tâwtawrâwtte kha hrehawm tuâr Pathian mîte \awng\aina chhânnate a ni (Thupuan 6:9, 10; Thupuan 8:2 6). An tawrhnate chu Pathianin a hriatsak a, tûna an thil tawnah Pathian chu ngâwi rih angin lang mah se, hun kal tâah khân anmahni tiduhdahtûte do zâwngin A lo che tawh tho \hîn a ni (Thupuan 6:10 leh Thupuan 8:13 khâikhin la[en tûr: Nuna Bel Tûr nambar 1]). II. Tâwtawrâwt Ham an Hun Thupuan 8:5-a rimtui-hâlna bâwm (mei) paih thlâk kha Advventist mi \henkhat chuan khawngaihna kawngkhâr hun angin an hrilh fiah a. Tâwtawrâwt pasarih khân chû hun thlenga Kristian chanchina thil thleng tûrte sawi lâwk niin an ngai a. Chutianga hrilh fiah chu a thû pawh hian a thlâwp niin a lang bawk. A hmasa berin, a bu chanve hma lam kalhmang angin Thuthlung Thar hunah inlârnate \an a ni a, chû chu Kristiante chanchinah a kal vê zêl a ni. Pahnihnaah, Thupuan 8:5-a rimtui-hâlna bâwm (mei) paih awmzia chu eng pawh lo ni se, tâwtawrâwt parukna hunah chuan khawngaihna kawng chu khâr a la ni lo tih a chiang a. Maichâm bula dîlsakna pawh a la kal reng a ni (Thupuan 9:13). Chanchin \hâ pawhin hmâ a la sâwn zêl a (Thupuan 10:11; 11:3 6). Thupuan 10:1 11:13-a kâr tla zep pawh chu thupui IV-naa târ lan angin, tâwtawrâwt parukna kan hriat thiamnaah chuan a tel ngêi tûr a ni. A tâwpah chuan, tâwtawrâwt pasarihna ham a nih hunah (Thupuan 10:7) chauh chanchin \ha puân tâwpin, khawngaihna kawng chu khâr a ni ang. Chutichuan, Thupuana tâwtawrâwt pasarihte hian, Johana hun a\anga khawngaihna kawng khâr leh tâwpna thil thlengte a huâm phâk a ni. 3

58 4 III. Tâwtawrâwt Hmasa Parukte Ngaihruâtna Awmzia 1. Tâwtawrâwt pakhatna khân Thuthlung Hlui lama Pathian hremna \awngkam a hmang a (riâl te, mei te, leh thisen [Exod. 9:23 26; Isaia 10:16 20; Ezekiela 38:22]), chûng chu Thuthlung Hluia Pathian mîte entîrna (thlâite leh thing te [Sâm 1:1 3; Isaia 61:3; Jeremia 11:16, 17]) kalh zâwng tak a ni. Heta \ang hian zirlaiin a kawh zâwn, tâwtawrâwt pakhatnain Krista hnartu Jerusalem (Matthaia 23:37, 38; Luka 23:28 31) chunga hremna thleng a entîr a ni. 2. Tâwtawrâwt pahnihnain, Amah hnartûte chunga Pathian hremna min hriattîr a (Exod. 7:19 21), a bîk takin hmânlai Babulon tlâwmna kha (Jeremia 51:24, 25, 41, 42). Chutichuan kan zirlai zir tûr ni ta chu, hê tâwtawrâwt hian Roman Empire tlâwm a entîr tih hi a ni (Peteran Rome khawpui chu Babulon [1 Petera 5:13]anga a sawi nên khân khâikhin ula). 3. Tâwtawrâwt pathumna thil entîr leh Setana hnathawh dân a inzûl a (Isaia 14:12 19; Luka 10:18; Thupuan 12:9). Mahse, entîrnaa khâwnvâr te, tuihnâ te, lui te, leh tui te hian thlarau nun leh \hanna a entîr \hîn a (Sâm 1:3; Sâm 84:6, 7; Sâm 119:105; Jeremia 2:13). Arsi tlâ te, tui lo kha ta viâu te hian ngaih dân pahnih a dawh zawm a, chûng chu thutak kalsualpuina leh kalsualna lo chhuak ta chu a ni. Tichuan zirlai kan zir tûr chu, hê tâwtawrâwt leh Hun Laita chhûnga kohhran dinhmun inzawmna chu a ni. 4. Tâwtawrâwt palînaah, êng kan hmuhna hnârpui deuh (nî te, thlâ leh arsîte) an lo thim a, thutak entîrna chu hliah a lo ni ta a. Heta thimna hian kohhran chhûnga kalsualna lo thûk ta viau chu a entîr thei a ni (Exodus 10:21 23; Joba 38:2; Isaia 8:22; Johana 1:4 11; Johana 3:18 21). 5. Tâwtawrâwt pangânaah, a palînaa thimna lo lang \an khân khawvêl pum a tuâm ta a (Thupuan 9:1, 2). Hei hian sâkhaw kalsualna lo dinchan tâk a, tunlai huna sâkhaw ngaihsak lohna lo lian ta hi a entir a ni. Amah Pathian leh thutak chu hliah a lo ni

59 tlat tâk sî-ah chuan, suala khat mihring chu ramhuai sualte duh ang tâwka nghaisak theih tûra hnutchhiah a ni ta (Thupuan 9:3 11, Luka 10:17 20). Chuta himna kawng awm chhun chu Pathian nêna tihtak zeta inlaichînna neih chiah chu a ni (Thupuan 9:4; Efesi 1:13, 14). 6. Tâwtawrâwt hmasa pangâten hmânlai Aigupta min hriat chhuahtîr laiin, a parukna hi chuan hmânlai Babulon chungchâng Bible sawi dân min hriattîr thung a. Hêng ang: Babulon lui te (Thupuan 9:14), Babulon milem biakna te (Thupuan 9:20; Daniela 5:4, 23), Babulon tlâwmna te (Thupuan 9:21; Isaia 47:9 12) pawh sawi lan a ni. Berhbu parukna nêna thu inzâwn takte pawh a awm a (Eufrates, indona \awngkam te, ramhuai ngaihruâtna te a awm [Thupuan 16:12 16]). Tichuan, tâwtawrâwt parukna hian tâwpna huna Babulon anga Pathian dodâlna chungchâng chu a sawi a ni (Thupuan 17:4, 5). IV. Tâwtawrâwt Pasarihna leh Kâr tla zep Inlaichînna Tâwtawrâwt hian mi suaksualte thû a sawi a (Thupuan 9:4, 20, 21), mahse thu kâr tlâ (Thupuan 10:1 11:13) hi chuan Pathian mîte chungchâng a sawi vê thung. Thu kâr tlâ erawh hi chu, tâwtawrâwtte nên a hrang chuâng lo va, tâwtawrâwt parukna pêng khat a ni. Thupuan 8:13 hian lei chunga lungngaihna lo thleng tûr thu pathum a sawi. A hmasa ber chu tâwtawrâwt pangâna a ni a (Thupuan 9:12). A pahnihna chu tâwtawrâwt paruknaah niin, Thupuan 11:14 thlengin a tâwp rih lo a ni. Tichuan, bung 10 leh 11-na thu tam zâwk hi tâwtawrâwt parukna hnuaia buaina tâwp lo thleng tûr thû a ni a. Tâwtawrâwt parukna hnuaia chû tâwpna hun atâna sual sipaite an inkhâwm mup mup laiin (Thupuan 9:16), lo do lêt tûrin felna sipaite pawh an lo inkhâwm vê mêk bawk a ni (Thupuan 7:4; Thupuan 10:1 11:13). 5

60 6 V. Daniela 12 Thû Thupuan 10-a Sawi Thâwina Thuthlung Hlui thû Thupuan-a sawi lan chiang ber pakhat chu Daniela 12:7 thû Thupuan 10:5, 6. Thupuan 10:5, 6-a kan hmuh hi niin, \awngkam lâr tak tak pariat a ni. Hêng châng hnihahte hian vân lam mî tuipuiah emaw chung emawa ding an awm vê vê a. A pahnihah, vân lam mî chuan vân lama a bân phar chhuakin Chatuana nung renga chhâlin chhia a chham a. Heta Daniela 12:7 (NKJV) hun, hunte leh hun chanvê tih a Thupuan 10:6-a hun a awm ta lo tih hian, Thupuan 10-a angel-in tâwtawrâwt parukna behchhanin, Daniela hrilh lâwkna hun a tâwp tih a puâng a, (tâwpna huna thil thleng tûr atâna inbuatsaih nân, a chunga thupui IV-na en ang che). HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR Tâwtawrâwt pasarihna thil sawite hi mimal nuna bel tûr lam chî a ni vak lo. Mahse, sawi hona kaihruaitu chuan tum nei lâwk rânin hêng zawhnate hi a zâwt thei tho ang chu: ❶Engtin nge tâwtawrâwt thuhmahruai (Thupuan 8:3 5) leh chhinchhiahna parukna thuhmahruai (Thupuan 6:9 11) inzawmna hian tûnlai huna chanchin \hâ avânga hrehawm tuâr mêkte tân fuih phûrna a siam sak? Chhinchhiahna pangâna hnuaia martar-ten rorêlna nei tûra an auhna chu tâwtawrâwt pasarihnaah chhân a ni. Tâwtawrâwt thuchah ken chu Pathianin A mîte tawrhnate a hmu vek a, an chunga dik lo taka an tihnate chu khawvêl tâwpah chauh ni lo, khawvêl hun kal ta zawng zawngah khân a lo chhânsak reng tawh \hîn zâwk a ni. Joba ang khân, Pathianin a tih mêk chu kan hrethiam lo vê fo thei a; mahse, hun thim ber hnuaiah pawh Amah chu kan rinchhan thei a ni! ❷Tâwtawrâwt hmasa pahnih hnuaia hremnate chu Isua khêngbet tûra \angrual hote (Kaiafa hnuaia Jerusalema

61 sâkhaw thuneitûte, Rome sorkar thuneitu Pilata te) chungah a tlâ a. Hei hian chanchin \ha dodâl chungchâng eng thutak nge min hrilh? Chanchin \ha dodâlna chu kawng hnih lian takin a lo lang \hîn a kohhran chhûng a\anga dodâlna leh kohhran pâwn lam a\anga dodâlna a ni. Chhûnglam Juda sâkhaw hruaitûte leh pâwn lam (Rome) thuneihna \ang dûnin Isua kha an khêngbet a. Dodâlna nasa ber hi kan rin ang ringa inchhâlte hnên a\angin a lo chhuak châwk a, anni chu chinghne berâm vun sin an ni. Chutiang thovin, Fapa tlân bo tehkhin thûah pawh (Luka 15:11 32) khân a ni. Fapa ina chêng zâwk khân a pa chu a hnar a nih kha. Rinawm tak anga lang sîin, a tâwpah chuan mahni hmasial taka hlâwkna ûm duhna a nei sî a nih kha. 7 INSIDE STORY MISSIONARY-IN KA F A THLÂK By Eugene Fransch IMBABWE ram independent hmâ Solusi College-a theology zir Zzînga a vântlâng ka ni vê a. Subject zir hrehawm ka tih ber chu Greek niin, ka grade sâng ber pawh C chauh a ni. Greek-a final exam kan ziah \umin, ka hlawhchham dâwn chiang hlê tih ka inhria a ni. Professor Dr. Leo Raunio hnêna lehkha ka thehluh pah pawhin, Doctor, ka fêl leh dâwn chiang khawp mai, tiin ka hrilh thlâwt a. Ani chuan nui var var chungin, A \hâ e, a ti mai a. A hnû kârlehah chuan, ka graduate vê thei dâwn lo va inngaiin ka rilrû a hrehawm hlê mai a. A hnû thla khata nupui neih zâi ka rêl a, chutih nâka laia thla ruk dang Greek \awng zir nâna han hman leh tûr chu ka hreh ngêi mai. Chutah Dr. Raunio, Finland ram mi, missionary pension hun tawh chuan, amâ office-ah min ko va, chutah chiah chuan Pathian khawngaihna tih awmzia hi a vawi khatna atân ka lo manthiam vê ta a ni.

62 8 Dr. Raunio chuan, Hê campus-a kum lî ka awm chhûng hian chîk takin ka en \hîn che a. Tlangvâl satliah vê tak nihna a\ang khân mi taimâ leh rim taka thawk, LALPA hmangaihtu i lo ni ta tih ka hria che a. Chû chauh ni lo vin i music ngaihthlâk \hinte pawh rock lam a\angin Kristian zâi leh rimâwiah i thlâk chho zêl tihte pawh ka hria che a ni, a ti a. Mi dang tû khâw khâ mahin an hria pawha lang lo kha ani hian a lo hre tlat mai a ni tih ka hriatin mak ka ti hlê mai. Hei subject dangahte hi chuan i ti \ha thawkhat a, i pass vek a ni. Mahse Greek \awng hi chu i bei nasa vê hlê a ni. Graduate tih awmzia i ngaihpawimawhzia chu chawlhkâr thum chhûnga i beihna khân a târlang a. Hlawhtling tûrin i theihna zawng zawngin i bei tih ka hria a ni; mahse, chutichung chuan i failed tlat mai, a ti a. Chutichung chuan, khawngaihna pêk che ka duh a ni. I hmalam huna i thawh tûr atân LALPAN ruâhmanna a neihsak che tih ka hria a. I graduate vê theih hrâmna tûrin khawngaih mark ka pe dâwn che a ni, tiin a hrilh zui a. Chutah chuan ka hmalama ka hnathawh tûr atân Pathian hruaina dîlin min \awng\aisak a. Eng chen chiah nge Pathianin min hruai zêl dâwn ka hre lo. Chutah Pathianin Zimbabwe rama Adventist Kohhran-a youth ministries director-ah kum 18 chhûng min hmang a. Chumi hnû chuan, division lama youth ministries director atân kum sarih min \antîr leh a. Leadership lamah hian doctorate degree ka dawng bawk a. Nî tin hian, keiin ka lo dawn tawh ang, mi dangte chunga khawngaihna lantîr dân min kawhhmuh tûrin Pathian hnênah ka dîl zui zêl a ni. Sual vânga dinhmun châu taka kan din lai pawhin, Pathian chuan engang takin nge min hman \angkai theih a hria a. Thlarau Thianghlima khat kan nih zâra kan tihtheih tûrte pawh a hre vek bawk. Keini pawhin kan tûn dinhmun chauh thlîr lo vin, Pathian

63 entlang hmangin hmalam huna kan la \angkai theih dân tûrte pawh kan thlîr \hîn tûr a ni. Eugene Fransch, 61 hi, Zimbabwe rama Bulawayo khawpuia awm Zimbabwe Union Conference associate secretary a ni. Leo Raunio erawh chu Eugene-a graduate hnû kum thum, kum 1984 khân kum 72 mi ni a thi ta a ni. Kum 2015 Thirteenth Sabbath Thawhlawm kha Solusi University a lêta tihlen nân a kal a, zirlaite chaw eina hmun (cafeteria) mi 500 lenna chu 1000 lenna tûra tihlen a ni. 9

64 Zirlai Dang ZIRLÂI 8-NA FEBRUARY 23, HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng thlan: Thupuan 12:11. Thlûr Bing Tûr: Thupuan 12 hian Kristian chanchin pum pui a huâmin, hê leia indonate phêna khawvêl zâu zâwka indona ziarâng a târ lang. Hmâwrhmuhna: Thupuan 12 hian Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar huna Israelte chanchin tlângpui \hen lîin a târ lang: 1) Kristâ pian hmâ hun, hmeichhe hmanga Israelte entîr a lo nihna (Thupuan 12:1, 2) leh a tîra Setana vân a\anga hnawhchhuah a nihna (Thupuan 12:3, 4); 2) Kristâ pianna, vân lâwnna leh lal\hutthlênga \huttîr a nihna, Kraws êng a\anga vâna indona thlîr lêtna (Thupuan 12:5, Thupuan 7 11); 3) Isuâ lo kal hmasak leh a vawi hnihna inkâra Kristian kohhran chanchin, a bîkin Hun Laitâ vêla kohhran tihduhdah a nihna (Thupuan 12:6, 13 16); leh 4) khawvêl chanchin tâwpna huna a la bângte thil paltlang tûrte (Thupuan 12:17) a ni. Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui hmâwrhmuhna min neihtîr: I. Thupuan-a Mi Tharte An Lo Lan Khân Eng Nge Thleng? II. Lei leh Vân Huapa Indona Kalhmang III. Ni Khat=Kum Khat Hmanna IV. A La Bâng Bible Sawi Dân V. Isuâ Thuhriattîrna Nuna Bel Tûr: 1. Engtin nge lei leh vân huâpa indona chungchâng kan hriatnain khawvêl kan thlîr dânah leh nun awmzia leh dam chhan kan thlîr dânah awmzia a neih?

65 2 2. Lei leh vân huâpa indona kan hriat thiam dân hian Pathian nungchang kan hriat thiam dânah eng pawimawhna tak nge a neih? HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA Thupuan 12 hian Kristâ pian a\anga (Thupuan 12:5) kan lei khawvêl chanchin tâwpna huna buaina thlenga Thupuan 12:17) kohhran chanchin leh thil paltlangte a târ lang a. Chutiang a nih avâng chuan, Thupuan-in a sawi pawimawh tak, bung 13-na a\anga tâwpna hun thil thleng tûrte chu a târ lang a (kâr leh zirlai tûr, Thupuan 13 chu chîk takin en ang che). ZIRLAI 8-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Thupuan-a Mi Tharte An Lo Lan Khân Eng Nge Thleng? Thupuan hi ziah dân kalhmang pawimawh tak neia ziah a ni a. A chanchina mi thar an lo lan rêng rêngin, a ziaktu hian a thil sawi lai chawlh sanin, mi thar chungchâng/nungchang tlêm leh chanchin liam ta a sawi zauh \hîn a. Chutiang zârah chuan a chhiartuin bangbo lo vin a awm theih phah \hîn a. Chutianga hmâwrhmuhna neih hnû chuan chanchin zâu zâwkah chanvo a nei vê ta \hîn a ni. Bung 1-ah khân, Isua chu a vawi khatna atân changtu ber angin a lo lang a (Thupuan 1:12 18 [A hmâin a hming târ lan a ni: Thupuan 1:5, 9]). A chungchâng mitthlâ theih tûra sawi a ni a (Thupuan 1:12 16) chutah a tûnhma chanchin tlêm sawi a ni bawk a (Thupuan 1:17, 18), chûmi hnûah chuan inlârna lo thlenga A chêtnate sawi zui a ni ta a ni (Thupuan 2 and 3). Bung 11-ah, thuhretu pahnihte pawh chutiang deuh bawka sawi lan an ni a (Thupuan 11:3 6), chutah inlârnaa behchhanin an thil tihte târ lan a ni zui a (Thupuan 11:7 13). Thupuan 12 tîrah hian mi thar pahnih an lo lang ta a (Thupuan 12:1 4). Pakhat chu hmeichhe chungchâng niin (Thupuan 12:1),

66 a tûnhma lam chanchin tâwi târ lan a ni a (Thupuan 12:2). Chutah, dragon lo langin, chutiang bawka sawi chu a ni a (Thupuan 12:3, 4). Chutiang hnûah chuan an pahnihin, inlârnain târ lan a tum an chêtna chu a sawi zui a (Thupuan 12:5 9). Châng 5-naa Fapa erawh hi chu, a chanchin hmâwrhmuhna a awm lo thung a, a hma lama kawng dang deuha sawi lan a nih vâng pawh a ni mai thei e (Thupuan 1:12 18). II. Lei leh Vân Huapa Indona Kalhmang Vâna indona chungchâng hi sipai \awng kam taka sawi a ni a. Indona (Thupuan 12:7 [Grik: polemos] ) leh inbeihna (Grik: polemêsai, epolemêsen) a awm a. Hêng Grik thumal pahnihte hi râlthuam hmanga inbeihna sawina \awngkam a ni tlângpui. Mahse, entîr nei ang pawhin a hman theih vê tho mai a, insualna leh a taka inhnialna (Jakoba 4:1) lo chhuakin a zuâl zêl thei a. Chîk lehzuala kan bih chuan, vâna indona kha sipai râlthuam nêna inbeihna âi chuan thûa inbeihna a ang zâwk a. Chutiang a nihna âwm thil palî chu bung 12-ah hian a chuâng a ni. A hmasain, dragon chuan a meiin vân arsîte hmun thuma \hena hmun khat a hnûk thlâ (Grik: oura) a. Mei hi Thuthlung Hluiah dâwt zirtîrtu zâwlnei sawi nâna hman a ni (Isaia 9:15). Pahnihna, dragon chu Thupuan 12:9-ah chuan rûlpui tar (NIV) tia sawi a ni a, huana Adama leh Evi-te hnêna Pathian chungchâng dâwt hrilhtu sawina a ni (Genesis 3:1 6). Pathumna, Thupuan 12:10-ah dragon/setana chu vân a\anga hnawh chhuah kan ûnaute hêk \hîntu (ESV) chu a ni. Râlthuam a taka hman âi mahin, a hêkna thûte chuan hnawh chhuah a nihtîr ta zâwk a. A tâwpah, dragon/setana chu Berâmno thisen avâng leh an hriattîrna thû (Thupuan 12:11, NKJV) avângin an hneh a. Chuvângin Thupuan 12-a indona chu râlthuam nêna sipai inbeihna ang chî ni lo vin, thû leh ngaih dân hmanga inbeihna zâwk a ni ang. 3

67 4 III. Ni Khat=Kum Khat Hmanna Ni khat=kum khat tih hi tâwpna hun chungchâng hrilh lâwkna dik taka hrilh fiah tûr chuan a pawimawh hlê mai a. Hetiang deuh hi a ni: Tâwpna chungchâng hrilh lâwknaah chuan, hun hi entîr nei a ni a, chuvângin a famkimna chu kuma chhût tûr a ni. Chutiang thupui chu Bible chuan a sawi chiah lo. Mahse, ni khatin kum khat a tluk thû hi chu Bible-in a sawi chiang a. Nambar 14:34-ah, Israelte ni 40 an helna avângin kum 40 thlalêrah an vahvaih phah a. Ezekiela 4:5, 6-ah, zâwlnei kha Israel leh Judate thuâwih lohna avângin kum khat âiah ni khat mu tûra tih a ni. Leviticus 25-ah, chawlhkâr chungchâng thû chu a Sabbath nên, nîte chu kumte (hû tûra) pawh sei a ni. Mipuiten kum ruk chhûng an thlawhhmâ an enkawl ang a, a kum sarihnaah chuan ram chu an chawlhtîr ang, chû chu sabbath kum chu a ni. Daniela 9-ah, hapta 70 a awm a, chû chu kum 490 a ni. Chutiang chuan, sabbath hun hmang pawhin Bible hun laia ni khat leh kum khat intluk dân chu hman a lo ni tawh \hîn a ni. Mahse, hetianga chhût dân hi engtik huna hman tûr nge ni ang? Kaihhruaina hrang hrang ngaihtuah hmasak tûr a awm nual a: 1) Tâwpna hun chungchâng hrilh lâwkna hi Daniela leh Thupuan bûahte a chuâng nuâl mai a, chuvângin entîr nei nambar-te chu chîk taka chhût \hin tûr a ni. 2) Ni khat = kum khat ang chî hi chu thu sawi tluâng pângngai ang chî-ah hi chuan hman tûr a ni lo. Nû leh pâ tûte mahin, kan fâ chu ni 1,260-a upa, thla 42-a upa emaw, tlâi leh zîng 2,300 a ni vê tawh tih angtein an sawi tûr a ni lo vang! 3) Hrilh lâwkna thil thlengte indawt dânah, ni khatin kum khat a tluk tia chhiar hian awmzia a neih dâwn chuan hman ngêi tûr chu a ni ang. Entîr nân, Daniela 7-ah khân, ransa palîte khân kum eng emawti chhûng ro an rêl hlawm a, kum zabî laite pawh a ni ang. Mahse, Pathian dodâltu ber a lo lanin, hun=kum thum leh a chanve chhûng a ding a ni thei (Daniela 7:25). Khawvêl tâwpna tûr chungchâng a\anga kan thlîrin, Daniela 7-a hun sawinaah hian ni khatin kum khat a tluk tih dân chu hrilh fiah nân kan hmang tûr a ni tih a chiang hlê thung.

68 IV. A La Bâng Bible Sawi Dân Thupuan 12:17-a inbeihna hnuhnunga Pathian mîte chu A la bâng (Grik: loipôn) tia sawi an ni. A thu \obul takah chuan A la bâng tih hi chhiatna râpthlâk thlenga dam khawchhuakte tihna a ni. Tuilian te, lîrnghîng te emaw hmêlmâin ram an rawn lâk/hneh chângtein thih deuh buâihnate a thleng \hîn a; chuta dam khawchhuakte chuan hnam/chî ropuina kha an din thar leh thei ang tih beiseina a awm \hîn (Isaia 1:9). Thuthlung Hlui hunah pawh, thianghlimna/thlarau lam thilah pawh a la bâng tih hi hman a ni a. A la bâng chu rinna kawnga a ziding kal zêl, mi tlêm zâwkte niin, khawvêla sualna leh thil \halote a hluâr viau laia Pathianin mihringte a chhandam theihna tûr hmanruâa \ang tûrte sawina a ni (Gen. 7:23). Chutiang chuan, A la bâng tih chu kawng chi hrang pathumin Thuthlung Hlui chuan a hmang a: 1) Khawvêl Chanchina A La Bângte. Hei hi hun kal taa Pathian rorêlna/hremna râpthlâk tak lo thlen, khâng Judate Babulon sala an tânna anga dam khawchhuak, rama la awmte ang kha a ni. Chutiang chu hmuh theih, hming nei leh chhiar theih an ni. 2) Rinawm La Bângte. Hei hi mî tûte emaw, khawvêl hun eng emawti laia Pathian thuchah chungah leh an hun laia mawhphurhna hlen kawnga mi rinawmte sawina a ni. Chûng mîte chu Pathian mi hriat, A chunga rinawm tlatte an ni (2 Timothea 2:19). A hmâa kan sawi tâkte anga hmuh mai hleih theih pawh an ni vê lo (1 Lalte 19:14 18). 3) Tâwpna Huna A La Bângte. Tâwpna huna a la bângte chu, tâwpna hun thlen laia rinawm taka awm zawng zawngte an ni (Joela 2:31, 32). Chûng mî la bângte chu (tâwpna huna) ding tlang thei tûr (Thupuan 6:17) leh, a tâwp thlenga tuâr peih (Matthaia 24:13) te an ni ang. Thupuan bû hian a la bâng chi hnih chu chiang takin a sawi a. Thuatira-a rinawm la bângte, kalsualna (namên lo) thlen laia dam khawchhuakte an ni (Thupuan 2:24). Tâwpna huna a la bângte chu khawngaihna kawngkhâr dâwn ruâia lo lang 5

69 6 chhuak tûrte an ni (Thupuan 11:13; 12:17). Pathian ruâhman leh tum ang chuan hêng hun tâwpa a la bâng rinawmte hi, Kristâ lo kal hmasaka Baptistu Johanan kawng a lo buatsaih anga, Kristâ lo kal lehna tûra kawng lo buatsaihtu tûrte chu an ni. V. Isuâ Thu Hriattîrna Thupuan 12:17-a A la bângte chhinchhiahna pakhat chu Isuâ hriattîrna thû (Grik: tên marturion Iêsou) neitûte (Grik: echontôn) an ni. Chumi awmzia chu, Johana khân a lo dawn tawh ang hrilh lâwkna thilpêk (Thupuan 1:2) ang chî inlârna chu tâwpna hunah tih vul thar leh a ni dâwn tih a hmû a. Chû chu Isuâ hriattîrna thû hi Thupuan 19:10 leh Thupuan 22:8, 9 thû fîmkhur taka khâikhinna a\angin nemngheh a ni a. Thupuan 19:10-a Isuâ hriattîrna thû neitûte chu Thupuan 22:9-ah chuan zâwlneite tih an ni. Seventh-day Adventist-te chuan hê thilpêk hi Ellen G. White rawngbâwlnaah khân a famkim tawh angin an ngai. HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR ❶Lei leh vân huapa inbeihna avâng hian engtin nge khawvêl chu danglam deuha i thlîr tâk? Chû chu hre ta lo ilang engtin nge kan nun ang? Lei leh vân huapa inbeihna chuan zawhna khrih tak tak pathum min chhânsak a, chûngte chu: 1) Khawi a\anga lo chhuak nge ka nih? 2) Khawiah nge ka kal zêl dâwn? leh 3) Engvângin nge hetah hian ka awm? Lei leh vân huapa inbeihna chungchâng hriatna hian kan thil tih zawng zawngte awmzia leh tum hriatna min neihtîrin, hma lam hun pawh ngaihngam taka thlîrin, Pathian kutah him takin kan châwl thei a ni. ❷Pathian kan ngaih dân chungchângah, vâna indona khân eng pawimawhna tak nge a neih? Lei leh vân huapa inbeihnaah, Pathian lam chuan hmangaihna te, mahni-

70 inhlanna te, Pathian thilsiamte zalênna zahsakna te thupuia nei a, tinawmnah lo vin, dawhthei takin, a finfiahna pawmawm tak hmuhtîr dân a zawng zâwk a. A lehlamah, Setana chuan, tharum (tihduhdahna) hmanga nawrluih te, bumna (dâwt) hmangtein a che thung a. Thupuan 12:9, 10-a Setana paih chhuah awmzia chu, vân mîten a dâwt thu an ngaithupui tawh lo tihna a ni a; a hnialna \anfungte pawh âwih chânin an châng tawh lo va, amah chu an mamawh tawh hek lo. Pathian kan mitthlâ dân tlângpui hian, kan nun leh khawsak dân a hril \hîn. Râwng leh mi hrem hmang anga kan ngaih chuan, chutiang chu kan ni vê mai rêng ang. Khawngaihnaa khat, mahni-inpezo anga kan ngaih erawh chuan, chutiang chuan kan awm vê ang. Chibai kan bûk \hin Pathian ang chu kan lo ni \hîn. 7 INSIDE STORY HUN, THILTHLÂWN PÊK By Andrew McChesney RACEY LEE hi nû, fa palî lai nei tawh, Texas bial, Fort Worth Tkhuaa chêng niin, eng thilthlâwn pêk nge Pathian hnênah a pêk ang tih a hre mai bîk lo. Sum lam pawh a nei ngah lo va, kum tluân mai hian sum lama indaih tih rêng a nei lo a ni ber. In lama fâte enkawl leh ran châwm pangâ enkawl kâr lakah LALPÂ tân eng emaw pêk theih neiin a inhria a, chû chu Hun a ni. Tracey chu Texas biala Grandview Seventh-day Adventist Kohhranin prison ministries an neiha inhmang vê tûrin ruâhmanna a siam ta a ni. Tracey chuan, Ka inhman nasat poh leh nuâm ka ti nasa ting mai a. Eng emawti zâwnga danglamna thlentu ni a ka inhriat vê avângin ka inhmang zui vê ta zêl a ni, tiin a sawi.

71 8 Chuta \anga kum ruk vêlah chuan, an kohhran member 35 lai chutiang atâna inhmang \hînte mai ni lo, zâu zâwka prison ministries-a inhmang tûrin mawhphurhna bel a ni a. Tângte tlawh chhuakin, Bible Râlchhân zirlaite zirtîr tûrin an bei a, kâr tin hian mi 300 vêl chu \ha takin an vil zui reng a ni. Chutianga an hma lâk tawhna a\angin mi engzât chiahin nge baptisma chang tawh a n hre mai thei lo nâin, tângte nunah chuan danglamna nasa tak a thleng tih erawh a chiang hlê thung. Chutianga kal vê zînga pakhat chuan an chhûngte zînga pakhatin tânin an tlawh chungchâng chu uâr takin a sawi a. Eng nge in tih \hin a? Nangmahniah hian danglamna eng emaw tak ka hmû a. Mîte hian in thil \ha tih hi an fak huai huai mai che u a ni, tiin a sawi. Chutiang zînga pakhat chuan Tracey hnênah lehkha thawnin, Keimahah danglamna an hmuh avângin thuhretûa \ang thei tûrin remchânna ka neih phah ta a ni. Hetianga rawngbâwl dân min kawhhmuh avâng hian i chungah ka lâwm êm êm a ni, tiin a ziak a. Tracey chu kum 46 mi niin, Sunday serh kohhrana seilian, pasal a neih hnû pawha biak in hrang hranga inkhâwm lâwr a, fâte seilenna tûr hmun \hâ dap kual \hîn a ni. Ni khat chu lehkhabu man tlâwma zawrhna hmun chu a fapa upa ber Kyle nên an tlawh a, chû hmun rawn dâwrtu dang pakhat nên an tîtî dûn a. Tracey chuan, Chû pa chuan Grandview kohhran chanchin min hrilhin, inkhâwm vê chhin hrim hrim tûrin min sâwm a, tiin a sawi. An chhûngkua chuan kohhran concert neihnaah telin, inkhâwm dangahte pawh an tel vê ta zêl a. Chuta an va inkhâwma chin thla sarihna vêlah chuan Tracey hian kohhran prison ministries thawhpui tûrin a inpe vê ta a ni.

72 Prison hnâ chauh chu nuâm a ti pawh a ni lo va, an chhûngkaw buai ngaihtuaha hun hman ngut ngut, rilru hahnate a lo ziâwm ta zêl a. Rilru nuam leh zângkhai taka rawngbâwla chhuah chu a sâwtpui thû bâkah, chutih ruâla an chhûngkua pawh \ha taka a enkawl theih thû a sawi a ni. Tracey hi sum lamah a indaih ta luâ tihna a ni chuâng lo; mahse, Pathian tâna a theih anga tam hun hman zui theih a tum a. Chû zawng chu keia pêk vê theih chhun chu a ni, a ti a ni. 9

73 Zirlai Dang ZIRLÂI 9-NA MARCH 02, HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng thlan: Thupuan 12:17. Thlûr Bing Tûr: Thupuan 13 hian Thupuan 12-a sawi tâk, dragon-in Pathian a dona chu chiang zâwkin a sawi zui a ni. Hmâwrhmuhna: Thupuan 13-ah, dragon hian lam\ang pahnih a nei a, chûng chu: tuipui a\anga lo chhuak sakawlh (Thupuan 13:1 10) leh, lei a\anga lo chhuak sakawlh a ni (Thupuan 13:11 18). Hêng thuneihna pathum \angrualte hian hnamte chu bumin, Pathian mîte an tichâu va. Sakawlh pahnihte chu khawvêl chanchina târ lan an ni a (Thupuan 13:1 7, 11) tâwpna huna an chêt dân tûr pawh lo târ lan lâwk diâm a ni (Thupuan 13:8 10, 12 18). Zirlai Thupuite Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui hmâwrhmuhna min neihtîr: I. Thupuan 13 Khawvêl Chanchina A Thlen Dân Hetah hian hê bunga sakawlh pahnihte Thupuan 12 sawi hun chhûnga an inlaichîn dân tlângpui chu târ lan a ni. II. Tuipui Sakawlh, Krista Der A Nihna Tuipui sakawlh chêt dân hmang tam tak hian Isuâ nihna leh thil tih dân min hriattîr. III. Lei Entîrna Awmzia Lei hi Thupuan-ah hian entîr hrang hrang nei a ni a, a chângin a \ha lam, a chângin a chhe lam a entîr.

74 2 IV. Khawmual Sakawlh: Hriattheihna Khawmual sakawlh hian America (USA) entîrin, buaina hun hnuhnunga che tûr a ni tih a chiang. V. Thupuan 13:14 18 leh Daniela 3 Thâwi deuha sawi chu sawi fiah a ni ta Nuna Bel Tûr: Nuna Bel Tûr tihin a târ lan chu: 1) sâkhaw kalsual zawng zawngte \obul leh, 2) ringtûte kohhran pâwl danga Kristian awmte an kûngkaihpui dân tûr chu a ni. HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA Thupuan 13 hian Thupuan 12-a sakawlh pahnih a sawi: Pakhat tuipui a\anga lo chhuak (Thupuan 13:1 7) leh khawmual a\anga lo chhuak (Thupuan 13:11) chungchâng a sawi a. Hmâwrhmuhnate sawi a nih hnûin, sakawlh pahnihte chuan Thupuan 12:17-a indona a sawiah nasa takin an lo chêt tâk thû a sawi ta zêl a ni. ZIRLAI 9-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Thupuan 13 Khawvêl Chanchina A Thlen Dân Historicist Adventist Thupuan hrilh fiah dân chuan, Thupuan 13 hian Hun Laita (pope rorêlna) leh a bâk (America lo din chhuahna) a kâwk a. Thupuan 13 hi Thupuan 12:17-a tâwpna huna indona chhunzawmna a ni bawk. Thupuan 13 vâwrtâwp chu khawvêl chanhin tâwpnaa thleng tûr niin, a hremna tawrhhlelh awm tak te, sakâwlh lim te, tih hlumna thupêk chhuah te leh sakawlh chhinchhiahna te a ni a (Thupuan 13:13 17). Mahse, chhiartu tlêm tê chauhin a bung pum puia thil tih sawina hun tak hi an man sî a ni. Thupuan 13:1 7, 11 chhûnga thu hlâwm mawimawh ber kha hun kal tawha thil tih sawina a ni a. Thupuan 13:8 10 leh a thu hlâwm pawimawh erawh chu tûna thil kal lai leh nakina la tih tûr sawina a ni thung. Chutiang chuan a bung hian khawvêl chanchina thil thleng indawt chu a sawi a. Sakawlh lo lang tharte pawh chu hriat thiam theih tûr takin a

75 sawi a, hun kal taa a chanchin pawh hun kal ta sawina ang chi a hmang (tuipui sakawlh: Thupuan 13:1 7; khawmual sakawlh: Thupuan 13:11). Zirlai 8-na thupui I-na en ula, chuta \ang chuan thu sawi dân kalhmang tlângpui hmuh theih a ni ang. Chutiang chuan, Setana beihna (Thupuan 13:12 18) pawh chu, chû indonaa mi langsâr pahnihte chanchinin a hma khalh a ni. Tichuan, Thupuan 13 hian Thupuan 12-a khwvêl chanchin hun hnuhnung pahnih a sawite kha a huâm a. Thupuan 13 (Thupuan 13:1 7, 11) chhûnga hun liam ta sawina leh Thupuan 12 (Thupuan 12:13 16) chhûnga hun laita sawina hi thil kal \hiang a ni. Thupuan 13 (Thupuan 13:8 10, 12 18) lama tûn leh nakin hun tûr sawinate hi hun tâwp sawina Thupuan 12:17 nên a inzûl bawk. (Hei hi \awng zir zâuna nên pawh a induh a ni.) II. Tuipui Sakawlh, Krista Der A Nihna Sunday ni zirlai khân tuipui sakawlh chu Isua Krista lemchang (suâk) a ni tih a kâwk a. Chû chu Thupuan 13 thû pawhin a nemnghet bawk. 1) Tuipui sakawlh khan Krista angin thihna tuârin, a lo nung leh a (Thupuan 13:3, hi Thupuan 13:8 nên khaikhin la). 2) Sakawlh ang hi tunge awm? (Thupuan 13:4) tih hian Hebrai hote rilrûah chuan a hmâ bung a Krista sawina tho, Mikaela (Thupuan 12:7 [a awmzia chu tunge Pathian ang? tih kha a hriatchhuahtîr ngêi ang). 3) Hrilh lâwknaa thla 42 (Thupuan 13:5) pawhin, hê leia Isuâ rawngbâwl chhûng kum thum leh a chanvê (3½) chu min hriat chhuahtîr bawk. Tuipuia lo chhuak sakawlh chu Isua Krista âiawhtu-suâk a ni. Chutiang a nihzia chu Hun Laita vêl chhûnga Catholic Kohhran khân kawng tam takin a tifamkim a ni. III. Lei Entîrna Awmzia Thupuan 12:16-ah, hmeichhe \anpuitu kha lei a ni tlat mai a, rûlpui/dragon-in a kâa a pik chhuah tui lian chu a lo lem zo va. 3

76 4 Thupuan bû-ah, lei tih hi awmze pakhat chauh neia bel a ni vê lo (Thupuan 1:5; Thupuan 5:6; Thupuan 6:4; Thupuan 11:6, 18; Thupuan 13:12; Thupuan 14:15 19; Thupuan 18:1 3; Thupuan 19:2). Vân nêna an inan lohna khâikhin râlah chuan lei hi thil duhawm lo lam sawina a ni \hîn a (Thupuan 9:1; Thupuan 14:3). Vâna chêngte (NKJV) tih hi Thupuan-ah chuan thil duhawm lam sawina a ni a (Thupuan 13:6; Thupuan 19:1, 14), leia chêngte tih erawh chu Pathian leh A mîte dodâltûte sawina a ni vê thung (Thupuan 6:10; Thupuan 8:13; Thupuan 13:8; Thupuan 17:8). A lehlamah chuan, lei leh tuipui danglamna khâikhin a nih erawh chuan, lei chu thil duhawm lam sawina a ni zâwk mah a (Thupuan 13:11; Thupuan 21:1), hetah pawh chutiang chu a ni. Leiin hmeichhia, Pathian mite entîrna chu a \anpui a. Lei a\anga lo chhuak sakawlh chanchin duhawm lam (Thupuan 13:11) chu tuipui sakawlh nêna an danglamna khâikhin a ni ngêi ang (Thupuan 13:1 7). Tichuan Thupuan 12:16 leh Thupuan 11:4 hian Thupuan 13:11-a lei a sawi chungchâng \ha lam chu a kâwk thei ang. IV. Khawmual Sakawlh: Hriattheihna Adventist-te chuan khawmual sakawlh chu America-ah an bel fel thlap mai a. Thil \ha tihsak duhna tak neia lo ding chhuak niin, sâkhaw zalênna a sawi uâr a; mahse, tâwpna hunah erawh chuan dragon \awngin a la \awng dâwn sî a ni. Chutichuan, khawmual sakawlh chungchâng chu chîk deuh takin i ennawn teh ang u. 1) Bible chânga khawmual sakawlh (Thupuan 13:11) chanchin chu tuipui sakawlh âi chuan a tâwi zâwk hlê a (Thupuan 13:1 7), chû chuan khawvêl chanchina lo lang thar deuh hlawt a kâwk a. 2) Lei a\anga lo ding chhuak (Thupuan 13:11) tih hian lei thil \ha tihte (Thupuan 12:16) min hriattîr a. 3) Khawmual sakawlh chu tuipui sakawlh khuahkhirh (Thupuan 13:10) a nih lai vêlin a lo lang a, chû chu Adventist-te chuan kum 1798 vêl angah an ngai. 4)

77 Daniela 7-a târ lan tuipui sakawlh lalram ang lo takin, lalram \anchhan tûr \obul a nei vê lo. 5) Khawmual sakawlh chu tuipui sakawlh awmna khawvêl ni lo, hmun dang a\anga lo chhuak a ni. 6) Bible bâka hmânlai thawnthûah chuan, khawmual sakawlh (behemoth) chu khawmual ram ro, thlalêr hmun, mihringte châkna a\anga hla taka awm \hîn a ni. 7) Khawmual sakawlh chuan lallukhum a khum vê lo va, chû chuan lal leh sâkhaw hotu bîk (pope) a nei lo va, sâkhaw zalênna leh sorkar thuneihna (hrang) a châwisâng. 8) Berâmno angin a \awng a, a tîrah phei kha chuan nunnêm, Kristâ thuneihna ang hmangtu a ni. Mahse chutiang nunnêm chu a ni zui ta reng lêm lo. 9) Khawmual sakawlh chu tuipui sakawlh ang mai lo ni tain, Nausên Isua thah tumtu thuneihna ang mai kha a ni ta a ni (Thupuan 12:3 5). 10) Khawmual sakawlh chu sorkar ang ni lo, sâkhaw thil taka sawi a ni zâwk (Thupuan 13:13 15). Kan tâna rinna leh sâkhaw thiltihna hi a pawimawh êm avânginamerica chu sâkhuana thilah châwilâr nasat a ni a. Chuvâng chuan America tluka chutiang nihna hrang hrang hmehbel theih tûr ram dang a awm lo. V. Thupuan 13:14 18 leh Daniela 3 Thupuan 13-a helai thû hian Thuthlung Hluia sawi thâwi deuh tawh chu a inhmehpui ber âwm e. Hebrai tlangvâl rinawm tak pathumte chanchin leh Dura phaizâwla Nebukadnezzaran chibai bûkna thûa fiahna a siamte nêna thil inzûl a awm nuâl mai: 1) Khawvêl pum puia mî zawng zawngte chu chibai bûkna thûa inhmang \heuh tûra tihluih an ni. 2) Chibai bûkna tûra thupêkah hian tihhlum theihna pawh a tel. 3) Thil thleng pahnihah khân nambar 6 nêna inzawmna nei a awm a (Daniela 3-a milim lenzâwng leh Thupuan 13-a nambar 666 nêna inkaihhnawih a ni. Thupuan 13-in a kawh pakhat chu, khawvêl chanchin tâwpa buaina lo thleng tûrah, Dura phâizâwl thil thleng kha a thleng nawn leh dâwn. Daniela 3 nuntawng kha hê lei chhuân hnuhnungah tih a ni leh ang. 5

78 6 HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR ❶Thawn\anni zirlaia zawhna: Engtin nge hrilh lâwkna chunga rinawm tlat chung sîin, mi dangte hnêna hêng thutakte kan hrilh dânah ngilnei leh fîmkhur taka kan tih theih ang? Pathian nihna dik lo taka târ lanna khawvêlah kan chêng ta a. Eng ang Pathian chuan nge mihringte chu chatuana nghaisâ leh hâl reng \hîn? Eng ang Pathianin nge amâ siam khawvêla khawng viau leh mahni duh duha awmtîr \hîn? Thurin danglam deuh neih vânga mi dangte hâl hlum \hîn kohhranin eng angin nge Pathian an târ lan? Sâkhaw kalsualte hmachhawn chângin, Pathian chu thinrim chîng, mi hrem hmang leh fîr tak anga lantîrna thanga kan awh loh nân eng ang taka fîmkhur ngai nge ni? Isuan Farisaite a hmachhawn khân, A âwah mittui a tel \hîn tiin Pi White-in Krista Panna Kailâwn, p. 12-ah a sawi. awngkam dang chuan, hmangaihna thinlung a\anga lo chhuak a nih chauhin sâkhuana insawisêl hi a inhmeh a, Pathianin a en dân angin mîte a en vê theih \hîn. Thlarau Thianghlim \anpuina zârah, sâkhaw pâwlten Pathian an târ lan dân chu chîk taka ngaihtuah \ha tûrin kan sâwm thei ang, chutah pawh chuan kan lo tisual vê reng thei tih kan inhre reng tûr a ni. Pathian chuan duhsaknain a en sâ reng tih an hriat a ngai a, chutiang atân chuan sâkhaw puithûna thil hman a ngai lo. ❷Chutiangin, Zirtâwpni zirlaia zawhna: Tâwpna hun kan nghah mêk laiin, kohhran leh pâwl danga Kristiante chunga kan rilru put hmang tûr chu eng ang nge ni? Catholics, Muslim, leh sâkhaw pâwl hrang hrangah hian tihtakzeta Pathian hmangaihtu leh an theih dân kawng kawnga Amah tihlâwmtutu an awm tih hi pawm a sâwt a ni. Chutiang mîte va pawh tûr chuan \hâ leh sual thliârna tûr chu keini leh anni tih a ni lo tih hre thiam ila; chutah âi chuan kan nuntawng lamah a ni zâwk (1 Tim. 1:15). hâ leh fel zâwk anga inngaihna rilrû pu chunga kan beih chuan, fing lo takin,

79 Pathian chu kan hnênah a awm lo tih kan hmin mai ang. A lehlamah, mahnî chak lohna dik taka inhriatna neia Isua anga hmangaihna leh inngaihtlâwmna dik lantîrna chuan mîte a hîp \hîn. Hê rilrû nên hi chuan mi dangte kan beihnaah kan hlawhtling fo dâwn a ni. 7 INSIDE STORY SOLOMON-A LEH BÂWNGPUI By Andrew McChesney ORDECAI MSIMANGA chuan beisei loh taka Solomon-a Hla MThlankhâwm a\anga sermon a ngaihthlâk hnûin, Pathian lam hawiin, an ram Zimbabew mîte hnênah missionary hnâ a thawk ta a ni. Tlangvâl a nih laiin, Mordecai-a chu kum 1963 khân Rhodesia rama Adventist Kohhranah baptisma a chang a, chutah hna zâwngin an ram khawpui lian pahnihna, Bulawayo lamah an pêm a. Chutah chuan Bible chhiar leh \awng\ai a bânsan a. Amâ insawi dânin, Kum 22 chhûng chu kohhran hel san, mi luhlul takah ka \ang, tih a ni. Chutih chhûng chuan, sipaiah \angin Zimbabwe ramin independence a sualnaah pawh a tel vê a. Kum 1980-a independence an hmuh tâk hnû khân, mahnî tâna nungin, Pathian pawh a ngaihsak lo. Ni khat chu, bâwngpui lei zâi a rêl a. A zuârtu erawh chu Adventist camp meeting-ah telin a inkhâwm vê daih a; chuvâng chuan Mordecai-a chuan a va zawng ta a ni. Camp meeting neihna hmun a va thlen chuan, a bâwng neitu chu a kal bo lawk tih hriain, lo nghâk tûrin leiah a \hu châwl a. Thuhriltu chuan Solomona Hla Thlankhâwm behchhanin thû a sawi a, chû chuan Mordecai-a rilrû chu a khawih ta viau mai a. Min mansak rawh u sihal te, sihal notê grêp hrui tichhetûte chu: kan grêp hrui a pâr vul mêk sî a, (Hla Thlankhâwm 2:15) tih tak mai kha thuhriltu chuan a chhiar a.

80 8 Israel mîten luhlul chhuahin, sima Pathian thuâwih an duh loh tlat avângin an thlâite chu tihchhiatsak an nih Pathianin a phal a ni tiin a sawi a. Mordecai-a n a ngaihthlâk lai chuan, ani pawhin sima Pathian thuâwih a duh lo luih tlat avângin chhiatnain a bâwm a ni tih a inhre chhuak a. A rilrû tê tê chuan, Chûng Israel mi luhlul ho anga Pathian tlân bosan vê tho chu ka ni, tiin a inngaihtuah a. Hun kal ta chhûng khân vawi tam tak Pathianin a hum him tawh a ni tih a inhria a. Indonaahte pawh a tel vê a, mahse hliam pakhat pawh tuâr lo vin a lo hâwng leh a. A sualnate chu hluâr leh lian ta viâuin a hria a. Lungchhe takin a inhnîp ta hlawp hlawp a. Zah pawh dâwn lovin, lungchhe takin a \ap a, a biangah mittui a luâng zawih zawih a, a \ap chhuak ta hiâl a ni. Ka Pathian hmâah chuan mi sual ka ni tih ka inhria a ni, tiin a hnûah a sawi. Mordecai-a chu a tho va, ring takin a \ap chhuak a, stage lamah a lâwn chho va. Thuhriltu chuan a thu sawi lai chu a titâwp nghâl a, altar call a siam zui a. Mi eng emaw zâtin indona mi huaisen mittui tlâ chu an hmû a, anni pawhin an thinlung chu Isuâ hnênah an hlân thar vê ta hlawm a ni. Mordecai-a hi, kum 68 mi niin, kum 2006 a\ang khân Global Mission pioneer-ah a \ang a. Rawng la bâwl lohna bial, amâ mîte zînga chanchin \hâ a theh darh a. Chûng hmun lamah chuan thlarau bawlhhlawh leh ramhuai hnawtchhuakin, mi 16 laiin baptisma an chang a, chûng zînga pakhat phei chu pastor a ni. Mordecai-a chuan bâwngpui lei a tum a hlawhchham thû-ah Pathian a fak a. Pathian Thlarau chuan kha lai hmuna \hu châwl a, thusawi ngaithla tûrin min hruai zâwk a lo ni a, Pathian chungah ka lâwm êm êm a ni, tiin a sawi.

81 Zirlai Dang ZIRLÂI 10-NA MARCH 09, HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng thlan: Thupuan 14:7. Thlûr Bing Tûr: Thupuan 14 hian Thupuan 12:17-a puan tawh angin, dragon nêna indonaa a la bâng lam chu a sawi zui a ni. Hmâwrhmuhna: Thupuan 14-ah, a la bâng chu mî 144,000, a kalna apianga Berâmno zuitûte angin a târ lang (Thupuan 14:1 5). Hêtianga a lo lanna hi Seventh-day Adventist-te tâna Bible châng azawnga lâr ber mai, Vântirhkoh Pathum Thuchahte chuan a rawn zui nghâl a (Thupuan 14:6 13). A bung hi Isuâ lo kal lehna entîrna leh mi thianghlimte sengkhâwm an nihna leh mi suaksualte chunga hremna thûin tih tâwp a ni (Thupuan 14:14 20). Tûnkâr zirlai hian Vântirhkoh Pathum thuchah chu min zirpui ber dâwn a ni. Zirlai Thupuite Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui hmâwrhmuhna min neihtîr: I. A la bâng leh Mî 144,000 Hêng hming hrang pahnih anga sawi hi tâwpna huna mi thuhmun sawina a ni. II. Pathian ih/hlauhna Chu A rîk dân ang lo takin, Pathian hlâu tûra kohna hi, Siamtu chibai bûkna, zahna leh châwimawina dik hlân tûra kohna a ni.

82 2 III. Thupuan 13 leh 14Thupui Ber Chu: Chibai bûkna Chibai bûk tih thu pawimawh tak hi \um riat lai a lo lang a. IV. Engtin nge Rorêlna leh Chanchin hâ (Thupuan 14:6, 7) an inkûngkaih? Thuthlung Tharah hian rorêlna \awngkam hi kawng hran pathuma hman a ni. V. Thupuan 13 leh 14 leh Thupêk Sâwmtea a phêk khatna Thupuan 13, 14-ah hian Thupêk Sâwma a hmasa palîte sawina a chuang nual. VI. Vântirhkoh Pakhatna leh Thupêk Palîna Nuna Bel Tûr: Nuna Bel Tûr huam chhûng thû hian : 1) Rorêlna chungchâng te leh 2) tûnlai khawvêla ni-sarihna Sabbath chungchâng a sawi. HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA Thupuan 14 hian Thupuan 12:17-a sawi lan tawh indona hnuhnunga a la bâng lam chu a sawi ber a. A la bâng chu (Thupuan 14:1 5) ah sawi a ni a, a thuchah pawh chu (Thupuan 14:6 13) ah târ lan niin, indona rah chhuah pawh chu entîr nei \awngkam hmanga sawi a ni bawk (Thupuan 14:14 20). ZIRLAI 10-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. A la bâng leh Mi 144,000 Pathian tâna mi rinawmte chu Thupuan 12:17-ah chuan A la bâng tih a ni a, Thupuan 14:1-ah erawh chuan mî 144,000 tih a ni. Hêng mi chi hnihte hi a hrang nge ni a, thuhmun sawi dân hrang mai zâwk? Thupuan 14:1 hian Joela 2:32 sawi dân zûl deuha sawiin, ruah hmasa lo thlen famkim tawhna (Tirhkohte 2:21) bâka tâwpna-huna thlen lehna tûr kâwkin a sawi a. Joela bûah, Pathian mi rinawmte chu LALPÂ hming lamtûte niin, Zion Tlângah an ding a, chûng mîte chu A la bâng/la awm chhun tih an ni. Thupuan 14:1 hian Berâmno te, Zion Tlâng te târ langin, chûng mi rinawmte chu mî 144,000 tiin a sawi a. Joela sawi dân hmang kha

83 Johana la chhâwngin, Thupuan 14-a dragon nêna indona hnuhnunga a la bângte chu a sawi zui a ni. II. Pathian ihna/hlauhna Chu Hlâu tih thumal hi a tlângpuiin min tihlâu thil tawn lam sawina a ni a. Chutiang a nih avâng chuan, Pathian pawh chu a hlauhawm êm vânga a rawng bâwl tûr kan ni ti ang zâwkin Bible thû an sawi \hîn. Mahse Bible-ah hian hê thumal hi Pathian nêna sawi zawm a nih chuan a thû chu tlêmin a nêm deuh \hîn a. Thuthlung Hlui lamah, entîr nân, Pathian \ih/hlâu tih chu Amah zah, thinlung ril taka zah lam niin, chû chu mimal taka Amah hriatna neih (Thufingte 9:10) te, A thupêk zawm te (Sâm 111:10; Thuhriltu 12:13), leh thil \ha lo pumpelh zêl (Thufingte 3:7; Thufingte 16:6) a ni. Thuthlung Thar lamah chuan, zah leh châwimâwi chunga phûrna lantîr (Luka 7:16; Tirhkohte 2:43) a ni. Pathian lam ngaihsak nungchang pu tûrin min chawkphûr a (2 Korin 7:1). Lalber kan zah leh châwimâwi nên a inzûl khawp mai (1 Petera 2:17), âia chungnung leh dinhmun sâng zâwkte chunga zahna lantîr ang chî hi a ni (1 Petera 2:18). Tûnlai hunah chuan, Pathian hlâu tih chu, Amah nêna inlaichînna neihpui tûr khawpa Pathian ngaipawimawh te, thil \ha lo pumpelh tûra a vaulâwkna thûte zui zêl, leh A thupêkte a taka hlen sawina a ni, tlêma khirh leh harsa deuh pawh lo ni se. Engtik nî-ah emaw chuan Pathian hmâa dinga la insawi fel tûr kan ni dâwn tih hre chunga nung leh che tûra koh kan ni. Hê chângin a sawi dânin, chutiang atâna kohna khûn tak chu tâwpna huna Pathian mîte nuntawng tûr chu a ni ang. III. Thupuan 13 leh 14Thupui Ber Chu: Chibai bûkna Thupuan 13 leh 14-a thupui lo lang nawn fo chu: chibai bûkna chungchâng hi a ni. Hêng bung hnihah hian dragon, sakawlh emaw sakawlh lim emaw, chibai bûk thû hi vawi sarih a lang a (Thupuan 13:4, 8, 12, 15; Thupuan 14:9, 11). A 3

84 4 sawi ber pawh hi Setana leh a \anrualpui, thil pathum intêl khâwm chu niin, chûng chuan Pathian âia anni \angrual chu chibai bûk zâwk tûrin khawvêl pum pui an sâwm a. Pathian nunchang bâkah Ani chu khawvêl pumin chibai an bûk phû rêng a ni em tih chungchânga thu inchuh chu a sawi a. Chû chu lehkhabu hêng lai vêl bung thupui ber chu a ni. Thil lo lang chu, Thupuan 13 leh 14-a dragon leh a \anrualpuite chibai bûkna chungchâng \um sarih lai a lan laiin, Pathian chibai bûkna lam chungchâng chu \um khat chiah a lang thung a. Chû chu Thupuan 14:7-a Siamtu chibai bûk tûra kohna a ni. Chû chu hêng lai thuin a sawi tum ber pawh a ni bawk. Thupuan 13 leh 14 hi a bu thu lâilî tak a nih bawk avângin, Siamtu chibai bûk tûra kohna hi Thupuan bu pum pui thu sawi tum ber chu a ni. Chibai bûk tûra kohna pawh chu Thupêk Sâwma Sabbath thupêk (Thupuan 14:7; Exod. 20:11) nêna inzawm a nih bawk avângin, khawvêl tâwpna huna inbeihnaah pawh Sabbath chu thu inchuh ber a ni dâwn a ni. IV. Engtin nge Rorêlna leh Chanchin hâ (Thupuan 14:6, 7) an inkûngkaih? Thuthlung Thara, rorêlna leh chanchin \hâ hi an inzawm hnâi hlê mai a. A hmasa berin, Kraws-ah khân rorêlna chu lo thleng tawhin, Setana chu hneh a lo ni ta (Johana 12:31, Thupuan 5:5 10). Pahnihnaah, rorêlna sawina \awngkam leh Johana 3:18 21 leh 5:22 25-a chanchin \ha puânna hi a inzawm hnâi hlê bawk a. Chanchin \hâ puân a nihna apiangah, Kristan kraws chunga thil a lo tihsak tawh an chhân lêt dân behchhana rorêlna hmâa ding tûra koh an ni zêl a. Hê rorêlna hmâa ding tûra kohna hi sakawr chungchuâng palîte (Thupuan 6:1 8) leh zirlai 5-na sawi ber pawh a ni. Pathumnaah, tâwpna huna rorêlnaah chanchin \hâ kan hriat (Johana 12:48) kan chhân dân chu endik a ni ang. Thupuan bû hian rorêlna sawina \awngkam hi tâwpna hun atân a khêk tlat a ni (Thupuan 11:18, Thupuan 14:7, Thupuan 17:1, Thupuan 20:4).

85 V. Thupuan 13 leh 14 leh Thupêk Sâwmtea a phêk khatna Sakawlh chibai bûk thû sawinate (Thupuan 13:4, 8, 12, 15) hian Pathian dân phêk khatna a ni lo zâwnga (suâk) kalpuina ang zâwngin an sawi a. Thupêk pakhatna chuan Pathian chauh lo chu eng dang mah chibai bûk a phal lo va. Pahnihnain, mi lim/lem biakna a khap bawk a. Khawmual sakawlh erawh chuan leia chêngte chu chibai bûk tûra a lim/lem din tûrin a hrilh thung a (Thupuan 13:15). Thupêk pathumna chuan Pathian hming sawi nawmnah lo tûrin a ti a. Pathian sawichhiat kawngah sakawlh hi a namên lo ber mai (Thupuan 13:6). Thupêk palîna hi thuthlung chhinchhiahna, hming te, ram te leh Pathian rorêlna behchhan a a ni (Exod. 20:8 11). Chumi kalh chiah chuan, khawvêl hian sakawlh chhinchhiahna nei tûrin a ti vê thung (Thupuan 13:16, 17). Thupuan-a hênglai thû hian Pathian thupêkte chu thupuiah a nei a (Thupuan 12:17; Thupuan 14:12). Bung 13-naah, Thupêk Sâwma a phêk hmasâ chu sawi ber a, chûng chu Pathian nêna kan inlaichîn dân tûr târ lanna a ni. Sakawlh leh a \anrualpuite chuan chûng thupêk hmasa palîte kalh chiah chuan a suâk an kalpui vê a. Chutiang chuan vântirhkoh pakhatna thuchaha thupêk palîna (Thupuan 14:7; Exodus 20:11) a sawi pawh chu a thupêk suâk a din vê ta zêl a ni. VI. Vântirhkoh Pakhatna leh Thupêk Palîna Vântirhkoh pakhatna thuchah hian Thupêk Sâwma thupêk palîna kâwkin thil a sawi a. Chutiang a nihzia chu kawng thumin finfiah teh ang: 1) Thil tih \awngkâa sawi chhuahna inzûl tak chu Thupuan 14:7 leh Exodus 20:11-ah a chuâng a. A pahnihah hian hêng thû: siam vân lei leh tuifinriat hi a chuâng vê vê. A pahnihah hian chûngte Siamtu pawh chu sawi a ni bawk a. 2) Thupuan 14:6, 7-ah hian chhandamna chungchâng (Thupuan 14:6) te, rorêlna leh Thilsiamna thûte (Thupuan 14:7) a lang a. Chûng thupui pathumte chu Thupêk Sâwm phêk khatna thupui tho a ni (Exod. 20:2, 5, 6, 11). 3) 5

86 6 Thupuan hênglai thû vêlah hian Thupêk Sâwm sawina a chuâng nual mai (Thupuan 12:17; 14:7, 12, thupêk hmasa palî suâk din thû Thupuan 13-ah). Khawvêl mîte hnêna Pathian kohna hnuhnung chu thupêk palîna hmangin a ni. HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR ❶Engati nge tûnlai Kristian tam takte zîngah rorêlna thû hi thu lâr lo tak a nih tâk? Rorêlna hi hriat hrehawm leh râwng taka dân kenkawhna anga ngaih a ni ber a. Rorêlna hmun pumpelh chu kan duh tlângpui. Bible sawi dân erawh chuan, rorêlna chu Pathian mîten hlim taka an thlîr tûr a ni zâwk a. Khawvêl thil dik lo zawng zawngte siam \hatna hun a ni dâwn a. Khawvêl tâwpa rorêlna a awm loh chuan, khawvêlah rêl dikna a awm thei ngai lo vang. Bible-a rorêlna hi chu a \ha lam leh chhe lam a ni kawp a. Lâwmman inpêkna tûr leh sual tih rah sengna tûr a ni. Rorêlnaah chuan naupang hnêna tui in tûr pêk nên lam hriat reng a ni dâwn tih Isuan a sawi (Matthaia 10:42). Hê khawvêla thil \hâ, ngilneihna thil tih tâk zawng zawngten lukhâwng a nei dâwn! ❷Engati nge khawvêl tâwpna thil thleng tûrah Sabbath chu a pawimawh viau dâwn?kâr khata ni dang chuan eng danglamna tak nge a thlen theih ang? Pathian chuan thil ropui tak a tih rêng rêngin Amah hriat rengna tûr chu Sabbath-ah a dah \hîn a. Nisarihna-Sabbath kan serh hian Thilsiamna kha kan hre reng a (Exod. 20:8 11). Pathianin duhthlang tûra zalênna neiin min siam a, chû chu Amâ tân insênso thlâk tak a ni (hel thei kan ni sî a), chutiangin Amah leh mi dangte pawh hmangaih lêt thei pawh kan ni. Thupêk Sâwma Sabbath chauh ni lo vin, a vâi khân chû zalênna chu kan chên theih nâna duân a ni (Jakoba 1:25; 2:12). Tichuan Thilsiamnaa Sabbath thû pawh hian Pathian nungchang, hmangaihtu leh

87 7 zalênna min pêk duhtu a nihzia min hriattîr a, Aigupta bâwih a\anga zalênna (Deut. 5:15) bâkah, Pathianin A mîte chhandam tûra thil ropui tak a tihsakzia pawh min hriattîr bawk. Ani chu A mîte tâna khawngaih thei, namên lo taka thil thisak \hîntu a ni. Sabbath hian Kraws min kawhhmuh bawk a. Isua kha Sabbath nîin A thih leh thawhlehna inkârah thlânah a châwl a. Kraws chu Pathian nungchang târ lanna ropui ber a ni a, Sabbath hi chumi min hriat thartîr \hîntu chu a ni. Sabbath hian hma lam, tâwpna huna chhandamna min thlîr lâwktîr bawk (Heb. 4:9 11). Pathian rinchhantu dik takte tân chuan, Sabbath nî chu, chatuana lei leh vân huapa kan la chên tûr, sual laka chawlh hahdamna lo temlâwkna a ni. INSIDE STORY POWER TOOLS AND A BOAT By Andrew McChesney S EVENTH-DAY ADVENTIST-ten Russia ram laili lama hrisêlna thû zirtîr tûrin lawng an hmang a, chuta lawng captain chuan mei zûk a bânsan nghâl a. Russian khawpui kawtthlêr vêla sem tûrin naupangten Thupêk Sâwm an ziak bawk a. Beihpui thlâk inkhâwm neih pahin Ukraine khawchhak lama indona chhuah vânga in chhiate siam \hat nân hmanruâte an sem bawk a. Euro-Asia Division huâm chhûnga Adventist Kohhran mîte chuan rawngbâwl dân kawng thar dapin, tûnhma lama Soviet Union huâm chhûnga ram hrang hrangah chanchin \hâ an theih dân dânin an theh darh a, chutiang chuan member tihpun hluai hluai tumin theih tâwp an chhuah a ni.

88 8 Harsatna leh chona hmachhawn tûr a namên lo hlê chungin, Pathianin Total Member Involvement program hmangin hnâ nasa takin a thawk a, chû chu an division President Michael Kaminskiy pawhin a fak khawp mai. Adventist health professionals sawmpakhat lai chuan chawlhkâr hnih thangin Volga Luipui kama hmânlai Russian khawpuite an fang kuâl a. Hê luipui kam vêl hi khualzin mîten an tlawh nasa hlê \hîn a. Hetianga rawngbâwlna hmalatûte hi Russian non-governmental health organization niin, Adventistte pawh an hrisêlna thuchah ken, tui, ni-êng, taksa sâwizawi, leh chawlh bâkah, mei zûk bânsan tûra mîte zirtîrna nei tûrin an sâwm vê a. An chuânna lawngpû (captain) chu mei heh tak mai a ni nâin, chutiang class neih a ngaihthlâk zârah a mei zûk a sim vê hlauh mai. West Russian Union Conference president Ivan Velgosha sawi dân phei chuan, A mei zûk khû hian amah a bawh nasat lutuk vângin a hmêl pawh a hmuh theih loh deuhthâw hial \hîn a ni. Rawngbâwlna a lo tâwp dâwn meuh chuan a mei zûk chu a bânsan ta hlauh va, an lawng pawh chu smoke free zone a lo ni ta hial a ni. Adventist-ten hrisêlna chungchâng zirtîrna bûte pêin, a mei zûk chu sim hlen hmiah tûrin Isuan a \anpui thei tihte an hrilh nghâl a. Chû trip an neih hnû thla khatah pawh mei chu a zu leh ta lo, tiin Velgosha chuan a sawi. Novgorod-a Nizhny khawpuia sikul naupangten Pathian hmangaihna entîr nâna A dân an ziah chhuahte chu an sem hlawm a. Naupang pakhat chuan, Thupêk pathumna kan hriat reng a ngaih avângin Pathian chungchâng thuchhe lam kan sawi ngai lo, tiin a ziak a ni. Naupang dang pakhat pawhin, Mîte hian thil rûk chîn hi an bânsan phawt chuan, khawvêla ram hausa

89 ber kan ni thei ang, tiin a ziak bawk. Chutianga an thu ziak sem nân chuan naupang hote chuan khawpui fan chhuah nân ni ngâ lai an hmang a ni. Ukraine ram khawchhak lamah pawh, kohhran memberten a thlâwna electric thil an sem zârah mi tam tak chu beihpui thlâknaah an rawn inkhâwm a. Hmeichhiate pawh an rawn inkhâwm a, electric drill sem a ni dâwn tih an puân chinah phei chuan mipa lam rawn inkhâwm chu an pung hluai mai tih Ukrainian Union Conference president, Stanislav Nosov chuan a sawi a ni. Mipate hian an in chhia siam \hat nân hmanruâ an mamawh rêng a ni, tiin a sawi. Kâr hnih chhûng inkhâwm an neih laiin Ukraine khawchhak lam khawpui hrang hrangah thil inziahsiakna an neihpui \hîn a, a ti\ha ber hnênah drill nge bêl set thlengin duh an thlantîr \hîn a. Vawi sarih rawn inkhâwm chin chu ei tûr chi hrang hrang: maraconi te, sugar te leh thil mamawh dang dang khung khâwm an sem \heuh bawk a. Chutah chuan mi eng emaw zâtin baptisma an chang a ni. Total Member Involement hmang hian Pathianin thil ropui tak min tihsak a ni, tiin Kaminskiy chuan a sawi. 9

90 Zirlai Dang ZIRLÂI 11-NA MARCH 16, HEN I-NA: THLÎR LÂWKNA Châng thlan: Thupuan 15:4. Thlûr Bing Tûr: Thupuan 16 hian khawvêl hun tâwpa hremna pasarih (Thupuan 15:1) thû a sawi a. Hêng hremnaa tel chiah hian Bible-a Armageddon chu sawi a ni. Hmâwrhmuhna: Helai thû hi tâwpna huna Pathian mîte chu dârthlalang tuipui kama ding a, Mosia leh Berâmno hlâ, Tuipui Sen kân hriattîrtu chu sâin bul \an a ni (Thupuan 15:1 4). Tichuan, a tîra Kristâ rawngbâwl \anna ep zâwng taka, vân biak bûka Kristâ rawngbâwlna Pathian ropuinain, a chhuahsan avânga biak bûk lo ruâk ta chungchâng inlârna thû hmanga sawi \an a ni a (Thupuan 15:5 8; Exod. 40:34, 35 nên khaikhin la). Hei hi khawngaihna kawng khâr thû nên a inhnaih hlê. Vântirhkoh pasarihte chu indawta an berhbûte leia leih baw tûra hrilh an ni ta a ni (Thupuan 16). Zirlai Thupuite Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui hmâwrhmuhna min neihtîr: I. Pathian Mîte chu Hming Tam Taka Sawi An Ni A bûin a sawi hêng: A la bâng te, Mi 144,000 te, Mi thianghlim tihte hian tâwpna huna mîte chungchâng a sawi. II. Engati NgeAn Simphah Dâwn Lo Chunga Hrem An Nih Ang? III. Thupuan 16:12-a Eufratis Lui Entîrna Awmzia

91 2 IV. Thupuan-a Chanchin ha Pahnihte Vântirhkoh pathumte (Thupuan 14:6 12) leh Chungu pathum (Thupuan 16:13, 14) hi chanchin \hâa entîrna inkâwlkalh tak takte a entîr. V. Persia Mî Kura leh Thupuan Hnunglam Chanvê Ringlo mîte lal (Kura) khân Messia (Krista) a lo entîr. VI. Armageddon Awmzia Nuna Bel Tûr: Nuna Bel Tûr thû hian Thupuan-a Armageddon indona chungchâng sawiin, tâwpna hun atâna thlarau lam inbuatsaihna neih lâwk a sawimâwi. HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA Thupuan 15 leh 16 Hmâwhmuhna \hen I-na en la. ZIRLAI 11-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Pathian Mîte chu Hming Tam Taka Sawi An Ni He zirlai kaihhruaina bu kan zir zawh tâk chiahah khân tâwpna huna Pathin mi rinawmte chu Thupuan 12:17-ah A lal bâng, Thupuan 14:1-ah mî 144,000 tih an ni tih kan hre tawh a. Thupuan 14:1-a Joela 2:32 thû thâwi deuha sawi nawnna hian Johanan khâng mi, pâwl hnihte thuhmun angin a hmû tih a tichiang a. Thupuan bûa tâwpna huna Pathian mîte sawina chu thu chi hrangte ni mah se, anni chu pâwl khat tho an ni tih a chiang a ni. Mî 144,000 leh mipui nasa tak tihte hi inkalh niâwmin a lang a. Mahse, Zirlai kaihhruaina 6-na (thupui IV-na en la) chuan thlîr dân kawng hnih a awm thû a sawi a. Tâwpna huna Pathian mîte chu Thupuan 14:1-ah chuan mî 144,000 angin a sawi a, Thupuan 14:12-ah chuan mi thianghlimte tiin a sawi thung a; mahse, mi thianghlimte chu hun zawng zawng, a bîkin ni/kum 1,260 chhûnga mîte ni angin Thupuan 17:6 chuan a sawi a ni. Chutichuan, tâwpna huna Pathian mîte chu Thupuan bû hian thu chi hrang hrang: Mî 144,000 te, a la bâng te, mi thianghlim (Thupuan 14:12) tîtein a

92 sawi a ni. Dârthlalang tuifinriat kamah an ding a (Thupuan 15:2); an silhfênte an inbel a (Thupuan 16:15); anni chu koh te, thlan te leh Berâmno zuitu rinawmte an ni (Thupuan 17:14). II. Engati Nge An Simphah Dâwn Lo Chunga Hrem An Nih Ang? Tâwpna huna buainaa bumnate leh hripuite chuan Setana chungchâng thutak leh amah zuitûte chu a târ lang dâwn a (2 Thesalonika 2:10 12). Mi suaksualte tlan loh an nihnaah Pathian chu mawhphurtu a ni lo. Pathian khawngaihnain (Rome 2:4) emaw, tâwpna huna hripui emaw (Thupuan 16:9, 11, 21) pawhin simna lamah tû mah a hruai tawh dâwn lo. An kawng zawh mêkah chuan an thinlung an tikhauh deuh deuh a. Chuvâng chuan, mi suaksualte tihboral an nihna pawh chu, a tâwpah chuan Pathian chu châwimâwi a nihna tûr a la ni zâwk dâwn a ni (Thupuan 15:3, 4). Chhandam nih vê him lo dinhmunah mahni an indah zâwk a, chuvâng chuan Pathianin hreh tak chungin a kaltîr ta zêl mai a ni (Hosea 11:7, 8). Kum sâng (rorêl) hnûah pawh, Pathian nungchâng fiah taka an hmu tawh chungin, an nungchang an thlâk dâwn chuâng lo (Thupuan 20:7 10). Chatuan nunna nei vê tlâk lo an nihzia leh Pathian rorêl dân chu a dik ngêi a ni tih hripui khân a târ lang dâwn a ni. III. Thupuan 16:12-a Eufratis Lui Entîrna Awmzia Thupuan 16:12-a Eufratis Lui tih hi eng nge a awmzia? Hê thû hi entîr nei a ni tih kan hriat tawh chuan buaina tûr a awm tawh lo. Thupuan 17:1 hian hremna berbû pakhat chungchâng hmawrhmuhna min neihtîr a, chû chu tui nêna inkûngkaih thil a ni. Hremna hripui paruk sawina ni ngêi tûr a ni, a chhan chu tui chunga \hû hmeichhia kha Babulon a ni a (Thupuan 17:5), Babulon tui tam tak hian Eufratis Lui (Jeremia 51:13) a entîr a. Tui awmzia chu Thupuan 17:15-ah sawi fiah a ni tawh a. Châng 1-na tuite tih hi mipui te, pungkhâwm te, hnam te leh \awng te (ESV) sawina 3

93 4 a ni; \awngkam dang chuan, khawvêl pum puia sorkar leh ram thuneitûte an ni. Hêng thuneitûte hian, hun rei vak lo chhûng chu Babulon chunga an rinawmna an la lantîr dâwn a (Thupuan 17:3, 12, 13), tâwpna hunah chuan Pathian leh A mîte dodâl tûrin khawvêl pum pui \anrualna an la neihpui dâwn a ni. IV. Thupuan-a Chanchin ha Pahnihte Thupuan 14:6 12-a vântirhkoh pathumte hian khawvêl tâna thuchah hnuhnung chu an puâng a. Thupuan bu chhiartu tam takten an hmuh kân \hin chu, Thupuan 16:13, 14-a sawi angin chanchin \ha suâk chu an puâng vê dâwn tih hi a ni. Dragon te, sakawlh leh zâwlnei der (Thupuan 13-a Setana \angrual pathum) chuan an kâ \heuh a\angin chungû ni âwm tak thlarau bawlhhlawh an la tichhuak dâwn a ni (Thupuan 16:13). Châng 14-na sawi dânin, thêng chûngûte hi ramhuai thlaraute (NKJV) an ni a, chûng chu khawvêla mihring chênna tawh phawta lalte hnênah kal chhuakin, Armageddon indonaa tel tûrin an khâwm dâwn a ni (en tûr: Thupuan 16:16). Ramhuaite chu vântirhkoh sual tâte kha an ni a; chuvângin, vântirhkoh thianghlim pathumte chu, Pathian mî la bângte hmangin bung 14-a chanchin \ha dik chu an puâng a. Ramhuai suâl/(thlarau bawlhhlawh ) pathumte erawh chuan chanchin \ha suâk bung 13 leh 16-a mî chu an puâng vê thung a ni. Hêng chanchin \ha pahnihte hi khawvêl pum puia puan chhuah an ni vê vê a (Thupuan 14:6, 16:14). Hê chanchin \ha suâk hi 2 Thesalonika 2:9 12 leh Matthaia 24:24 27-ahte pawh lo târ lan tawh a ni. Khawvêl tâwpna huna buainaah hian Pathian Lehkhathû rinchhan lo zawng zawngte chu bumin an awm vek ang. V. Persia Mî Kura leh Thupuan Hnunglam Chanvê Thupuan 16:12-ah, Eufratis Lui kang chah thû kan hmû a. Babulon kha khatih laia an sorkar leh sipai hmunpui a nia (Jeremia 50:37, 38; 51:35, 36), khawchhak lam a\anga lalte lo kal nân buatsaih a ni. Hemi chungchâng tâwitêa sawina hian Lal Kura sipaite

94 chu Babulon hmâr lam leh khawchhak lam a\anga an lo thawh kha min hriattîr a. A hnuaia engineer-hote chuan hmun hniam leh deuh zawng chhuakin, Eufrates Lui luân dân chu an sawn a, a sipai rualte chu lui kam a\ang chuan khawpuiah an lût ta a ni. Chutianga lui luan sawnna tûr nî atân chuan khawpui chhûnga an ruâi pui \heh nî tûr chu an ruât diam a. Kura sipaite chuan râlvêngtu sipaiten rûi lutuk chunga lui kam vêla kulh kawngkhâr an khâr lote chu an hmû a. Chûng a\ang chuan khawpui kawthlêr panin an lût ta hum hum a, khawpui chu an lâ a, an rorêltu, Belshazzara (Daniela 5 sawi dânin) chu an that a. Chumi hnû thlâ leh kumah, Kura chuan Israel mî, hmun hrang hranga la awm chhunte chu Jerusalem khawpui leh a tempul din \ha leh tûra hâwng tûrin a fuih a. Thil kal dân kha han chîk nawn leh deuh teh: Thuthlung Hlui hunahte, Persia Lal Kuran Eufratis Lui a lo tikang chat a, chû chu Babulon a hneh a, Israel mîte a chhuah zalên theih nân a ni. Hei hian Thupuan bu tâwp lam tân lungphûm a phûm tih a chiang tâwk hlê. Thupuan bû-ah, tâwpna huna Eufratis Lui tuite lo kang chatin, tâwpna huna Kura (khawchhak lam a\anga lal lo kal tûrte) tân kawng a hawng dâwn a, chû chu tâwpna huna a mî Israelte chhanchhuak tûra Babulon chu titlâwm tûrin a ni! Armageddon indona tih pawh hi Thuthlung Hlui huna Kuran Babulon tlâwmna an rawn thlen behchhana sawi a ni. VI. Armageddon Awmzia Armageddon tih thû hi a takah chuan Grik \awnga Har- Magedon a ni. Thupuan 16:16 hian a thumal hi Hebrai behchhan a ni tih a sawi fiah a. Hebrai \awngin har tih chu tlâng tihna a ni. Chuvângin Armageddon tih awmzia chu Meggido Tlâng tihna a nih chu. Harsatna awm ta chu, khawvêla Meggido Tlâng hming pû a taka awm sî lo chu a ni. Meggido tuite chu a awm a (Rorêltûte 5:19), Megiddo phai ruâm te (2 Chron. 35:22), leh Megiddo khawpui (1 Lalte 9:15) te chu a awm. Mi \henkhat chuan Insâmna tlâng tihna angin an ngai a (Zakaria 12:11), a nih loh le punkhâwmna tlâng ti angte pawhin (Isaia 14:13, ESV). 5

95 6 Anchor Bible Dictionary chuan Har-Magedon hrilh fiahna \ha ber chu, tui, phairuâm leh Megiddo khawpui chunga tlâng lo lawr Karmel Tlâng nêna hmehbelin a ni tiin a sawi a. Chû tlâng chu Elijan vân a\anga leia mei ko thlâa Pathian dik a târ lanna hmun kha a ni (Thupuan 13:13, 14). Khawvêl chanchin tâwpna hunah chuan, Pathian dik (Thupuan 4, 5) leh \angrual pâwl suâk (Thupuan 16:13, 14) te; vântirhkoh pathumte (Thupuan 14:6 12) leh chungû niâwm tak thlarau bawlhhlawh pathum kâra inentîrsiakna a awm dâwn a ni. Intihsiak tâwpnaah chuan, mâichâm dik lo zâwk chungah pawh mei kohthlâk a la ni hial dâwn (Thupuan 13:13, 14); mahse, Pathian dik ngê ngê chu a la dingchang zâwk dâwn a ni (Thupuan 15:3, 4). HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR ❶Armageddon indona thû-ah hian (Thupuan 16:13 16) inringa thawmhnaw inbel rengte tâna malsâwmna thû a awm (Thupuan 16:15). Zirlai 3, thupui V-ah khân, Thupuan 3:18 behchhana Kristan Laodikei hnêna vaulâwkna thû a sawi kan hmû a. Chuvângin, Laodikei kohhran leh Armageddon behchhanin tâwpna huna Pathianin khawvêl a kohna hnungin inzawmna a nei tih a chiang a. Tâwpna huna buaina lo thleng tûr paltlang tûrin kohhran chu a inpeih lo hlê mai a; mahse, Isuâ min ngaihsakna zârah chû chu hneh a la ni ang (Thupuan 3:21). Hê thû hi tûnlaia Pathian mîte tân hian vaulâwkna leh fuih phûrna a ni ngêi tûr a ni. ❷Tâwpna hun ngaihtuahin, Johanan Thuthlung Tharchâng khat lekah (Thupuan 16:15), a ngenna chi hrang hrang a fawm khâwm a. Rûkrû angin ka lo kal dâwn (NASB) tih leh Inringa awm chu a eng a thâwl e (NASB) tih thu pahni hian Isuâ thusawi (Matthaia 24:42 44, Luka 12:37 39) leh Paula ngenna (1 Thesalonika 5:1 6) min hriat chhuahtîr a. Hêng châng thumte hi Isuâ lo kal lehna atâna lo inpeih thû vek a ni. Hêng thûte Armageddon indona thu lai taka

96 7 chuâng hian, tûn hi vaulâwkna thu ngaihven \ha a, chêt chhiatna pumpelh theih hun a ni tih Thupuan hian a sawi chiang hlê. Kan thinlung, ngaihtuahna leh nungchang invên \hat hi thlarau lama kan tih mâkmawh chu a ni a bumna leh tihduhdahna eng pawh hmachhawn ilang kan rinawm tlat reng tûr a ni. Chhel tak nih leh thlarau mit vâr neih nâna Isuâ thû te Paula thurâwn leh Laodikei hnêna Isua thuchahtea inkulh ngheh a ngai. Tûnah hian thlêmna chi hrang hrang kâra rinawm kan thlang dâwn a nih chuan, tâwpna huna indona râpthlâk zâwk atân buatsaihin kan awm thei dâwn a ni. INSIDE STORY MOSES-A LEH ZIMBABWE POLICE By Andrew McChesney K UM 26-a upa missionary chuan Zimbabwean police officers 50 laite chu a n thlîr vang vang a. Anni hi mipa leh hmeichhia uniform mâwi taka inthuam, Bulawayo khawpui lûn lai taka parade hmuhnawm tak neite chuan an hnêna thuchah sawi tûrin an lo nghâk mêk a. Global Mission pioneer, Emmanuel Msimanga chuan Zimbabwe rama bial hausa, khawpui lian ber dawttu awmna hmuna mîte hnênah Mosia chanchin hmangin thusawi a \an a. Mosia kha Aigupta rama awm a ni nâin, Hebrai mî a ni tih a inhre reng a. Mosia chuan, Aigupta rama awm ni mah ila, Aigupta mî chu ka ni chuâng lo. Chuvâng chuan hê ram mîte anga ka awm vê kher pawh a ngai lo a ti a, tiin a n sawi vê a. Emmanuela chuan a thusawi ngaihnawm ti taka lo ngaithlatûte chu a n melh a. Mi \henkhat chuan dik lo takin hausakna an ûm a. Nangnî erawh chuan chutiangin ti vê suh ang che u. Khawvêl sual taka chêng ni mah ila, fel taka nun tum ang che u, tiin a chah a.

97 8 Emmanuel-a hi kum 2017-a Bulawayo khawpui dâia awm Solusi University-a theology zir chhuak a ni a. Kristâ chanchin hrilhna tûr remchâng hun \ha tak a nei a. Global Mission pioneer a nih angin police officer te, sorkar hnathawk te, university zirlai chûng lai bial vêla awmte hnêna Pathian thu hrilh theihna remchâng a zawng \hîn a. Chutianga a n dîl tawp chuan minit 30 chhûng thuchah sawi theihna tûr remchâng chu an lo pe vê zêl bawk a. Emmanuel-a chuan training la mêkte hnênah chuan Mosia chanchin hrilh tûr a la ngah mai. Mosia chuan sual nawmna rei lo tê chêna nun âi chuan, Israel mîte nêna hrehawm tuâr chu a thlang zâwk a, tiin a n sawi a. Chutah Hebrai 11:24-25 kêuvin, a chhiar a: Rinnain Mosia chuan a lo puitlin hnû khân, Faraoa fanûa fapaa vuah nih chu a duh lo va, hun rei lo tê atâna sual nawmna chen âi chuan, Pathian mîte nêna hrehawm tuâr chu a thlang zâwk a, tiin. Police officer-te chuan Emmanuel-a hnênah chuan lâwmthu an sawi a. Pakhat chuan, Hetiang thuchah hi kan mamawh tak a ni. Kan hriat châk zâwng vak chu a ni lo maithei a, mahse kan hriat \ûl tak chu a ni sî a ni, a ti a. Pakhat dang chuan, Inzilhna leh inkamkhatna thû chu a ni ngêi a. Pathianin mal min sâwmsak hlêin ka hria, a ti vê bawk a. Emmanuel-a chuan Bible Râlchhân chhâng tûrin an hmingte a lâksak hlawm a, an zâin lehkhabu pakhat a pe \heuh bawk a. Baptisma chantîr tûra ngenna siam chu an awm hauh lo, mahse an thinlung lamah Pathian Thlarau Thianghlimin a thawk tih chu chiang takin a hre thung a. Global Mission pioneer hnâ thla hnih a thawh hnûin, a biala university zirlai pangâin baptisma an chang hman a ni.

98 Emmanuel-a chuan rawngbâwl chhunzawm zêlin, felna lam thû sawi hi a châk hlê mai \hîn a. Mosia ang khân, dikna \anin kan ding fo tûr a ni, hlemhlê taka che tûra nawrna hunte pawh kan tawng ang, mahse kan rinawm tlat tûr a ni, tiin a puâng \hîn. Kum 2015 Thirteenth Sabbath Thawhlawm \um khat kha Solusi University hmuna cafeteria chu a lêta tihlenna tûrin a kal a, seat 500 awmna kha 1,000 \hut theihna a ni ta a ni. 9

99 Zirlai Dang ZIRLÂI 12-NA MARCH 23, HEN I-NA: THLÎR LÂWKNA Châng thlan: Thupuan 17:14. Thlûr Bing Tûr: Thupuan 17 leh 18 hian tâwpna hun, khawvêl chanchin khârna huna Babulon tlâwm tûr thû a sawi. Hmâwrhmuhna: Thupuan 17 hian hmeichhia, nawhchizuar ropuiin (Thupuan 17:18) a entîr, tâwpna huna Babulon dinchhuah leh tlûk thû a târ lang a. Thupuan 18 pawhin Babulon tlâwmthû bawk a sawi a; mahse, hetah hi chuan khawpui ropui (Thupuan 18:10, 16, 18, 19) tiin a sawi thung. Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui hmâwrhmuhna min neihtîr: I. Tâwpna-Huna Khawvêl Huâp angrual Pathumte Thupuan-in tâwpna hun entîrna a hman hrangte zîngah, khwvêl pum huâp, \angrual pathumte \anrualna tûrte chu: 1) sâkhuana, 2) sorkar emaw sâkhaw tih bîk nei lo sorkar chakna, leh 3) mi thianghlimte pâwla insiam chu a ni. II. Inlârna leh Sawifiahnate Danglamna Chu Inlârnaah chuan zâwlnei chu eng hunah pawh, khawi hmunah pawh hruai an ni thei a; mahse, inlârna sawi fiahna erawh chu zâwlnei hun leh hmun thlîrna a\anga pêk a ni \hîn.

100 2 III. Thupuan 17:10-a Lal Pasarihte Târ lanna Thupuan 17:10-a lal pasarihte chungchâng man thiam tûrin, lal parukna hun chhût hmasak a ngai. IV. Thupuan 17 Thil Sawi Chungchâng Thupui I-na êngah tâwpna-huna thil thlengte khaikhâwm a ni. Nuna Bel Tûr: Nuna Bel Tûr tih hian, Babulon chhuahsan tûr a ni tih thuchah an la hriat rih loh avângin kohhran leh pâwl danga Pathian mi rinawm la awm tam takte chu eng tianga en tûr nge kan nih min zirpui a. Chû bâkah, Thupuan 12 leh 17-a hmeichhiate inanna leh danglamnate min enpui bawk dâwn a. Isuâ lo kal lehna atâna Pathian mîte chu lo inpeih tûrin a ti bawk dâwn a ni. HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA Thupuan 17 leh 18-ah, Babylon-in mi thianghlimte a donaah (Thupuan 17:6) khawvêl sorkârte thlâwpna a dawng tih a sawi a, mahse Babulon chu beih rawnin, an tichhe dêr a (Thupuan 17:16). Thupuan 18 hian khawvêl thuneitûten chutiang an lo tih tâk avânga an inchhîrna kawng thum a sawi a (Thupuan 18:9 19). Babulon tlâwmna chu khawvêlin an sûn laiin, mi thianghlimte lâwmna a thlen thung sî a ni (Thupuan 18:20). ZIRLAI 12-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Tâwpna-Huna Khawvêl Huâp angrual Pathumte Thupuan ah hian tâwpna huna thuneitûte leh pâwl sawina mak chi hrang hrang a chuâng a. Mahse, chîk taka kan bih erawh chuan, hêng thil chi hrang mak tak takte hi thil thuhmun sawina tho a ni tih a chiang a. Entîr nân, sakawlh lu pasarih pawh chu tlâng pasarih leh lal pasarihte titea sawi a ni a (Thupuan 17:9, 10). Chutiangin, nawhchizuar ropui (Thupuan 17:1) tih pawh chu hmeichhia sakawlh chunga chuâng (Thupuan 17:3) tih te leh, Babulon Khaw Ropui (Thupuan 17:5) tî tea sawi a ni. Zirlai 11

101 (thupui I-ah) khân Pathian mîte hming chu chi hrang hrangin Thupuan bûin a sawi tih kan lo hre ta bawk a. Hêng bungtea chutiang sawina hrang hrangte pawh chu, khawvêl tâwpna huna lo la lang tûr khawvêl pum huap thil pathum \angrual pâwl ropui tak nên zawm theih vek a ni. 1. Pathian leh A mîte dodâl tûrin khawvêl pum huap sâkhaw pâwl ropui tak \angruâl a lo ding a. Chû \angrual pâwl chu hming hrang hrang: Babulon, nawhchizuar ropui, khaw ropui, leh sakawlh chunga chuâng hmeichhia tîtea sawi a ni. 2. Khawvêl pum huap sâkhaw tih bîk nei lo, sorkar leh sipai chakna thuneihna \angruâl pâwl ropui tak a lo ding a. Hê \angrual pâwl pawh hi Thupuan hian hming hrang hrang: mihringte chênna khawvêl pum puia lalte (Thupuan 16:14), hnamte khawpui te (Thupuan 16:19), lei leh leia chêngte lalte (Thupuan 17:2), sakawlh (Thupuan 17:3), lu pasarih te, tlâng pasarih te, lal pasarih te (Thupuan 17:9, 10), leh ki sâwmte (Thupuan 17:12, 13) tîtea sawi a ni. Hêng khawvêl thuneitûte hi an âi chu Thupuan 18-a lalte (Thupuan 18:9), sumdâwngtûte (Thupuan 18:11), leh tuifinriata zin mîte (Thupuan 18:17) tih hian an âi an awh a ni. 3. Tâwpna huna khawvêl pum huap mi thianghlimte \angrual pâwl pawh awmin, chû pawh chu hming hrang hrang: chhinchhiah tawh te (Thupuan 7:1 3); mî 144,000 te(thupuan 7:4 8); a la bâng te (Thupuan 12:17); mi thianghlim te (Thupuan 14:12); an silhfên inbel te (Thupuan 16:15); leh koh te, thlan te, leh Berâmno a kalnaa rinawm taka zuitûte (Thupuan 17:14) tih an ni. Thupui IV-naah, khawvêl tâwpna huna hêng \angrual pathumte chungchâng kan la sawi zui zêl ang. II. Inlârna leh Sawifiahnate Danglamna Chu Khawvêl tâwpna hun hrilh lâwknaah, inlârna thûte leh a hrilh fiahna danglamna hi a pawimawh a. Inlârnaah chuan, zâwlnei chu vân lam khawvêl zâu chenin khawiah pawh, en hunlai pawhin a kal 3

102 4 thei a. Thil thleng a hmuhte pawh chu an hunlai leh hmuna thleng a ni kher lo thei bawk a. Mahse inlârna chu a hnûa hrilh fiah a nih chuan, a hrilh fiahna chu zâwlnei hun, hmun leh dinhmunte hmanga tih a ni ta \hîn a ni. Entîr nân, Daniela 2-ah, Nebukadnezzara chu a inlârna hmuhah khân amâ hun a\anga khawvêl tâwp thleng entîrtu milim kha a hmû a, lung kha tlâng lian takah changin, leilung pum pui a luah khat a nih kha (Dan. 2:31 36). Danielan chû inlârna a hrilh fiah erawh kha chu, Nebukanezzara hun leh hmun nêna inmil tak a ni thung a. Ngaihsual theih ruâl lo tûr khawpa chiangin, Nang hi a lû rangkachak chu i ni e (Dan. 2:38, NKJV) tih a ni. Nebukadnezzar chu i hnûa (Dan. 2:39, NKJV) lalram lo ding tûrte chu indawta hrilh a ni zui ta bawk a. Daniela 2 ang bawkin, Daniela 7-a khawvêl tâwpna hun chungchâng hrilh lâwkna pawh bung hniha \hen a ni a: Inlârna (Dan. 7:2 14, 21, 22) leh tâwpna huna thil thleng tûrte nên lama inlârna hrilh fiahna; hrilh fiahnaah chuan inlârna chu Daniela mîte tâna hma lam hun thil paltlang tûr a la ni dâwn tih sawi chian nghâl a ni (Dan. 7:17, 18, 23 27). Chutiang bawk chu Daniela 8 leh Zakaria 4-ah pawh hmuh tûr a awm. Zâwlneite khân inlârnaa an thil hmuhte kha an hre thiam bîk mai lo tlângpui ni âwm a ni. An thupuân chu man thiam tûr chuan hrilh fiahsak an ngai \hîn. Chû hrilh fiahna chu zâwl tân pawha hlâwkpuiawm tûr a nih avângin, amâ hun, hmun leh dinhmun a hmuh dân behchhana pêk a ni rêng a ni. Chutianga tih dân hmang zuia hrilh fiah chu Thupuan 17:7 11 hrilh fiah nân pawh tih dân tûr a nihzia thupui III-naah kan la hmu dâwn a ni. III. Thupuan 17:10-a Lal Pasarihte Târ lanna Thupui II-na khân Thupuan bu pum puia thil khirh khân ber ching fel thei tûrin kawng min sahsak tawh a. Thupuan 17:10-a lal pasarihte hi tûte nge ni? Indawt fel tak chu an ni nâin, eng

103 tika \an tûr nge ni a, vântirhkohin a sawi fiahnaa pakhat chu a tih hi engtika lo ding tûr nge ni? Johana hun laia thuneitu a ni nge, tâwp tak takna huna mi tûr nge, khawvêl chanchin khawi lai emawa thleng tûr zâwk? Ngaih dân lâr tak pakhat chu, lal pasarihte tih hi pope indawt chho pasariha bel a ni. Chûng indawt chhote chu kum 1929-a Mussolini-an kohhran hnêna Vatican City chunga thuneihna a hlan lêt leh a\anga \anin, khawvêl tâwp thleng pope hnuhnung ber thlengin. Hetiang ngaih dân ang hi chuan tûna pope \anglai hi a hnuhnung ber a ni dâwn nge, a dawt leha mi tûr tih ngaihtuahna min neihtîr a. Chutianga tihna chuan hun bithliahnaah a hruai \hîn. Thlîr dân pahnihna, Seventh-day Adventist mi thiamte zînga lâr tak chu niin, ( one is of Thupuan 17:10-a pakhat chu ) hei hian lal parukna hun chu kum 1798 a\anga 1929 thleng, pope lalnain thuneihna tak tak a neih loh lai a kâwk a. Chutiang chuan lal pangâ tlu tâte tih pawh chuan khâng: Babulon te, Persia te, Greece te, Rome te leh hun laitâ chhûnga pope hote kha a kâwk a. Pakhat lo la awm tûr tih hun pawh chu kohhranin thuneihna mûmal a neih lo lai hun a ni a. Lal pasarihna tih chu tûn hun, Vatican thuneihna dinthar leh hun hi a ni. Mahse a chunga thupui II-na khân chûng ngaih dân pahnihte chu bel a rem lo angin a sawi sî a. Inlârnaah khân lal pasarihte chungchâng a lang vê lo va (Thupuan 17:3 6); inlârna hrilh fiahnaa a chuâng a ni (Thupuan 17:7 18). Chutichuan lal emaw lalram pakhat tih pawhin awmzenei tûr chuan, Johanan inlârna a hmuh hun lai khân a awm ngei tûr a ni. Pakhat chu tih hi Johana hun laia pagan Rome Lalram (chû chu a parukna) lo ni ta se, lalram pangâ tlâwm tâte chu Thuthlung Hlui huna khawvêl lalram ropui tak tak: Aigupta te, Assuria te, Babulon te, Persia te leh Grik lalram a ni ang a. Lalram pasarihna pawh chu Hun Laitâ chhûnga Roman pope thuneihna niin, lalram pariatna (Thupuan 17:11), pasarih zînga pakhat pawh chu Pope thuneihna dinthar leh tâk, Thupuan 17-a Babulon a tih chu a ni ang a; chutah chuan Setana 5

104 6 lam\ang pathum \angrual zînga pahnih, dragon milembiakna/ thlarau biakna leh zâwlnei der Protestana kalsual) chu an tel ang. Hê khawvêl huap, khawvêl sorkarte thuneihna sakawlh sen chunga chuâng Babolon tih hi hma lam huna thleng tûr a la ni rih a ni. IV. Thupuan 17 Thil Sawi Chungchâng Thupui I-naa kan hmuh tâk ang khân, tâwpna huna khawvêl huap thil pathum \angruâl pâwl lo ding tûr a awm a: Mi thianghlim insuihkhâwm pâwl, Babulon a\anga lo chhuakten an rawn zawm vê tâk avânga a la bâng lo lian ta viau te; sâkhaw pâwlte insuihkhâwm leh, khawvêl sorkar thuneihna insuihkhâwm pâwl chu a ni. A hnuhnung pahnihte hi chu a la bângten khawvêl pum puia chanchin \hâ an puân chhuahnain a cho chhuah pâwl lo ding tûrte an ni (Thupuan 14:6, 7; Thupuan 18:1 4). Vântirhkoh sual (ramhuaihote) thâwkkhum chanchin \ha suâk (Thupuan 16:13, 14) hmangin, Babulon (Setana \angrual pâwl [Thupuan 16:19]) chuan khawvêl sorkar thuneitûte chu lam\angah siamin (Thupuan 16:14, 16); sakawlh chungah a chuâng a (Thupuan 17:2 7). Hun rei lo te chhûng chu, chûng sâkhaw \angrual pâwlte chuan khawvêl sorkar thuneitûte chunga thuneihna hmangin mi thianghlimte chungah an thinrimna chu an hrithla dâwn a ni (Thupuan 17:6, 13:15 17). Mahse, Eufratis kang chat (Thupuan 16:12) khân Babulon nawhchizuar an thlâwpna zawng zawng hnûkkîr a, amah bei lêta an tihboral dêr tûr chu a entîr a ni (Thupuan 17:16). Pathianin tâwpna huna a mî la bângte chu chhiatna lakah a hum dâwn a (Thupuan 17:14). Babulon tlâwm hnû, Isuâ lo kal leh hunah, khawvêl sorkar thuneitûte tâwpna pawh a thleng vê dâwn a ni (Thupuan 19:17 21). HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR Tâwpna hun chungchâng ngawt sawina a nih angin nuna bel tûr thil lâk chhuah pawh a harsa hlê mai. Hêng rawtnate hi a sâwtpuiawm mai thei e:

105 ❶Pathian mi a la bâng rinawmte kan ni tih kan inhria a, chutih laiin, Babulona A mi rinawm la châm mêkte kochhuak tûra koh (Thupuan 18:4) kan nihna hi eng angin nge i ngaih? Tâwpna huna Babulon hian pâwnlam lan dânah chuan Kristian hmêl a pû tih hriain, tâwpna huna Pathian dodâltu ber a ni dâwn tih hi chu kan ngaihhaih chuâng tûr a ni lo vang. Sâkhaw hruaitûte leh \hahnemngaiten Isuâ rawngbâwlna an dodâl laiin, chûng mîte zînga mi malte erawh chu khawngaih-lainatna nên a en tho mai (Luka 6:15; Marka 12:28 34). ❷Thupuan 12 leh 17-a hmeichhe chungchâng sawina a\ang khân eng thil nge kan zir chhuah theih ang? Hêng bunga târ lan hmeichhiate kha inannate pawh a awm. Sâkhaw lam an entîr vê vê a (Babulon nawhchizuâr khân Kristian sâkhaw kalsual a entîr). Mahse bung 12-a hmeichhia khân khawvêl chanchina Pathian kohhran rinawm, kum 1260 hun chhûng leh hmeichhe thlah la bâng rinawm chu a entîr. Johanan mak a tih (Thupuan 17:6) chu tâwpna huna Pathian leh A mîte dodâla beitu chu hmeichhia tho a ni kha a ni! Isua zuitu zawng zawngte chu harhfîm, ngaihtuahna nei mî an ni tûr a ni. Pathian zui zêla kan inngaih lai hian, chapona leh luhlulna hian chhiatna lamah min hruai thei a ni (Johana 16:2). 7

106 8 INSIDE STORY EVOLUTION CHUNGCHÂNG NGAIHTUAH NAWNIN By Andrew McChesney TAN HUDSON chu kum 19 a nih a, University of California-a San geology professor-in Pathian a ring tih a puân vângin a khawvêl chu a letling thlawp a ni ber mai. Chû thupuan chuan zirlaite chu a nghawng nasa hlawm hlê mai a, zawhna zawh tûr pawh an ngah char char hlê a ni. Hê professor hi Pathian a awm a, ani chuan evolution hmangin thil a siam tih ringtu niin, kan chênna Lei pawh hi kum maktaduaih tam tak chhûnga lo insiam chho hret hret a ni tih ringtu a ni bawk. Chû ngaih dân chuan Stan chu a dek na hlê mai a, science zir pawh chu a fuh lo zo dâwn ta emaw a ti hial a. Engtin nge professor chuan Pathian chu awma a rin sî chuan, pawimawh bera ngai lo va, pawimawh nêp deuh zâwk anga a chan theih sî le? Engtin nge engkim tithei Pathian chu thihna hnâr pawh a ni dâwn sî tiin a rilru ngaihtuahna a buai hlê bawk a. Theistic evolution zirtîr dân chuan thihna hi atîra Pathian thil ruâhman a ni tel tlat mai. Kum maktaduaih tam tak chhûngin thilsiam leh nungchâ inthlah chhâwng zêlte an thi zêl ang a, leilung luah tûrin an inthlah thar zêl bawk ang tiin an ngai a ni. Mahse Stan-a rilrû chu chuti lutukin a buai lohna chhan a awm a, chû chu scientist-te hian inhniâlna nasa tak tihchhuah âi chuan evolution chungchângah rilru inhawng taka zawhna siam kâwi lo vin an pawm vê mai bawk a ni tihte a hria a. Ani pawh hian inhnial vêl chu a duh loh avângin university chu a bânsan ta zâwk a ni. Thla ruk a liam a, ni khat chu Stan-a chênpui, David L chuan a \hianpa chu Bible a dîl a. Stan-a chuan pakhat chu hmûin, vaivut kâite a n bêng fai thawk thawk a, chhiar tûrin David-a chu a hlân ta a ni. Chutianga a \hianpâin Bible a chhiar a hmuh chuan a awt rilru ta viau mai a, ani pawh chuan a chhiar \an vê ta a ni. Hun eng emawti hnûah, Stan-a chu a \awng\ai ta a. A khum kianga \hing\hîin, LALPA duh tak, ka \hianpa David-a nên hian

107 hmuh duhin kan zawng mêk che niin ka hria. Khawngaih takin min \anpui ang che, tiin a chham a. Stan-a sawi leh dânin, Khâ dîlna kha vânin a ngaihthlâk \awng\aina thiltithei ber a ni hiâl âwm mang e, tih a ni. Kâr lo awm chho zêlah Pathian chu a lian ta tulh tulh mai a, dîlna tlâwm tê kha A chhâng a ni. Entîr nân, \um khat chu Stanan David-a hnênah, Hawh kan \hutthêng (sofa) hi i hralh ang, tiin rawtna a siam a. Kâr lohah kawngka kik rî an hre zui nghâl a. An \henawm lawka mî chuan, Lo ngâwi lawk teh u, sofa hralh tûr hi in lo nei mial lo maw? tiin a rawn zâwt nghâl chat mai a ni. Stan-a chuan, Hetiang ang deuh thil hlimawm tak tak tawn kan ngah ta mai a. Pathian chu A awm ngêi a, min hmûin kan nunah a lo che nasa hlê tih kan hria a ni, tiin a sawi. Stan-a chu Adventist pastor lo ni ta in, kum 38 lai California, Idaho leh Washington bialah te a thawk kual hman a. Science a ngainatna chu a hloh ngai chuâng lo va, ani chu Hope Channel leh 3ABN channel lama Pathianin Chawlhkâr khat, Niruk chhûngin thil a siam a ni tih uâr taka sawi \hîntu a ni. Tûnah chuan Washington biala Ridgefield hmuna North Pacific Union Conference s Creation Study Center director a ni ta. Ani chuan, Adventist-te hi Pathianin ni ruk chhûngin khawvêl a siam tih ringtu kohhran awm chhun kan ni ta a, chuta ka lo tel vê thei hi ka inchhuâng hlê a ni. Lei leh vân te, tuifinriat leh tuihnâte Siamtu Pathian chungchâng tlângâupui hi kan kohhran dinchhan tak pawh a ni rêng a. Vântirhkoh pakhatna thuchah chungchânga thuchah la ziah zui zêl pawh hi ka duh hlê a ni, tiin phûr takin a sawi \hîn a ni. 9

108 Zirlai Dang ZIRLÂI 13-NA MARCH 30, HEN 2-NA: THLÎR LÂWKNA Châng thlan: Thupuan 21:5. Thlûr Bing Tûr: Thupuan hi Isuâ lo kal leh dâwn \êp leh lo kal vêl laia thil thleng (Thupuan 19) sawinain bul\an a ni a, chutah chhiartûten chû hun bâka thil thleng tûr: kum sâng chhûng (Thupuan 20) a\anga chatuan hun (Thupuan 21, 22) ziârâng an hriat theihna tûr pawh a chuâng. Hmâwrhmuhna: Thupuan bu bung hnuhnung palîte hian Isuâ Lo Kal Leh dâwn, chu mi chhûng leh chu mi hnûa thil thleng tûr chungchâng fiah leh chipchiâr takin min hrilh a. Bible hmun dangah kum sâng kâwk sawi thâwina chu a awm tho laiin (1 Korin 15:20 22; Isaia 26:19 21), hêng Thupuan bungte hi chuan an sawi chiâng zual a ni. Kum 1,000 chungchâng hi Isuâ Lo Kal Lehna leh hê leia a lo kal vawi thumna leh lo kal hlenna tûr inkâra thleng tûr a ni. Zirlai Thupuite Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui hmâwrhmuhna min neihtîr: I. Pathianin Khawvêl Hlui A Chei\ha Dâwn Nge A Thar A Siam Dâwn? II. Babulon Tlâwmna leh Chhinchhiahna Pangâna Inlaichînna III. Kum Sâng (Rorêl) Thlîr Dân Kawng Thum IV. Chatuan Hun Chu A Ninawm Dâwn Em? Pathian Mîten Eng Nge An Tih Reng Ang? V. Jerusalem Thar Hrilh Fiahna Behchhante

2018千字冲关初级组词汇_拼音_B字库

2018千字冲关初级组词汇_拼音_B字库 1. 阿姨 ā yí 2. 爱好 ài hào 3. 安静 ān jìng 4. 安全 ān quán 5. 安排 ān pái 6. 按时 àn shí A B 7. 爸爸 bà bɑ 8. 办法 bàn fǎ 9. 办公室 bàn gōng shì 10. 帮忙 bāng máng 11. 帮助 bāng zhù 12. 包括 bāo kuò 13. 保护 bǎo hù 14. 保证 bǎo zhèng

Chi tiết hơn

Microsoft Word - 千字冲关词汇B_2015_拼音.doc

Microsoft Word - 千字冲关词汇B_2015_拼音.doc 共 400 个词汇 A 1. 矮小 ǎi xiǎo 2. 奥运会 ào yùn huì B 3. 白天 bái tiān 4. 班级 bān jí 5. 半天 bàn tiān 6. 傍晚 bàng wǎn 7. 宝贵 bǎo guì 8. 备注 bèi zhù 9. 悲痛 bēi tòng 10. 背后 bèi hòu 11. 比赛 bǐ sài 12. 毕业 bì yè 13. 标准 biāo

Chi tiết hơn

GIAO DỊCH TRỰC TUYẾN TRÊN VNCS HOME TRADING VNCS HOME TRADING 越南建设证券股票交易系统网页版

GIAO DỊCH TRỰC TUYẾN TRÊN VNCS HOME TRADING VNCS HOME TRADING 越南建设证券股票交易系统网页版 GIAO DỊCH TRỰC TUYẾN TRÊN VNCS HOME TRADING VNCS HOME TRADING 越南建设证券股票交易系统网页版 1. Bảng mô tả Thuật ngữ viết tắt 术语缩写表 Viết tắt 缩写 Mô tả 对应词 CTCK Công ty chứng khoán 证券公司 KH Khách hàng 客户 TK Tài khoản 账户

Chi tiết hơn

南加州中文學校聯合會 2015 年詩詞朗誦比賽題目 組別 : 個人組詩詞朗讀 : 幼稚組 初小組 初級組 中級組 高級組 特別甲組 特別乙組 幼稚組及初小組參賽學生, 可不拿稿, 並可以用恰當的手勢或動作輔助表達, 但以自然, 不做作為原則 ; 其餘各組參賽學生必須雙手持著內夾詩詞文稿的講義夾朗誦

南加州中文學校聯合會 2015 年詩詞朗誦比賽題目 組別 : 個人組詩詞朗讀 : 幼稚組 初小組 初級組 中級組 高級組 特別甲組 特別乙組 幼稚組及初小組參賽學生, 可不拿稿, 並可以用恰當的手勢或動作輔助表達, 但以自然, 不做作為原則 ; 其餘各組參賽學生必須雙手持著內夾詩詞文稿的講義夾朗誦 南加州中文學校聯合會 2015 年詩詞朗誦比賽題目 組別 : 個人組詩詞朗讀 : 幼稚組 初小組 初級組 中級組 高級組 特別甲組 特別乙組 幼稚組及初小組參賽學生, 可不拿稿, 並可以用恰當的手勢或動作輔助表達, 但以自然, 不做作為原則 ; 其餘各組參賽學生必須雙手持著內夾詩詞文稿的講義夾朗誦 眼睛可離稿, 臉部可以有表情, 但不可用手勢或動作輔助 團體組詩詞朗誦 : 以學校團隊為單位, 不以年齡分組別

Chi tiết hơn

CHÍNH PHỦ CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 政府越南社會主義共和國 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc 獨立 - 自由 - 幸福 Số 編號 : 118/2015/NĐ-CP Hà Nộ

CHÍNH PHỦ CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 政府越南社會主義共和國 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc 獨立 - 自由 - 幸福 Số 編號 : 118/2015/NĐ-CP Hà Nộ CHÍNH PHỦ CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 政府越南社會主義共和國 ------- Độc lập - Tự do - Hạnh phúc 獨立 - 自由 - 幸福 --------------- Số 編號 : 118/2015/NĐ-CP Hà Nội, ngày 12 tháng 11 năm 2015 河內市,2015 年 11 月 12 日 NGHỊ

Chi tiết hơn

cí yǔ 18~24 个月 - 词语 cǎo méi 草莓 bēi zi 杯子 huǒ chē tóu 火车头 tǒng 桶 chǎn zi 铲子 yè zi 叶子 wán jù 玩具 qì qiú 气球 huǒ chē tóu 火车头 qiú 球 sān lún chē 三轮车 shén me

cí yǔ 18~24 个月 - 词语 cǎo méi 草莓 bēi zi 杯子 huǒ chē tóu 火车头 tǒng 桶 chǎn zi 铲子 yè zi 叶子 wán jù 玩具 qì qiú 气球 huǒ chē tóu 火车头 qiú 球 sān lún chē 三轮车 shén me cí yǔ 18~24 个月 - 词语 cǎo méi 草莓 bēi zi 杯子 huǒ chē tóu 火车头 tǒng 桶 chǎn zi 铲子 yè zi 叶子 wán jù 玩具 qì qiú 气球 huǒ chē tóu 火车头 qiú 球 sān lún chē 三轮车 shén me qiú kě yǐ fēi dào tiān shang? 什么球可以飞到天上? shén me wán

Chi tiết hơn

Microsoft Word - te20chiunn.doc

Microsoft Word - te20chiunn.doc TĒ 20 CHIUⁿ KHÀN-HȰ CHA-KHÒAⁿ HŌAN-CHIÁ Ê SŪ-CHÊNG Hôe-hok i-seng ê sî ū n g hāng khàn-hȱ ti h ōe-kì-tit: thâu ch t hāng i-seng s ài chai sī pīⁿ-lâng ê s t-sū, i bô ài chai khàn-hȱ ê ì-kiàn; tē jī hāng

Chi tiết hơn

<4D F736F F D20B4B6B371B8DCAED5B6E9A5CEBB792E646F63>

<4D F736F F D20B4B6B371B8DCAED5B6E9A5CEBB792E646F63> lù dé huì lǚ xiáng guāng xiǎo xué 路德會呂祥光小學 xiào yuán yòng yǔ - jiào shī piān : 校園用語 - 教師篇 : kè táng cháng yòng yǔ yán 課 堂 常 用 語 言 1. gè wèi tóng xué, zǎo shàng hǎo! 各 位 同 學, 早 上 好! 2. xiàn zài kāi shǐ

Chi tiết hơn

2018千字冲关中级组词汇_拼音_B字库+C字库

2018千字冲关中级组词汇_拼音_B字库+C字库 B 字库 ( 共 600 词汇 ) 1. 阿姨 ā yí 2. 爱好 ài hào 3. 安静 ān jìng 4. 安全 ān quán 5. 安排 ān pái 6. 按时 àn shí A B 22. 本来 běn lái 23. 鼻子 bí zi 24. 比较 bǐ jiào 25. 必须 bì xū 26. 变化 biàn huà 27. 表扬 biǎo yáng 28. 别人 bié rén

Chi tiết hơn

DANH MỤC XÃ KHÓ KHĂN VÀ XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN NĂM 2019 STT Mã tỉnh Tên tỉnh Mã Quận/ Huyện Tên Quận/Huyện Mã Xã Tên Phường/Xã Xã khó khăn/xã đặc biệt k

DANH MỤC XÃ KHÓ KHĂN VÀ XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN NĂM 2019 STT Mã tỉnh Tên tỉnh Mã Quận/ Huyện Tên Quận/Huyện Mã Xã Tên Phường/Xã Xã khó khăn/xã đặc biệt k Tên Mã Quận/ Tên Quận/ Mã Tên Phường/ khó khăn/ 1 01 Hà Nội 17 Ba Vì 01 Ba Trại (Trước 28/4/2017) ĐB khó khăn 2 01 Hà Nội 17 Ba Vì 02 Ba Vì (Trước 28/4/2017) ĐB khó khăn 3 01 Hà Nội 17 Ba Vì 03 Khánh Thượng

Chi tiết hơn

多品小学教育网

多品小学教育网 一年级汉语拼音拼读练习 班级 姓名 练习 (1) 单韵母拼读情况 : 熟练 ( ) 一般 ( ) 不熟 ( ) 家长签名 ā á ǎ à ō ó ǒ ò ē é ě è ī í ǐ ì ū ú ǔ ù ǖ ǘ ǚ ǜ 练习 (2) 声母拼读情况 : 熟练 ( ) 一般 ( ) 不熟 ( ) 家长签名 b p m f d t n l ɡ k h j q x zh ch sh r z c s y w 练习

Chi tiết hơn

Microsoft Word - TOJABCeHoatim.doc

Microsoft Word - TOJABCeHoatim.doc Bó-im o kap 1. Jī-bóe: o khò 靠 kh± 褲 ko 哥 k 姑 hō 號 h³ 雨 to 刀 t 都 so 娑 s 蘇 thò 套 th± 吐 / 兔 gō 餓 g³ 五 cho 糟 ch 租 tō 道 t³ 肚 ló 惱 l 滷 po 褒 p 埔 kó 稿 k 鼓 bó 母 b 某 pho 波 ph 鋪 chho 臊 chh 粗 só 嫂 s 所 Bó-im o kap

Chi tiết hơn

ÔN TẬP CUỐI HỌC KỲ 5 NĂM 3 KHÓA IV KHOA ĐTTX Môn: Hán cổ (phiên âm Hán Việt và dịch nghĩa) 1/ 河中兩舟, 一去一來 去舟風順, 桅上掛帆, 其行速 來舟風逆, 以槳撥水, 其行緩 Hà trung lưỡn

ÔN TẬP CUỐI HỌC KỲ 5 NĂM 3 KHÓA IV KHOA ĐTTX Môn: Hán cổ (phiên âm Hán Việt và dịch nghĩa) 1/ 河中兩舟, 一去一來 去舟風順, 桅上掛帆, 其行速 來舟風逆, 以槳撥水, 其行緩 Hà trung lưỡn ÔN TẬP CUỐI HỌC KỲ 5 NĂM 3 KHÓA IV KHOA ĐTTX Môn: Hán cổ (phiên âm Hán Việt và dịch nghĩa) 1/ 河中兩舟, 一去一來 去舟風順, 桅上掛帆, 其行速 來舟風逆, 以槳撥水, 其行緩 Hà trung lưỡng chu, nhất khứ nhất lai. Khứ chu phong thuận, nguy

Chi tiết hơn

Đi xe đò, đi xe ôm Tiểu Tử Năm đó, tôi về Việt Nam ăn Tết và cũng để mừng má tôi tròn một trăm tuổi. Đó là lần thứ hai tôi về Việt Nam. Kỳ

Đi xe đò, đi xe ôm Tiểu Tử Năm đó, tôi về Việt Nam ăn Tết và cũng để mừng má tôi tròn một trăm tuổi. Đó là lần thứ hai tôi về Việt Nam. Kỳ Đi xe đò, đi xe ôm Tiểu Tử 11.12.2005 Năm đó, tôi về Việt Nam ăn Tết và cũng để mừng má tôi tròn một trăm tuổi. Đó là lần thứ hai tôi về Việt Nam. Kỳ trước về với vợ con nên đi đâu chúng tôi cũng dùng

Chi tiết hơn

BÀI SỐ 7

BÀI SỐ 7 BÀI SỐ BẢY LỤC VÂN TIÊN 陸雲僊 1. THƯƠNG GHÉT GHÉT THƯƠNG 2. TƯỢNG HÌNH VÂN TIÊN 3. PHÂN LOẠI CHỮ NÔM : CHỮ GIẢ TÁ CHỮ SÁNG TẠO 4. BÀI ÐỌC THÊM TRƯỚC ĐÈN DẦU ÐUI [NGƯ TIỀU] NGỮ VỰNG I. 傷恄恄傷 THƯƠNG GHÉT GHÉT

Chi tiết hơn

大藏经简体拼音版

大藏经简体拼音版 0 1 方 fānɡ 广 ɡuǎnɡ 华 huá 严 经 jīnɡ 界 jiè 品 pǐn 四 sì ɡuān 卷 juàn 唐 tánɡ 三 sān 藏 zànɡ 沙 shā 广 ɡuǎnɡ kōnɡ 译 方 fāng 广 guǎng 华 huá 严 经 jīng 界 jiè 品 pǐn 四 sì guān 尔 ěr 财 cái 童子 tóngzǐ 从 cóng 天宫 tiāngōng 下 xià

Chi tiết hơn

Microsoft Word - 29-GIÔ-EN.docx

Microsoft Word - 29-GIÔ-EN.docx 1 Lời Tựa 1 Lời của CHÚA phán với Giô-ên con trai Pê-thu-ên: Tai Họa Ðến trên Ðất Nước 2 Hỡi các trưởng lão, hãy lắng nghe những điều nầy, Hỡi tất cả dân cư trong xứ, hãy lắng tai nghe. Có bao giờ việc

Chi tiết hơn

越南經濟展望與對美中貿易情勢之觀察 TRIỂN VỌNG KINH TẾ VIỆT NAM VÀ NHÌN NHẬN QUAN SÁT  TÌNH HÌNH THƯƠNG MẠI MỸ - TRUNG

越南經濟展望與對美中貿易情勢之觀察  TRIỂN VỌNG KINH TẾ VIỆT NAM VÀ NHÌN NHẬN QUAN SÁT  TÌNH HÌNH THƯƠNG MẠI MỸ - TRUNG 越南經濟展望與對美中貿易情勢之觀察 TRIỂN VỌNG KINH TẾ VIỆT NAM VÀ NHÌN NHẬN QUAN SÁ T TÌNH HÌNH THƯƠNG MẠI MỸ - TRUNG 講師 : 阮國長博士 越南計畫投資部發展策略院服務業開發策略處處長 DIỄN GIẢ: TS NGUYỄN QUỐC TRƯỜNG TRƯỞNG BAN CHIẾN LƯỢC PHÁ T TRIỂN

Chi tiết hơn

Từ Mỹ về Rừng Thăm Bạn Lâm Chương Lúc mới đến, tôi hỏi: - Đào hố để làm gì? Anh nói: - Bắt khỉ. Tôi ngạc nhiên: - Bắt khỉ? - Ừ, bắt khỉ. - Để ăn thịt?

Từ Mỹ về Rừng Thăm Bạn Lâm Chương Lúc mới đến, tôi hỏi: - Đào hố để làm gì? Anh nói: - Bắt khỉ. Tôi ngạc nhiên: - Bắt khỉ? - Ừ, bắt khỉ. - Để ăn thịt? Từ Mỹ về Rừng Thăm Bạn Lâm Chương Lúc mới đến, tôi hỏi: - Đào hố để làm gì? - Bắt khỉ. Tôi ngạc nhiên: - Bắt khỉ? - Ừ, bắt khỉ. - Để ăn thịt? - Khỉ ốm, chỉ có da bọc xương. Thịt khỉ lại tanh, không ai

Chi tiết hơn

ĐI

ĐI 1 2 LỜI NÓI ĐẦU Lâu nay tôi thường cùng các thi văn hữu trao đổi với nhau những bài thơ, câu đối như là một thú vui tao nhã. Về thơ thì tôi vừa mới tập hợp thành tác phẩm Mưa Hè (nhà xuất bản Hồng Đức

Chi tiết hơn

Tác Giả: Cửu Lộ Phi Hương Người Dịch: Lục Hoa KHÔNG YÊU THÌ BIẾN Chương 50 Lửa bùng lên chỉ trong nháy mắt, nhanh chóng lan tới những nơi bị xăng tưới

Tác Giả: Cửu Lộ Phi Hương Người Dịch: Lục Hoa KHÔNG YÊU THÌ BIẾN Chương 50 Lửa bùng lên chỉ trong nháy mắt, nhanh chóng lan tới những nơi bị xăng tưới Chương 50 Lửa bùng lên chỉ trong nháy mắt, nhanh chóng lan tới những nơi bị xăng tưới đến, không gì cản nổi. Giàn giáo, gỗ, sơn và những vật dễ bắt lửa bày la liệt trong căn hộ đang được trang trí, chẳng

Chi tiết hơn

Microsoft Word - T0614

Microsoft Word - T0614 TOA THIEN TAM MUOI KINH Q1 TUỆ QUANG 慧光 FOUNDATION http://www.daitangvietnam.com Nguyên Tánh Trần Tiễn Khanh & Nguyên Hiển Trần Tiễn Huyến Phiên Âm. Phật Tử Bùi Đức Huề dịch tiếng Việt 3/2010. ===================================================================

Chi tiết hơn

CHỨNGMINH CỦA KHOA HỌC VỀ NHÂN QUẢ BÁO ỨNG

CHỨNGMINH CỦA KHOA HỌC VỀ NHÂN QUẢ BÁO ỨNG Tịnh Độ Đại Kinh Khoa Chú 2014 - Phẩm 24 Tập 316: HT Tịnh Không giảng 1 TỊNH ĐỘ ĐẠI KINH KHOA CHÚ 2014-2017 (Giảng lần thứ 4) PHẨM 24: TAM BỐI VÃNG SANH: Ba Bậc Vãng Sanh Tập 316 Hòa thượng Tịnh Không

Chi tiết hơn

Lịch sử Việt Nam thời tự chủ: Lê Đại Hành dẹp loạn, phạt Tống, bình Chiêm Tác giả: Hồ Bạch Thảo Vua Lê Đại Hành họ Lê tên Hoàn, người đất Ái Châu [Tha

Lịch sử Việt Nam thời tự chủ: Lê Đại Hành dẹp loạn, phạt Tống, bình Chiêm Tác giả: Hồ Bạch Thảo Vua Lê Đại Hành họ Lê tên Hoàn, người đất Ái Châu [Tha Lịch sử Việt Nam thời tự chủ: Lê Đại Hành dẹp loạn, phạt Tống, bình Chiêm Tác giả: Hồ Bạch Thảo Vua Lê Đại Hành họ Lê tên Hoàn, người đất Ái Châu [Thanh Hóa],[1] làm quan nhà Đinh đến chức Thập đạo tướng

Chi tiết hơn

僧祐录云安公录中失译师名今附西晋录 南無本師釋迦牟尼佛

僧祐录云安公录中失译师名今附西晋录 南無本師釋迦牟尼佛 僧祐录云安公录中失译师名今附西晋录 南無本師釋迦牟尼 说明 本简体注音版电书 是根据清制 乾隆大藏经 20 册 第 0046 部 大乘宝积部影印本校正注音的 特此说明 仁慧草堂二〇一七年五月 A 起诵仪 lú 炉 xiánɡ xiānɡzhà 香 乍爇 yún 祥云. 诚 cnɡ ruò fǎ. 法 意 jiè 界 fānɡ 方 ménɡ 蒙 zhū 殷. 诸 xiāngzàn 香 赞 ( 一遍 )

Chi tiết hơn

NGƯỜI THẦY ĐẦU TIÊN

NGƯỜI THẦY ĐẦU TIÊN PHẦN XI Mai Nhi đứng trước gương ngắm nghía mình rồi mỉm cười. Hôm nay trông cô trẻ ra ít nhất là ba bốn tuổi với hai đuôi tóc được buột cao hai bên bằng ruya băng sa tanh hồng nóng loáng. Bộ đồ Nhi mặc

Chi tiết hơn

Lời Dẫn

Lời Dẫn Phên Thịt Người Chương 37 Ma Cao Một Thước Tổ chuyên án không ngờ hung thủ dám ngông cuồng, liều mạng và tàn nhẫn đến thế. Y bắt cóc đứa trẻ mà dám âm thầm mang hộp bút của đứa trẻ đó đến tận nhà bố mẹ

Chi tiết hơn

Microsoft Word - 5-PH?C TRUY?N LU?T L?.docx

Microsoft Word - 5-PH?C TRUY?N LU?T L?.docx 1 DIỄN VĂN THỨ Nhất CỦA MÔI-SE Nhắc Lại Biến Cố ở Hô-rếp 1 Ðây là những lời Môi-se đã nói với toàn dân I-sơ-ra-ên bên kia Sông Giô-đanh, trong đồng hoang, ở đồng bằng đối ngang Su-phơ, khoảng giữa Pa-ran

Chi tiết hơn

Microsoft Word - thientongtrucchi-read.doc

Microsoft Word - thientongtrucchi-read.doc THIỀN TÔNG TRỰC CHỈ A. MẬT TRUYỀN THAM THIỀN YẾU PHÁP Hạ thủ công phu tu thiền, điều cốt yếu thứ nhất phải lập chí vững chắc. Bởi vì chí là vị nguyên soái của khí lực. Nếu người lập chí vững chắc, như

Chi tiết hơn

LOVE

LOVE TỔNG HỢP TRẢ LỜI VƯỚNG MẮC CỦA DOANH NGHIỆP ĐÀI LOAN HỘI NGHỊ ĐỐI THOẠI NGÀY 24/6/2019 ( Tài liệu này do Phòng thư ký Hiệp hội thương mại Đài Loan Đồng Nai dịch, nếu trong bản Tiếng trung có bất kỳ điểm

Chi tiết hơn

ptdn1101

ptdn1101 Số: 1101 14 tháng 8 năm 2016 Thơ ngỏ ` Chôn Taâm Chôn taâm qui hoäi duyeân tình ñeïp Khai trieån chính mình qui hoäi toát Dieãn tieán khoâng ngöøng taâm ñaït thöùc Thaønh taâm tu luyeän tieán töø hoài

Chi tiết hơn

Microsoft Word - awards.doc

Microsoft Word - awards.doc Hong Kong Schools Federation Inter-school Competitions 1C LEUNG SIN YEE 3B CHAN MIU NING Inter-school Badminton Competition 4D NGAN KWAN YEE (Division II) Girls A Grade 5A CHIANG CHO MAN 5E FU HOI KI 5E

Chi tiết hơn

Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông - Hoàng Phủ Ngọc Tường

Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông - Hoàng Phủ Ngọc Tường Tham khảo những bài văn mẫu hay nhất chủ đề Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Đề bài: Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường.

Chi tiết hơn

Tóm tắt tác phẩm văn xuôi lớp 12

Tóm tắt tác phẩm văn xuôi lớp 12 Tóm tắt tác phẩm văn xuôi lớp 12 Author : vanmau Bạn học sinh nào chưa nhớ được cốt truyện của các tác phẩm văn xuôi lớp 12 thì tham khảo bài viết sau nhé. 1. Tóm tắt truyện Vợ chồng A Phủ Tô Hoài ( in

Chi tiết hơn

Top 30 Chinese Phrases for Daily Activities 常见的 30 个日常活动短语 Phrases qǐ chuáng 1. 起床 [HSK 2] get up Wǒ měi tiān qī diǎn qǐ chuáng. 我每天七点起床 I get up at 7

Top 30 Chinese Phrases for Daily Activities 常见的 30 个日常活动短语 Phrases qǐ chuáng 1. 起床 [HSK 2] get up Wǒ měi tiān qī diǎn qǐ chuáng. 我每天七点起床 I get up at 7 Top 30 Chinese Phrases for Daily Activities 常见的 30 个日常活动短语 Phrases qǐ chuáng 1. 起床 [HSK 2] get up Wǒ měi tiān qī diǎn qǐ chuáng. 我每天七点起床 I get up at 7 o'clock every day. chī fàn 2. 吃饭 [HSK 1] have a meal

Chi tiết hơn

TUỆ QUANG 慧光 FOUNDATION

TUỆ QUANG 慧光 FOUNDATION PHẬT THUYẾT TU LẠI KINH Đại Chánh (Taisho) vol. 12, no. 328 Hán dịch: Sa môn Bạch Diên Phiên âm & lược dịch điện tử: Nguyên Tánh & Nguyên Hiển Việt dịch: Thích Nữ Tuệ Quảng (12-2006) Biên tập : Thích Phước

Chi tiết hơn

Ca Sĩ Rừng Xanh và Người Tù Binh Nhất Hướng Nguyễn Kim Anh Truyện ngắn được trích trong: CỬA TRỜI RỘNG MỞ Chúng tôi bị đưa đến một cái lán nhỏ trong c

Ca Sĩ Rừng Xanh và Người Tù Binh Nhất Hướng Nguyễn Kim Anh Truyện ngắn được trích trong: CỬA TRỜI RỘNG MỞ Chúng tôi bị đưa đến một cái lán nhỏ trong c Ca Sĩ Rừng Xanh và Người Tù Binh Nhất Hướng Nguyễn Kim Anh Truyện ngắn được trích trong: CỬA TRỜI RỘNG MỞ Chúng tôi bị đưa đến một cái lán nhỏ trong cánh rừng già vào lúc nửa đêm. Ngọn đèn dầu le lói soi

Chi tiết hơn

Microsoft Word PHI-RO.docx

Microsoft Word PHI-RO.docx Thư Thứ Nhì của PHI-RƠ 1 Lời Mở Ðầu 1 Si-môn Phi-rơ, một đầy tớ và sứ đồ của Ðức Chúa Jesus Christ, kính gởi những người đã tiếp nhận đức tin giống như chúng tôi, nhờ đức công chính của Ðức Chúa Trời và

Chi tiết hơn

-

- PHẦN MỘT - Thôi đi, anh đừng kể nữa! Hạnh Nguyên cười ngặt nghẽo, tiếng cười trong như pha lê, hồn nhiên vô tư. Kiến Trung vờ như không nghe, kể tiếp: - Rồi em biết không, bé Bi nói Hạnh Nguyên vừa cười

Chi tiết hơn

DS_CTSQ_ATMui_2015.indd

DS_CTSQ_ATMui_2015.indd Lê Cư Tôi bước lên chuyến xe đi Nha Trang, lúc đó cũng gần 7 giờ sáng. Cũng như hai lần đi trước, khoảng giờ này mà lên xe, đến nơi ông thày thuốc Nam, gần Phan rang, cũng gần 12 giờ trưa. Từ ba tháng

Chi tiết hơn

Phần 1

Phần 1 Phần 15 Chương 43 Trò Đùa Của Mạc Tùy Chẳng bao lâu sau, Tùy Kỳ đã về, tay xách theo hai túi to đùng. Mạc Tùy tiện tay lôi ra xem xong hết sức vừa ý, chạy vào nhà tắm xử lý xong xuôi rồi đi ra. Cô và Tùy

Chi tiết hơn

NGƯỜI THÁI XÂY DỰNG MIỀN TÂY BẮC TRONG THỜI GIAN CUỐI THẾ KỶ XIII QUA XIV SANG ĐẦU THẾ KỶ XV Cầm Trọng Trải qua những bước thăng trầm của duyên cách,

NGƯỜI THÁI XÂY DỰNG MIỀN TÂY BẮC TRONG THỜI GIAN CUỐI THẾ KỶ XIII QUA XIV SANG ĐẦU THẾ KỶ XV Cầm Trọng Trải qua những bước thăng trầm của duyên cách, NGƯỜI THÁI XÂY DỰNG MIỀN TÂY BẮC TRONG THỜI GIAN CUỐI THẾ KỶ XIII QUA XIV SANG ĐẦU THẾ KỶ XV Cầm Trọng Trải qua những bước thăng trầm của duyên cách, đất nước sinh ra không ai bảo đã có ngay cương thổ

Chi tiết hơn