14-May-13 CANTO 4, CHAPTER-24 H-SB, Canto 4, Vol. 2, tdk Chapter õõèâ çàæßáè mæúuæ è» ü SÌéçÌ æ»æù ñæðø ßæ çßçáìæeôùçïúuæáæâèâëíéâéæñ ÂëÍéæßæÑ Ð ØßèØô

Bản ghi

1 Chapter õõèâ çàæßáè mæúuæ è» ü SÌéçÌ æ»æù ñæðø ßæ çßçáìæeôùçïúuæáæâèâëíéâéæñ ÂëÍéæßæÑ Ð ØßèØô ØôùÎÎæ æduæ ÖýæÌë Øô ÖýæÌëßâÜÑ H 1H ñæðøñ ßæ ñæðø Ùð ãuæ; çßçáìæeñçßçáìæe Ùæ æ; çïúuæáæâ ýæåu; æâèì ãéu æ; ÂëÍé-ÂéæÑ ãuæúuæá ÂëÍé æ Âéæ; ÂëÍé-æßæÑ ãuæù æøôz æ; ØßèØô ØÑÀUôÅðU Öæ Øô ô; ÎÎæÌ Îð çîøæ; æduæñçßçöóæ çîàææ ; ÖýæÌë ØÑÖæ Øô ô; ÖýæÌë-ßâÜÑÖæ Øô ð ÂýçÌ ØÌ SÙðçãUÜÐ. ñæðø «çá Ùð æ»ð ãuæ Ñ ãuæúuæá ÂëÍé æ âõâð ÕÇ Uæ Âéæ çßçáìæe, çáâ è ØæçÌ ÂÙð çâìæ è ãuè ÌÚUãU Íè, ÚUæÁæ ÕÙæ õúu âùð ÂÙð ÀUôÅðU Öæ Øô ô Âëßè è çßçöóæ çîàææ ô ÂÚU ÚUæØ ÚUÙð æ çï æúu âõ  çîøæ, Øô ç ßãU ÂÙð Öæ Øô ô ØçÏ æãuìæ ÍæÐ ÌæÂØü Ñ çâàuüð ØæØ ð ãuæúuæá ÂëÍé ð ÁèßÙ ÌÍæ çúuæ æ ßæüÙ ÚU é Ùð ð ÕæÎ ñæðø 1

2 éçù Ùð ÂëÍé è ß àæ ÂÚU ÂÚUæ ð Âéæô ÌÍæ Âõæô æ ßæüÙ ÂýæÚU Ö ç ØæÐ ãuæúuæá ÂëÍé è ëøé ð ÕæÎ Ù æ âõâð ÕÇ Uæ Âéæ çßçáìæe â Âëßè æ ÚUæÁæ ãéu æð ßãU ÂÙð ÀUôÅðU Öæ Øô ð ÂýçÌ ØÌ SÙðãU ÚU¹Ìæ Íæ, ÌÑ ßãU æãuìæ Íæ ç ßð â âæúu è çßçöóæ çîàææ ô ÂÚU àææâù Úð UÐ ÙæçÎ æü âð çùø ãñu ç ÚUæÁæ è ëøé ð ÂpæÌ â æ âõâð ÕÇ Uæ Âéæ âæ æøìñ ÚUæÁæ ÕÙÌæ ãñuð ÁÕ Âëßè ÂÚU ÂæÇUßô æ ÚUæØ Íæ ÌÕ ÚUæÁæ ÂæÇéU ð ØðDU Âéæ ãuæúuæá ØéçÏçDUÚU ãuè â ýæåu ÕÙð Íð õúu Ù ð ÀUôÅðU Öæ ü Ù è âãuæøìæ ÚUÌð ÍðÐ âè Âý æúu ÚUæÁæ çßçáìæe ð ÀUôÅðU Öæ ü çße è çßçöóæ çîàææ ô ð Ïèÿæ çùøéq ãéu Ð ãuøüÿææøæçîàæâýæ è Ïê ý ð àææø Îçÿæææ Ð ÂýÌè è ßë â ææø ÌéØæZ ¼ýçßæâð çßöéñ H 2H ãuøüÿææøãuøüÿæ ô; çîàæì ÂýÎæÙ ç Øæ; Âýæ è Âêßü çîàææ; Ïê ý ð àææøïê ý ð àæ ô; Îçÿæææ Îçÿææ çîàææ; ÂýÌè è Âçp çîàææ; ßë -â ææøßë Ùæ Öæ ü ô; ÌéØæü æúu çîàææ; ¼ýçßæâð¼ýçßæ ô; çßöéñsßæ èð. ãuæúuæá çßçáìæe Ùð â âæúu æ Âêßèü Öæ» ÂÙð Öæ ü ãuøüÿæ ô, Îçÿææè Öæ» Ïê ý ð àæ ô, Âçp è Öæ» ßë ô ÌÍæ æúuè Öæ» ¼ýçßæ ô ÂýÎæÙ ç ØæÐ ÌÏæüÙ» Ì àæ ý æëüßæìïæüùâ çæìñ Ð ÂØæØ æïæ çàæ¹ççuøæ âéâ Ì H 3H ÌÏæüÙçßÜéÌ ãuôùð è;»çì àæçq ; àæ ý æì ¼ý âð; ÜßæÂæ ÚU; ÌÏæüÙ ÌÏæüÙ; â çæìñùæ ÂÇ Uæ; ÂØâ ÌæÙð ; æø ÌèÙ; æïæ Âóæ è ; çàæ¹ççuøæ ÂÙè ÂÙè çàæ¹ççuùè âð; âé-â Ì âõô mæúuæ Ùé ÌÐ. Âêßü æü ð ãuæúuæá çßçáìæe Ùð Sß»ü ð ÚUæÁæ ¼ý ô Âýâóæ ÚU ð Ùâð ÌÏæüÙ è ÂÎßè ÂýæÌ è ÍèÐ Ù è ÂÙè æ Ùæ çàæ¹ççuùè Íæ çáââð ãð U ÌèÙ æ Âéæ ãéu Ð ÌæÂØü Ñ ãuæúuæá çßçáìæe ÌÏæüÙ Ùæ âð çß ØæÌ Íð, çáâ æ Íü ãuôìæ ãñu ÒÒçßÜéÌ ãuôùæðóó ØãU ÂÎßè ãð U ¼ý âð ÂýæÌ ãéu ü ÍèÐ ØãU â â Ø è ÕæÌ ãñu ÁÕ ¼ý Ùð ãuæúuæá ÂëÍé ð æôç ðu ô ØæSÍÜ âð éúuæ çüøæ ÍæÐ ÁÕ ßãU æôç Uæ éúuæ ÚUãUæ Íæ, Ìô õúuô ð çü Ìô ßãU ²àØ Íæ, ç Ìé ãuæúuæá ÂëÍé ð Âéæ çßçáìæe Ùð âð Îð¹ çüøæ ÍæÐ ØãU ÁæÙÌð ãéu ç ¼ý â ð çâìæ æ æôç Uæ éúuæøð Üð Áæ ÚUãUæ ãñu çßçáìæe Ùð â ÂÚU æ ý æ ÙãUè ç ØæÐ ââð ÂÌæ ÜÌæ ãñu ç ãuæúuæá 2

3 çßçáìæe âãuè ÃØçQ Øô æ â æù ÚUÌð ÍðÐ Ølç ¼ý â ð çâìæ æ æôç Uæ éúuæøð Üð Áæ ÚUãUæ Íæ, ç Ìé çßçáìæe ô ææì Íæ ç ¼ý ô ü âæ æø ôúu ÙãUè ãñuð ê ç ¼ý ãuæù àæçq àææüè ÎðßÌæ Íæ õúu Ö»ßæÙ æ âðß Íæ, ÌÑ çßçáìæe Ùð ÁæÙÕêÛæ ÚU âð ÿæ æ ÚU çîøæ Íæ Ølç ¼ý»ÜÌ æøü ÚU ÚUãUæ ÍæÐ ââð ¼ý çßçáìæe ÂÚU ÂÚU Âýâóæ ãéu æð ÎðßÌæ ô ð ÀUæÙéâæÚU Âý ÅU ãuôùð ÌÍæ çàuâùð è Øô»àæçQ Âæ ü ÁæÌè ãñu õúu ê ç ¼ý çßçáìæe ÂÚU ÂÚU Âýâóæ Íæ, ÌÑ âùð âð ØãU Øô»àæçQ ÂýÎæÙ èð â Âý æúu çßçáìæe ÌÏæüÙ ãuüæøæð Âæß Ñ Âß æùp àæéç çúuøùøñ ÂéÚUæ Ð ßçâDUàææÂæÎéÂóææÑ ÂéÙØôü»» Ì»ÌæÑ H 4H Âæß ÑÂæß Ùæ ; Âß æùñâß æù Ùæ ; Öè; àæéç Ñàæéç Ùæ ; çì â Âý æúu; ÙØÑ çùîðß; ÂéÚUæÂýæ èù æü ð ; ßçâDUßçâDU éçù; àææâæì àææâ âð; ÂóææÑ Õ Âóæ; ÂéÙÑçÈ ÚU âð; Øô»-»çÌ Øô»æ Øæâ æ ÂÎ;»ÌæÑÂýæÌ ç ØæÐ. ãuæúuæá ÌÏæüÙ ð ÌèÙô Âéæô ð Ùæ Íð Âæß, Âß æù ÌÍæ àæéç Ð Âêßü æü ð Øð ÌèÙô ÃØçQ çùîðß Íð, ÂÚUÌé ßçâDU «çá ð àææâ âð ßð ãuæúuæá ÌÏæüÙ ð Âéæô ð M  ð Âóæ ãéu ; È ÜÌÑ ßð çùîðßô ð ãuè â æù àæçq æù Íð õúu çè ÚU âð çùîðßô ð M  ð çsíì ãuôùð ð æúuæ ãuô Ùð Øô»àæçQ æ ÂÎ ÂýæÌ ç ØæÐ ÌæÂØü Ñ Ö»ßλèÌæ ( ) ð ãuæ»øæ ãñu ç Áô Øô»æ Øæâ âð Ùè ð ç»úuìæ ãñu, ßãU Sß»üÜô ô ÁæÌæ ãñu õúu ßãUæ âé¹ Öô» ÚU ÂéÙÑ Âëßè ÂÚU æìæ ãñu ÌÍæ ç âè ÏÙè é Ü ð Øæ Âçßæ Õýærææ- é Ü ð Á ÜðÌæ ãñuð ÌÑ ØãU â ÛæÙæ æçãu ç ÁÕ ÎðßÌæ ÖýCU ãuôìð ãñ U, Ìô ßð Âëßè ÂÚU ØÌ ÏÙè ÌÍæ Âçßæ é Üô ð Á ÜðÌð ãñ UÐ ðâð ÂçÚUßæÚUô ð ë cæöçq ÚUÙð æ ßâÚU ÂýæÌ ãuôìæ ãñu, çáââð ãð U ßæçÀUÌ»ÌÃØ ÂýæÌ ãuôìæ ãñuð ãuæúuæá ÌÏæüÙ ð Âéæ çù ð Ïèÿæ ÎðßÌæ Íð, ãuô Ùð ÂÙè ÂêßüçSÍçÌ ÂýæÌ è Íè õúu Øô»ÕÜ âð ßð Sß»ü ô Üð»ØðÐ ÌÏæüÙô ÙÖSßØæ ãuçßïæüù çßîì Ð Ø ¼ý EãUÌæüÚ U çßmæùçâ Ù ÁçÙßæÙ H 5H 3

4 ÌÏæüÙÑ ÌÏæüÙ ÚUæÁæ; ÙÖSßØæ ÂÙè ÂÙè ÙÖSßÌè âð; ãuçßïæüù ãuçßïæüù Ùæ ; çßîìâýæì ç Øæ; ØÑÁô; ¼ý ÚUæÁæ ¼ý ô; E-ãUÌæüÚU Áô â ð çâìæ æ æôç Uæ éúuæ ÚUãUæ Íæ; çßmæù çâáæùìð ãéu Öè; Ù ÁçÙßæÙ ÙãUè æúuæð. ãuæúuæá ÌÏæüÙ ð ÙÖSßÌè Ùæ ÎêâÚUè ÂÙè Íè çáââð ãð U ãuçßïæüù Ùæ Ø Âéæ è ÂýæçÌ ãéu üð ê ç ãuæúuæá ÌÏæüÙ ØÌ ÎæÚU Íð, ÌÑ ãuô Ùð Øæ âð ÂÙð çâìæ ð æôç ðu ô éúuæìð ãéu ¼ýÎðß ô æúuæ ÙãUè Ð ÌæÂØü Ñ Ùð àææ ô ÌÍæ ÂéÚUææô âð ææì ãuôìæ ãñu ç Sß»ü æ ÚUæÁæ ¼ý ôúuè ÚUÙð ÌÍæ ÂãUÚUæ ÚUÙð ð ØÌ Îÿæ ÍæÐ ßãU æçü è ÙÎð¹ ð ç âè Öè ßSÌé ô éúuæ â Ìæ Íæ õúu çõùæ ÂãU æù ð æ ç âè è ÂÙè ô ãuúu â Ìæ ÍæÐ ÕæÚU âùð ÂÙè ÌÏæüÙ Üæ âð»õì éçù è ÂÙè ð âæí ÕÜæ æúu ç ØæÐ âè Âý æúu ²àØ ãuô ÚU âùð ãuæúuæá ÂëÍé æ æôç Uæ éúuæ çüøæð Ølç æùß-â æá ð ðâð æøü é çâì â Ûæð ÁæÌð ãñ U, ç Ìé ¼ý ðâð æøôz âð Ùè ÍæüÌ ÖýCU ãéu æ ÙãUè â Ûææ»ØæÐ Ølç ÌÏæüÙ ô ÂÌæ Ü»Øæ Íæ ç ÚUæÁæ ¼ý â ð çâìæ æ æôç Uæ éúuæøð Üð Áæ ÚUãUæ Íæ, ç Ìé âùð æúuæ ÙãUè, Øô ç ßãU ÁæÙÌæ Íæ ç Öè- Öè ØÌ àæçq àææüè ÂéL á Öè ðâæ æëçæì æøü ÚUÌð ãñ U, ÌÑ â è ØæÎæ ÂÚUßæãU ÙãUè ÚUÙè æçãu Ð Ö»ßλèÌæ (9.30) ð SÂCU M  âð ãuæ»øæ ãñu Ñ çâ ðâéîéúuæ æúuô ÖÁÌð æ ÙØÖæ Ð âæïéúðuß â ÌÃØÑ â ØÃØßçâÌô çãu âñh Ö»ßæÙ ãuìð ãñ U ç ØçÎ ÖQ é çâì æøü Öè ÚðU Ìô âð âæïé ãuè â ÛæÙæ æçãu, Øô ç ßãU Ö»ßæÙ è çß Ü ÖçQ ÚUÌæ ãñuð Ö»ßæÙ ð ÖQ Öè Öè ÁæÙ-ÕêÛæ ÚU ô ü Âæ ü ÙãUè ÚUÌð, ç Ìé Öè- Öè ÂéÚUæÙè æîìô ð æúuæ ßð é ÀU æëçæì æøü ÚU ÕñÆUÌð ãñ UÐ ðâð æøôz ô» ÖèÚUÌæ âð ÙãUè ÜðÙæ æçãu, Øô ç Ö»ßæÙ ð ÖQ æãðu â Üô ð ãuô Øæ Sß»üÜô ð, ØÌ àæçq àææüè ãuôìð ãñ UÐ ØçÎ ç âè æúuæßàæ ßð ô ü æëçæì æøü ÚU ÕñÆUÌð ãñ U, Ìô â ÂÚU ØæÙ ÙãUè ÎðÙæ æçãu çâìé â è Âðÿææ ÚU ÎðÙè æçãu Ð ÚUæææ ßë æ ÚUæÎæÙÎÇUàæéË æçîîæl ææ Ð Ø æùô ÎèæüâæÃØæÁðÙ çßââáü ãu H 6H 4

5 ÚUæææ ÚUæÁæ ô è; ßëçæ Áèçß æ æ âæïù; ÚUÜ»æÙ, ÅñUâ; æîæùßâêüè; ÎÇUÎÇU; àæéë Íü- ÎÇU; æçî ØæçÎ.; ÎæL ææ ØÌ CUÂýÎ; Ø æùñ æùìð ãéu ; ÎèæüÜ Õæ; âæøæ; ÃØæÁðÙÕãUæÙð âð; çßââáüøæ» çîøæ; ãuâýæ èù æü ð Ð. ÁÕ Öè ÂÚU àæçq àææüè ÌÏæüÙ ô ÂýÁæ âð ÚU ÜðÙæ, ÂýÁæ ô ÎÇU ÎðÙæ Øæ â ÂÚU ÆUôÚU Áé æüùæ Ü»æÙæ ãuôìæ Ìô ðâæ ÚUÙð ô Ù æ Áè ÙãUè æãuìæ ÍæÐ È ÜÌÑ ãuô Ùð ðâð æøôz âð é¹ ôç U çüøæ õúu ßð çßçöóæ Âý æúu ð Øæ â Âóæ ÚUÙð ð ÃØSÌ ÚUãUÙð Ü»ðÐ ÌæÂØü Ñ ØãUæ ØãU SÂCU ãñu ç Öè- Öè ÚUæÁæ ãuôùð ð ÙæÌð ÚUæÁæ ô ðâð æøü ÚUÙð ÂÇ UÌð ãñ U, Áô ßæ ÀUÙèØ ÙãUè ãuôìðð ØÍæ, ÁéüÙ Øéh ÚUÙð ð çü çõë é Ü ÀéU Ù Íæ, Øô ç ÂÙð â ÕçÏØô ÌÍæ ÂçÚUÁÙô âð Øéh ÚUÙæ Øæ ãð U æúuùæ âð çõë é Ü ÀUæ ÙãUè Ü» ÚUãUæ ÍæÐ çè ÚU Öè ÿæçæøô ô ðâð ßæ çàuì æøü ÌüÃØ ð M  ð ÚUÙð ãuè ÂÇ UÌð ÍðÐ ÚU ßâêÜÌð â Ø Øæ ÂÚUæÏ- æøü ÚUÙð ð çü ÂýÁæ ô ÎçÇUÌ ÚUÌð â Ø ãuæúuæá ÌÏæüÙ ô ÌçÙ Öè ÂýâóæÌæ Ù ãuôìè, È ÜÌÑ ãuô Ùð Øæ ÚUÙð ð ÕãUæÙð ý ð ãuè ÚUæÁâè àæçq âð é¹ ôç U çîøæð Ìææç ã Uâ ÂéL á ÂÚU æ æù æ ² Ð ØÁ SÌËÜô Ìæ æâ é àæüðù â æçïùæ H 7H Ìæ çâ ÂÙè ÃØSÌÌæ ð ÕæßÁêÎ; ã Uâ Áô ÂÙð â ÕçÏØô ð CU ô ÎêÚU ÚUÌæ ãñu; ÂéL á ÂÚU ÂéL á ô; ÂÚU - æ æù ÂÚU çâýø ÂÚU æ æ; æ -² çáâùð æ -âæÿææ æúu ÂýæÌ ÚU çüøæ ãñu; ØÁÙ ÂêÁæ mæúuæ; ÌÌ - Üô Ìæ âè Üô ô; æââýæì ç Øæ; é àæüðùâúuüìæâêßü ; â æçïùæâ æçï ð ÜèÙ ÚUãU ÚUÐ. Ølç ãuæúuæá ÌÏæüÙ Øæ ÚUÙð ð ÃØSÌ ÚUãUÌð Íð, ç Ìé SßM Âçâh ÃØçQ ãuôùð ð ÙæÌð ßð ÖQ ô ð â SÌ ÖØ ô ÎêÚU ÚUÙð ßæÜð Ö»ßæÙ è ÖçQ Öè ÚUÌð ÚUãðUÐ â Âý æúu Ö»ßæÙ è ÂêÁæ ÚUÌð ãéu ãuæúuæá ÌÏæüÙ â æçï ð ÜèÙ ÚUãU ÚU âúuüìæâêßü Ö»ßæÙ ð ãuè Üô ô ÂýæÌ ãéu Ð ÌæÂØü Ñ ê ç âæ æøìñ Øæ â æ í Øô mæúuæ â Âóæ ç Øð ÁæÌð ãñ U, ÌÑ ØãUæ çßàæðá ËÜð¹ ãñu (Ìææç ) ç Ølç ãuæúuæá ÌÏæüÙ Õæs M  âð Øæ ÚUÌð Íð, ç Ìé Ù è ßæSÌçß ßëçæ Ìô æßæ ÌÍæ èìüù mæúuæ ÖçQ ÚUÙè ÍèÐ ÎêâÚðU àæîô ð, ßð âæ æø Øæô ô â èìüù-øæ è çßçï âð â Âóæ ÚUÌð Íð çáâ è â SÌéçÌ ØãUæ ÂÚU è» ü ãñu (Öæ»ßÌ ) 5

6 æßæ èìüù çßcæôñ S ÚUæ ÂæÎâßÙ Ð üù ßÎÙ ÎæSØ â Ø æ çùßðîù H ÖçQ ô èìüù-øæ ãuìð ãñ UÐ â èìüù-øæ ð mæúuæ ÙécØ âúuüìæ âð â Üô ô ÁæÌæ ãñu ÁãUæ ÂÚU ðeúu æ ßæâ ãñuð Âæ Âý æúu ð ôÿæô ð âð çáâ Üô ð Ö»ßæÙ ÚUãUÌð ãñ U âð ÂýæÌ ÚU ð Ö»ßæÙ ð âæí ÚUãUÙð ô âæüôø ôÿæ ãuìð ãñ UÐ ãuçßïæüùæhçßïæüùè çßîéúuæâêì áå UâéÌæÙ Ð ÕíãUáÎ»Ø àæéü ë cæ âø çáìßýì H 8H ãuçßïæüùæì ãuçßïæüù âð; ãuçßïæüùèãuçßïæüù è ÂÙè Ùð; çßîéúuãðu çßîéúu; âêìá çîøæ; áå UÀUãU; âéìæù Âéæô ô; ÕíãUáÎ ÕíãUáÌ Ùæ ;»Ø»Ø Ùæ ; àæéü àæéü Ùæ ; ë cæ ë cæ Ùæ ; âø âø Ùæ ; çáìßýì çáìßýì ôð. ãuæúuæá ÌÏæüÙ ð Âéæ ãuçßïæüù è ÂÙè æ Ùæ ãuçßïæüùè Íæ çáâùð ÀUãU Âéæô ô Á çîøæ, çáù ð Ùæ Íð ÕíãUáÌ,»Ø, àæéü, ë cæ, âø ÌÍæ çáìßýìð ÕíãUáâé ãuæöæ»ô ãuæçßïæüçùñ ÂýÁæÂçÌÑ Ð ç ý Øæ æçðuáé çùcææìô Øô»ðáé é M mãu H 9H ÕíãUáÌ ÕíãUáÌ ; âé- ãuæ-öæ»ñ ØÌ ÖæØàææÜè; ãuæçßïæüçùñãuæçßïæüçù Ùæ ; ÂýÁæ-ÂçÌÑÂýÁæÂçÌ æ ÂÎ; ç ý Øæ- æçðuáéâ æ ü ÚUÙð ð ; çùcææìñüèù ÚUãUÙð ßæÜæ; Øô»ðáéØô»æ Øæâ ð ; Öè; é L - mãuãðu é L ô ð æðdu (çßîéúu)!. ñæðø «çá Ùð æ»ð ãuæ Ñ ãðu çßîéúu, ãuçßïæüù æ ØÌ àæçq àææüè Âéæ ÕíãUáÌ çßçöóæ Âý æúu ð ØææçÎ, ü æçu ÌÍæ Øô»æ Øæâ ð ØÌ é àæü ÍæÐ ÂÙð ãuæù»éæô ð æúuæ ßãU ÂýÁæÂçÌ ãuüæøæð ÌæÂØü Ñ âëçcu ð ÂýæÚU Ö ð Áèßô è â Øæ çï Ù Íè, ÌÑ àæçq àææüè Áèßæ æ ô Øæ ÎðßÌæ ô ô âìæù Âóæ ÚUÙð ÌÍæ ÁÙâ Øæ ÕÉ UæÙð ð çü ÂýÁæÂçÌ ð M  ð çùøéq ç Øæ ÁæÌæ ÍæÐ ÂýÁæÂçÌ ü ÍðÐ Õýrææ, Îÿæ ÌÍæ Ùé ô Öè Öè Öè ÂýÁæÂçÌ ãuæ ÁæÌæ ãñuð ãuçßïæüù æ Âéæ ÕíãUáÌ Öè Ù ð âð ÍæÐ 6

7 ØSØðÎ ÎðßØÁÙ ÙéØæ çßìßìñ Ð Âýæ èùæ»ýññ é àæñúuæâèîæsìëì ßâéÏæÌÜ H 10H ØSØçÁâ æ; Î ØãU; Îðß-ØÁÙ Øæô mæúuæ Îðßô ô ÌéCU ÚUÙæ; ÙéØæ çùúuìúu Øæ ÚUÌð ÚUãUÙæ; çßìßìñ ÚUÌð ãéu ; Âýæ èù-»ýññâêßü çîàææ è ôúu ÚU¹Ìð ãéu ; é àæññ é àæô âð; æâèì ãuô» ü; æsìëì çõ¹úðu ãéu ; ßâéÏæ- ÌÜ Âëßè ð ª ÂÚUÐ. ãuæúuæá ÕíãUáÌ Ùð â âæúu ÖÚU ð Ùð Øæ ç ØðÐ ãuô Ùð é àæ ææâô ô çõ¹ðúu ÚU Ù ð»ýöæ»ô ô Âêßü è ôúu ÚU¹æÐ ÌæÂØü Ñ Áñâæç çâàuüð àüô ð ãuæ»øæ ãñu, ãuæúuæá ÕíãUáÌ Øæô ð ü æçu ð»ãuùöæß âð ÜèÙ ÚUãUÌð Íð (ç ý Øæ- æçðuáé çùcææìñ )Ð â æ Íü ØãU ãéu æ ç Øô ãuè SÍæÙ ÂÚU Øæ â æì ãuôìæ Íæ, âè ð çù ÅU ÎêâÚðU SÍæÙ ÂÚU ßãU ÎêâÚUæ Øæ ÂýæÚU Ö ÚU ÎðÌæ ÍæÐ æá ð â Ø ð Öè âæúðu â âæúu ð â èìüù Øæ â Âóæ ç Øð ÁæÙð è ðâè ãuè æßàø Ìæ ãñuð ë cæöæßùæ ëì- æîôüù Ùð çßçöóæ SÍæÙô ÂÚU â èìüù Øæ â Âóæ ÚUÙæ ÂýæÚU Ö ÚU çîøæ ãñu õúu ØãU Îð¹æ»Øæ ãñu ç ÁãUæ Öè ðâæ Øæ ç Øæ ÁæÌæ ãñu, ßãUæ ãuáæúuô Üô» æ ãuôìð ãñ U õúu â ð Öæ» ÜðÌð ãñ UÐ â Âý æúu âð ÂýæÌ ²àØ ËØææ ô âæúðu â âæúu ÖÚU ð æüê ÚUÙæ æçãu Ð ë cæöæßùæ ëì- æîôüù ð âîsøô ô ð ÂpæÌ ÌÙð â èìüù Øæ ÚUÙð æçãu ç Üô», ã Uâè-ã Uâè ð ãuè âãuè Øæ çè ÚU» ÖèÚUÌæÂêßü ãuúðu ë cæ, ãuúðu ë cæ, ë cæ ë cæ, ãuúðu ãuúðu, ãuúðu ÚUæ, ãuúðu ÚUæ, ÚUæ ÚUæ, ãuúðu ãuúðu- ãuæ æ æ Áæ Úð UÐ ââð Ù ð NUÎØ çß Ü ãuô»ðð Ö»ßæÙ æ Âçßæ Ùæ (ãuúðuùæü ) ÌÙæ àæçq àææüè ãuôìæ ãñu ç æãðu ã Uâè ð ÁÂæ ÁæØð Øæ» ÖèÚUÌæÂêßü, â æ è ßçÙ æúuô ôúu â æù M  âð Èñ ÜÌè ãñuð â â Ø ãuæúuæá ÕíãUáÌ è Öæ çì ÕæÚU ÕæÚU Øæ ÚUÙæ â Öß ÙãUè ãñu, ç Ìé â èìüù Øæ ÚUÙæ Ìô ãu æúðu ßàæ ð ãñu, Øô ç â ð é ÀU Öè ÏÙ Ü»Ìæ ÙãUè Ð ô ü ãuè Öè ÕñÆU ÚU ãuúðu- ë cæ- ãuæ æ æ Á ÚU â Ìæ ãñuð ØçÎ Âëßè ÌÜ ô ãuúðu ë cæ æ ð Á âð æüæçßì ÚU çîøæ ÁæØð Ìô â âæúu ð Üô» ÂÚU âé¹è ãuô Áæ ØÐ âæ é¼ýè ÎðßÎðßôQ æ éâøð ð àæì¼ýéçì Øæ ßèÿØ æl âßæüxè ç àæôúuè âéd UßÜVë Ìæ Ð ÂçÚU ý Ìè émæãðu ðùçùñ àæé èç ß H 11H 7

8 âæ é¼ýè â é¼ý è Øæ ô; Îðß-Îðß- Q æ ÂÚU ÎðßÌæ Õýrææ ð ãuùð âð; ÂØð ðçßßæãu ç Øæ; àæì¼ýéçì àæì¼ýéçì Ùæ ; Øæ çáâ ô; ßèÿØÎð¹ ÚU; æl ØÌ æ áü ; âßü- Xè àæúuèúu ð âöè»; ç àæôúuè ØéßÌè; âédéu ØçÏ ; ÜVë Ìæ æöêáæô âð âáè; ÂçÚU ý Ìè ÂçÚU ý æ ÚUÌè, æê Ìè; mæãðuçßßæãu ð ; ð æ íáì ãuô ÚU; çùñ çùîðß Ùð; àæé è àæé è ô; ßâ²àæÐ. ãuæúuæá ÕíãUáÌ ( æ»ð Âýæ èùõíãu Ùæ âð çß ØæÌ) ô ÂÚU ÎðßÌæ ÕýrææÁè Ùð â é¼ý è Øæ àæì¼ýéçì ð âæí çßßæãu ÚUÙð æ æîðàæ çîøæ ÍæÐ â ð àæúuèúu ð»-âýø» ØÌ âéîúu Íð õúu ßãU ØÌ Øéßæ ÍèÐ ßãU â éç Ì ÂçÚUÏæÙô âð Ü ë Ì ÍèÐ ÁÕ ßãU çßßæãu- ÇU ð æ ÚU ÂýÎçÿæææ ÚUÙð Ü»è Ìô çùîðß â ÂÚU ÌÙð ôçãuì ãuô»øð ç ãuô Ùð âð â»è ÕÙæ ÚU â ð âæí Öô» ÚUÙæ æãuæ çáâ ÌÚUãU ÂãUÜð Öè ãuô Ùð àæé è ð âæí ÚUÙæ æãuæ ÍæÐ ÌæÂØü Ñ â àüô ð âéd UßÜVë Ì àæî ãußâêæü ãñuð ÁÕ Øæ æ çßßæãu ßñçÎ ÚUèçÌ âð ãuôìæ ãñu, Ìô âð êëøßæùß ô ÌÍæ æöêáæô âð ØçÏ Ü ë Ì ç Øæ ÁæÌæ ãñu õúu çßßæãu ð â Ø ßÏê ßÚU è âæì ÂýÎçÿæææ ÚUÌè ãñuð ÌÂpæÌ ßÚU ßÏê ÎêâÚðU ô Îð¹Ìð ãñ U õúu ÁèßÙ ÖÚU ð çü æ íáì ãuô ÁæÌð ãñ UÐ ÁÕ ßÚU ÕÏê ô Ìèß âéîúuè ÂæÌæ ãñu, Ìô Ù ð Ø çì ÂýÕÜ æ áüæ çsíúu ãuô ÁæÌæ ãñuð Áñâæç æè Î Öæ»ßÌ ð çíì ãñu, è ÌÍæ ÂéL á SßÖæß âð ÎêâÚðU ð ÂýçÌ æ ë CU ãuôìð ãñ U õúu ÁÕ ßð çßßæãu âð Õ Ï ÁæÌð ãñ U, Ìô ØãU æ áüæ õúu Öè âé²é U ãuô ÁæÌæ ãñuð â Âý æúu ØçÏ æ ë CU ãuô ÚU ßÚU (ÎêËãUæ) ÕçÉ UØæ æúu õúu óæ Âóæ ÚUÙð ð çü ÀUæ ¹ðÌ ÕÙæÙæ æãuìæ ãñuð ÌÕ âìæù Âóæ ãuôìè ãñu, ç æ ÕÙÌð ãñ U ÌÍæ â Âçæ æìè ãñuð â Âý æúu ÙécØ ÁèßÙ è ÖõçÌ Ìæ ð çï æçï È âìæ ÁæÌæ ãñu õúu âô Ùð Ü»Ìæ ãñu, ÒÒØãU ðúuæ ãñu,óó ÒÒ ñ ãuè æ ÚUÙð ßæÜæ ãê UÐÓÓ â ÌÚUãU â âæúu æ ôãu ÕÉ UÌæ ÁæÌæ ãñuð àæé è ß àæî Öè ãußâêæü ãñu, Øô ç ÁÕ àæì¼ýéçì Âýæ èùõíãu è ÂýÎçÿæææ ÚU ÚUãUè Íè ÙèÎðß Uâ è âéîúuìæ ÂÚU âè ÌÚUãU ôçãuì ãuô»øð çáâ Âý æúu ßð ÂãUÜð âìíá è ÂÙè àæé è ÂÚU ôçãuì ãuô é ð ÍðÐ ÁÕ ÕãéUÌ æü Âêßü âìíá-âöæ ð çùîðß ÂçSÍÌ Íð Ìô ßð àæé è ÂÚU ÁÕ ßãU ÂýÎçÿæææ ÚU ÚUãUè Íè âè Âý æúu ôçãuì ãéu ÍðÐ ÌÕ çù è ÂÙè SßæãUæ Ùð àæé è æ M  ÏæÚUæ ÚU çù ð âæí â Öô» ç Øæ ÍæÐ Ù ð ßÜ çù, çâìé Sß»ü ð ÚUæÁæ ¼ý ÌÍæ Öè- Öè Õýrææ ÌÍæ çàæß Áñâð ÕÇ ðu-õç ðu ÎðßÌæ Öè æ ôçãuì ãuôìð ÚUãðU ãñ UÐ Áèßæ æ ô ð æ -ÖæßÙæ 8

9 ÌÙè ÂýÕÜ ãuôìè ãñu ç âæúuæ ÖõçÌ â âæúu çßáø- æ áüæ ð mæúuæ ãuè â æçüì ãuô ÚUãUæ ãñu õúu æ -ßæâÙæ ð æúuæ ãuè ÙécØ ÖõçÌ â âæúu ð ÚUãUÙð ÌÍæ çßçöóæ Âý æúu ð àæúuèúu ÏæÚUæ ÚUÙð ð çü ÕæØ ãuôìæ ãñuð»üð àüô ð çßáøè ÁèßÙ ð ÂýçÌ æ áüæ æ ç ææ ãéu æ ãñuð çßõéïæâéúu»ïßü éçùçâhùúuôúu»æñ Ð çßçáìæñ âêøüøæ çîÿæé ßæØØñß ÙêÂéÚñUÑ H 12H çßõéïçßmæù; âéúu âéúu;»ïßü»ïßü Üô ð ßæâè; éçùõç ðu-õç ðu âæïé; çâhçâh Üô ð ßæâè; ÙÚU Âëßè Üô ð ßæâè; ÚU»æÑÙæ» Üô ð ßæâè; çßçáìæñ ôçãuì; âêøüøæùßðüè mæúuæ; çîÿæéâ SÌ çîàææ ô ð ; ßæØØæÛæ æúu ÚUÌè ãéu ü; ß ð ßÜ; ÙêÂéÚñUÑ ÂÙð ÙéÂêÚUô âðð. ÁÕ àæì¼ýéçì æ â ÌÚUãU çßßæãu ãuô ÚUãUæ Íæ, Ìô âéúu,»ïßüüô ð ßæâè, ÕÇ ðu-õç ðu âæïé ß çâhüô, ÂëßèÜô ÌÍæ Ùæ»Üô ð ßæâè, âöè ÂÚU çßmæù ãuôìð ãéu Öè â ð ÙéÂêÚUô è ÛæÙ æúu âð ôçãuì ãuô ÚUãðU ÍðÐ ÌæÂØü Ñ âæ æø M  âð æøé ð çßßæãu ãuô ÁæÙð ÂÚU âìæù ô Á ÎðÙð ð ÂpæÌ è çï âéîúu ãuô ÁæÌè ãñuð âìæù ô Á ÎðÙæ ÙæÚUè æ Âýæ ë çì æøü ãñuð â Âý æúu ð ÕæÎ âìæù Âóæ ÚU ð ßãU çï æçï âéîúu ãuôìè ÁæÌè ãñuð ç Ìé àæì¼ýéçì ÌÙè âéîúu Íè ç âùð ÂÙð çßßæãuôâß ð ãuè âæúðu â âæúu ô ôãu çüøæð ÎÚU âü, âùð ÂÙð ÙéÂêÚUô è ÛæÙ æúu âð ãuè ÕÇ ðu-õç ðu çßmæùô ÌÍæ ãuæù ÎðßÌæ ô ô æ ë CU ÚU çüøæð ââð âêç Ì ãuôìæ ãñu ç âöè ÎðßÌæ â æ âõ ÎØü Îð¹Ùæ æãu ÚUãðU Íð, ç Ìé ß æöêáæô âð ÉU è ãuôùð ð æúuæ ßð âð ÆUè âð Îð¹ ÙãUè Âæ ÚUãðU ÍðÐ ê ç ßð â ð Âæ ß ãuè Îð¹ ÚUãðU Íð, ÌÑ ÙéÂêÚUô è ÛæÙ æúu âéù ÚU ãuè ßð ôçãuì ãuô ÚUãðU ÍðÐ ãð U â æ ÂêÚUæ âõ ÎØü Îð¹Ùð è æßàø Ìæ Ù ÍèÐ Öè- Öè ÙécØ ç Øô è êçç UØô è ¹Ù, ÙéÂêÚUô è ÛæÙ æúu Íßæ âæç Uè Îð¹ ÚU ãuè æ ôçãuì ãuô ÆUÌæ ãñuð â Âý æúu ØãU çùc áü çù Üæ ç è æøæ æ Âêæü M  ãñuð Ølç çßeæç æ éçù æ ¹ð ÕÎ ç Øð Øô»æ Øæâ ð ÜèÙ Íð, ç Ìé ÁÕ ãuô Ùð ðù æ è êçç UØô è ¹Ù âéùè Ìô Ù æ çîãø ØæÙ ÅêUÅU»ØæÐ â Âý æúu çßeæç æ ðù æ ð»éü ð æ»øð õúu ââð âìæù Âóæ ãéu ü Áô àæ é ÌÜæ Ùæ âð Á»Âýçâh ãéu üð çùc áü ØãU ãñu ç ô ü Öè ÂÙð ô ÙæÚUè- æ áüæ âð ÙãUè Õ æ â Ìæ, ÖÜð ãuè ßãU ãuæù ÎðßÌæ Íßæ æüô æ ßæâè Øô Ù ãuôð ð ßÜ Ö»ßÎ ÖQ, Áô ë cæ ÂÚU æâq ãñu, 9

10 è ð æ áüæ âð Õ ÂæÌæ ãñuð ÕæÚU ë cæ mæúuæ æ ë CU ãuôùð ÂÚU â âæúu è æøæ âð æ çáüì ÙãUè ÚU â ÌèÐ Âýæ èùõíãuáñ ÂéææÑ àæì¼ýéøæ ÎàææÖßÙ Ð ÌéËØÙæ ßýÌæÑ âßðü Ï üsùæìæñ Âý ðìâñ H 13H Âýæ èùõíãuáñúuæáæ Âýæ èùõíãu ð ; ÂéææÑÂéæ; àæì¼ýéøæ àæì¼ýéçì ð»öü âð; ÎàæÎâ; ÖßÙ Âóæ ãéu ; ÌéËØ â æù; Ùæ Ùæ ; ßýÌæÑßýÌ; âßðüâöè; Ï üïæí Ìæ ð ; SÙæÌæÑÂêæüÌØæ Ù; Âý ðìâñâõô æ Âý ðìæ Ùæ ÂÇ UæÐ. ÚUæÁæ Âýæ èùõíãu Ùð àæì¼ýéçì ð»öü âð Îâ Âéæ Âóæ ç ØðÐ ßð âöè â æù M  âð Ï æü æ Íð õúu Âý ðìæ Ùæ âð çß ØæÌ ãéu Ð ÌæÂØü Ñ Ï ü-sùæìæñ àæî ãußâêæü ãñu, Øô ç Îâô Âéæ Ï ü ð ÂêæüÌÑ ÚUÌ ÍðÐ âæí ãuè ßð â SÌ æ»éæô âð â Âóæ ÍðÐ ÙécØ ÌÖè Âêæü æùæ ÁæÌæ ãñu ÁÕ ßãU Âêæü M  âð Ïæí ãuô, ÂÙè ÖçQ ð ßýÌ ð Âêæü ãuô, ææù ð Âêæü ãuô ß æ æ ÚUæ ßæÜæ ãuôð âöè Âý ðìæ»æ â æù M  âð çâh ÍðÐ çâææçîcuæñ ÂýÁæâ»ðü ÌÂâðùæüß æçßàæù Ð ÎàæßáüâãUdæçæ ÌÂâæ ZSÌÂSÂçÌ H 14H çâææçâìæ mæúuæ; æçîcuæñ æîðàæ Âæ ÚU; ÂýÁæ-â»ðüâÌæÙ Âóæ ÚUÙð ð çßáø ð ; ÌÂâðÌÂSØæ ÚUÙð ð ; æüß â é¼ý ð ; æçßàæù ÂýçßCU ãuô ÚU; Îàæ-ßáüÎâ âæü; âãudæçæãuáæúuô ; ÌÂâæ ÂÙè ÌÂSØæ âð; æ üù ÂêÁæ è; ÌÂÑÌÂSØæ ð ; ÂçÌ Sßæ è èð. ÁÕ Ù âöè Âý ðìæ ô ô Ù ð çâìæ Ùð çßßæãu ÚU ð âìæù Âóæ ÚUÙð æ æîðàæ çîøæ Ìô âõô Ùð â é¼ý ð Âýßðàæ ç Øæ õúu Îâ ãuáæúu ßáôZ Ì ÌÂSØæ èð â Âý æúu ãuô Ùð â SÌ ÌÂSØæ ð Sßæ è Âêæü ÂéL áôæ Ö»ßæÙ è ÂæâÙæ èð ÌæÂØü Ñ Öè- Öè «çá ÌÍæ âæïé â âæúu ð àæôúu»éü âð ÎêÚU æìßæâ ÚUÙð ð çü çãu æüø ÂßüÌ ð ÁæÌð ãñ UÐ ç Ìé ðâæ Ü»Ìæ ãñu ç æìßæâ ð ÌÂSØæ ÚUÙð ð çü Âýæ èùõíãu ð âöè Âéæô Ùð â é¼ý ð ÖèÌÚU Âýßðàæ ç ØæÐ ê ç ßð Îâ ãuáæúu ßáôZ Ì ÌÂSØæ ÚUÌð ÚUãðU, ÌÑ ØãU æåuùæ âøøé» è ãñu, Øô ç ÌÕ Üô» Üæ¹ ßáü Ì ÁèçßÌ ÚUãUÌð ÍðÐ ØãU Öè ãußâêæü ÕæÌ ãñu 10

11 ç ÌÂSØæ ÚUÌð ãéu ãuô Ùð ÌÂðEÚU Ö»ßæÙ æè ë cæ è ÂæâÙæ èð ØçÎ ÚU ÜÿØ è ÂýæçÌ ð çü ô ü ÌÂSØæ ÚUÙæ æãuìæ ãñu, Ìô âð Ö»ßæÙ è ë Âæ ÂýæÌ ÚUÙè æçãu Ð ØçÎ âð Ö»ß ë Âæ ÂýæÌ ãuô» ü Ìô â çûæøð ç âùð âæúuè ÌÂSØæ â æì ÚU ð Ù ð ÎÿæÌæ ÂýæÌ ÚU Üè ãñuð ÎêâÚUè ôúu, ØçÎ âð ÖçQ è Âêæü ßSÍæ ÂýæÌ ÙãUè ãuô ÂæÌè Ìô â è âæúuè ÌÂSØæ ÃØÍü ãñ, Øô ç ÌÂSØæ ÚUÙð âð ÂýæÌ ãuôùð ßæÜð âßôüæ È Ü ô ÂÚU ðeúu ð Õ»ñÚU ô ü»ýãuæ ÙãUè ÚU â ÌæÐ Áñâæç Ö»ßλèÌæ (5.29) ð ãuæ»øæ ãñu, Ö»ßæÙ æè ë cæ â SÌ ÌÂSØæ ô ÌÍæ Øæô ð Sßæ è ãñ UÐ ÖôQ æú U Øæ ÌÂâæ âßüüô ãðueúu Ð â Âý æúu ÌÂSØæ æ ßæ çàuì È Ü Ö»ßæÙ æè ë cæ âð ãuè ÂýæÌ ãuô â Ìæ ãñuð æè Î Öæ»ßÌ (3.33.7) ð ãuæ»øæ ãñu ãuô ÕÌ ß ôùìô»úuèøæù ØçæuUæ»ýð ßÌüÌð Ùæ Ìé Ø Ð ÌðÂéSÌÂSÌð ÁéãéUßéÑ âsùéúuæøæü ÕýrææÙê éùæü»ëæçì Øð ÌðH ÖÜð ãuè ô ü æçuæü é Ü ð ÍæüÌ æùß â æá æ âõâð çù Üð ß»ü ð Øô Ù Á æ ãuô, ØçÎ ßãU Ö»ßæÙ ð Ùæ æ Á ÚUÌæ ãñu, Ìô ßãU ÏØ ãñu, Øô ç ØãU â Ûææ ÁæÌæ ãñu ç ðâð Á âð ÖQ ØãU çâh ÚU ÎðÌæ ãñu ç çâàuüð Á ð âùð âöè Âý æúu è ÌÂSØæ è Íè Ð Ö»ßæÙ ñìø è ë Âæ âð Áô ô ü ãuæ æ (ãuúðu cæ, ãuúðu ë cæ, ë cæ ë cæ, ãuúðu ãuúðuð ãuúðu ÚUæ, ãuúðu ÚUæ, ÚUæ ÚUæ, ãuúðu ãuúððu) æ Á ÚUÌæ ãñu, ßãU â ÂÚU çâçh ô ÂýæÌ ÚUÌæ ãñu, çáâð ÂãUÜð ð Üô» â é¼ý ð Âýßðàæ ÚU ð Îâ ãuáæúu ßáôZ Ì ÌÂSØæ ÚU ð ÂýæÌ ÚUÌð ÍðÐ ØçÎ â çüøé» ð ô ü ãuúðu ë cæ æ Á ÚUÙð æ ÜæÖ ÙãUè ÆUæÌæ, Áô â Øé» è ÂçÌÌæ æ ô ð çü âõâð ÕÇ Uè ÀêUÅU ãñu, Ìô ØãU â ÛæÙæ æçãu ç ßãU Ö»ßæÙ è æøæ âð ôãu»ýsì ãñuð ØÎéQ ÂçÍ ²CðUÙ ç»çúuàæðù ÂýâèÎÌæ Ð ÌhKæØÌô ÁÂÌp ÂêÁØÌp â ØÌæÑ H 15H 11

12 ØÌ Áô; Q ãuæ»øæ; ÂçÍÚUæSÌð ð ; ²CðUÙÖð ÅU ÚU ð ; ç»çúuàæðùö»ßæù çàæß mæúuæ; ÂýâèÎÌæ ØÌ Âýâóæ ãuô ÚU; ÌÌ ßãUè; ØæØÌÑØæÙ ÚUÌð ãéu ; ÁÂÌÑ õúu Á ÚUÌð ãéu ; ÂêÁØÌÑ õúu ÂêÁÌð ãéu ; â ØÌæÑ ØÌ â Ø Âêßü Ð. ÁÕ Âýæ èùõíãu ð âöè Âéæô Ùð ÌÂSØæ ÚUÙð ð gðàø âð æúu ÀUôÇ U çîøæ Ìô ãð U çàæßáè ç Üð, çáãuô Ùð ØÌ ë Âæ ÚU ð ãð U ÂÚU âø ð çßáø ð ÂÎðàæ çîøæð Âýæ èùõíãu ð âöè Âéæô Ùð Ù ð ÂÎðàæô ô ØÌ âæßïæùè ÌÍæ ÙôØô» âð ÁÂÌð ÌÍæ ÂêÁæ ÚUÌð ãéu Ù ð çßáø ð ØæÙ ç ØæÐ ÌæÂØü Ñ ØãU SÂCU ãñu ç ÌÂSØæ ÚUÙð ð çü Øæ ç âè Öè Âý æúu è ÖçQ ð çü»él mæúuæ ÂÍ-ÂýÎàæü è æßàø Ìæ ÂÇ UÌè ãñuð ØãUæ ØãU SÂCU ËÜð¹ ãñu ç ãuæúuæá Âýæ èùõíãu ð Îâô Âéæô ô Ö»ßæÙ çàæß ð Âý ÅU ãuôùð âð ØãU ë Âæ ÂýæÌ ãéu ü õúu UãUô Ùð ÎØæßàæ ãð U ÌÂSØæ ÚUÙð ð çßáø ð ÂÎðàæ çîøæð ßæSÌß ð Ö»ßæÙ çàæß Ù Îâô ð»él ãuô»øð õúu ÕÎÜð ð UÙ ð çàæcøô Ùð Ù ð ÂÎðàæô ô ÌÙè» ÖèÚUÌæ âð»ýãuæ ç Øæ ç ææ Ù ÂÚU ØæÙ ÚUÙð âð (ØæØÌÑ ) ßð çâh ãuô â ð Ð ØãUè âè ÜÌæ æ ÚUãUSØ ãñuð Îèÿææ»ýãUæ ÚU ð ÌÍæ»éL âð æîðàæ ÂýæÌ ÚU ð çàæcø ô çõùæ çãu ð»él ð ÂÎðàæô Øæ æîðàæô ð çßáø ð ØæÙ ÚUÙæ æçãu õúu ÂÙð æâ ô ç âè Ø ßSÌé âð çß çüì ÙãUè ãuôùð ÎðÙæ æçãu Ð æèü çßeùæí ý ßÌèü ÆUæ é ÚU æ Öè ØãUè Ì ãñu çáãuô Ùð Ö»ßλèÌæ ð (2.41) àüô (ÃØßâæØæç æ ÕéçhÚðU ð ãu é L ÙÎÙ ) è ÃØæ Øæ ÚUÌð ãéu ç»ì ç Øæ ãñu ç çàæcø ð çü»él æ æîðàæ ãuè ÁèßÙæÏæÚU ãñuð çàæcø Ö»ßæÙ ð Ïæ Áæ ÚUãUæ ãñu Øæ ÙãUè, â è ÂÚUßæãU Ù ÚU ð â æ ÂãUÜæ ÌüÃØ ãñu»él ð æîðàæ æ ÂæÜÙ ÚðUÐ â Âý æúu çàæcø ô»él ð æîðàæ ÂÚU ØæÙ ÏæÚUæ ÚUÙæ æçãu Ð ØãUè â»ý ØæÙ ãñuð âð Ù ð ßÜ â æîðàæ ð çßáø ð ØæÙ ÚUÙæ æçãu, çâìé Ù âæïùô è ¹ôÁ Öè ÚUÙè æçãu çáùâð ßãU ÆUè âð ÂæâÙæ ÚU â ð õúu âð ÂêÚUè ÚU â ð Ð çßîéúu ßæ Âý ðìâæ ç»çúuæðæ ØÍæâèÂçÍ âx Ñ Ð ØÎéÌæãU ãuúuñ ÂýèÌSÌóæô ÕýræßÎæÍüßÌ H 16H 12

13 çßîéúuñ ßæ çßîéúu Ùð ÂêÀUæ; Âý ðìâæ â SÌ Âý ðìæ ô è; ç»çúuæðæçàæßáè mæúuæ; ØÍæçÁâ Âý æúu; æâèì Íæ; ÂçÍÚUæSÌð ð ; âx ÑÖð ÅU; ØÌ Áô; Ì æãu ãuæ; ãuúuñçàæßáè Ùð; ÂýèÌÑÂýâóæ ãuô ÚU; ÌÌ ßãU; ÙÑãU ô; ÕýræÙ ãðu Õýærææ; ßÎ ãuô; Íü-ßÌ Íü â Ûææ ÚUÐ. çßîéúu Ùð ñæðø âð ÂêÀUæÑ ãðu Õýærææ, Âý ðìæ»æ ÚUæSÌð ð çàæßáè âð Øô ç Üð? ë ÂØæ éûæð ÕÌæ ç Ùâð ç â Âý æúu Öð ÅU ãéu ü, Ö»ßæÙ çàæß Ùâð ç â Âý æúu ÌÙð Âýâóæ ãuô»øð õúu ãuô Ùð Øæ ÂÎðàæ çîøæ? çùsâîðãu, ðâè ÕæÌð ãußâêæü ãñ U õúu ñ æãuìæ ãê U ç æâ ë Âæ ÚU ð éûæâð Ù æ ßæüÙ Úð UÐ ÌæÂØü Ñ ÁÕ Öè ÖQ ÌÍæ Ö»ßæÙ ð Õè Øæ Uæ ÖQ ô ð ÂÚUSÂÚU ãußâêæü ßæÌæü ãuô Ìô ÙécØ ô ãð U âé Ìæ âð âéùùæ æçãu Ð Ùñç áæúuø è âöæ ð ÁãUæ âöè «çáøô ô âêì»ôsßæ è æè Î Öæ»ßÌ âéùæ ÚUãðU Íð, Ùâð Öè ãuæúuæá ÂÚUèçÿæÌ ÌÍæ àæé Îðß»ôSßæ è è ßæÌæü ô ð çßáø ð ÂêÀUæ»Øæ, Øô ç «çáøô ô çßeæâ Íæ ç Ù è ßæÌæü Öè Ö»ßæÙ ë cæ ÌÍæ ÁéüÙ ð Ø ãéu ü ßæÌæü ô ð â æù ãußâêæü ÚUãUè ãuô»èð çáâ ÌÚUãU ÂýØð ÃØçQ Ö»ßλèÌæ âð ÂêæüÌØæ ß»Ì ãuôùæ æãuìæ ãñu, âè Âý æúu çßîéúu Öè çàæß ÌÍæ Âý ðìæ ô ð Õè ãéu ü ßæÌæü ð çßáø ð «çá ñæðø âð ÁæÙÙð ð çü âé ÍðÐ âx Ñ ¹Üé çßâýáðü çàæßðùðãu àæúuèçúuææ Ð ÎéÜüÖô éùøô ÎØéÚUâXæl ÖèçâÌ H 17H âx Ñâ», â æ» ; ¹ÜéçÙpØ ãuè; çßâý-«áðãðu Õýærææ æðdu; çàæßðùçàæß ð âæí; ãu â â âæúu ð ; àæúuèçúuææ ÖõçÌ ÎðãUô ð Õ Ïð ãéu ô æ; ÎéÜüÖÑ çæuù; éùøñ éçù»æ; ÎØéÑØæÙ ð Ü»ð ãéu ; âxæì ÂýØð ßSÌé âð çßúuq ; Ø çáâ ô; ÖèçâÌ ÀUæ ÚUÌð ãéu Ð. çßîéúu Ùð æ»ð ãuæ Ñ ãðu ÕýæræææðDU, ÎðãUÏæçÚUØô ð çü çàæßáè ð âæí âæÿææì â  ü ÚU ÂæÙæ ØÌ çæuù ãñuð ÕÇ ðu-õç ðu «çá Öè çáãð U ÖõçÌ æâçq âð ô ü ÜðÙÎðÙ ÙãUè ãuôìæ, UÙ æ â æ» ÂæÙð ð çü ãuè, ØæÙ ð ÜèÙ ÚUãUÙð ð ÕæßÁêÎ Öè Ù æ â â»ü ÂýæÌ ÙãUè ÚU ÂæÌðÐ ÌæÂØü Ñ ê ç çõùæ çßàæðá æúuæ ð çàæßáè ßÌçÚUÌ ÙãUè ãuôìð, ÌÑ âæ æø ÃØçQ æ Ùâð â  ü ÚU ÂæÙæ çæuù ãñuð ç Ìé ÁÕ Ö»ßæÙ æ æîðàæ ãuôìæ ãñu, Ìô ãð U ç âè çßàæðá ßâÚU ÂÚU ßÌæÚU ÜðÙæ ãuôìæ ãñuð â Âýâ» ð Âk ÂéÚUææ ð ãuæ»øæ ãñu ç çüøé» ð æøæßæî ÎàæüÙ æ 13

14 ÂÎðàæ ÎðÙð ð çü çàæßáè Õýærææ ð M  ð Âý ÅU ãéu ÍðÐ ØãU ÎàæüÙ Õõh ÎàæüÙ ð Âý æúu ð çìçúuq Ø é ÀU ÙãUè ãñuð Âk ÂéÚUææ æ ÍÙ ãñu æøæßæî âàuæ ÂýÀUóæ Õõh éøìðð Øñß çßçãuì Îðßè Üõ Õýærææ êíìùæh çàæßáè Ùð ÂæßüÌè âð ÂãUÜð ãuè ÕÌæ çîøæ Íæ ç ßð Õõh ÎàæüÙ ð êüù ãðuìé â Øæâè Õýærææ ð ßðàæ ð æøæßæî ÎàæüÙ æ çßsìæúu Úð U»ðÐ ØãU â Øæâè õúu ô ü ÙãUè ÕçË æèâæî àæ ÚUæ æøü ÍðÐ Õõh ÎàæüÙ ð ÂýÖæßô ÂÚU çßáø ÂæÙð ÌÍæ ßðÎæÌ ÎàæüÙ æ ÂýâæÚU ÚUÙð ð çü æèâæî àæ ÚUæ æøü ô Õõh ÎàæüÙ ð âæí é ÀU â ÛæõÌæ ÚUÙæ ÂÇ Uæ õúu â â Ø è æßàø Ìæ ð ÙéâæÚU ãuô Ùð ð ßÜ mñìßæî æ ÂÎðàæ çîøæ, ØÍæ ãð U æøæßæî ÎàæüÙ ð ÂÎðàæ ÎðÙð è ô ü æßàø Ìæ ÙãUè ÍèÐ â â Ø æøæßæî ÎàæüÙ Øæ Õõh ÎàæüÙ ð ÂÎðàæ è ô ü æßàø Ìæ ÙãUè ãñuð Ö»ßæÙ ñìø Ùð Ù ÎôÙô æ ÕçãUc æúu ç ØæÐ ë cæöæßùæ ëì- æîôüù Ö»ßæÙ ñìø ð ÎàæüÙ æ ÂýâæÚU õúu ÎôÙô Âý æúu ð æøæßæîè ÎàæüÙô æ ÕçãUc æúu ÚU ÚUãUæ ãñuð Âý æúu âð Õõh ÎàæüÙ ÌÍæ àæ ÚU ÎàæüÙ âæ âæçúu SÌÚU ÂÚU æøæßæî ð çßçöóæ M  ãñ UÐ Ù ð âð ç âè æ Öè æøæç ãuß ÙãUè ãñuð æøæç ãuß Ìô Ö»ßλèÌæ ð ÎàæüÙ ô Sßè æúu ÚUÙð ð ÂpæÌ ãñu, Áô Ö»ßæÙ è àæúuæ»ýãuæ ÚUÙð ð È ÜèÖêÌ ãuôìæ ãñuð âæ æøìñ Üô» ç âè ÜæÖ ð çü çàæßáè è ÂêÁæ ÚUÌð ãñ U õúu Ù æ âæÿææì ÎàæüÙ ç çõùæ Öè ßð UÙ è UÂæâÙæ ÚU ð ÕÇ ðu-õç ðu ÖõçÌ ÜæÖ ÂýæÌ ÚUÌð ãñ UÐ æ æúuæ ôùçâ ØSßSØ Üô ËÂSØ ÚUæÏâð Ð àæøæ ØéQ ô çß ÚUçÌ æôúuøæ Ö»ßæÖßÑ H 18H æ - æúuæ Ñ æ ÌéCU; çâølçâ ßãU ãñu; ØÑÁô ãñu; ÌéÜðç Ù; SØ â; Üô ÖõçÌ Á»Ì; ËÂSØ Âý ÅU ãuôùð ÂÚU; ÚUæÏâð â â âæúu è âãuæøìæ ð çü ; àæøæàæçq âð; ØéQ ÑâæÍ; çß ÚUçÌ æøü ÚUÌæ ãñu; æôúuøæ ØÌ ÖØæÙ ; Ö»ßæÙ Ö»ßæÙ ; ÖßÑçàæßÐ. çàæßáè Áô ØÌ àæçq àææüè ÎðßÌæ ãñ U õúu ßð æ æúuæ ãñ U, çáù æ Ùæ Ö»ßæÙ çßcæé ð ãuè ÕæÎ æìæ ãñuð Ølç ãð U â ÖõçÌ Á»Ì ð ç âè ßSÌé è ô ü æ æ ÿææ ÙãUè ãñu, ç Ìé ßð â âæúuè Üô»ô ð ËØææ æøü ð âîñß ÃØSÌ ÚUãUÌð ãñ U õúu ÂÙè æôúu àæçq Øô ØÍæ Îðßè æüè ÌÍæ Îðßè Îé»æü ð âæí ÚUãUÌð ãñ UÐ 14

15 ÌæÂØü Ñ çàæßáè Ö»ßæÙ ð âõâð ÕÇ ðu ÖQ æùð ÁæÌð ãñ UÐ ßð âöè Âý æúu ð ßñcæßô ð æðdu æùð ÁæÌð ãñ U (ßñcæßæÙæ ØÍæ àæ ÖéÑ )Ð È ÜÌÑ çàæßáè æ ßñcæß â ÂýÎæØ ãñu, çáâð L ¼ý â ÂýÎæØ ãuìð ãñ UÐ çáâ Âý æúu ÕýrææÁè âð Õýræ â ÂýÎæØ ÜÌæ ãñu âè Âý æúu çàæßáè âð L ¼ý â ÂýÎæØÐ Áñâæç æè Î Öæ»ßÌ (6.3.20) ð ãuæ»øæ ãñu çàæßáè ÕæÚUãU ãuæáùô ð âð ãñ U SßØ ÖêÙæüÚUÎÑ àæ ÖéÑ é æúuñ çâüô ÙéÑÐ ÂýtæÎô ÁÙ ô Öèc ô ÕçÜßñüØæâç ßüØ H üeúu è ÖçQ æ ÂÎðàæ ÚUÙð ßæÜð ÕæÚUãU ãuæáù ãñ UÐ àæ Öé æ Íü ãñu çàæßáèð Ù è çàæcø- ÂÚU ÂÚUæ çßcæésßæ è â ÂýÎæØ Ùæ âð Öè ææì ãñu õúu ßÌü æù çßcæésßæ è â ÂýÎæØ ô ßËÜÖ â ÂýÎæØ Öè ãuìð ãñ UÐ ßÌü æù Õýræ-â ÂýÎæØ ß-»õÇ UèØ â ÂýÎæØ ãuüæìæ ãñuð Ølç çàæßáè æøæßæî ÎàæüÙ æ ÂÎðàæ ÚUÌð ÂýÌèÌ ãuôìð Íð, ç Ìé àæ ÚUæ æøü ð M  ð ÂÙè ÜèÜæ ô ð Ì ð ãuô Ùð ßñcæß ÎàæüÙÖÁ»ôçßÎ ÖÁ»ôçßÎ ÖÁ»ôçßÎ êéu Ìð æ ÂÎðàæ çîøæð ãuô Ùð Ö»ßæÙ ë cæ Øæ»ôçßÎ è ÂêÁæ ð çßáø ð â àüô ð ÌèÙ ÕæÚU ÕÜ çîøæ ãñu õúu ãuô Ùð ÂÙð çàæcøô ô æ»æãu ç Øæ ãñu ç ßð ææ àæîáæü ÌÍæ ÃØæ ÚUçæ»éçÍØô ð mæúuæ éçq ÂýæÌ ÙãUè ÚU â ÌðÐ ØçÎ ô ü â é éçq æãuìæ ãñu, Ìô âð Ö»ßæÙ ë cæ è ÂêÁæ ÚUÙè æçãu Ð ØãUè æèâæî àæ ÚUæ æøü æ çì ÂÎðàæ ãñuð ØãUæ ÂÚU ØãU ËÜð¹ ãéu æ ãñu ç çàæßáè âîñß ÂÙè ÖõçÌ àæçq ð âæí ÚUãUÌð ãñ U (àæøæ- æôúuøæ )Ð ÖõçÌ àæçq Îðßè Îé»æü Øæ Îðßè æüèâîñß Ù ð ßàæ ð ÚUãUÌè ãñ UÐ Îðßè æüè ÌÍæ Îé»æü â SÌ âéúuô ô æúu ÚU Ù è âðßæ ÚUÌè ãñ UÐ Öè- Öè Îðßè æüè ÌÙè ýé h ãuô ÆUÌè ãñ U ç çõùæ çß æúðu âæúðu âéúuô æ ßÏ ÚU ÎðÌè ãñ UÐ Îðßè æüè ð âßæüçï Âý çüì ç æ ð ãð U âéúuô ð é ÇUô è æüæ ÂãUÙð õúu Õæ ãuæí âð çâúu ô Â Ç ðu ÌÍæ Îæ ð çßàææü ¹Ç U» çü çî¹æøæ ÁæÌæ ãñuð ãuæù Øéh æüè mæúuæ âéúuô ð çßùæàæ ð ÂýÌè SßM  ãñ õúu ßæSÌß ð Îðßè æüè mæúuæ ç ÁæÌð ãñ Ð âëçcuçsíçìâýüøâæïùàæçq ÚðU æ (Õýræ-â çãuìæ 5.44) âéúu Üô» ÖõçÌ ßñÖß âð ÂêÁæ mæúuæ Îðßè æüè Øæ Îé»æü ô Âýâóæ ÚU¹Ùæ æãuìð ãñ U, ç Ìé ÁÕ 15

16 âéúu ØçÏ âs ãuô ÆUÌð ãñ U, Ìô Îðßè æüè Ù æ ÕÇ ðu Âñ æùð ÂÚU ßÏ ÚUÙð ð çãu Ìè ÙãUè ãñ UÐ âéúu»æ çàæßáè è àæçq ð ÚUãUSØ ô ÙãUè ÁæÙÌð õúu ßð ÖõçÌ ÜæÖ ð çü Îðßè æüè Øæ Îé»æü Øæ çàæßáè è ÂêÁæ ÚUÌð ãñ UÐ ÂÙð æâéúuè æ ÚUæ ð æúuæ ßð Ö»ßæÙ è àæúuæ ð ÙãUè ÁæÌð Áñâæç Ö»ßλèÌæ (7.15) ð â ð Ì ç ÜÌæ ãñuð Ù æ Îéc ë çìùô êéuæñ ÂýÂlÌð ÙÚUæÏ æñð æøøæânuìææùæ æâéú U Öæß æçæìæñh çàæßáè æ æøü ØÌ çæuù ãñu, Øô ç ãð U Îðßè æüè (Øæ Îé»æü) è àæçq æ ð ÜæÙè ÂÇ UÌè ãñuð Ø Âý çüì ç æ ð Îðßè æüè ô Öè- Öè çàæßáè ð àæúuèúu ÂÚU ¹Ç Uæ çî¹üæøæ ÁæÌæ ãñu, Áô ØãU ÕÌæÌæ ãñu ç Öè- Öè æüè mæúuæ âéúuô æ ßÏ ÕÎ ÚUßæÙð ð çü çàæßáè ô Âëßè ÂÚU ÎÇUßÌ ÜðÅUÙæ ÂÇ UÌæ ãñuð ê ç çàæßáè ãuæù ÖõçÌ àæçq (Îðßè Îé»æü) ô ÂÙð ßàæ ð ÚU¹Ìð ãñ U, ÌÑ çàæß ð Âæâ â â âæúu ð Âý éúu ðeøü ØéQ ÂÎ ÂýæÌ ÚUÌð ãñ UÐ çàæßáè ð æîðàæ âð çàæßöq âöè ÖõçÌ âéçßïæ ÂýæÌ ÚUÌæ ãñuð â ð çßâúuèì çßcæé ð Âæâ ßñcæß ÖõçÌ â Âçæ ð àæùñ-àæùñ çùïüù ãuôìð ÁæÌð ãñ U, Øô ç Ö»ßæÙ çßcæé ÂÙð ÖQ ô ô âæ âæçúu ðeøü ð ÕÏÙ ð ÙãUè ÂÇ UÙð ÎðÙæ æãuìðð ßð Ìô ÂÙð ÖQ ô ô ÌÑ ÚUæ âð Õéçh ÂýÎæÙ ÚUÌð ãñ U Áñâæç Ö»ßλèÌæ (10.10) ð ãuæ»øæ ãñu Ìðáæ âììøéq æùæ ÖÁÌæ ÂýèçÌÂêßü Ð ÎÎæç ÕéçhØô» Ì ØðÙ æ éâøæçì ÌðH ÒÒÁô çùúuìúu ðúuè ÖçQ ð ÚUÌ ÚUãUÌð ãñ U õúu Âýð Âêßü ðúuè ÂêÁæ ÚUÌð ãñ U, ãð U ñ Õéçh ÂýÎæÙ ÚUÌæ ãê U çáââð ßð ðúðu Âæâ æ â Ìð ãñ UÐÓÓ â Âý æúu Ö»ßæÙ çßcæé ÂÙð ÖQ ô Õéçh ÂýÎæÙ ÚUÌð ãñ U çáââð ßãU Ö»ßæÙ ð Ïæ ô ßæÂâ Áæ â Ìæ ãñuð ê ç ÖQ ô ç âè Âý æúu ð ÖõçÌ ßñÖß âð ô ü âúuô æúu ÙãUè ÚUãUÌæ, ÌÑ ßãU Îðßè æüè Øæ Îé»æü ð ÏèÙ ÙãUè ÚUãUÌæÐ çàæßáè â â âæúu ð Ì ô»éæ ð Öè Ïèÿæ ãñ UÐ Ù è àæçq, Îðßè Îé»æü, â SÌ Áèßô ô çßlæ ð Ï æúu ð ÚU¹Ìè ãéu ü ÕÌæØè ÁæÌè ãñu (Øæ Îðßè âßüöêìðáé çù¼ýæ-m  â çsíìæ )Ð Õýrææ ÌÍæ 16

17 çàæß ÎôÙô ãuè Ö»ßæÙ çßcæé ð ßÌæÚU ãñ U, ç Ìé Õýrææ ô âëçcu ÚUÙð æ ÖæÚU âõ Âæ»Øæ ÁÕ ç çàæßáè ô â ãuæúu æ, çáâð ßð ÂÙè ÖõçÌ àæçq Îðßè æüè Øæ Îðßè Îé»æü è âãuæøìæ âð ÂêÚUæ ÚUÌð ãñ UÐ â Âý æúu â àüô ð çàæßáè ô ß â àæçq Øô (àæøæ-æôúuøæ ) ð âæí ÚUãUÌð ÕÌæØæ»Øæ ãñu õúu ßSÌéçSÍçÌ Öè ØãUè ãñuð ñæðø ßæ Âý ðìâñ çâìéßæüø çàæúuâæîæø âæïßñ Ð çîàæ ÂýÌè è ÂýØØéSÌÂSØæ²Ì ðìâñ H 19H ñæðøñ ßæ «çá ñæðø Ùð ãuæ; Âý ðìâñúuæáæ Âýæ èõíãu ð âæúðu Âéæ; çâìéñçâìæ ð ; ßæØ àæî ô; çàæúuâæ SÌ ÂÚU; æîæøïæúuæ ÚU ð ; âæïßñâöè Âçßæ; çîàæ çîàææ è ôúu; ÂýÌè è Âçp è; ÂýØØéÑ Üð»Øð; ÌÂçâÌÂSØæ ð ; æ²ì» ÖèÚUÌæÂêßü Sßè æúu ÚU ð ; ðìâñnuîø ð Ð. «çá ñæðø Ùð æ»ð ãuæ Ñ ãðu çßîéúu, ÂÙè âæïé Âý ë çì ð æúuæ Âýæ èùõíãu ð âöè Âéæô Ùð ÂÙð çâìæ ð ß Ùô ô çàæúuôïæøü ç Øæ õúu çâìæ è æææ ÂêÚUè ÚUÙð ð gðàø âð ßð Âçp çîàææ è ôúu Üð»ØðÐ ÌæÂØü Ñ â àüô ð âæïßñ (Âçßæ Øæ âîæ æúuè) àæî æá è ÂçÚUçSÍçÌ ð ØÌ ãußâêæü ãñuð ØãU âæïé àæî âð çù Üæ ãñuð Âêæü âæïé ßãU ãñu, Áô Ö»ßæÙ è ÖçQ ð âîñß Ü»æ ÚUãUÌæ ãñuð Âýæ èùõíãu ð Âéæô ô âæïßñ ãuæ»øæ ãñu, Øô ç ßð çâìæ ð æææ æúuè ÍðÐ çâìæ, ÚUæÁæ ÌÍæ»éL ô Ö»ßæÙ æ ÂýçÌçÙçÏ æùæ ÁæÌæ ãñu, ÌÑ Ù æ Ö»ßæÙ ð ãuè â æù æîúu ç Øæ ÁæÙæ æçãu Ð çâìæ,»él ÌÍæ ÚUæÁæ æ Ï ü ãñu ç ßð ÂÙð ÏèÙSÍô ô â Âý æúu çùø çæì Úð U ç ÌÌÑ ßð Ö»ßæÙ ð àæéh ÖQ ÕÙ â ð Ð ßãU Ìô ÕÇ Uô æ ÌüÃØ ãñu õúu ÏèÙSÍô æ ÌüÃØ ØãU ãñu ç ßð æîðàæô æ âãuè ÌÍæ ÙéàææçâÌ É U» âð ÂæÜÙ Úð UÐ çàæúuâæ ( ÂÙð SÌ ÂÚU) àæî Öè ãußâêæü ãñu, Øô ç Âý ðìæ ô Ùð çâìæ ð æîðàæ ô SÌ ÂÚU ÏæÚUæ ÚU çüøæ, çáâ æ Íü ãñu ç ãuô Ùð Uâð ÂêÚUè ÌÚUãU Sßè æúu ÚU çüøæð ââ é¼ý éâ çßsìèæü ÂàØâé ãuâúuñ Ð ãu Ù ß SßÀ U ÂýâóæâçÜÜæàæØ H 20H 17

18 â-â é¼ý â é¼ý ð çù ÅU ãuè;  é ÀU- é ÀU; çßsìèæü ØÌ Ü Õæ õç Uæ; ÂàØÙ ãuô Ùð Îð¹æ; âé- ãuì ØÌ çßàææü; âúuñáüæàæø; ãuì ãuæâél á; ÙÑ Ù; ßâ²àæ; âé- ÀU SßÀU, çù üü; ÂýâóæÂýâóæ; âçüüáü; æàæø àæúuæ ð æøð ãéu Ð. ÜÌð- ÜÌð Âý ðìæ ô Ùð çßàææü ÁÜæàæØ Îð¹æ Áô â é¼ý ð â æù ãuè çßàææü çî¹ìæ ÍæÐ â æ ÁÜ ÌÙæ àææì Íæ æùô ç âè ãuæâél á æ Ù ãuô õúu â ð ÁÜ ÚU ÌÙð ÕÇ ðu ÁÜæàæØ è â ÚUÿææ ð ãuô ÚU ØÌ àææì ÌÍæ Âýâóæ ÂýÌèÌ ãuô ÚUãðU ÍðÐ ÌæÂØü Ñ â-â é¼ý æ Íü ãñu â é¼ý ð çù ÅUÐ ßãU ÁÜæàæØ ¹æÇ Uè ð â æù Íæ, Øô ç â é¼ý ð çù ÅU ãuè ÍæÐ Â àæî çáâ æ Íü ãñu ÒÒØêÙæçÏ ÓÓ ü Âý æúu âð ÂýØéQ ãuôìæ ãñu ØÍæ ÂÂçÌ âð ÒÒ é ÀU- é ÀUÓÓ ÂçÌ ÍæüÌ ÂçÌ ð â æù Âýð è âêç Ì ãuôìæ ãñuð  æ Íü ÒÕÇ UæÓ ÒÀUôÅUæÓ Øæ ÒÂæâÓ Öè ãuôìæ ãñuð Ù âõ ÕæÌô ô Îð¹Ìð ãéu, Âý ðìæ ô Ùð Áô ÁÜæàæØ Îð¹æ Íæ, ßãU ßæSÌß ð ÕÇ Uè ¹æÇ Uè Øæ ÛæèÜ (âúuôßúu) ÍæÐ ç Ìé ØãU ÁÜæàæØ â é¼ý è ÌÚUãU gæ ÜãUÚUô âð ØéQ Ù ãuô ÚU ØÌ àææì ÍæÐ â æ ÁÜ ÌÙæ çù üü Íæ æùô ç âè ãuæâél á æ Ù ãuôð ææùè, Øô»è, ÖQ Øð âöè ãuæâél á Íßæ àæéh ÖQ ãñ Áæð ãuæù æ æ Öè ãuüæìè ãñ, ç Ìé ãñ U ØÌ ÎéÜüÖÐ Øôç»Øô ÌÍæ ææçùøô ð Ùð ãuæâél á ç ÜÌð ãñ U, ç Ìé ðâæ ãuæâél á, Áô Ö»ßæÙ æ àæéh ÖQ ãuô õúu Ö»ßæÙ ð ÂýçÌ ÂêæüÌÑ â íâì ãuô, çßúuüæ ãuè ãuôìæ ãñuâ ãuæ æ âéîéüüöñ (Ö»ßλèÌæ 7.19)Ð ÖQ æ Ù âîñß àææì ß çùc æ ãuôìæ ãñu, Øô ç ßãU âîñß ØæçÖÜæçáÌæ àæêø ãuôìæ ãñu, ÍæüÌ æè ë cæ ð çìçúuq õúu ç âè è Îæâ, ç æ, çâìæ, æìæ Øæ Âýð è ð M  ð âðßæ ÙãUè ÚUÙæ æãuìæð ë cæ è çùúuìúu â»çì ð æúuæ ÖQ âîñß ØÌ àææì ÚUãUÌæ ãñuð ØãU Öè ãußâêæü ÕæÌ ãñu ç â ÁÜæàæØ ð âæúðu Âýææè Öè ØçÏ àææì ÍðÐ ê ç ÖQ ð çàæcø ãuæâél á è àæúuæ ð ÚUãUÌð ãñ U, ßð ÂÚU àææì ãuô ÁæÌð ãñ U õúu Ößâæ»ÚU è ÜãUÚUô âð çß çüì ÙãUè ãuôìðð â ÖõçÌ â âæúu ô ÂýæØÑ ææù-âæ»úu ãuæ ÁæÌæ ãñuð ðâð âæ»úu è ÂýØð ßSÌé çß çüì ãuôìè ÚUãUÌè ãñuð ÖQ æ Ù Öè â é¼ý Øæ ÁÜæàæØ ð â æù ãñu, ç Ìé â ð UmðÜÙ ÙãUè ãuôìæð Áñâæç Ö»ßλèÌæ (2.41) ð ãuæ»øæ ãñuãøßâæøæç æ ÕéçhÚðU ð ãu é L ÙÎÙÐ Áô Ö»ßæÙ è âðßæ ð ²É U ãñ U, ßð ç âè ÌÚUãU çß çüì ÙãUè ãuôìðð Ö»ßλèÌæ (6.22) ð ãuæ»øæ ãñu ØçS çsíìô Ù ÎéѹðÙ»éL ææçâ çß æëøìðð ØçÎ ÁèßÙ ð çßè ÜÌæ Öè æ Ìô Öè ÖQ çß çüì 18

19 ÙãUè ãuôìæð ÌÑ Áô Öè ãuæâél á Øæ ÖQ è àæúuæ»ýãuæ ÚUÌæ ãñu, ßãU àææì ãuô ÁæÌæ ãñuð ñìø çúuìæ ëì ( Ø ) ð ãuæ»øæ ãñu ë cæ ÖQ çùc æ, Ì ß ÒàææÌÓÐ ë cæ æ ÖQ âîñß àææì ÚUãUÌæ ãñu, Øô ç ßãU çùc æ ãuôìæ ãñu, ç Ìé Øô»è, èü ÌÍæ ææùè Ùð ÀUæ ô âð Âêæü ãuôìð ãñ UÐ ô ü ØãU Ì ü ÚU â Ìæ ãñu ç ÖQ Ö»ßæÙ ð Ïæ ÁæÙæ æãuìð ãñ U, ÌÑ ßð Öè ÀUæ ô âð Âêæü ãuôìð ãñ U, ç Ìé ðâè ÀUæ ô âð Ù ð Ù çßÿæéï ÙãUè ãuôìðð Ølç ÖQ Ö»ßæÙ ð Ïæ ÁæÙæ æãuìæ ãñu, ç Ìé ßãU ÁèßÙ è âöè ÂçÚUçSÍçÌØô ð Âýâóæ ÚUãUÌæ ãñuð È ÜÌÑ â àüô ð ãuù - ÙÑ àæî ØãU æöæâ ÎðÙð ð çü ÂýØéQ ãéu æ ãñu ç ÁÜæØàæ æ ÂæÙè ÌÙæ ãuè àææì Íæ çáìùæ ç ÖQ æ ÙÐ ÙèÜÚUQ ôâüæ ÖôÁ tæúðuîèßúuæ ÚU Ð ã UââæÚUâ ý æu æúuçußçù ê çáì H 21H ÙèÜÙèÜ; ÚUQ ÜæÜ; ÂÜ Ü; ÖÑ-ÁÁÜ âð Âóæ; tæúu Ü è ç S ; ÎèßÚU Ü è ç S ; æ ÚU ¹æÙ; ã Uâã Uâ Âÿæè; âæúuâ Âÿæè; ý æu ßæ Ùæ æ Âÿæè; æúuçußâÿæè çßàæðá; çù ê çáì ãu ÚUãðU ÍðÐ. â çßàææü âúuôßúu ð çßçöóæ Âý æúu ð Ü Âéc ÍðÐ é ÀU ÙèÜð Íð Ìô é ÀU ÜæÜ, é ÀU ÚUæçæ ð ç¹üùð ßæÜð Íð, Ìô é ÀU çîù ð õúu ÎèßÚU Áñâð é ÀU Ü àææ ô ç¹üùð ßæÜð ÍðÐ Ù âõ Èê Üô âð âæúuæ âúuôßúu ÂécÂô è ¹æÙ âæ ÂýÌèÌ ãuô ÚUãUæ ÍæÐ È ÜSßM  âúuôßúu ð ÌÅUô ÂÚU ã Uâ, âæúuâ, ý ßæ, æúuçuß ÌÍæ Ø âéîúu ÁÜÂÿæè ¹Ç ðu ãéu ÍðÐ ÌæÂØü Ñ â àüô ð æ ÚU (¹æÙ) àæî ãußâêæü ãñu, Øô ç ÁÜæàæØ ðâè ¹æÙ ð â²àæ Ü» ÚUãUæ Íæ, çáâ ð çßçöóæ Âý æúu ð Ü Âóæ ãuôìð ãuô Ð é ÀU Ü Ìô çîù ð ç¹üùð ßæÜð Íð, é ÀU ÚUæçæ ð õúu é ÀU âæø æü ç¹üùð ßæÜð Íð, õúu ÌÎÙéâæÚU Ù ð Ùæ ÌÍæ Ú U» çöóæ-çöóæ Íð, Øð âöè Èê Ü âúuôßúu ð çßl æù Íð õúu âúuôßúu àææì Íæ ÌÍæ Ü ÂécÂô âð ÂêçÚUÌ Íæ ÌÑ ã Uâ, ý ßæ ÌÍæ æúuçuß Áñâð Âÿæè ç ÙæÚUô ÂÚU ¹Ç ðu Íð õúu çßçöóæ Âý æúu ð»èì»æ ÚUãðU Íð, çáââð âæúuæ ²àØ ÙôÚU Ü»Ìæ ÍæÐ çáâ Âý æúu Âý ë çì ð ÌèÙ»éæô ð ðü âð çöóæ-çöóæ Âý æúu ð ÙécØ ãuôìð ãñ U, âè Âý æúu Âÿæè, ßëÿæ, Öõ ÚðU Öè çöóæ-çöóæ Âý æúu ð ãuôìð ãñ UÐ ÖõçÌ Âý ë çì ð ÌèÙ»éæô ð ÙéâæÚU ãuè âæúuè ßSÌé çßöæçáì ãñ UÐ ã Uâ ÌÍæ âæúuâ Áñâð Âÿæè, Áô SßÀU ÁÜ ÌÍæ Ü ÂécÂô æ 19

20 æùî ÆUæÌð ãñ U,» Îð SÍæÙô ÂÚU ÕñÆUÙð ßæÜð õßô âð ÂëÍ ãñ UÐ âè Âý æúu ÙécØ ãñ Ußð ÚUÁô»éæè ÌÍæ Ì ô»éæè ãuôìð ãñ U õúu âìô»éæè ÖèÐ ØãU âëçcu ÌÙè çßç æ ãñu ç ÂýØð â æá ð çöóæìæ ãñ UÐ â Âý æúu Ü ÂécÂô âð ÂêçÚUÌ â çßàææü âúuôßúu ð ÌÅU ÂÚU âöè æ Âÿæè æùî Üð ÚUãðU ÍðÐ æöý ÚUâõSßØüNUCUÚUô ÜÌæ¾ Uçæý РÂk ôàæúuáô çîÿæé çßçÿæââßùôâß H 22H æâæ»ü; Öý ÚUÖõ ÚðU; âõ-sßøüçöùçöùæãuåu ð âæí; NUCUÂýâóæÌæÂêßü ; ÚUô àæúuèúu ð ÕæÜ; ÜÌæÕðÜð ; ¾ Uçæý ßëÿæ; Âk Ü; ôàæ ôàæ, ÎÜÂéT; ÚUÁÑ ð àæúu; çîÿæéâöè çîàææ ô ð ; çßçÿæâì çõ¹ðúuìð ãéu ; ÂßÙßæØé; âß âß, ÂßüÐ. â âúuôßúu ð æúuô ôúu ÌÚUãU-ÌÚUãU ð ßëÿæ ÌÍæ ÜÌæ Íè õúu Ù ÂÚU ÌßæÜð Öõ ÚðU»ê Á ÚUãðU ÍðÐ Öõ ÚUô è ÏéÚU»ê Á âð ßëÿæ ØÌ ËÜçâÌ Ü» ÚUãðU Íð õúu Ü ÂécÂô æ ð âúu ßæØé ð çõ¹úu ÚUãUæ ÍæÐ Ù âõâð ðâæ ßæÌæßÚUæ Âóæ ãuô ÚUãUæ Íæ æùô ô ü âß ãuô ÚUãUæ ãuôð ÌæÂØü Ñ ßëÿæ ÌÍæ ÜÌæ Öè çßçßï Âý æúu ð Áèß ãñ UÐ ÁÕ Öõ Úð U Ù ßëÿæô ÌÍæ ÜÌæ ô âð Ïé â Ø ÚUÙð ð çü æìð ãñ U, Ìô Øð ßëÿæ ØÌ Âýâóæ ãuôìð ãñ UÐ ßæØé Öè ðâð ßâÚU æ ÜæÖ ÆUæ ÚU Ü ÂécÂô ð ð àæúu ô çõ¹ðúu ÎðÌè ãñuð çìâ ÂÚU ã Uâô æ ÜÚUß ÌÍæ àææì ÁÜÐ Âý ðìæ»æ ðâð ßæÌæßÚUæ ô ÙßÚUÌ âß æù ÕñÆðUÐ â ßæüÙ âð ÂýÌèÌ ãuôìæ ãñu ç Âý ðìæ»æ çàæßüô Âãé U»Øð Íð, Áô çãu æüø ÂßüÌ ð çsíì æùæ ÁæÌæ ãñuð Ìæ»æÏßü æ Øü çîãø æ»ü ÙôãUÚU Ð çßçâs Øê ÚUæÁÂéææSÌð ëîxâæßælùé H 23H ÌæßãUæ ;»æïßü ÏéÚU ßçÙ; æ ØüâéÙ ÚU; çîãøsßí» ; æ»üâ æù M  âð; ÙÑ-ãUÚU âéîúu; çßçâs ØéÑßð ç Ì ãuô»øð; ÚUæÁ-ÂéææÑÚUæÁæ ÕíãUáÌ ð Âéæ; Ìðßð âõ; ëîx ëî», ÉUôÜ; ÂæßÌæàææ, Ïõ âæ; æçîâõ ç Ü ÚU; ÙéâÎñßÐ. ÁÕ ÚUæÁæ ð Âéæô Ùð ëî» ÌÍæ Âæß ð âæí-âæí Ø ÚUæ»-ÚUæç»çÙØô è æüçâýø ßçÙ âéùè Ìô ßð ØÌ çßçs Ì ãéu Ð ÌæÂØü Ñ âúuôßúu ð çù ÅU çßçöóæ Èê Ü ÌÍæ Áèß Ìô Íð ãuè, Ù ð çìçúuq Ùð Âý æúu è ÚUæ»-ÚUæç»çÙØæ âéùæ ü ÂÇ U ÚUãUè Íè Ð ãuæ ØãU ²àØ! ãuæ çùíßàæðáßæçîøô æ Ùð M ÂÌæ âð ãuèù 20

21 àæêøßæî! ßæSÌß ð ÙécØ ô âçæîæùî è çâçh ÂýæÌ ÚUÙè ãuôìè ãñuð ê ç çùíßàæðáßæîè âëçcu è Ù çßçßï M Âô ô Sßè æúu ÙãUè ÚUÌð, ÌÑ ßð çîãø æùî æ Öô» ÙãUè ÚU â ÌðÐ Âý ðìæ»æ çáâ SÍæÙ ÂÚU Âãé U ð Íð ßãU çàæß æ Ïæ ÍæÐ çùíßàæðáßæîè âæ æøìñ çàæß ð Âæâ ãuôìð ãñ U, ç Ìé çàæßáè Öè-Öè ÂÙð Ïæ ð çßçßïìæ ð çõùæ ÙãUè ÚUãUÌðÐ â Âý æúu ÙécØ æãðu ÁãUæ ÁæØð, æãðu çàæß, çßcæé Øæ Õýræ Üô ô ÁæØð, ææù ÌÍæ æùî âð Âêæü ÙécØô ô âßüæ Ùð M ÂÌæ (çßç æìæ) çî¹æ ü ÂÇ ðu»èð Ìsðüß âúuâsìs æçóæc ý æ Ì âãuæùé» Ð Â»èØ æù ÚUÂýßÚ U çßõéïæùé»ññ H 24H ÌÌãðU çù æøæö çàæçì Æ U çæüô Ù Ð ÂýâæÎâé é¹ ßèÿØ Âýæð éáæüì õìé æñ H 25H ÌíãU ÌÙð ð ; ßçÙpØ ãuè; âúuâñáü âð; ÌS æì â ð âð; çùc ý æ Ì çù ÜÌð ãéu ; âãu- Ùé» ãuæâél áô ð âæí; »èØ æù ÙéØæçØØô mæúuæ ßçÎÌ; ÚU-ÂýßÚU ÎðßÌæ ô ð ÂýÏæÙ; çßõéï- Ùé»ñÑ ÂÙð â ç»øô ð âæí; ÌÌ-ãðU çâæüæ âôùæ; çù æø- æö àææúuèçúu»; çàæçì- ÆU ÙèÜæ ÆU; çæ-üô Ù ÌèÙ Ùðæ ßæÜð; ÂýâæÎÎØæÜé; âé- é¹ âéîúu ðãuúuæ; ßèÿØÎð¹ ÚU; Âýæð éñâýææ ç Øæ; ÁæÌ Âóæ ãéu æ; õìé æñ é ÌêãUÜÐ. Âý ðìæ»æ ÖæØßæÙ Íð ç ãuô Ùð Âý é¹ Îðß çàæßáè ô Ù ð ÂæáüÎô âçãuì ÁÜ âð ÕæãUÚU æìð Îð¹æÐ Ù è àææúuèçúu æçì ÌÂð ãéu âôùð ð â æù Íè, Ù æ ÆU ÙèÜæ Íæ õúu Ù ð ÌèÙ Ùðæ Íð çáùâð ßð ÖQ ô ÂÚU ë Âæ²çCU ÇUæÜ ÚUãðU ÍðÐ Ù ð âæí Ùð»Ïßü»æØ Íð, Áô Ù æ»éæ»æù ÚU ÚUãðU ÍðÐ Øô ãuè Âýð Ìæ ô Ùð çàæßáè ô Îð¹æ ãuô Ùð ÌéÚUÌ ãuè é ÌêãUÜßàæ ãð U Ù S æúu ç Øæ õúu ßð Ù ð ÚUæô ÂÚU ç»úu ÂÇ ðuð ÌæÂØü Ñ çßõéïæùé»ññ àæî ÕÌæÌæ ãñu ç çàæßáè ð âæí âîñß»ïßü ÌÍæ ç óæúu Áñâð Sß»ü ð ßæâè ÚUãUÌð ãñ UÐ Øð âõ â»èì ð ØÌ ÂÅéU ãuôìð ãñ U õúu çùúuìúu çàæßáè è ÂêÁæ ÚUÌð ÚUãUÌð ãñ UÐ ç æô ð çàæßáè ô âîñß EðÌ Ú U» æ çî¹æøæ ÁæÌæ ãñu, ç Ìé ØãUæ ÂÚU Ù ð àæúuèúu æ Ú U» EðÌ Ù ãuô ÚU»ÜæØð»Øð âôùð Øæ èüð ÂèÜð Ú U» æ ãñuð ØÌ ÎØæÜé ãuôùð ð æúuæ çàæßáè æàæéìôá ãuüæìð ãñ UÐ ÎðßÌæ ô ð âð çàæßáè ô çù Ùß»ü ð Üô» Öè Âýâóæ ÚU ÜðÌð ãñ U, ãð U ð ßÜ ÕðÜÂæ É UæÙð ÌÍæ Ù S æúu ÚUÙð è æßàø Ìæ ãñuð â Âý æúu Ù æ Ùæ æàæéìôá ãñu, çáâ æ Íü ãñu ç ßð ÌéÚUÌ ãuè Âýâóæ ãuôùð ßæÜð ãñ UÐ 21

22 âæ æøìñ Áô Üô» ÖõçÌ â ÂóæÌæ æãuìð ãñ U, ßð ðâð ßÚUÎæÙ ð çü çàæßáè ð Âæâ ÁæÌð ãñ U, UÙ ð ØÌ ÎØæÜé ãuôùð ð æúuæ ÖQ ô ô Ùßæ çàuì È Ü ÎðÌð ãñ UÐ âéúu»æ Ù è â ÎæÚUÌæ æ ÜæÖ ÆUæÌð ãñ U õúu Öè- Öè Ùâð ðâæ ßÚU ÂýæÌ ÚU ÜðÌð ãñ U, Áô Øô ð çü ØÌ ææì ãuôìæ ãñuð ÎæãUÚUææÍü, ßë æâéúu Ùð çàæßáè âð ðâæ ßÚU ÂýæÌ ç Øæ Íæ çáâç ßãU çáâ ç âè æ çâúu ô ÀêU ÎðÌæ â æ Ì ãuô ÁæÌæ ÍæÐ Ølç Öè- Öè çàæßáè ÂÙð ÖQ ô ô ðâð ÎæÚUÌæÂêßü ßÚU ÂýÎæÙ ÚUÌð ãñ U, ç Ìé çæuùæ ü ØãU ãñu ç Öè- Öè âéúu»æ ÂÅUè ãuôùð ð æúuæ ðâð ßÚUô æ ÎéL ÂØô» ÚUÙæ æãuìð ãñ UÐ ÎæãUæÚUææÍü, ßë æâéúu Ùð ßÚU ÂýæÌ ÚU ð çàæßáè ð çâúu æ SÂàæü ÚUÙæ æãuæð ç Ìé çßcæé ð ÖQ Öè-Öè ðâð ßÚU è ÀUæ ÙãUè ÚU¹Ìð, Ù ãuè çßcæé ÂÙð ÖQ ô ô ðâæ ßÚU ÎðÌð ãñ U çáââð â âæúu ÖÚU ð àææçì Èñ ÜðÐ â ÌæÂýÂóææíÌãUÚUô Ö»ßæÏ üßâüñ Ð Ï üææàæèüâ ÂóææÂýèÌÑ ÂýèÌæÙéßæ ãu H 26H âñçàæßáè; ÌæÙ Ù ô; ÂýÂóæ- æíì-ãuúuñâöè Âý æúu ð ÖØô ô ÎêÚU ÚUÙð ßæÜæ; Ö»ßæÙ üeúu; Ï ü-ßâüñ ØÌ Ïæí ; Ï ü-ææù Ï ü âð ß»Ì ÂéL á; àæèü-â ÂóææÙ ØÌ âîæ æúuè; ÂýèÌÑÂýâóæ ãuô ÚU; ÂýèÌæÙ ØÌ Ö¼ý æ ÚUæ ßæÜæ; ßæ Ùâð ÕæÌð è; ãuöêì æü ð Ð. çàæßáè Âý ðìæ ô âð ØÌ Âýâóæ ãéu, Øô ç âæ æøìñ çàæßáè Âçßæ ÌÍæ âîæ æúuè ÂéL áô ð ÚUÿæ ãñ UÐ ÚUæÁ é æúuô âð ØÌ Âýâóæ ãuô ÚU ßð â Âý æúu ÕôÜðÐ ÌæÂØü Ñ Ö»ßæÙ çßcæé Øæ ë cæ ÖQ ßâÜ ãuüæìð ãñ UÐ ØãUæ ÂÚU çàæßáè ô Ï üßâü ãuæ»øæ ãñuð Ï üßâü â ÃØçQ æ lôì ãñu, Áô Ïæí çùø ô ð ÙéâæÚU ÁèßÙ çõìæìæ ãñuð çè ÚU Öè Ù Îô àæîô æ çìçúuq ãuß ãñuð Öè- Öè çàæßáè æ ÂæÜæ ðâð ÃØçQ Øô âð ÂÇ UÌæ ãñu, Áô ÚUÁô»éæè ÌÍæ Ì ô»éæè ãuôìð ãñ UÐ ðâð ÃØçQ âîñß ãuè Ïæí ÙãUè ãuôìð õúu Ù Ù ð æøü ãuè Âçßæ ãuôìð ãñ UÐ ê ç ßð ÖõçÌ ÜæÖ âð ßàæèÖêÌ ãuô ÚU çàæßáè è ÂæâÙæ ÚUÌð ãñ U, ÌÑ Öè- Öè ßð Ïæí çùø ô æ ÂæÜÙ ÚUÌð ãñ UÐ ÁÕ çàæßáè Îð¹Ìð ãñ U ç Ù ð ÖQ Ï æüùéâæúu ÜÌð ãñ U, Ìô ßð ãð U æàæèßæüî Îð ÎðÌð ãñ UÐ Âýæ èùõíãu ð Âéæ Âý ðìæ»æ SßÖæß âð ØÌ Âçßæ ß Ö¼ý Íð, ÌÑ çàæßáè Ù ÂÚU ÌéÚUÌ Âýâóæ ãuô»øðð çàæßáè â Ûæ»Øð ç Øð ÚUæÁ é æúu ç âè ßñcæß ð Âéæ ãñ U, ÌÑ çàæßáè Ùð Âêæü ÂéL áôæ Ö»ßæÙ è â Âý æúu ÂýæÍüÙæ èð 22

23 æèl ¼ý ßæ ØêØ ßðçÎáÎÑ Âéææ çßçîì ßçp èíáì Ð Ùé»ýãUæØ Ö¼ý ß ß ð ÎàæüÙ ë Ì H 27H æè-l ¼ýÑ ßæ çàæßáè ÕôÜð; ØêØ Ìé âõ; ßðçÎáÎÑÚUæÁæ Âýæ èùõíãu ð ; ÂéææÑÂéæ; çßçîì ÁæÙÌð ãéu ; ßÑ Ìé ãuæúuè; ç èíáì ÀUæ ; Ùé»ýãUæØÌé ÂÚU Ùé»ýãU ð çü ; Ö¼ý Ìé ãuæúuæ ËØææ ãuô; ßÑÌé âöè; ß â Âý æúu; ð ðúuæ; ÎàæüÙ ÎàæüÙ; ë Ì ÂýæÌ ç ØæÐ. çàæßáè Ùð ãuæ Ñ Ìé âöè Âýæ èùõíãu ð Âéæ ãuô, Ìé ãuæúuæ ËØææ ãuôð ñ ÁæÙÌæ ãê U ç Ìé Øæ ÚUÙð Áæ ÚUãðU ãuô, ÌÑ ñ Ùð Ìé ÂÚU ë Âæ ÚUÙð ð çü ãuè ÂÙæ ÎàæüÙ çîøæ ãñuð ÌæÂØü Ñ Ù àæîô âð çàæß ç»ì ÚUÌð ãñ U ç Áô é ÀU ÚUæÁ é æúu ÚUÙð ßæÜð ãñ U, ßãU ãð U ÂãUÜð âð ææì ãñuð ßæSÌß ð ßð çæuù ÌÂSØæ mæúuæ Ö»ßæÙ çßcæé è æúuæïùæ ÚUÙð Áæ ÚUãðU ÍðÐ ØãU ÁæÙ ÚU çàæßáè ÌéÚUÌ ãuè ØçÏ Âýâóæ ãéu Áñâæç»Üð àüô âð çßçîì ãuô»æð ââð âêç Ì ãuôìæ ãñu ç Áô ÃØçQ Ö»ßæÙ æ ÖQ ÙãUè ãñu, ç Ìé Ù è âðßæ ÚUÙæ æãuìæ ãñu âð çàæß Áñâð ÂýÏæÙ ÎðßÌæ ô æ æàæèßæüî ÂýæÌ ãuôìæ ãñu, ÌÑ Ö»ßÎ ÖQ ô Ü» âð ÎðßÌæ ô ô Âýâóæ ÙãUè ÚUÙæ ÂÇ UÌæÐ ææ ÂÚU ðeúu è æúuæïùæ mæúuæ ßãU Ù âõô ô Âýâóæ ÚU â Ìæ ãñuð âð ÎðßÌæ ô âð Öè ç âè ÖõçÌ æàæèßæüî è Øæ Ùæ ÙãUè ÚUÙè ÂÇ UÌè ãñu, Øô ç ÎðßÌæ»æ Âýâóæ ãuô ÚU SßÌÑ âõ é ÀU ÂýÎæÙ ÚUÌð ãñ UÐ ÎðßÌæ Ìô Ö»ßæÙ ð Îæâ ãñ U, ÌÑ ßð âöè Âý æúu âð ÖQ ô è âãuæøìæ ð çü lì ÚUãUÌð ãñ UÐ âèçü æèü çõëß»ü ÆUæ é ÚU Ùð ãuæ ãñu ç ØçÎ ÙécØ ÂÚU ðeúu è àæéh ÖçQ ÚUÌæ ãñu, Ìô ÖõçÌ ðeøü ÂýÎæÙ ÚUÙð ßæÜð Îðßô è ÕæÌ Ìô ÎêÚU ÚUãUè éçq è Îðßè Ì â è âðßæ ð çü ÌñØæÚU ÚUãUÌè ãñu Ð ÎÚU âüu, âöè ÎðßÌæ ÖQ è âðßæ ÚUÙð æ ßâÚU ÂæÙð è ÂýÌèÿææ ÚUÌð ÚUãUÌð ãñ UÐ ÌÑ ë cæ ð ÖQ ô ç âè ðeøü Øæ éçq ð çü ÂýØæâ ÚUÙð è ô ü æßàø Ìæ ÙãUè ÚUãUÌèÐ ßãU ÖçQ ð çîãø ÂÎ ÂÚU ÚUãU ÚU Ï ü, Íü, æ ÌÍæ ôÿæ ð âæúðu ÜæÖ ÂýæÌ ÚUÌæ ãñuð ØÑ ÂÚ U Ú UãUâÑ âæÿææçæ»éæææèßâ çæìæì Ð Ö»ßÌ ßæâéÎðß ÂýÂóæÑ â çâýøô çãu ð H 28H 23

24 ØÑÁô ô ü; ÂÚU çîãø; Ú UãUâÑçÙØæ æ; âæÿææì ÂýØÿæÌÑ; çæ-»éææì Âý ë çì ð ÌèÙô»éæô âð; Áèßâ çæìæì Áèß ãuè ÁæÙð ßæÜè Áèßæ æ ô âð; Ö»ßÌ æèö»ßæù ; ßæâéÎðß æè ë cæ æ; ÂýÂóæÑàæÚUææ»Ì; âñßãu; çâýøñ ØÌ ØæÚUæ; çãuçùsâîðãu; ð éûæðð. çàæßáè Ùð æ»ð ãuæ Ñ Áô ÃØçQ Âý ë çì ÌÍæ Áèßæ æ ð âð ÂýØð ð çïdïuæìæ Ö»ßæÙ ë cæ ð àæúuææ»ì ãñu, ßãU ßæSÌß ð éûæð ØçÏ çâýø ãñuð ÌæÂØü Ñ Õ çàæßáè æúuæ ÕÌæÌð ãñ U ç ßð ÚUæÁ é æúuô ð â ÿæ âæÿææì Øô æøðð æúuæ ØãU Íæ ç âöè ÚUæÁ é æúu Ö»ßæÙ ë cæ ð ÖQ ÍðÐ Áñâæç Ö»ßλèÌæ (7.19) ð ãuæ»øæ ãñu ÕãêUÙæ Á Ùæ Ìð ææùßæ æ ÂýÂlÌðÐ ßæâéÎðßÑ âßüç çì â ãuæ æ âéîéüüöñh ÒÒ Ùð Á -Á æ ÌÚUô ð Áô ææùè ãuôìæ ãñu, ßãU éûæð âõ æúuæô æ æúuæ ÁæÙ ÚU ðúuè àæúuæ»ýãuæ ÚUÌæ ãñuð ðâæ ãuæâél á ÎéÜüÖ ãuôìæ ãñuðóó âæ æø ÂéL áô ô çàæßáè çßúuüð ãuè ÎàæüÙ ÎðÌð ãñ UÐ âè Âý æúu ßæâéÎðß ë cæ è àæúuæ ð ÁæÙð ßæÜð ÃØçQ Öè çßúuüð ãuè ãñ U, Øô ç ÂêæüÌÑ Ö»ßæÙ è àæúuæ ð æøð ãéu Üô» ÎéÜüÖ ãñ U (â ãuæ æ âéîéüüöñ )Ð È ÜÌÑ çàæßáè çßàæðá M  âð Âý ðìæ ô ô Îð¹Ùð æøð Íð, Øô ç ßð âõ Ö»ßæÙ ßæâéÎðß ð ÂêæüÌÑ àæúuææ»ì ÍðÐ ßæâéÎðß æ ËÜð¹ Öæ»ßÌ ð ÂýæÚUç Ö æ ð Öè ãéu æ ãñuú Ù ô Ö»ßÌð ßæâéÎðßæØÐ ê ç ßæâéÎðß ÚU âø ãñ U, ÌÑ çàæßáè SÂCU ãuìð ãñ U ç Áô Ö»ßæÙ ßæâéÎðß æ ÖQ ãñu õúu æè ë cæ æ àæúuææ»ì ãñu, ßãU éûæð ØÌ çâýø ãñuð Ö»ßæÙ ßæâéÎðß, ë cæ Ù ð ßÜ âæ æø ÁÙô mæúuæ ÂêØ ãñ U, ßÚUÙ çàæß, Õýrææ ÌÍæ Ø ÎðßÌæ Öè Ù è ÂêÁæ ÚUÌð ãñ UÐ Ø ÕýrææßL æð¼ýl ¼ý L ÌÑ SÌéßçÌ çîãøññ SÌßñÑ (Öæ»ßÌ ) ë cæ è ÂêÁæ Õýrææ, çàæß, ßL æ, ¼ý, ¼ý ÌÍæ Ø âöè ÎðßÌæ ÚUÌð ãñ UÐ ØãUè ãuæü ÖQ ô æ ãñuð Áô Öè ë cæöçq ÚUÌæ ãñu, Áô ØãU ¹ôÁÙð ÌÍæ â ÛæÙð æ ÂýØæâ ÚUÌæ ãuôìæ ãñu ç ë cæ ðìùæ ãñu Øæ, ßãU ÌéÚUÌ Ù æ çâýø ÕÙ ÁæÌæ ãñuð âè Âý æúu âöè ÎðßÌæ â è Ìæ ð ÚUãUÌð ãñ U ç õù â é Ö»ßæÙ ßæâéÎðß è àæúuæ ð ãñuð ê ç Âý ðìæ ÚUæÁ é æúu ßæâéÎðß ð àæúuææ»ì Íð, ÌÑ çàæßáè ÀUæÂêßü Ùâð Öð ÅU ÚUÙð æøðð Ö»ßλèÌæ ð Ö»ßæÙ ßæâéÎðß Øæ æè ë cæ ô ÂéL áôæ ãuæ»øæ ãñuð ßæSÌß ð ßð ÖôQ æ (ÂéL á) ÌÍæ ÂÚU ( æ ) ÎôÙô ãñ UÐ ßð ãuúu ßSÌéÂý ë çì ÌÍæ ÂéL á ð ÖôQ æ ãñ UÐ Âý ë çì ð ÌèÙô 24

25 »éæô ð ÂýÖæß âð Áèßæ æ Âý ë çì ÂÚU çï æúu ÁÌæÙæ æãuìæ ãñu, ç Ìé ßãU ßæSÌçß ÖôQ æ (ÂéL á) Ù ãuô ÚU Âý ë çì ãñu, çáâ æ ßæüÙ Ö»ßλèÌæ (7.5) ð ãéu æ ãñu ÂÚðUØç ÌSßØæ Âý ë Ì çßçh ð ÂÚUæ Ð â Âý æúu Áèß ßæSÌß ð Âý ë çì Øæ ÂÚU ðeúu è ÌÅUSÍæ àæçq ãñuð ÖõçÌ àæçq ( æøæ) ð â» ãuôùð âð ßãU Âý ë çì ÂÚU çï æúu ÚUÙæ æãuìæ ãñuð Ö»ßλèÌæ (15.7) ð â è ÂéçCU ãéu ü ãñu ñßæ àæô ÁèßÜô ð ÁèßÖêÌÑ âùæìùñð ÙÑ áduæùèç¼ýøæçæ Âý ë çìsíæçù áüçìh ÒÒ â Õh â âæúu ð Áèßæ æ ð ÚðU àææeì»sßm  ãñ UÐ ßð Õh ÁèßÙ ð æúuæ Ù â ðì ÀUãUô ç¼ýøô âð â æáü ÚUÌè ÚUãUÌè ãñ UÐÓÓ Âý ë çì ÂÚU çï æúu ÚUÙð è ðcuæ ð Áèßæ æ ÂÙð çsìß ð çü çæuù â æáü ÚUÌæ ãñuð ÎÚU âü âé¹ôâöô» ð çü ßãU ÌÙæ çæuù æ ÚUÌæ ãñu ç ÖõçÌ âæïùô æ ÆUè âð ÂÖô» Öè ÙãUè ÚU ÂæÌæÐ ÌÑ ßãU Öè- Öè Áèß Øæ Âý ë çì ãuüæìæ ãñu, Øô ç ßãU ÌÅUSÍæ àæçq ð çsíì ãuôìæ ãñuð ÁÕ Áèßæ æ Âý ë çì ð ÌèÙô»éæô âð æàuæçîì ãuôìæ ãñu, Ìô Áèß-â çæìæ ãuüæìè ãñuð Áèßæ æ Îô Âý æúu è ãuôìè ãñ UÿæÚU ÌÍæ ÿæúuð ÿæúu ßð ãñ U, Áô ØéÌ ãuô ÚU Õh ãuô» ü ãñ U õúu ÿæúu ßð ãñ U, Áô Õh ÙãUè ãñ UÐ çï æ àæ Áèßæ æ æøç Á»Ì ð ÚUãUÌè ãñ U õúu ÿæúu ãuüæìè ãñ UÐ ßð Õýræ ÂÎ ÂÚU ãuôìè ãñ UÐ ßð ÌèÙô»éæô âð Õh Áèßæ æ ô âð çöóæ ãuôìè ãñ UÐ ÿæúu ÌÍæ ÿæúu Ù ÎôÙô âð ª ÂÚU ãuôùð ð æúuæ Ö»ßæÙ æè ë cæ Íïßæ ßæâéÎðß ô Ö»ßλèÌæ (15.18) ð ÂéL áôæ ãuæ»øæ ãñuð çùíßàæðáßæîè ßæâéÎðß ô çù»éüæ Õýræ ÕÌæÌð ãñ U, ç Ìé ßæSÌß ð çù»éüæ Õýræ ë cæ ð ÏèÙ ãuôìæ ãñu, çáâ è ÂéçCU Öè Ö»ßλèÌæ (14.27) ð ãéu ü ãñuõýrææô çãu ÂýçÌDUæãU Ð Õýræ-â çãuìæ (5.40) ð Öè ÂéçCU ãéu ü ãñu ç æè ë cæ ãuè çù»éüæ Õýræ ð dôì ãñ UØSØ ÂýÖæ ÂýÖæßÌô Á»ÎÇU ôçåuð çù»éüæ Õýræ æè ë cæ ð àææúuèçúu ÌðÁ ð çìçúuq õúu é ÀU ÙãUè ãñu õúu â ÌðÁ è ç ÚUæô ð â Ø ÕýrææÇU ÌñÚU ÚUãðU ãñ UÐ â ÌÚUãU âöè Âý æúu âð ßæâéÎðß ë cæ ÂÚU ðeúu ãñ U õúu çàæßáè Ö»ßæÙ ð àæúuææ»ìô ÂÚU ÂÚU Âýâóæ ÚUãUÌð ãñ UÐ æè ë cæ ØãUè æãuìð ãñ U ç â Âüæ ÂêæüÌÑ ãuô Áñâæç Ö»ßλèÌæ ð çì ØæØ (18.66) ð ãuô Ùð ç»ì ç Øæ ãñu âßüï æüâçúuøø æ ð àæúuæ ßýÁÐ 25

26 âæÿææì àæî Öè ãußâêæü ãñuð ÌÍæ çíì ÖQ Ìô Ùð ãñ U, ç Ìé ßæSÌß ð ßð ð ßÜ èü ÌÍæ ææùè ãuôìð ãñ U, Øô ç ßð ÂýØÿæ M  âð Ö»ßæÙ æè ë cæ ð ÖQ ÙãUè ãuôìðð Öè- Öè èü ÂÙð ü æ üè Ü ßæâéÎðß ô íâì ÚU ÎðÌð ãñ U, Áô æüâüæ ãuüæìæ ãñuð Øð â æ ü æùð ÁæÌð ãñ U, Øô ç èüáù Ö»ßæÙ çßcæé ô Öè çàæß ÌÍæ Õýrææ Áñâæ ÎðßÌæ æùìð ãñ UÐ ê ç ßð çßcæé ô ÎðßÌæ ô ð â æù ÂÎ ÂÚU æùìð ãñ U, ÌÑ Ù ð ÙéâæÚU ÎðßÌæ ô ð ÂýçÌ â Âüæ ßæâéÎðß ð ÂýçÌ â Âüæ Áñâæ ãñuð ç Ìé ØãUæ ÂÚU â Ì æ çìúus æúu ãéu æ ãñ U, Øô ç ØçÎ ØãU âø ãuôìæ Ìô çàæßáè ãuìð ç éûæ ð, ßæâéÎðß, çßcæé Øæ Õýrææ ð â Âüæ ãuè ãñuð ç Ìé çàæßáè ðâæ ÙãUè ãuìð, Øô ç ßð SßØ ßæâéÎðß è àæúuæ ð ÁæÌð ãñ U õúu Áô ô ü Öè ßæâéÎðß è àæúuæ ð ÁæÌæ ãñu, ßãU ãð U ÂÚU çâýø ãñuð ØãUæ ÂÚU â æ SÂCU ßæüÙ ãéu æ ãñuð çùc áü ØãU ãñu ç çàæß æ ÖQ çàæß ô çâýø ÙãUè ãñu, ç Ìé Ö»ßæÙ ë cæ æ ÖQ çàæß ô ØÌ çâýø ãñuð SßÏ üçùduñ àæìá çöñ Âé æù çßçúu@ìæ ðçì ÌÌÑ ÂÚ U çãu æ Ð ÃØæ ë Ì Öæ»ßÌôùÍ ßñcæß ÂÎ ØÍæã U çßõéïæñ ÜæØØð H 29H Sß-Ï ü-çùduñáô ÂÙð Ï ü Øæ ßëçæ ÂÚU çsíì ÚUãUÌæ ãñu; àæì-á çöñ âõ Á ô Ì ; Âé æù Áèßæ æ; çßçúu@ìæ Õýrææ æ ÂÎ; çìâýæì ÚUÌæ ãñu; ÌÌÑÂpæÌ ; ÂÚU ª ÂÚU; çãuçùpø ãuè; æ éûæ ô ÂýæÌ ÚUÌæ ãñu; ÃØæ ë Ì çõùæ çß çüì ãéu ; Öæ»ßÌÑÖ»ßæÙ ô; Í ÌÑ; ßñcæß Ö»ßæÙ æ àæéh ÖQ ; ÂÎ ÂÎ; ØÍæçÁâ ÌÚUãU; ãu ñ ; çßõéïæñîðßìæ»æ; Üæ- ØØðâ âæúu ð â ãuæúu ð ÕæÎÐ. Áô ÃØçQ ÂÙð ßææüæ Ï ü ô â éç Ì ÚUèçÌ âð âõ Á ô Ì çùõæãuìæ ãñu, ßãU Õýrææ ð ÂÎ ô ÂýæÌ ÚUÙð ð ØôØ ãuô ÁæÌæ ãñu õúu ââð çï ØôØ ãuôùð ÂÚU ßãU çàæßáè ð Âæâ Âãé U â Ìæ ãñuð ç Ìé Áô ÃØçQ ÙØ ÖçQ ßàæ âèïð Ö»ßæÙ ë cæ Øæ çßcæé è àæúuæ ð ÁæÌæ ãñu, ßãU ÌéÚUÌ ßñ é ÆUÜô ð Âãé U ÁæÌæ ãñuð çàæßáè ÌÍæ Ø ÎðßÌæ â â âæúu ð â ãuæúu ð ÕæÎ ãuè Ù Üô ô ÂýæÌ ÚU ÂæÌð ãñ UÐ ÌæÂØü Ñ â àüô ð çß æâ-âý ý è ÚU ÂçÚUæçÌ â ÕÏè çß æúu ÂýSÌéÌ ãéu æ ãñuð Áñâæç ßñcæß çß ÁØÎðß»ôSßæ è Ùð ãuæ ãñuâýüø ÂØôçÏ ÁÜð ÏëÌßæÙ çâ ßðÎ Ð æ Øð, ãu çß æâ-âý ý è ¹ôÁ ô ÂýÜØ âð ÂýæÚU Ö Úð UÐ çáâ â Ø âæúuæ ÕýrææÇU ÁÜ âð ÂêçÚUÌ ÍæÐ 26

27 â â Ø Ùð ÀUçÜØæ ÌÍæ Ø ÁÜ ÚU Íð, Ùâð ãuè ÜÌæ ô ÌÍæ ßëÿæô æ çß æâ ãéu æð çè ÚU Ùâð èç ðu- ôç ðu ÌÍæ âúuèâëâô æ çß æâ ãéu æ, çáùâð Âÿæè, Âàæé ÌÍæ ÙécØ õúu Ì ð â Ø æùß æ çß æâ ãéu æð Õ â Ø æùß ðâð õúuæãðu ÂÚU ãñu ÁãUæ âð ßãU æøæç ÁèßÙ ð æ»ð çß æâ ÚU â Ìæ ãñuð ØãUæ ØãU ãuæ»øæ ãñu ç ÁÕ Áèß ô ÁèßÙ æ â Ø M  ÂýæÌ ãuôìæ ãñu, Ìô SßÏ ü, ÍæüÌ ÂÙð ü ÌÍæ»éæô ð ÙéâæÚU â ð âæ æçá æðçæøæ ãuôùè æçãu (SßÏ üçùduñ )Ð Ö»ßλèÌæ (4.13) ð â æ â ð Ì ãñu æìéßüøz Øæ âëc U»éæ üçßöæ»àæñ ÒÒÂý ë çì ð ÌèÙô»éæô ÌÍæ Ù ð æøôz ð ÙéâæÚU ñ Ùð æùß-â æá ð æúuô ßæôZ è âëçcu èðóó â Ø æùß-â æá ð Õýærææ, ÿæçæø, ßñàØ ÌÍæ àæê¼ýøð æúu ßæü ãuôùð æçãu õúu ÂýØð ÃØçQ ô ÂÙð- ÂÙð ßæü ð ÙéâæÚU ü ÚUÙæ æçãu Ð ØãUæ ØãU ãuæ»øæ ãñu (SßÏ üçùduñ ) ç Õýærææ, ÿæçæø ßñàØ Øæ àæê¼ý ãuôùð âð ô ü ÌÚU ÙãUè ÂÇ UÌæÐ ØçÎ ô ü ÂÙð ÂÎ ÂÚU ÅUÜ ÚUãðU õúu ÂÙð çßçàæcu æøü ô ÚðU Ìô ßãU â Ø ÙécØ â Ûææ ÁæÌæ ãñuð ØÍæ ßãU Âàæé ÌéËØ ãñuð ØãUæ ØãU Öè ãuæ»øæ ãñu ç Áô Öè SßÏ ü ô âõ Á ô Ì â Âóæ ÚUÌæ ãñu ( ÎæãUÚUææÍü, Õýærææ Õýærææ è ÌÚUãU ü ÚUÌæ ÚUãUÌæ ãñu) ßãU ÕýræÜô ð ÁæÙð æ çï æúuè ÕÙ ÁæÌæ ãñuð âè ÌÚUãU çàæßüô Øæ âîæçàæßüô Öè ãñu, Áô æøæç ÌÍæ ÖõçÌ ( Øü) Á»Ì è âè æ ÂÚU çsíì ãñuð ØçÎ ÕýræÜô ð çsíì ÚUãUÙð ð ÕæÎ ô ü çï ØôØ ÕÙ ÁæÌæ ãñu, Ìô ßãU âîæçàæßüô ô ÖðÁ çîøæ ÁæÌæ ãñuð âè Âý æúu ØçÎ ô ü õúu Öè ØôØ ãuô ÁæÌæ ãñu, Ìô ßãU ßñ é ÆUÜô Áæ â Ìæ ãñuð ÂýØð ÃØçQ æ, ØãUæ Ì ç ÎðßÌæ ô æ Öè, ÜÿØ ßñ é ÆUÜô ÂýæÌ ÚUÙæ ÚUãUÌæ ãñu õúu çùc æ ÖQ ØçÎ ÖõçÌ ÜæÖ è ÀUæ Ù ÚU¹Ìæ ãuô, Ìô âð Âæ ÜðÌæ ãñuð Áñâæç Ö»ßλèÌæ (8.16) ð â ð Ì ãñu, ô ü ÖÜð ãuè ÕýræÜô ô Øô Ù ÂýæÌ ÚU Üð, ç Ìé ÖõçÌ CUô âð âð ÀéUÅU æúuæ ÙãUè ç Ü ÂæÌæ ( æõýræöéßùæëüô æñ ÂéÙÚUæßíÌÙôùÁéüÙ )Ð âè Âý æúu çàæßüô Ì Âãé U ÚU Öè ÙécØ âéúuçÿæì ÙãUè ÚUãUÌæ, Øô ç çàæßüô ÌÅUSÍ ãñuð ç Ìé ØçÎ ô ü ßñ é ÆUÜô ô ÂýæÌ ÚU ÜðÌæ ãñu, Ìô âð ÁèßÙ è ÂÚU çâçh ÂýæÌ ãuô ÁæÌè ãñu õúu Uâ æ çß æâ-âý ý â æì ãuô 27

28 ÁæÌæ ãñu ( æ éâðø Ìé õìðø ÂéÙÁü Ù çßlìð )Ð ÎêâÚðU àæîô ð, ØãUæ â è ÂéçCU è» ü ãñu ç æùß-â æá ð çáâ ÃØçQ Ùð ðìùæ çß çâì ÚU Üè ãñu âð ë cæ-öçq ÚUÙè æçãu çáââð ßãU â àæúuèúu ô Øæ»Ùð ð ÕæÎ ÌéÚUÌ ßñ é ÆUÜô Øæ ë cæüô ô Áæ â ð Ð Øßæ Îðã U ÂéÙÁü ÙñçÌ æ ðçì âôùáéüù (Ö»ßλèÌæ 4.9)Ð Áô ÖQ ë cæöçq ÚUÌæ ãñu õúu Áô ÕýræÜô Øæ çàæßüô Áñâð ç âè Öè Üô âð æ ë CU ÙãUè ãuôìæ ßãU ë cæüô ô ÖðÁ çîøæ ÁæÌæ ãñu ( æ ðçì ) ØãUè ÁèßÙ è ÌÍæ çß æâ-âý ý è ÚU ÂçÚUæçÌ ãñuð Í Öæ»ßÌæ ØêØ çâýøæñ SÍ Ö»ßæØÍæ Ð Ù jæ»ßìæùæ ÂýðØæÙØôùçSÌ íãuç Ì H 30H Í ÌÑ; Öæ»ßÌæÑÖQ ; ØêØ Ìé âõ; çâýøæñçâýø; SÍÌé ãuô; Ö»ßæÙ Ö»ßæÙ ; ØÍæçÁâ ÌÚUãU; ÙÙ Ìô; Ì ðúuè Âðÿææ; Öæ»ßÌæÙæ ÖQ ô æ; Öè; ÂýðØæÙ ØÌ çâýø; ØÑÎêâÚUæ; çsìãñu; íãuç Ì ç âè â Ø, ÖèÐ. Ìé âöè Ö»ßæÙ ð ÖQ ãuô, ÌÑ Ìé ðúðu çü Ö»ßæÙ ð â æù ÂêØ ãuôð â Âý æúu âð ñ ØãU ÁæÙÌæ ãê U ç ÖQ Öè ðúuæ æîúu ÚUÌð ãñ U õúu ñ ãð U ØæÚUæ ãê UÐ â Âý æúu ÖQ ô ô ðúðu â æù Ø ô ü çâýø ÙãUè ãuô â Ìæ ãñuð ÌæÂØü Ñ ãuæ ÁæÌæ ãñu ç ßñcæßæÙæ ØÍæ àæ ÖéÑçàæßÁè â SÌ ÖQ ô ð æðdu ãñ UÐ ÌÑ Ö»ßæÙ æè ë cæ ð âæúðu ÖQ çàæßáè ð Öè ÖQ ãñ UÐ ßëÎæßÙ ð çàæßáè æ çîúu ãñu, çáâð»ôâèeúu ãuìð ãñ UлôçÂØæ Ù ð ßÜ çàæß è ÂæâÙæ ÚUÌè Íè, çâìé æøæøùè Øæ Îé»æü è ÖèÐ ç Ìé Ù æ ææ ÜÿØ ë cæ è ë ÂæÂææ ÕÙÙæ ÍæÐ Ö»ßæÙ ë cæ æ ÖQ çàæß æ Öè Öè ÙæÎÚU ÙãUè ÚUÌæ, ÂýØéÌU ë cæ ð ÂÚU ÖQ ð M  ð Ù è ÂêÁæ ÚUÌæ ãñuð ÌÑ ÁÕ Öè ô ü ÖQ çàæß è æúuæïùæ ÚUÌæ ãñu, Ìô ßãU Ùâð Uâð ë cæ æ ë ÂæÖæÁÙ ÕÙæÙð è ÂýæÍüÙæ ÚUÌæ ãñu, ßãU Ùâð ÖõçÌ ÜæÖ ÙãUè æ»ìæð Ö»ßλèÌæ (7.20) ð ãuæ»øæ ãñu ç âæ æøìñ Üô» ÎðßÌæ ô è ÂêÁæ ÖõçÌ ÜæÖ ð çü ÚUÌð ãñ Ð æ ñsìñsìñnüuìææùæñð æ ð ßàæèÖêÌ ãuô ÚU ßð ÎðßÌæ ô è ÂêÁæ ÚUÌð ãñ U, ç Ìé ÖQ ðâæ ÙãUè ÚUÌæ, Øô ç ßãU æ æçööêì Öè ÙãUè ãuôìæð çàæßáè ð çü ç âè ÖQ ð õúu âéúu ð æîúu ð ØãUè ÌÚU ãuôìæ ãñuð âéúu çàæß è ÂêÁæ ÚUÌæ ãñu, ßãU ô ü- Ù- ô ü ßÚU ÂýæÌ ÚUÌæ ãñu, â æ ÎéL ÂØô» ÚUÌæ ãñu õúu Ì ð Ö»ßæÙ ð ãuæíô æúuæ ÁæÌæ ãñuð 28

29 Ö»ßæÙ ãuè âð éçq ÂýÎæÙ ÚUÌð ãñ UÐ ê ç çàæßáè Ö»ßæÙ ð ãuæù ÖQ ãñ U, âèçü ßð Ö»ßæÙ ð âöè ÖQ ô ô ØæÚU ÚUÌð ãñ UÐ çàæßáè Ùð Âý ðìæ ô ô ÕÌæØæ ç Ö»ßæÙ ð ÖQ ãuôùð ð æúuæ ßð ãð U çâýø ãñ UÐ çàæßáè ð ßÜ Âý ðìæ ô ÂÚU ãuè ÎØæÜé ÙãUè Íð, ãð U Ìô Ö»ßæÙ æ ô ü Öè ÖQ çâýø ãñuð ÖQ»æ çàæß ô çâýø ãuè ÙãUè ãñ U, çâìé ßð Ù ð mæúuæ Ö»ßæÙ ð â æù ãuè æîçúuì ãuôìð ãñ UÐ âè Âý æúu Ö»ßæÙ ð ÖQ Öè çàæß è ÂêÁæ Ö»ßæÙ ë cæ ð ÂÚU çâýø ÖQ ð M  ð ÚUÌð ãñ UÐ ßð ãð U ÂëÍ âð Ö»ßæÙ ð M  ð ÙãUè ÂêÁÌðÐ Ùæ - ÂÚUæÏô è âê è ð ØãU ËÜð¹ ãñu ç ãuúu ÍæüÌ çàæß ð Ùæ Á ô ãuçúu ð â æù æùùæ ÂÚUæÏ ãñuð ÖQ ô ô ÁæÙÙæ æçãu ç çßcæé ãuè Âêæü ÂéL áôæ Ö»ßæÙ ãñ U õúu çàæßáè Ù ð ÖQ ãñ UÐ ÖQ æ æîúu Ö»ßæÙ ð ãuè â æù ç Øæ ÁæÙæ æçãu õúu Öè- Öè Ìô Ùâð Öè ÕÉ U ÚUÐ ÎÚU âüu, SßØ Ö»ßæÙ ÚUæ Ùð Öè çàæß è ÂêÁæ è ÍèÐ ØçÎ Ö»ßæÙ ÖQ è ÂêÁæ ÚUÌð ãñ U, Ìô çè ÚU ÖQ ÎêâÚðU ÖQ è Ö»ßæÙ ð â æù ÂêÁæ Øô ÙãUè ÚU â Ìæ? ØãUè çùc áü ãñuð â àüô âð ÂýÌèÌ ãuôìæ ãñu ç çàæßáè âéúuô ô õâ æçúu Ìæ ßàæ æàæèßæüî ÎðÌð ãñ UÐ ßæSÌß ð ãð U Ö»ßæÙ æ ãuè ÖQ ØæÚUæ ãñuð Î çßçßq ÁÌÃØ Âçßæ XÜ ÂÚU Ð çùñæðøâ Ú U æçâ æêøìæ ÌmÎæç ßÑ H 31H Î ØãU; çßçßq çßàæðá; ÁÌÃØ âîñß Á ÚUÙð ð çü ; Âçßæ ØÌ àæéh; XÜ ËØææ ÚU; ÂÚU çîãø; çùñæðøâ- ÚU ØÌ ÂØô»è; Öè; çâçùpø ãuè; æêøìæ ë Âæ ÚU ð âéùð ; ÌÌ ßãU; ßÎæç ñ ãu ÚUãUæ ãê U; ßÑÌé âðð. Õ ñ æ æ ææúuæ M»æ Áô Ù ð ßÜ çîãø, Âçßæ ÌÍæ àæéö ãñu ßÚUÙ ÁèßÙ- gðàø ô ÂýæÌ ÚUÙð ð ÀéU ãuúu ð çü ØãUè æðdu SÌéçÌ Öè ãñuð ÁÕ ñ â æ æ ææúuæ M Ìô Ìé âõ âæßïæùè âð ØæÙÂêßü âéùùæð ÌæÂØü Ñ çßçßq àæî ØÌ ãußâêæü ãñuð çàæß mæúuæ âéùæøè» ü â SÌéçÌ ô â ÂýÎæØÂÚU ÙãUè â ÛæÙæ æçãu, çâìé âð ØÌ ÚUãUSØæ æù ÚU â ëçh ÂýæÌ ÚUÙð Øæ àæéö ÁèßÙ-ÜÿØ ð çü çàæß ð æîðàæô æ ÂæÜÙ ÚUÙæ æçãu õúu Ö»ßæÙ è SÌéçÌ ÌÍæ çãu æ æ»æù âè ÌÚUãU ÚUÙæ æçãu Áñâæç SßØ çàæßáè Ùð ç ØæÐ 29

30 ñæðø ßæ ØÙé ý ôàænuîøô Ö»ßæÙæãU ÌæçÀUßÑ Ð ÕhæTÜèÙýæÁÂéææóææÚUæØæÂÚUô ß Ñ H 32H ñæðøñ ßæ ñæðø Ùð ãuæ; çì â Âý æúu; Ùé ý ôàæ-nuîøñ ØÌ ÎØæÜé, L ææ ü; Ö»ßæÙ Ö»ßæÙ Ùð; æãu ãuæ; ÌæÙ Âý ðìæ ô âð; çàæßñçàæßáè; Õh- TÜèÙ ãuæí ÁôÇ ðu ¹Ç ðu ãéu ; ÚUæÁ-ÂéææÙ ÚUæÁæ ð Âéæô ô; ÙæÚUæØæ- ÂÚUÑÙæÚUæØæ ð ÖQ, çàæßáè; ß ÑàæÎÐ. ãuçáü ñæðø Ùð æ»ð ãuæ Ñ Ö»ßæÙ ÙæÚUæØæ ð ÂÚU ÖQ ãuæâél á çàæßáè ãñuìé è ë Âæßàæ ãuæí ÁôÇ U ÚU ¹Ç ðu ãéu ÚUæÁæ ð Âéæô âð ãuìð ÚUãðUÐ ÌæÂØü Ñ çàæßáè SßðÀUæ âð ÚUæÁÂéæô ô æàæèßæüî ÎðÙð õúu Ù ð çãuì ð é ÀU ÚUÙð æøð ÍðÐ ãuô Ùð SßØ æ æ ææúuæ ç Øæ çáââð ç æ è àæçq ÕÉ UÌè ÚUãðUÐ ãuô Ùð ÚUæÁÂéæô ô â æ ô ÁÂÙð æ æîðàæ çîøæð ÁÕ ô ü æ ç âè ãuæù ÖQ mæúuæ æçúuì ãuôìæ ãñu, Ìô ßãU çï àæçq àææüè ãuô ÁæÌæ ãñuð Ølç ãuúðu ë cæ ãuæ æ SßØ àæçq àææüè ãñu, ç Ìé Îèÿææ ð â Ø»éL çàæcø ô æ ÎðÌæ ãñu, Øô ç»él mæúuæ æçúuì ãuôùð âð æ çï àæçq àææüè ÕÙ ÁæÌæ ãñuð çàæßáè Ùð ÚUæÁÂéæô âð æ ô ØæÙÂêßü âéùùð ð çü ãuæ, Øô ç Ù Ü»æØð çõùæ æ âéùùæ ÂÚUæÏ ãñuð æèl ¼ý ßæ çáì Ì æ çßmøüsßsìøð SßçSÌÚUSÌé ð Ð ÖßÌæÚUæÏâæ ÚUæh âßüs æ æ Ùð Ù Ñ H 33H æè-l ¼ýÑ ßæ çàæßáè Ùð ãuæ; çáì â SÌ çãu æ, áü; ÌðÌé ãuæúðu; æ -çßì SßM Âçâh; ßØüæðDU; SßSÌØð ËØææ ð çü ; SßçSÌÑ ËØææ; SÌéãUô; ð ðúuæ; ÖßÌæ æââð; æúuæïâæâõ çßçï âð Âêæü (âßæü ) mæúuæ; ÚUæh ÂêØ; âßüs ñâúu æ æ; æ ÙðÂÚU æ æ ô; Ù ÑÙ S æúu ãñuð. çàæßáè Ùð Âêæü ÂéL áôæ Ö»ßæÙ è â Âý æúu SÌéçÌ èñ ãðu Ö»ßæÙ, æâ ÏØ ãñ UÐ æâ âöè SßM Âçâhô ð ãuæù ãñ U ê ç æâ Ù æ âîñß ËØææ ÚUÙð ßæÜð ãñ U, ÌÑ æâ ðúuæ Öè ËØææ Úð UÐ æâ ÂÙð âßæü ÂÎðàæô ð æúuæ ÂêØ ãñ UÐ æâ ÂÚU æ æ ãñ U, ÌÑ ÂéL áôæ SßM  æâ ô ñ Ù S æúu ÚUÌæ ãê UÐ ÌæÂØü Ñ Øô ãuè ÖQ Ö»ßæÙ è SÌéçÌ ð çü ÂýôâæçãUÌ ãuôìæ ãñu Øô ãuè ßãU ÂýæÚU Ö ð â Âý æúu ÕôÜÌð ãéu SÌéçÌ ÚUÙð Ü»Ìæ ãñuòòãðu Ö»ßæÙ æâ ÏØ ãñ UÐÓÓ Ö»ßæÙ è çãu æ æ»æù 30