¹i häc quèc gia hµ néi Tr êng ¹i häc kinh tõ ***************** NguyÔn M¹nh TuÊn n ng cao n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam Chuyªn ngµnh: Kinh tõ

Bản ghi

1 ¹i häc quèc gia hµ néi Tr êng ¹i häc kinh tõ ***************** NguyÔn M¹nh TuÊn n ng cao n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam Chuyªn ngµnh: Kinh tõ chýnh trþ M sè: luën v n th¹c sü kinh tõ chýnh trþ Ng êi h íng dén khoa häc: PGS. TS. Mai ThÞ Thanh Xu n Hµ Néi 2009

2 Lêi më Çu 1. TÝnh cêp thiõt cña Ò tµi. Qu tr nh toµn cçu hãa mang Õn nhiòu c héi ph t trión còng Æt ra kh«ng Ýt nh ng th ch thøc cho nòn kinh tõ còng nh c c doanh nghiöp, trong ã cã c c c doanh nghiöp kinh doanh cµ phª ViÖt Nam. C¹nh tranh kh«ng chø diôn ra ë thþ tr êng n íc ngoµi mµ ë ngay c thþ tr êng trong n íc. Sau mêy chôc n m ph t trión ngµnh cµ phª n íc ta ¹t îc rêt nhiòu thµnh tùu ng tù hµo. Tõ mét n íc kh«ng cã trªn b n å cµ phª thõ giíi, nay v n lªn øng thø hai trªn thõ giíi, thëm chý n ng suêt thuéc hµng cao nhêt thõ giíi. NÕu nh nh ng n m 80 cña thõ kû tr íc c n íc chø cã kho ng h n 22 ngµn ha cµ phª, xuêt khèu hµng n m kh«ng qu tên th Õn hiön nay c n íc cã trªn 500 ngµn ha cµ phª, víi s n l îng hµng n m ¹t kho ng 800 ngµn tên vµ trë thµnh n íc xuêt khèu cµ phª Robusta lín nhêt thõ giíi. Trong lünh vùc n«ng s n th cµ phª trë thµnh mæt hµng xuêt khèu chñ lùc, chø sau lóa g¹o. Tuy nhiªn, khi nòn kinh tõ héi nhëp ngµy cµng s u réng vµo nòn kinh tõ thõ giíi th nh ng yõu kðm cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam ngµy cµng béc lé râ rµng h n. Dï lµ mét n íc xuêt khèu cµ phª lín trªn thõ giíi, nh ng cµ phª ViÖt Nam kh«ng nh ng kh«ng chi phèi îc gi c, mµ ng îc l¹i, t nh tr¹ng ã lµ do n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam qu yõu kðm, chêt l îng cµ phª qu thêp, dén Õn c c nhµ nhëp khèu cã cí Ðp gi. VÊn Ò lµm thõ nµo Ó n ng vþ thõ ngµnh cµ phª ViÖt Nam lªn ngang tçm trªn thþ tr êng quèc tõ ang lµ c u hái Æt ra cho nhiòu cêp, nhiòu ngµnh vµ nhiòu giíi. Ó gãp phçn nhá bð vµ tr lêi c u hái trªn t«i

3 chän Ò tµi N ng cao n ng lùc c¹nh tranh cho cµ phª ViÖt Nam Ó lµm luën v n th¹c sü kinh tõ cña m nh. 2. T nh h nh nghiªn cøu. VÊn Ò c¹nh tranh vµ n ng cao n ng lùc c¹nh tranh lu«n lµ vên Ò nãng èi víi mäi quèc gia vµ mäi doanh nghiöp. cã c c c quan, c c nhµ nghiªn cøu, c c nhµ ho¹ch Þnh chýnh s ch Ò cëp Õn vên Ò nµy, trong ã næi bët lµ: - Ò n ph t trión xuêt khèu giai o¹n Bé Th ng m¹i, Ò n nµy t m ra c c gi i ph p Èy m¹nh xuêt khèu nãi chung cña ViÖt Nam giai o¹n Tiªu thô n«ng s n ViÖt Nam: thùc tr¹ng vµ nh ng vên Ò Æt ra trong héi nhëp kinh tõ quèc tõ. Ò tµi NCKH, HQG Hµ Néi Cña Phan Huy êng. Ò tµi nghiªn cøu thùc tr¹ng vµ gi i ph p cho tiªu thô n«ng s n ë ViÖt Nam trong tiõn tr nh héi nhëp. - Ph t trión c«ng nghiöp chõ biõn n«ng s n ë ViÖt Nam - NXB ChÝnh TrÞ Quèc Gia Hµ Néi, 2006 Cña Mai ThÞ Thanh Xu n, Ng«ng Thµnh. nh gi thùc tr¹ng c«ng nghiöp chõ biõn n«ng s n ë ViÖt Nam, Þnh h íng môc tiªu ph t trión c«ng nghiöp chõ biõn n«ng s n Õn n m 2010 vµ a ra mét sè gi i ph p chñ yõu ph t trión c«ng nghiöp chõ biõn n«ng s n ë ViÖt Nam. - Mét sè nguyªn nh n lµm suy yõu n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam, (2002), t¹p chý ph t trión kinh tõ th ng 9/2002 Cña TrÇn Ngäc H ng. nh gi nh ng nguyªn nh n quan träng nhêt lµm suy yõu n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam. - Cµ phª ViÖt Nam- nh ng vên Ò cçn c i thiön (2006), T¹p chý th ng m¹i sè 32/2006 Cña Hoµng Lan. (T c gi a ra nh ng ph n tých s u s¾c nhêt vò thùc tr¹ng cña cµ phª ViÖt Nam vµ mét sè gîi ý vò nh ng gi i ph p nªn îc p dông.

4 - Cµ phª ViÖt èi mæt víi th ch thøc míi,(2008), Vneconomy sè ngµy 13/08/2008 Cña Hå Kh nh ThiÖn. (ThÞ tr êng trong n íc còng nh thþ tr êng quèc tõ cã rêt nhiòu thay æi vµ t c gi tëp trung nghiªn cøu vµ a ra nh ng th ch thøc míi èi víi cµ phª ViÖt Nam. Vµ cßn rêt nhiòu nghiªn cøu cña c c c quan, c c t c gi kh c. Tuy vëy, c c c«ng tr nh nghiªn cøu trªn míi chø Ò cëp Õn ho¹t éng xuêt khèu n«ng s n nãi chung mµ ch a nghiªn cøu chuyªn s u vµo ho¹t éng xuêt khèu cµ phª, nhêt lµ trong bèi c nh ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chýnh thøc cña wto. V vëy, vên Ò lµm thõ nµo Ó n ng cao n ng lùc c¹nh tranh cho cµ phª vén lu«n cçn ph i îc tiõp tôc nghiªn cøu. 3. Môc Ých vµ nhiöm vô nghiªn cøu. Môc Ých - Trªn c së t m ra îc nh ng nguyªn nh n c n b n lµm gi m n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam Ó tõ ã khuyõn nghþ mét sè gi i ph p kh¾c phôc nh ng yõu kðm Êy. NhiÖm vô - X c Þnh c c yõu tè cêu thµnh n ng lùc c¹nh tranh vµ lîi thõ c¹nh tranh cña s n phèm cµ phª. - Ph n tých, nh gi thùc tr¹ng n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª xuêt khèu ë ViÖt Nam thêi gian qua. - T m ra nguyªn nh n cña t nh tr¹ng n ng lùc c¹nh tranh thêp kðm cña cµ phª ë ViÖt Nam vµ t m gi i ph p kh¾c phôc. 4. èi t îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu. - èi t îng: Nghiªn cøu n ng lùc c¹nh tranh s n phèm. - Ph¹m vi nghiªn cøu: + VÒ kh«ng gian: S n phèm cµ phª cña ViÖt Nam. + VÒ thêi giam: Tõ n m 2000 Õn nay.

5 5. Ph ng ph p nghiªn cøu. - LuËn v n sö dông ph ng ph p duy vët biön chøng, duy vët lþch sö Æc biöt lµ ph ng ph p cña kinh tõ chýnh trþ. - Ngoµi ra Ò tµi nµy còng sö dông thªm ph ng ph p ph n tých tæng hîp, ph ng ph p thèng kª, dù b o vµ mét sè m«h nh minh häa c c sè liöu vò t nh h nh s n xuêt, xuêt khèu cµ phª thêi gian qua. 6. ãng gãp cña luën v n. - a ra hö thèng tiªu chý nh gi n ng lùc c¹nh tranh vµ c c nh n tè t¹o dùng lîi thõ c¹nh tranh bòn v ng cña cµ phª ViÖt Nam. - KhuyÕn nghþ c c gi i ph p thých hîp gióp ngµnh cµ phª ViÖt Nam ¹t îc lîi thõ c¹nh tranh bòn v ng trong quê tr nh héi nhëp kinh tõ quèc tõ. 7. KÕt cêu cña luën v n. Ngoµi phçn më Çu vµ kõt luën, néi dung luën v n îc chia lµm 3 ch ng : Ch ng 1: Nh ng vên Ò lý luën vµ kinh nghiöm quèc tõ vò c¹nh tranh vµ n ng cao n ng lùc c¹nh tranh s n phèm. Ch ng 2: Thùc tr¹ng n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam tõ n m 2000 Õn nay. Ch ng 3: Gi i ph p n ng cao n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam.

6 Ch ng 1 Nh ng vên Ò lý luën vµ kinh nghiöm quèc tõ vò c¹nh tranh vµ n ng cao n ng lùc c¹nh tranh s n phèm 1.1. C¹nh tranh, n ng lùc c¹nh tranh vµ c c nh n tè nh h ëng Õn n ng lùc c¹nh tranh Kh i niöm c¹nh tranh, c c cêp é c¹nh tranh vµ n ng lùc c¹nh tranh C¹nh tranh C¹nh tranh lµ kh i niöm îc dïng phæ biõn trong c c nghiªn cøu gçn y, nh ng thõ nµo lµ c¹nh tranh th vén cßn nh ng c ch hióu kh c nhau. XÐt theo h íng tiõp cën cña néi dung Ò tµi, chóng t«i tr nh bµy kh i niöm c¹nh tranh nh sau: C¹nh tranh lµ mét qu tr nh tranh Êu mµ trong ã, c c chñ thó kinh tõ chñ éng ganh ua nhau, t m mäi biön ph p (kó c nghö thuët lén thñ o¹n kinh doanh) Ó ¹t îc môc tiªu kinh tõ chñ yõu cña m nh nh : h íng Õn vþ thõ thèng lünh thþ tr êng, t¹o dùng lßng trung thµnh cña kh ch hµng, còng nh m b o tiªu thô cã lîi nhêt, tèi a hãa lîi nhuën N ng lùc c¹nh tranh DiÔn µn cao cêp vò c¹nh tranh c«ng nghiöp cña tæ chøc hîp t c vµ ph t trión kinh tõ (OECD) a ra mét kh i niöm võa ph n nh îc cho c doanh nghiöp, ngµnh vµ quèc gia lµ Søc c¹nh tranh lµ kh n ng cña c c doanh nghiöp, ngµnh, quèc gia, khu vùc trong viöc t¹o ra viöc lµm vµ thu nhëp cao h n trong iòu kiön c¹nh tranh quèc tõ. Tõ kh i niöm n ng lùc c¹nh tranh cã thó a ra kh i niöm vò n ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh cµ phª nh sau: n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª lµ kh n ng cung øng c c s n phèm hoæc dþch vô víi gi trþ gia t ng cao

7 h n, hoæc kh c biöt hãa so víi èi thñ c¹nh tranh chýnh trªn thþ tr êng môc tiªu trªn c së t¹o dùng vµ khai th c mét c ch hiöu qu c c nguån lùc cña ngµnh vµ thùc hiön c c tiªn o n t ng lai vò c héi thþ tr êng C c cêp é c¹nh tranh Tïy theo c c tiªu chý kh c nhau ng êi ta ph n chia n ng lùc c¹nh tranh ra thµnh c c cêp é kh c nhau. D íi y lµ c c c ch ph n lo¹i c¹nh tranh phæ biõn. (*). C¹nh tranh cêp é quèc gia Theo DiÔn µn kinh tõ thõ giíi (WEF) n m 1997, N ng lùc c¹nh tranh cña mét quèc gia lµ n ng lùc cña nòn kinh tõ quèc d n nh»m ¹t îc vµ duy tr møc t ng tr ëng cao trªn c së c c chýnh s ch, thó chõ bòn v ng t ng èi vµ c c Æc tr ng kinh tõ kh c. C¹nh tranh cêp é quèc gia thó hiön ë c c khýa c¹nh vò é më cöa nòn kinh tõ, vai trß cña chýnh phñ, c c yõu tè vò tµi chýnh, c«ng nghö, c së h¹ tçng, lao éng, thó chõ ph p luët vµ n ng lùc qu n trþ. (*). C¹nh tranh ngµnh. Lµ kh n ng bï ¾p chi phý, duy tr lîi nhuën vµ îc o b»ng thþ phçn cña s n phèm, dþch vô do ngµnh ã cung cêp cho thþ tr êng. (*). C¹nh tranh s n phèm N ng lùc c¹nh tranh s n phèm lµ kh n ng p øng, tho m n yªu cçu cña ng êi tiªu dïng, cña nhµ s n xu t vò chêt l îng, méu m, kióu d ng, tèt h n c c s n phèm kh c cïng lo¹i. N ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho cã îc do n ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiöp t¹o ra; nh ng n ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiöp kh«ng chø do n ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho mµ cã, n ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiöp cßn phô thuéc vµo nhiòu yõu tè kh c n a nh Ò cëp (nguån lùc vµ n ng lùc b n th n doanh nghiöp) C c nh n tè nh h ëng Õn n ng lùc c¹nh tranh.

8 C c yõu tè Çu vµo. - YÕu tè vèn, Nguån nh n lùc, Nguån nguyªn liöu, C«ng nghö ChiÕn l îc kinh doanh Lµ c ch thøc ho¹t éng cña mçi doanh nghiöp trong viöc a s n phèm ra thþ tr êng nh»m giµnh îc thþ phçn cao nhêt ChiÕn l îc kinh doanh cã nh h ëng trùc tiõp tíi n ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiöp, tíi sù thµnh b¹i cña mét doanh nghiöp ChÊt l îng vµ gi c hµng ho S n phèm cã chêt l îng lµ nh ng hµng hãa vµ dþch vô ng tin cëy, thùc hiön tèt c c chøc n ng îc thiõt kõ. S n phèm chêt l îng cao sï mang l¹i uy týn cho doanh nghiöp, cho c ngµnh kinh doanh, do ã t¹o ra kh n ng c¹nh tranh bòn v ng. Gi c hµng ho còng lµ mét trong nh ng yõu tè cùc kú quan träng trong chiõn l îc kinh doanh cña c c doanh nghiöp quyõt Þnh Õn sù thµnh b¹i trong kinh doanh cña c c doanh nghiöp. Vµ tiªu chý quan träng nhêt quyõt Þnh Õn yõu tè gi c ã lµ hiöu suêt sö dông chi phý Çu vµo cña mçi doanh nghiöp Uy týn cña doanh nghiöp Uy týn cña doanh nghiöp lµ h nh nh, lµ tªn tuæi cña mét doanh nghiöp îc kh¼ng Þnh b»ng chêt l îng, b»ng thêi gian kióm Þnh thùc tõ Uy týn cña doanh nghiöp cã îc sau khi s n phèm cña doanh nghiöp ra thþ tr êng, chýnh v vëy uy týn cña doanh nghiöp phô thuéc rêt nhiòu vµo chêt l îng s n phèm còng nh chiõn l îc qu ng b s n phèm cña doanh nghiöp C c èi thñ c¹nh tranh

9 BÊt kú mét doanh nghiöp nµo khi tham gia vµo thþ tr êng Òu cã rêt nhiòu èi thñ c¹nh tranh. èi thñ c¹nh tranh lµ nh ng doanh nghiöp trong cïng mét ngµnh, mét quèc gia hoæc ë c c quèc gia kh c s n xuêt c c s n phèm cïng lo¹i, cïng b n ra thþ tr êng C c èi thñ c¹nh tranh lµ mét nh n tè quan träng t c éng m¹nh mï Õn c c doanh nghiöp Sù kh c biöt cña hµng ho cung øng cho thþ tr êng Lµ mét yõu tè quan träng mang l¹i lîi thõ c¹nh tranh bòn v ng, t¹o ra sù kh c biöt riªng cã èi víi c c èi thñ c¹nh tranh. æi míi thµnh c«ng sï mang l¹i cho doanh nghiöp yõu tè duy nhêt mµ c c doanh nghiöp kh c kh«ng cã (cho Õn khi hä b¾t ch íc îc). YÕu tè duy nhêt nµy khiõn doanh nghiöp kh c biöt víi èi thñ vµ b n îc s n phèm víi gi cao M«i tr êng kinh tõ vµ ph p lý M«i tr êng kinh tõ vµ ph p lý lµ khu«n khæ, ph¹m vi ho¹t éng cña doanh nghiöp.. M«i tr êng kinh tõ cã t c éng gi n tiõp lµm t ng kh n ng c¹nh tranh cña doanh nghiöp Vai trß cña viöc n ng cao n ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiöp T ng doanh thu, thþ phçn vµ lîi nhuën cho doanh nghiöp T¹o dùng th ng hiöu vµ n ng cao vþ thõ cña doanh nghiöp 1.3. Tiªu chý nh gi n ng lùc c¹nh tranh cña s n phèm ThÞ tr êng vµ thþ phçn VÞ thõ c¹nh tranh cña doanh nghiöp îc thó hiön qua thþ phçn vµ tèc é t ng tr ëng doanh sè cña s n phèm chýnh cña doanh nghiöp ThÞ phçn nãi râ phçn s n phèm tiªu thô cña riªng doanh nghiöp so víi tæng s n phèm tiªu thô trªn thþ tr êng. Ó giµnh giët môc tiªu thþ phçn tr íc èi thñ, doanh nghiöp th êng ph i cã chýnh s ch gi phï

10 hîp th«ng qua møc gi m gi cçn thiõt, nhêt lµ khi b¾t Çu th m nhëp thþ tr êng míi Chi phý s n xuêt Chi phý s n xuêt lµ sè tiòn mµ mét nhµ s n xuêt hay doanh nghiöp ph i chi Ó mua c c yõu tè Çu vµo cçn thiõt cho qu tr nh s n xuêt hµng ho nh»m môc Ých thu lîi nhuën.. Cã ba yõu tè chýnh cêu thµnh chi phý s n xuêt ã lµ: nguyªn liöu trùc tiõp, lao éng trùc tiõp, chi phý s n xuêt chung. Trong kinh tõ, chi phý s n xuêt chiõm mét vþ trý cùc kú quan träng vµ cã quan hö víi nhiòu vên Ò kh c nhau cña mét doanh nghiöp còng nh cña x héi Lîi nhuën Lợi nhuận là giá trị thặng dư khi được quan niệm là con đẻ của toàn bộ tư bản ứng ra, là kết quả hoạt động của toàn bộ tư bản đầu tư vào sản xuất kinh doanh. Công thức tính lợi nhuận: p = W - k Gi trþ kim ng¹ch xuêt khèu Gi trþ kim ng¹ch xuêt khèu thó hiön ë gi trþ gia t ng trªn mçi n vþ hµng hãa xuêt khèu. C«ng thøc týnh hö sè lîi thõ so s nh (RCA) do nhµ kinh tõ häc Balassa Ò xuêt vµo n m 1965 gióp ta x c Þnh îc t ng èi lîi thõ c¹nh tranh cña mèi s n phèm cña mçi n íc: RCA2 = (Xj Mj)/(Xj + Mj) Xj lµ kim ng¹ch xuêt khèu s n phèm j vµ Mj lµ kim ng¹ch nhëp khèu s n phèm j cña mét quèc gia Kinh nghiöm cña mét sè n íc vò n ng cao n ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh cµ phª LuËn v n Ò cëp Õn kinh nghiöm cña mét sè n íc ph t trión m¹nh c«ng

11 nghiöp s n xuêt vµ chõ biõn cµ phª hµng Çu thõ giíi nh Braxin, Colombia, tõ ã rót ra bµi häc cho ngµnh cµ phª ViÖt Nam. Ch ng 2 Thùc tr¹ng n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam tõ n m 2000 Õn nay 2.1. Kh i qu t vò s n xuêt vµ xuêt khèu cµ phª ë ViÖt Nam tõ n m 2000 Õn n m T nh h nh s n xuêt Việt Nam là một nước có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm nằm trong vành đai nhiệt đới Bắc Bán cầu. Điều kiện khí hậu và địa lý rất thích hợp đã đem lại cho cà phê Việt Nam một hương vị rất riêng. Miền địa lý khí hậu phía Nam thuộc khí hậu nhiệt đới nóng ẩm thích hợp với cà phê Robusta( h¹t nhá, nhiòu cafeine, nång é m¹nh vµ Æc biöt lµ vþ rêt ¾ng). Miền khí hậu phía Bắc có mùa đông lạnh và có mưa phùn thích hợp với cà phê Arabica và là vùng quy hoạch chủ yếu phát triển cà phê Arabica của Việt Nam ( Arabica lµ lo¹i cµ phª h¹t dµi, Ýt cafeine, Æc biöt h ng rêt th m, îc trång ë é cao trªn 600m, cã vþ h i chua Æc tr ng). Õn nay, Việt Nam đã có diện tích khoảng ha với lượng cà phê xuất khẩu hàng năm khoảng 1 triöu tấn. Cà phê Việt Nam đã có mặt trên 70 quốc gia và vùng lãnh thổ. Cà phê được trồng tập trung chủ yếu ở các tỉnh Đắc Lắc, Lâm Đồng, Gia Lai, Đồng Nai, Bình Phước. Sản lượng cà phê nhân của 5 tỉnh này đã chiếm hơn 90% tổng sản lượng cà phê cả nước, trong đó Đắc Lắc chiếm từ 50-60%, luôn là tỉnh dẫn đầu về diện tích và sản lượng cà phê của cả nước.. Do điều kiện tự nhiên(đất đai, khí hậu, thời tiết) của các tỉnh phía Nam phù hợp với sinh trưởng và phát triển cây cà phê vối(robusta) nên vừa qua diện tích

12 cà phê này đã được mở rộng(chiếm 95% sản lượng cà phê cả nước). Cà phê chè (Arabica) chỉ có thể phát triển ở một số vùng phía Bắc Việt Nam. Miền Bắc là nơi khai nguyên của cây cà phê Việt Nam kể từ khi nó du nhập vào Việt Nam, các tỉnh Tuyên Quang, Sơn La là những nơi có diện tích trồng cà phê nhiều nhất ở miền Bắc. Việt Nam cũng đang trở thành nước có vị trí tuyệt đối về sản xuất cà phê vối (Robusta), với sản lượng hàng năm đạt trên 52 triệu bao nhờ thay đổi vïng Êt trồng loại cà phê này, chuyển từ vùng thấp, nóng ẩm lên vùng đất cao nguyên. B ng 2.1:Thèng kª s n l îng cµ phª c c n íc trªn thõ giíi tõ S n l îng cµ phª (ngh n bao). Quèc gia Niªn vô Braxin (R/A) T.4-T ViÖt Nam (R/A) T.10-T Colombia (A) T.10-T Indonesia (R/A) T.4-T Ên é (A/R) T.10-T Mexico (A) T.10-T Ethiopia (A) T.10-T Guatemala (A/R) T.10-T Peru (A) T.4-T Uganda (R/A) T.10-T C c n íc kh c Tæng s n l îng (Nguån Vicofa) Cà phê là mặt hàng nông sản quan trọng thứ hai của Việt Nam sau lúa gạo. Khác với gạo, cà phê sản xuất ra hầu hết dành cho xuất khẩu, tiêu thụ nội địa chỉ chiếm khoảng 5-7% sản lượng. Kim ng¹ch xuêt

13 khèu c n m 2008 ¹t møc 2,022 tû USD, khèi l îng xuêt khèu ¹t 1004 tên, cµ phª trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu hàng đầu, giá trị chỉ sau dầu thô, hàng dệt may, dày dép và thuỷ sản. Sang Õn 6 th ng Çu n m 2009, l îng cµ phª xuêt khèu ¹t tên víi kim ng¹ch 1,09 tû USD, mæc dï gi m 11,39% vò kim ng¹ch nh ng l¹i t ng 23,67% vò l îng. 2008) B ng 2.2: Sản xuất và xuất khẩu cà phê của Việt Nam ( Sản lượng xuất khẩu (1.000 tấn) Kim ngạch xuất khẩu (triệu USD) Đơn giá bình quân ( USD/T) ,9 501,5 658, ,2 391,3 400, ,6 322,3 427, ,2 504,8 643, ,8 641,0 647, ,0 735,0 789, ,1 770,0 1188, ,0 1529, , ,4 (Nguồn: VICOFA) VÒ mæt thþ tr êng, Thị trường xuất khẩu cà phê của nước ta được đánh giá là tương đối ổn định. Đức tiếp tục là thị trường tiêu thụ số 1 của cà phê Việt Nam, tiếp đến là Mỹ, Tây Ban Nha và Italia B ng 2.3

14 (Nguồn: Báo cáo thường niên, Bộ Nông nghiệp và PTNT) Những con số trên đây cho chúng ta thấy được những bước phát triển vượt bậc của ngành cà phê Việt Nam. Mặc dù vậy, chúng ta cũng vẫn phải nhìn nhận một cách khách quan rằng, cà phê xuất khẩu của Việt Nam vẫn chưa t ng xøng với tiềm năng của nó. VÒ mæt gi c, Đã từ lâu chúng ta có thói quen chào bán và xuất khẩu cà phê sơ chế theo tiêu chuẩn (thuỷ phần, hạt đen vỡ, tạp chất ) với giá thưòng thấp so với thị trường cùng loại, cụ thể so với giá LIFFE (London) bþ trừ từ USD/ tấn, nông dân và nhà xuất khẩu Việt Nam bị thua thiệt lớn. Sự thua thiệt này có xuất phát điểm là do sân chơi chưa cân sức với các nước nhập khẩu lớn thường ép các nước sản xuất mà chất lượng hàng ho chưa theo tiêu chuẩn quốc tế, mặt khác do sự yếu kém của chúng ta về điều hành, quản lý chất lượng hàng xuất khẩu, cũng do khó khăn về tài chính và quy mô của từng doanh nghiệp, sự lạc hậu trong công nghệ chế biến sau thu hoạch.v.v.v..

15 VÒ kim ng¹ch xuêt khèu, Xét về giá trị, kim ngạch xuất khẩu cà phê Việt Nam từ năm 2001 đến nay tăng liên tục với mức trung bình gần 31%/năm. Riêng 2 năm sau khi nước ta gia nhập WTO, kim ngạch xuất khẩu cà phê tăng tới 53% và đạt mức 2,022 tû USD trong năm Như vậy, cà phê là một trong không nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực, với kim ngạch từ 2 tỷ USD trở lên. Trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng cà phê trên thế giới ngày càng tăng cao, ngành cà phê Việt Nam đang tự tin hướng đến ngôi vị chi phối thị trường cà phê thế giới trong những năm tới Ph n tých thùc tr¹ng n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam C¹nh tranh vò chêt l îng vµ chñng lo¹i ChÊt l îng lµ kh u then chèt quyõt Þnh kõt qu xuêt khèu cña têt c c c mæt hµng, Æc biöt cµ phª l¹i lµ mæt hµng ßi hái chêt l îng cao. Vấn đề chất lượng đặt ra ở đây là tác động tổng hợp của cả quá trình trồng trọt, thu hái, chế biến. ã lµ lý do cà phê Việt Nam chiếm tới 66% tæng khèi l îng cµ phª không đạt tiêu chuẩn theo nghị quyết 420 của ICO n m Theo ông Đoàn Triệu Nhạn - nguyên Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam, dù cà phê Robusta của Việt Nam có chất lượng cao, nhưng đa số các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê Việt Nam vẫn áp dụng bộ tiêu chuẩn cũ 4193:93 trong quan hệ mua bán cà phê với nhà nhập khẩu. Cụ thể, các chỉ tiêu đó bao gồm: cỡ hạt, tỉ lệ tạp chất, tỉ lệ hạt đen, sâu, nâu, vỡ tính theo phần trăm khối lượng. Cái lợi từ việc áp dụng tiêu chuẩn cũ này là đơn giản, chi phí thấp. Tuy nhiên, cách phân loại này là quá sơ sài, không đánh giá đầy đủ chất lượng sản phẩm, tình trạng thu hoạch quả xanh vẫn tiếp diễn, làm cho chất lượng cà phê của Việt Nam không được cải thiện, thua thiệt vì dễ dãi. Theo một số chuyên gia trong ngành, việc cần làm ngay bây giờ chính là sớm áp dụng Tiêu chuẩn TCVN Đây là một tiêu chuẩn đã được xây dựng

16 từ năm 1996 trên cơ sở đúc kết từ nhiều nước trên thế giới. Tiêu chuẩn này áp dụng phân loại theo cách tính lỗi để phù hợp với cách phân loại của ICO. Năm 2005, Việt Nam đã ban hành tiêu chuẩn này, tuy nhiên, đây là tiêu chuẩn có tính chất tự nguyện áp dụng, chưa bắt buộc nên thời gian qua việc áp dụng còn rất hạn chế. Nh ng chóng ta còng ph i th¼ng th¾n thõa nhën r»ng, chêt l îng cµ phª cña chóng ta thêp nh hiön nay nguyªn nh n lín nhêt vén thuéc vò ng êi trång cµ phª, nh ng ng êi trùc tiõp s n xuêt ra cµ phª.. Hiện nay việc sản xuất cà phê đều mang tính tự phát, nhỏ lẻ, phân tán và thiếu sự liên kết giữa bốn nhà. Thực tế cho thấy chỉ có chưa tới 20% diện tích cà phê của nước ta hiện đang do các công ty, nông trường hoặc các chủ trang trại lớn quản lý, có đầu tư quy trình kỹ thuật tiên tiến; còn lại trên 80% diện tích là do người dân quản lý với diện tích vừa nhỏ, lẻ vừa phân tán và mang tính độc lập. Diện tích canh tác trung bình của mỗi hộ dân chỉ từ 0,5 đến 1 hécta. Chính vì sự nhỏ lẻ này đã dẫn đến làm cho chi phí đầu tư tăng cao, sản phẩm làm ra không đều và kém ổn định, khó tiếp cận với những tiến bộ khoa học, thị trường tiêu thụ và kể cả các dịch vụ như vay vốn, xây dựng thương hiệu, chứng chỉ chất lượng Bªn c¹nh ã, ng êi trång cµ phª cßn thiếu sự tư vấn về kỹ thuật của các nhà khoa học, thiếu sự hỗ trợ của Nhà nước và thiếu cả những cam kết, hợp đồng tiêu thụ sản phẩm của nhà doanh nghiệp....ngoài ra, người nông dân còn chưa có ý thức tạo sản phẩm tốt. Nguyên nhân chính là sản phẩm tốt hay xấu đều bán được cho các cơ sở chế biến mà giá cả không chênh lệch nhiòu. Trong mỗi vụ thu hoạch, nông dân thường hái chø từ 2 đến 3 đợt nên trong khối lượng quả có 51,6% quả chín, 32,4% quả xanh, 9,2% quả chín nẫu và 4,5% quả khô. Nguyên nhân dẫn đến việc nông dân thu hoạch cà phê tập trung từ 2-3 đợt là do sợ mất trộm, tiết kiệm nhân

17 c«ng.việc lưu giữ quả cà phê tươi sau thu hoạch hoặc trước khi phơi là rất phổ biến. Trung bình, nông dân lưu giữ quả tươi trong bao bì hoặc ủ thành đống từ 6-7 ngày; cá biệt có những hộ lưu giữ trên 10 ngày. Tuy nhiên, nông dân không biết rằng, việc ủ quả lâu đã gây ảnh hưởng trầm trọng đến chất lượng sản phẩm cà phê, đặc biệt là các quả cà phê xanh hoặc non được thu hoạch lẫn lộn, sau khi ủ sẽ làm tăng tỷ lệ hạt đen và hạt nâu. Trong chế biến khô, sân phơi là phương tiện quan trọng nhất. Theo tính toán thì 1 ha cà phê cần tới 99m2 sân phơi. Hiện tại, tình trạng nông dân phơi cà phê trên sân đất là rất phổ biến. Hiện nay, có tới 66% số hộ dân phơi cà phê trên sân đất, trong đó có 16,5% số hộ phơi cà phê hoàn toàn trên sân đất; số còn lại phơi kết hợp vừa trên sân đất, sân xi măng, sân gạch và bạt. Chỉ có khoảng 20% số hộ phơi hoàn toàn trên sân xi măng và chỉ có khoảng 0,2% số hộ sử dụng máy để sấy cà phê. Tuy nhiên, việc phơi cà phê trên sân đất sẽ làm tăng thêm mùi vị bẩn trong tách cà phê sau này.trong phương pháp phơi cũng còn nhiều khác biệt, có khoảng 44% số hộ phơi nguyên cả quả, 40% số hộ kết hợp vừa phơi nguyên quả và xát dập và có khoảng 4% số hộ là xát dập cà phê hoàn toàn trước khi phơi. Việc xát dập cà phê trước khi phơi có ưu điểm là rút ngắn thời gian phơi nhưng lại dễ làm cà phê mất phẩm cấp nếu gặp trời mưa. Nông dân cũng chưa áp dụng đúng yêu cầu kỹ thuật trong quá trình phơi cà phê. Hiện nay, nông dân thường ít cào, đảo cà phê trong quá trình phơi, bình quân chỉ khoảng từ 1-2 lần/ngày và khi cà phê gần khô thì tăng số lượng cào, đảo lên 4-5 lần/ngày đây hoàn toàn ngược lại với yêu cầu kỹ thuật là cào, đảo nhiều hơn lúc cà phê còn ẩm, ướt cao. Việc áp dụng kỹ thuật phơi không đúng cũng đã làm tăng lượng cà phê bị nhiễm nấm mốc trong giai đoạn phơi đầu tiên.

18 C¹nh tranh vò chi phý vµ gi c Việt Nam là quốc gia được công nhận có chi phí sản xuất cµ phª thấp nhất nhưng cho sản lượng cao nhất trong số các nước xuất khẩu cà-phê Robusta. Do có điều kiện thiên nhiên cực kỳ tốt phù hợp với điều kiện sống của cây cà phê nên với một lượng đầu tư phù hợp giống các nước khác thì cây cà phê Việt Nam luôn cho năng suất cao hơn hẳn, kho ng trªn 2 tên/ha B ng 2.4: C cêu chi phý s n xuêt trung b nh cho 1 tên cµ phª STT Khoản kinh phí Tổng chi phí (đ/tấn) Chi phí/tổng chi phí 1 Phân bón ,03 % - Phân hoá học ,96% - Phân hữu cơ % 2 Thuốc BVTV, thuế, lệ phí ,64% 3 Chi phí lao động ,52% - Chi phí thuê ngoài ,24% - Chi phí lao động tự làm % 4 Chi khác ,81% Tổng chi % (Nguồn: Bộ Nông nghiệp và PTNT) Nh n vµo b ng sè liöu trªn y chóng ta thêy, nh ng yõu tè chiõm chi phý cao nhêt trong s n xuêt cµ phª, ViÖt Nam Òu cã kh n ng tù chñ. Ph n bãn s n xuêt trong n íc nªn gi thµnh thêp, mua b n dô dµng. Thuèc b o vö thùc vët chóng ta còng Ýt ph i nhëp, hçu hõt Òu cã trong n íc nªn gi thµnh còng thêp. Chi phý nh n c«ng lao éng cña ViÖt Nam îc nh gi lµ rî nhêt trong hiöp héi cµ phª thõ giíi. VÒ mæt gi c, mæc dï lµ mét cường quốc vò cµ phª nhưng víi vþ thõ nh cña ViÖt Nam hiön nay th d êng nh chóng ta ang bị loại khỏi cuộc chơi trªn s n ch i cña xuêt khèu cµ phª thõ giíi. Nguyên nhân là do phần lớn người trồng cà phê và DN không đủ tiềm lực về tài

19 chính, nên phải bán vội cà phê ngay sau thu hoạch để lấy tiền trả nợ vay và duy trì sản xuất. B ng 2.5: Diện tích và đơn giá xuất khẩu của cà phê Việt Nam từ Năm Đơn giá xuất khẩu bình quân năm (USD/tấn) Diện tích (1000 ha) DT tăng giảm so với năm trước , , , , , , , , , ( Nguån: vicofa) Nh ng con sè trªn y cho chóng ta thêy r»ng, mæc dï cã diön tých trång t ng èi lín nh ng cµ phª ViÖt Nam ch a thó chi phèi thþ tr êng thõ giíi. Gi c cña cµ phª n íc ta phô thuéc rêt nhiòu vµo c c n íc nhëp khèu, do chêt l îng kh«ng cao nªn viöc cµ phª ViÖt Nam bþ Ðp gi lµ chuyön ng nhiªn. Bªn c¹nh ã, cµ phª chóng ta s n xuêt ra vµ xuêt khèu hçu hõt lµ xuêt khèu th«, ch a qua chõ biõn s u nªn gi trþ kh«ng cao C¹nh tranh thþ tr êng Mặc dù gia nhập thị trường thế giới muộn hơn nhiều so với các nước sản xuất cà-phê truyền thống, nhưng Việt Nam đã nhanh chóng

20 chiếm lĩnh thị trường ở nhiều nước, trong đó có những thị trường rất khó tính như Mỹ, Ðức và các nước châu Âu khác. HÇu hõt c c thþ tr êng xuêt khèu cña ViÖt Nam trong nh ng n m gçn y Òu cã nh ng b íc ph t trión v ng ch¾c. ThÞ phçn cµ phª xuêt khèu cña ViÖt Nam t¹i øc t ng Òu tõ 13%, lªn 15% vµ hiön nay æn Þnh ë møc trªn 16%, thþ tr êng Mü, Italia còng Òu t ng æn Þnh. Ngoµi ra, Cµ phª ViÖt Nam còng ang ngµy cµng më réng thþ tr êng sang nhiòu thþ tr êng tiòm n ng kh c nh BØ, Marèc, Rumani XÐt trªn ph ng diön thþ tr êng thõ giíi, thþ phçn cµ phª ViÖt Nam còng cã nh ng b íc t ng tr ëng m¹nh mï vµ æn Þnh nh ng n m gçn y: B ng 2.6: ThÞ phçn cµ phª ViÖt Nam trªn thõ giíi. C c n íc xuêt khèu cµ phª N m ThÕ giíi 100% 100% 100% ViÖt Nam 10% 15% 20% Braxin 30% 40% 31,5% Colombia 9% 11% 13,5% Indonexia 6% 9% 12% C c n íc kh c 40% 25% 23% (Nguån: Vicofa) Trong nh ng n m gçn y, ViÖt Nam lu«n gi v ng vþ thõ lµ n íc cã thþ phçn cµ phª øng thø hai thõ giíi. NÕu xðt riªng cµ phª Robusta thþ phçn cµ phª lu«n ¹t møc rêt cao, cã n m chiõm tíi 40% - 50% thþ phçn thõ giíi, nh ng cµ phª Arabica cña ViÖt Nam th l¹i ph t trión rêt kðm. cµ phª ViÖt Nam muèn giµnh îc thþ phçn ngµy cµng cao th viöc cçn lµm tr íc tiªn lµ ph i tëp trung n ng cao chêt l îng, s n xuêt nhiòu lo¹i cµ phª cao cêp, phôc vô trùc tiõp ng êi tiªu dïng, cã nh vëy, thþ phçn cµ phª ViÖt Nam trªn thõ giíi míi thùc sù æn Þnh vµ bòn v ng chø kh«ng chø chiõm thþ phçn cao dùa vµo s n l îng s n phèm th«. Như

21 vậy, tiềm năng cho cà phê Việt Nam là rất lớn, tuy nhiên, thách thức cũng là không nhỏ trong việc giành thị phần, vị thế trên thương trường. Hướng đi sắp tới cho cây cà phê là ViÖt Nam không nên chú trọng vào việc mở rộng diện tích trồng mà cần phải phát trión theo chiều sâu, đầu tư vào công nghệ sản xuất, nâng cao chất lượng của sản phẩm từ khâu thu hoạch cho đến chế biến. Đồng thời các doanh nghiệp cũng cần có sự liên kết, hợp tác với nhau để chủ động về giá cà phê Việt Nam trên thế giới nh gi chung vò n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam Nh ng ióm m¹nh Thø nhêt, ChÊt l îng cµ phª ngµy cµng îc c i thiön. Thø hai, Chi phý s n xuêt cµ phª t ng èi thêp. Thø ba, thþ tr êng tiªu thô cµ phª ngµy cµng ph t trión c chiòu réng vµ chiòu s u Nh ng h¹n chõ vµ th ch thøc Æt ra cho ngµnh cµ phª ViÖt Nam Nh ng h¹n chõ (*) ChÊt l îng thêp (*) Çu t cho khoa häc kü thuët cßn Ýt, c«ng nghö chõ biõn l¹c hëu (*) Çu t cho x y dùng vµ qu ng b th ng hiöu cµ phª cßn qu Ýt Nh ng th ch thøc (*) ThiÕu quy ho¹ch trong s n xuêt cµ phª

22 (*) ThiÕu hôt lao éng, tr nh é cña ng êi n«ng d n vò kinh tõ thþ tr êng cßn nhiòu h¹n chõ, chi phý s n xuêt ngµy mét t ng cao (*) C c doanh nghiöp xuêt khèu cµ phª trong n íc ang mêt dçn lîi thõ tõ khi gia nhëp WTO

23 Ch ng 3 Gi i ph p n ng cao n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam 3.1. Dù b o thþ tr êng cµ phª thõ giíi trong nh ng n m tíi Bèi c nh míi t c éng Õn ho¹t éng s n xuêt vµ xuêt khèu cµ phª Tác động của hội nhập đến sức cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam nói chung và của ngành cà phê Việt Nam nói riêng thể hiện trên hai mặt: *T c éng tých cùc, Thứ nhất, Việt Nam từng bước mở rộng được quan hệ với các đối tác, do đó mở rộng được thị trường. Đến nay chúng ta đã có quan hệ thương mại với hơn 230 quốc gia và vùng lãnh thổ Thø hai, qu tr nh héi nhëp buéc c c doanh nghiöp ViÖt Nam ph i c¹nh tranh nhiòu h n víi c c doanh nghiöp n íc ngoµi, do ã, thóc Èy c c doanh nghiöp ph i æi míi c«ng nghö, n ng cao chêt l îng cµ phª Thø ba, víi viöc trë thµnh thµnh viªn cña WTO, ViÖt Nam sï îc èi xö b nh ¼ng h n víi c c n íc kh c trong quan hö th ng m¹i. *T c éng tiªu cùc Thø nhêt, hµng ho ViÖt Nam kh«ng nh ng ph i c¹nh tranh trªn thþ tr êng thõ giíi mµ cßn ph i c¹nh tranh ngay c trªn s n nhµ. Thø hai, gia nhëp WTO, søc Ðp yªu cçu vò chêt l îng hµng ho nhêt lµ hµng n«ng s n cña thõ giíi ngµy cµng kh¾t khe h n trong khi

24 c«ng nghö s n xuêt cña ViÖt Nam vén cßn rêt l¹c hëu ch a p øng îc. Thø ba, èi víi mæt hµng cµ phª, hiön nay hçu hõt c c chýnh s ch thuõ cña c c n íc nhëp khèu cµ phª Òu rêt bêt lîi èi víi n íc ta Dù b o thþ tr êng cµ phª thõ giíi Õn 2015 Møc tiªu thô cµ phª toµn cçu dù b o sï t ng tõ 2-2,5% trong giai o¹n tõ nay Õn 2015, tõ kho ng 125 triöu bao n m 2008 lªn 130,73 triöu bao n m 2010 vµ cã thó ¹t 140 triöu bao vµo n m Mét sè gi i ph p chñ yõu n ng cao n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam T ng c êng Çu t cho nghiªn cøu khoa häc, æi míi c«ng nghö chõ biõn - Çu t nhiòu h n cho viöc nghiªn cøu t¹o gièng cµ phª cho n ng suêt cao, chêt l îng tèt. - Èy m¹nh viöc øng dông c«ng nghö chõ biõn hiön ¹i Ó n ng cao chêt l îng cµ phª. Ó thùc hiön tèt vµ cã hiöu qu c«ng o¹n s chõ, chõ biõn cµ phª nh n cçn ph i: - Çu t x y dùng Çy ñ hö thèng s n ph i óng kü thuët, kh«ng Ó èng qu t i nh»m h¹n chõ tû lö h¹t en vì, h¹t bþ nêm mèc. H¹n chõ ph i trªn s n Êt, trªn êng giao th«ng Ó kh«ng bþ lén c t, vµ mïi Êt. Më réng s n ph i Ó m b o 1ha cµ phª cã 100m2 s n ph i - Çu t x y dùng c së chõ biõn theo ph ng ph p ít m b o mµu s¾c, h ng vþ, chêt l îng s n phèm Ó b n theo tiªu chuèn thö nõm, n ng cao chêt l îng xuêt khèu.

25 - Nghiªn cøu, trang bþ hoµn thiön c c thiõt bþ xay x t t i, x t kh«, hö thèng sêy nhëp ngo¹i hoæc chõ t¹o trong n íc víi quy m«nhá vµ võa cho hé gia nh hoæc nhãm hé gia nh. Tuy nhiªn, viöc thùc hiön Çu t c«ng nghö vµ n ng cêp c së h¹ tçng còng cçn chó ý c c ióm sau: - Çu t n ng cêp, më réng c së h¹ tçng vµ c«ng nghö chõ biõn ph i îc tiõn hµnh trªn c së iòu tra kh o s t hõt søc chi tiõt n ng lùc chõ biõn cña tõng n vþ, tõng Þa ph ng, l îng m a, ph ng ph p chõ biõn. Ó cã biön ph p Çu t thých hîp, tr nh l ng phý do sö dông kh«ng hõt c«ng suêt thiõt kõ lµm t ng gi thµnh s n xuêt. - Çu t c«ng nghö chõ biõn ph i îc thùc hiön tëp trung, kh«ng Çu t kh¾p c c Þa ph ng, x y dùng vïng träng ióm Çu t lµ T y Nguyªn vµ «ng Nam Bé Ó cã c c chýnh s ch u i Çu t thých hîp Nhằm thực hiện điều này các bước mà doanh nghiệp nên làm ngay đó là: Tµi liöu tham kh o 1. Bé N«ng nghiöp vµ ph t trión n«ng th«n (12/2004), T ng c êng n ng lùc héi nhëp quèc tõ cho ngµnh n«ng nghiöp vµ ph t trión n«ng th«n ( SCARDII). 2. Ò n ph t trión xuêt khèu giai o¹n Bé Th ng m¹i, B¹ch Thô C êng (2002), Bµn vò c¹nh tranh toµn cçu, NXB Th«ng TÊn, Hµ Néi 4. Côc Xóc TiÕn Th ng M¹i (2001), B o c o nh gi tiòm n ng xuêt khèu ViÖt Nam, 2001.

26 5. NguyÔn V n Dòng (2008), Cµ phª ViÖt Nam nh ng c héi vµ th ch thøc, B o B nh D ng, sè ngµy 06/08/ ¹i tõ ión TiÕng ViÖt. 7. Phan Huy êng. Tiªu thô n«ng s n ViÖt Nam: thùc tr¹ng vµ nh ng vên Ò Æt ra trong héi nhëp kinh tõ quèc tõ. Ò tµi NCKH, HQG Hµ Néi. 8. Thóy HiÒn (2006), u lµ gi i ph p Ó ngµnh cµ phª ph t trión bòn v ng, Thêi b o kinh tõ ViÖt Nam, kinh tõ ViÖt nam vµ thõ giíi, sè ngµy 19/02/2006, tr HiÖp héi cµ phª - ca cao ViÖt Nam (2005), B o c o tæng hîp, Hµ Néi, TrÇn Ngäc H ng (2002), Mét sè nguyªn nh n lµm suy yõu n ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam, t¹p chý ph t trión kinh tõ th ng 9/2002, tr NguyÔn H u Kh i (2000): C c gi i ph p Èy m¹nh vµ khuyõn khých s n xuêt vµ xuêt khèu mét sè s n phèm c y c«ng nghiöp cña ViÖt Nam, LuËn n tiõn sü, Hµ Néi. 12. ç Ngäc Kiªn (2008), Th ng m¹i c«ng b»ng trong kû nguyªn toµn cçu ho : Tõ lý thuyõt tíi thùc tiôn T¹p chý kinh tõ èi ngo¹i, sè 28, th ng 01/ Hoµng Lan (2006), Cµ phª ViÖt Nam- nh ng vên Ò cçn c i thiön, T¹p chý th ng m¹i sè 32/2006, tr TrÇn Lª, CÇn mét ch ng tr nh cµ phª quèc gia, Thêi b o kinh tõ ViÖt Nam sè ngµy 10/01/ NguyÔn nh Long, Ph¹m øc Minh (2003), N ng cao kh n ng c¹nh tranh hµng n«ng s n xuêt khèu, ViÖn kinh tõ N«ng NghiÖp, 2003.

27 16. C«ng LuËn ( 2006), Vµo WTO- ngµnh cµ phª èi mæt víi nhiòu khã kh n, T¹p chý th ng m¹i 27/06/ Bïi Xu n L u (2002), B o hé hîp lý n«ng nghiöp ViÖt Nam trong qu tr nh héi nhëp kinh tõ quèc tõ, NXB Thèng Kª. 18. Hßa Minh (2009), Cµ phª vµ thþ tr êng néi Þa, Vneconomic, sè ngµy 11/05/ oµn TriÖu Nh¹n, Phan Quèc Sñng, Hoµng Thanh TiÖm (2000), C y cµ phª ViÖt Nam, NXB Th«ng TÊn, Hµ Néi, OECD, DiÔn µn cêp cao vò c¹nh tranh c«ng nghiöp (HLFIC). 21. TrÇn Söu ( 2000), N ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiöp trong iòu kiön toµn cçu ho. 22. NguyÔn Ph ng Thanh (2000), LuËn v n tèt nghiöp, Nghiªn cøu n ng lùc c¹nh tranh cña mét sè mæt hµng xuêt khèu chñ lùc, tr êng ¹i häc Ngo¹i Th ng Hµ Néi. 23. Hå Kh nh ThiÖn (2008), Cµ phª ViÖt èi mæt víi th ch thøc míi, Vneconomy sè ngµy 13/08/ Thêi b o kinh tõ ViÖt Nam, kinh tõ ViÖt Nam vµ ThÕ Giíi, sè ngµy 30/08/ Thêi b o kinh tõ Sµi Gßn sè ngµy 03/05/ Thu øc Thu (2008), TiÒm n ng lín cña cµ phª ViÖt Nam, T¹p chý tæng quan sè 3, chuyªn Ò c«ng th ng- n«ng nghiöp Anh TuÊn ( 2006), Cuéc hµnh tr nh Õn gi I th ëng WIPPO 2005, t¹p chý th ng m¹i 11/4/2006, tr Vò TrÝ TuÖ (2006), C¹nh tranh cña ngành cà phª ViÖt Nam trong hội nhëp kinh tõ quốc tõ, t¹p chý trung t m th«ng tin vµ dù b o kinh tõ- x héi quèc gia, ngµy 13/06/2006.

28 29. Vò TrÝ TuÖ (2006), Mét sè nghiªn cøu vò ngµnh cµ phª Braxin, t¹p chý th ng m¹i sè 23/ TrÇn V n Tïng (2004), Lîi thõ c¹nh tranh quèc gia vµ chiõn l îc c¹nh tranh cña c«ng ty, NXB ThÕ Giíi, Hµ Néi. 31. ViÖn khoa häc x héi ViÖt Nam, viön nghiªn cøu Ch u Phi vµ Trung «ng (2006), T¹p chý nghiªn cøu Ch u Phi vµ Trung «ng, th ng 08/ ViÖn kinh tõ ViÖt Nam, ViÖn khoa häc x héi ViÖt Nam (2006), T¹p chý nghiªn cøu kinh tõ, sè 341, th ng 10/ Mai ThÞ Thanh Xu n, Ng«ng Thµnh Ph t trión c«ng nghiöp chõ biõn n«ng s n ë ViÖt Nam - NXB ChÝnh TrÞ Quèc Gia Hµ Néi, Dictionary of Trade (1997), University of Adelaide, New Dictionary of Trade, University of Adelaide, NewYork www. Mard.gov.vn 45. www. Mot.gov.vn 46. www. Gso.gov.vn

29 : ngµy 07/03/08.

30