exartiseis_24.qxd

Bản ghi

1 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 1 E I THMONIKH EPIO IKH EK O H IA EMATA E APTH EøN EXARTISIS SCIENTIFIC JOURNAL ON ADDICTION ISSUES 24 A HNA π À π 2015 π ƒδ π Δ ñ π ª πƒπ ñ π Δ ª ƒø Δ À ø Δ DRUG ADDICTION IN GREECE ñ INTERNATIONAL EXPERIENCE ñ FOR THE READERS

2 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 2 2 Εξαρτήσεις π ÈÔÎÙËÛ ÓÙÚÔ ÂÚ appleâ Í ÚÙËÌ ÓˆÓ ÙfiÌˆÓ ( ) ÔÚ fiïô 24, ÙËÏ.: , Ê Í: ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎ È ı ÓÛË: exartisis@kethea.gr ÈÛÙÔÛÂÏ : Î fiùë - È ı ÓÙ ÂÚ ÛÈÌÔ Δ ƒ Ó appleïëúòùúè È ı ÓÙÚÈ ŒÎ ÔÛË ÕÓÓ Δ πª À ÓÙ ÎÙÈÎ OÌ Ï ÓË ƒ Àƒπ À, P ÌÔ APMAO, ª ÚÎ Δπ, ˆÚÁ Ãπ Δ ºπ Ì Ô ÏÔ ŒÎ ÔÛË Griffith EDWARDS, Î fiùë ÙÔ ddiction ÈÂıÓ Ì Ô Ï ÙÈÎ appleèùúôapple David DEITCH, Î ıëáëù ÏÈÓÈÎ æ È ÙÚÈÎ ÛÙÔ ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÏÈÊfiÚÓÈ Ó ÙÈ ÁÎÔ ËÌ ÙÚË π Δƒπ, Î ıëáëù ŒÚÂ Ó Î È ÔÈÓˆÓÈÎ ÔÏÈÙÈÎ ÛÙÔ Boston College Edward KAUFMAN, Î ıëáëù ÏÈÓÈÎ æ È ÙÚÈÎ ÛÙÔ ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÏÈÊfiÚÓÈ, Irvine Î È ÂÎ fiùë ÙÔ merican Journal of Drug and Alcohol Abuse appleèûùëìôóèî appleèùúôapple ŒÎ ÔÛË ËÌÔÛı ÓË ƒ ºπøΔ, ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ π, Ó ÁÈÒÙË øƒ, ÌËÙÚ º À-ª π À, Ó Ú ª Δƒπ À, ı Ó ÛÈÔ À, ÈÒÚÁÔ ƒƒàδ, à ÚÈ Δ, ÛÙˆÚ Àƒ, ÕÓÓ μ, ÃÚ ÛÙÔ ƒ, μ Û ÏË ÀΔƒ, E ÁÁÂÏÔ ƒ À Δ, ÈÏÏ ƒà Δ, πˆ ÓÓ ÀƒπΔ, ÃÚ ÛÙÔ ƒ Δ, πˆ ÓÓË π, μ Û ÏÂÈÔ ª ƒ, ª ÚÈÔ ª ƒ, ÙÂÚ Ó ª Δ, BÂÓÂÙÛ ÓÔ ª Àƒ, ÈÒÚÁÔ ª ƒ, Ï ÎË ª Δƒπ À, ËÌÔÛı ÓË ª À, Ï ÌË Àƒπ, ÂÚ ÛÈÌÔ Δ Δ, ÈÎfiÏ Ô ƒ À À, μ Û ÏË, ÕÓÓ Δƒπ À, ÙÚÔ ÀÃ, Ã Ú Ï ÌappleÔ À À, ÃÚ ÛÙÔ ƒ Δ, ÈÔÓ ÛÈÔ, ÏÏÈfiappleË π, πˆ ÓÓË Δ π Δ, AÓ Ú º, I Έ Ô º ƒ, ª Úı ºø Δ ƒ Ó ÚÔÌ Ï ÓË ƒ À À Publishing Body Therapy Centre for Dependent Individuals ( TH ) 24, Sorvolou str., ATHENS tel.: , fax: exartisis@kethea.gr website: Editor in Chief Gerassimos NOTARAS Co-Editor Anna TSIBOUKLI Editorial Committee Eleni ARGYRIADOU, Remos ARMAOS, Mirka GONTIKA, Georgia CHRISTOFILI Consultant Editor Griffith EDWARDS, Editor in Chief of ddiction International Editorial Advisory Group David DEITCH, Professor of Clinical Psychiatry, University of California San Diego Demetrius IATRIDIS, Professor, Social Policy Planning, Boston College Graduate School of Social Work Edward KAUFMAN, Professor of Clinical Psychiatry, University of California, Irvine and Editor of the merican Journal of Drug and Alcohol Abuse National Editorial Advisory Group Dimosthenis AGRAFIOTIS, Konstantinos GAZGALIDIS, Panagiotis GEORGAKAS, Dimitra GEFOU-MADIANOU, Andreas DIMITRIOU, Athanassios DOUZENIS, Giorgos KALARRYTIS, Charis KATAKI, Nestor KOURAKIS, Anna KOKKEVI, Christos KOKKORIS, Vassilis KOUTRAS, Evangelos KROUSTALAKIS, Achilleas KRYSTALLIS, Ioanna KYRITSI, Christos LASKARATOS, Ioannis LIAPPAS, Vassileios MARKIS, Marios MARSELOS, Katerina MATSA, Venetsanos MAVREAS, Giorgos BARDANIS, Aliki MOSTRIOU, Dimosthenis BOUKIS, Klimis NAVRIDIS, Gerassimos PAPANASTASATOS, Nikolaos PARASKEVOPOULOS, Vassilis PASSAS, Anna PETRIDOU, Petros POLYCHRONIS, Charalampos POULOPOULOS, Christos ROGOTIS, Dionissios SAKKAS, Kalliopi SPINELLI, Ioannis TSIADIS, Andreas FAKOS, Iakovos FARSEDAKIS, Martha FOSTERI Subscriptions Eleni ROUSSOU

3 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 3 Εξαρτήσεις 3 ƒ π à ª - C O N T E N T S Î ÔÙÈÎfi ÛËÌ ˆÌ - Editorial 5 1 Ó ÓÙ ÍË Ì ÙÔÓ Juan Parés y Plans (Corelli) 9 Interview with Juan Parés y Plans (Corelli) π ƒδ π Δ DRUG ADDICTION IN GREECE ÈÂÚ ÓËÛË ÓÙÈÏ ÂˆÓ Î È ÛÙ ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÂÚÁ ÔÌ ÓˆÓ 21 ÛÙËÓ EÏÏËÓÈÎ AÛÙ ÓÔÌ Û ÂÙÈÎ Ì ÙËÓ ÙÔÍÈÎÔÂÍ ÚÙËÛË. ÈÎÙ ˆÛË ÙÔ Î È ÙÔ Î ÓÙÚÔ appleúfiïë Ë ÙˆÓ ÂÍ ÚÙ ÛÂˆÓ πƒπ Ì ÙËÓ ÏÏËÓÈÎ ÛÙ ÓÔÌ ÔÊ ÓÙ Ô & Ï ÓË apple ÎÒÛÙ - ÎË Investigation of perceptions and attitudes of the employees of the Greek police force in relation to drug addiction. Networking of KETHEA and the centres for prevention of addictions with the Greek police force Sophia Kazantzidou & Eleni Papakosta-Gaki Ó-ÂÎapple  ÛË ÛÙÂÏ ÒÓ ıâú appleâ Î È ÛˆÊÚÔÓÈÛÙÒÓ apple ÏÏ ÏˆÓ 43 ÛÙËÓ ÏÏ Á ÛÙ ÛË ÁÈ ÙËÓ ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÙË ÂÍ ÚÙËÛË : ÚÁ ÓˆÛÈ ÎÔ ÊÚ ÁÌÔ, ÌË ÓÈÛÌÔ Ì Ó, appleúôîï ÛÂÈ Î È appleúôôappleùèî ÕÓÓ ΔÛÈÌappleÔ ÎÏ & ƒ ÌÔ ÚÌ Ô Transforming the attitudes of treatment staff and correctional officers through cross-training in the drug addiction field: organizational barriers, defense mechanisms, challenges and perspectives Anna Tsiboukli & Remos Armaos 2 Ì ÈÎÔ Ó Ï ÙÈÎ ıâú appleâ ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ & appleâí ÚÙËÛË. 52 Û Ì ÔÏ ÙË ÔÌ ÈÎÔ Ó Ï ÙÈÎ ÔÌ ÁÔÓ ˆÓ ÛÙËÓ ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÙË ÙÔÍÈÎÔÂÍ ÚÙËÛË ª Ú. Ô ÚÏ Group-analytic family therapy and substance abuse treatment. The contribution of group-analytic parent group in addiction treatment Maria G. Kourli H π ª πƒπ INTERNATIONAL EXPERIENCE ΔÈ Ô Ó Â ÍÂÈ ÔÈ Ú ÓÂ Ô ÂÎ ÂÙÈÒÓ Û ÂÙÈÎ Ì ÙÈ ÚÓËÙÈÎ 79 ÂappleÈ Ú ÛÂÈ applefi ÙËÓ ÁˆÁÈÎ Ú ÛË Î ÓÓ Ë ; What has research over the past two decades revealed about the adverse health effects of recreational cannabis use? Wayne Hall

4 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 4 4 Εξαρτήσεις 3 π Δ ª ƒø Δ À ø Δ FOR THE READER ÃÒÚÔ Ú ÛË : ÔÈÓˆÓ Î È Δ ÓË 115 ÓÙÒÓË ÚÈÔ, πˆ ÓÓ μ ÏÛ Ì Ô Choros Drasis (Space for action): Social Arts Antonis Parios, Ioanna Valsamidou ËÁ  ËÌÔÛ Â ÛË appleôèôùèîòó ÌÂÏÂÙÒÓ 120 Guidance for reporting qualitative manuscripts Joanne Neale, Robert West ËÁ  appleúô ÙÔ Û ÁÁÚ Ê Guidance to the authors 123 È ÙËÓ Î Ï ÙÂÚË ÂÓËÌ ÚˆÛË ÙˆÓ Ó ÁÓˆÛÙÒÓ ÙÔ appleâúèô ÈÎÔ Ù appleâúèâ fiìâó, ÔÈ Ù ÙÏÔÈ ÙˆÓ ÚıÚˆÓ Î È ÙˆÓ appleâúèï ÂˆÓ Â - Ó È ÁψÛÛÔÈ. Ó ËÌÔÛ Â ÛË ÙˆÓ appleúˆùfiù appleˆó ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÚıÚˆÓ ÂappleÈÙÚ appleâù È ÌfiÓÔ Ì ÁÁÚ ÊË ÂÈ applefi ÙÔÓ ÂÎ fiùë Î È ı appleú appleâè appleô- ÚˆÙÈÎ Ó Ó Ê ÚÔÓÙ È Ë appleëá Î È ÔÈ Û ÁÁÚ ÊÂ. apple ÛË, Ë Ó ËÌÔÛ Â ÛË ÙˆÓ ÌÂÙ ÊÚ ÛÌ ÓˆÓ ÚıÚˆÓ ÙÔ appleâúèô ÈÎÔ ÂappleÈÙÚ appleâù È ÌfiÓÔ Ì ÁÁÚ ÊË ÂÈ applefi ÙÔÓ ÂÎ fiùë Î È ı appleú appleâè appleô ÚˆÙÈÎ Ó Ó Ê ÚÔÓÙ È Ë appleëá, ÔÈ Û ÁÁÚ ÊÂ Î È ÙÔ fióôì ÙÔ ÌÂÙ ÊÚ ÛÙ ÙÔ ÚıÚÔ. For the better information of the readers of this journal the contents, the titles of the articles and of the abstracts are translated into two languages. Reprint of the original Greek articles is only allowed after the written permission of the editor, and they should always refer the source and the authors. Also reprint of the translated articles is only allowed after the written permission of the editor and they should always refer the source, the authors and the translator.

5 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 5 Εξαρτήσεις 5 EÎ ÔÙÈÎfi ËÌ ˆÌ Δ Ã À ƒãπ π À ªπ À Δ ÁÈ ÙÔ Î Ù ÏÏËÏÔ ıâú appleâ ÙÈÎfi ÌÔÓÙ ÏÔ ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÙˆÓ ÂÍ ÚÙ ÛˆÓ, ÂappleÈÏ Í ÌÂ Ó apple ÚÔ ÛÈ ÛÔ Ì Û - Ùfi ÙÔ ÙÂ Ô ÙÔ appleâúèô ÈÎÔ ÙËÓ Û Ó ÓÙ ÍË appleô   apple Ú ˆÚ ÛÂÈ Ô Juan Corelli, ÓÙÈappleÚfi ÚÔ Âapple ÛÂÈÚ ÂÙÒÓ ÙÔ Centro Italiano di Solidarietà, ƒòìë, ÙÔ appleèô ÂappleÈÙ ËÌ ÓÔ appleúôáú ÌÌ ÙÔ ÙË πù Ï ÛÙÔ appleâ Ô ÙË appleâí ÚÙËÛË, ÛÙÔÓ Erick Broaekaert, ıëáëù ÚıÔapple È ÁˆÁÈÎ ÙÔ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô Ó- Ë Î È Âapple ÛË appleúˆùôapplefiúô ÙË ËÌÈÔ ÚÁ ÙˆÓ ıâú appleâ ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔÙ ÙˆÓ ÙÔ μâïá Ô. Corelli ÛÙË Û Ó ÓÙ ÍË Ù ı Ì ÂÈ ÙÈ Â Úˆapple Î Ú Â ÙˆÓ ıâú appleâ ÙÈÎÒÓ appleúôáú ÌÌ ÙˆÓ appleâí ÚÙËÛË, ÔÈ ÔappleÔ Â Ó appleù ıëî Ó Ì ÛË ÙÔ ËÌÔÎÚ ÙÈ- Îfi ÌÔÓÙ ÏÔ Ó Ï ÙÈÎ Î Ù ı ÓÛË ÛÙÈ Ú ÙË ÂÎ ÂÙ ÙÔ 40 Ï- Ï Î È appleˆ Û Ó ÔÓÙ È Ì ÙÔ ÌÂÚÈÎ ÓÈÎÔ, ÈÂÚ Ú ËÌ ÓÔ, ÛÙÂÁÓfi ÌÔÓÙ ÏÔ ÁÈ Ú ÛÙÂ Ô ÛÈÒÓ fiappleˆ ÂÍ appleïòıëîâ ÛÙÈ ÓˆÌ Ó ÔÏÈÙÂ Â Ì Ûˆ appleúˆùôappleôúè ÎÒÓ ıâú appleâ ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔÙ ÙˆÓ fiappleˆ ÙÔ Daytop Village, ÙÔ Phoenix House Î È ÙÔ Odyssey House. È ÔÓÙ ÙË Û Ó ÓÙ ÍË ÙÔ, Ó ÂÈÎÓ ÔÓÙ È ÔÚÈÛÌ Ó ÛËÌ appleô Î È Û - ÌÂÚ Â ÌappleÔÚ apple Ú Ó Â Ó È Âapple Î ÈÚ. ÓıÚˆappleÈÛÙÈÎ appleúôû ÁÁÈÛË, Ë ÂÓı Ú- Ú ÓÛË ÙÔ appleúôûˆappleèîô ÒÛÙÂ Ó appleôîù ÛÂÈ appleèô ÎÚÈÙÈÎ Ì ÙÈ, Ë ÌÂÁ Ï ÙÂÚË ÂÏ ıâú ÛÙÔ appleúôûˆappleèîfi, Ë ÂappleÈÙÚÂappleÙÈÎfiÙËÙ, Ë apple Ú Ô Î È appleô Ô ÙˆÓ Ï ıòó. Ÿappleˆ Ô ÈÔ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ Ó ÊÂÚÂ: «... ÂÓ Â Ó È ÁÈ Ó ÌËÓ ÂappleÈ- ÙÚ appleâù È Ó Ó Ï ÛÂÈ Ù Ï ıë ÛÔ Î È Ó Ì ıâè applefi Ù». Corelli Ó Ê ÚıËΠÂapple ÛË Î È ÛÙËÓ Ó ÁÎË ÙË ËÌÈÔ ÚÁ ÂÓfi ÌË-ÁÚ - ÊÂÈÔÎÚ ÙÈÎÔ appleâúè ÏÏÔÓÙÔ, Ï ÁÔÓÙ : «ΔÔ appleúòùô appleô Î Ó Ù Ó Î Ù Î - appleôèô ÙÚfiappleÔ ıâú appleâ appleâúè ÏÏÔÓÙÔ. Ù Ú Ó Á Ï Ù ÁÚ ÊÂ, ÂÓ apple Ú- Ó appleï ÔÓ ÁÚ ÊÂ, ÙÛÈ ÂÓ ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ó Ô Ï ÂÈ ÌfiÓÔ. ŒappleÚÂappleÂ Ó Ô - Ï ÂÈ Ì ÙËÓ ÔÌ». ΔÔ Centro Italiano di Solidarietà (CeIS) Û ÌÊˆÓ Ì ÙÔÓ Broekaert ÌappleÔÚÂ Ó ıâˆúëıâ apple Ú ÂÈÁÌ ÁÈ ÙÔÓ ÙÚfiappleÔ Ì ÙÔÓ ÔappleÔ Ô ÂappleËÚ Û Ó È È ÙÂÚ ÔÈ Maxwell Jones Î È Harold Bridger, Ô ÔappleÔ Ô Âapple ÛÂÈÚ ÂÙÒÓ apple ÚÍÂ Î È Â͈ÙÂ- ÚÈÎfi Û Ì Ô ÏÔ ÙÔ, ÛÙËÓ Ó appleù ÍË ÙˆÓ ıâú appleâ ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔÙ ÙˆÓ ÛÙËÓ ÚÒappleË. È ÓÓÔÈ ÙË «ÎÔÈÓˆÓÈÎ Ì ıëûë» Î È ÙÔ «ÔÚÁ ÓÈÛÌÔ ˆ fiïôó» apple Ú Ì ÓÔ Ó ÂÍ ÈÚÂÙÈÎ ÛËÌ Û fiù Ó ÂÍÂÙ ÔÓÙ È Ù ÛÈÎ Ú - ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÔappleÔÈ Û appleôùâ ıâú appleâ ÙÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ. È Û ÁÁÚ Ê ÎÏ ÓÔ Ó ÙÔ ÚıÚÔ ÙÔ ÂÛÙÈ ÔÓÙ ÛÙÈ apple Ú ÙËÙ «Û Óı ΠÁÈ ÙËÓ ÏÏ Á», appleô Ê ÓÂÙ È Ó Â Ó È Ó ÁÎ Â ÁÈ ÙËÓ Ó appleù ÍË ÔappleÔÈÔ appleôùâ ÔÚÁ ÓÈÛÌÔ. ªÂ applefi ÔÛË ÔÚÈÛÌ ÓˆÓ applefi Ù ÙÈ Û Óı ÎÂ, ÙÈ ÔappleÔ Â ÂappleÈÏ Í Ì ˆ appleèô Âapple - Î ÈÚ ÁÈ ÙË ÛËÌÂÚÈÓ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ ÂÏapple Ô ÌÂ Ó Û ÓÂÈÛÊ ÚÔ Ì ÛÙÔ È - ÏÔÁÔ «Ó ÙËÛË» Î È appleâú ÈÙ Úˆ ÂÍ ÏÈÍË ÙÔ ıâú appleâ ÙÈÎÔ ÌÔÓÙ ÏÔ ÏÏ Î È ÙˆÓ ÔÚÁ ÓÈÛÌÒÓ.

6 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 6 6 Εξαρτήσεις ñ ÓÔÈÎÙfi È ÏÔÁÔ Û fiï Ù Âapple appleâ ñ Ù ÓfiËÛË ÙˆÓ ÛËÌÂÚÈÓÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Û ÓıËÎÒÓ ñ Ú ÛÙË Ô ÛÈÒÓ apple ÓÙ ÛÙÔ Âapple ÎÂÓÙÚÔ ñ ÈÂÚÁ Û ÙË ÏÏ Á ˆ appleèô ÛËÌ ÓÙÈÎ applefi ÙÔ appleôù ÏÂÛÌ ñ È ÎfiÏ ÓÛË ÙË Ó appleù ÍË ÙˆÓ Û ÓÔÈ Ùfi Û ÛÙËÌ ñ ÌÊ ÛË ÛÂ ÈˆÌ ÙÈÎ Ì ıëûè Î ÂÌappleÂÈÚ Â Î È ñ apple ÏÏ Á applefi ÙËÓ ÛÙÂ Ú ÁÚ ÊÂÈÔÎÚ Ù ÂÎ ÔÙÈÎ ÔÌ

7 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 7 Εξαρτήσεις 7 Editorial AT CRISIS TIMES when the discussion about the appropriate treatment model for addiction is thriving we decided to present this interview of Juan Parés y Plans (Corelli). Juan Parés y Plans was the vice-president of the most successful addiction treatment program in Italy, CeIS (Centro Italiano di Solidarietà), Rome, for a number of years. Juan Parés y Plans gave this interview to Eric Broekaert, professor of Orthopedagogics at Ghent University also a pioneer in the therapeutic communities in Belgium. In this interview, Corelli reminds us of the European origins of treatment programs, developed under the influence of the democratic milieu- oriented psychoanalytical T.C. in the early 40s. He also talks about how the American hierarchical drug-free concept T.C. spread out in the US represented by the pioneering TCs such as Daytop Village, Phoenix House and Odyssey House influenced CeIS. Reading his interview there are a few points, very relevant to today s situation that immediately stand out. The first point emphasizes the humanistic approach to treatment and organization management. The second, concerns staff members reinforcement to develop a critical eye, a space of free movement to allow, accept, discuss and learn from mistakes. As Corelli said: It is not healthy when you are not allowed to analyse your mistakes in order to learn from them. Corelli also described the necessity to create a non-bureaucratic work environment and we quote: The first thing I did was in a way milieu-therapy. I took away the offices. There were no desks anymore, so you could not work alone. You had to work with the groups. According to Broekaert, CeIS may be considered as a perfect example for the development of European TCs under the influence of pioneers in group psychodynamics, such as Maxwell Jones and Harold Bridger. Harold Bridger was for many years KETHEA s supervisor. Concepts like social learning and the organization as a whole maintain their importance when trying to understand the main characteristics of any therapeutic community. The authors conclude their article, focusing on the conditions sine qua non for change, which seem to be essential for the development of any type of organization. Some of these conditions are highly relevant today. We offer them to you hoping to contribute to the quest for further development of the drug addiction treatment model and the relevant organisations. ñ Open dialogue at all hierarchical levels ñ Understanding the external environment and the current crisis ñ Client-centered

8 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 8 8 Εξαρτήσεις ñ The process of change as more important than the outcome ñ Facilitation of TC development towards an open system ñ Emphasis on living-learning experiences ñ Elimination of bureaucracy We hope that you will enjoy this volume as much as we did. The editorial Group

9 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 9 Εξαρτήσεις, τεύχος 24, 2015 Ó ÓÙ ÍË Ì ÙÔÓ JUAN PARÈS Y PLANS (CORELLI) Interview with JUAN PARÈS Y PLANS (CORELLI) ÚÔ Û ÛË Maxwell Jones, Ô Harold Bridger Î È ÔÈ «Ô» ÂÚ appleâ ÙÈÎ ÔÈÓfiÙËÙ : Û Ó ÓÙ ÍË Ì ÙÔÓ Juan Parés y Plans (Corelli) Û ÂÙÈÎ Ì ÙËÓ Ó appleù ÍË ÙÔ Centro Italiano di Solidarietà (CeISπÙ ÏÈÎÔ ÓÙÚÔ ÏÏËÏÂÁÁ Ë ) * Vandevelde, S. and Broekaert, E., 2001 applefi ÔÛË ÛÙ ÂÏÏËÓÈÎ Δ π Ãπ Δ ºπ Translation into Greek GENIE CHRISTOFILI ÂÚ ÏË Ë ÓÙÔÙ apple Ú Â Ó È ˆÚÈÛÌfi Ó ÌÂÛ ÛÙÈ «Ô» ıâú appleâ ÙÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ : ÛÙÔ Â Úˆapple - Îfi, ËÌÔÎÚ ÙÈÎfi appleâúè ÏÏÔÓ Ì ÙËÓ Ó Ï ÙÈÎ Î Ù ı ÓÛË Î È ÛÙÔ ÌÂÚÈÎ ÓÈÎÔ, ÈÂ- Ú Ú ËÌ ÓÔ, ÛÙÂÁÓfi ÌÔÓÙ ÏÔ ÂÚ appleâ ÙÈÎ ÔÈÓfiÙËÙ ( ). ÔÏÏÔ Û ÁÁÚ Ê ˆÛÙfi- ÛÔ appleúôûapple ıëû Ó Ó ÁÂÊ ÚÒÛÔ Ó ÙÈ Ô appleúôûâáá ÛÂÈ, ÂÓÙÔapple ÔÓÙ ÚÎÂÙ ÎÔÈÓ ÙÔ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ, fiappleˆ Â Ó È ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ Ë ÓÓÔÈ ÙË «ÎÔÈÓˆÓÈÎ Ì ıëûë». Maxwell Jones, Ô appleèô ÁÓˆÛÙfi applefi ÙÔ appleúˆùôapplefiúô ÙÔ ËÌÔÎÚ ÙÈÎÔ ÌÔÓÙ ÏÔ, appleúôûapple ıëûâ Ó Û Ó ÛÂÈ ÙÈ Ô apple Ú fiûâè, fi È ÌfiÓÔ ÛÙ Û ÁÁÚ ÌÌ Ù ÙÔ ÏÏ Î È ÛÙÔ «appleâ Ô Ú ÛË». Δ ÙÂÏ ٠ÚfiÓÈ ÙË ˆ ÙÔ ( ), ÂÚÁ ÛÙËΠˆ Û Ì Ô ÏÔ ÛÙÔ Centro Italiano di Solidarietà (CeIS) ÛÙË ƒòìë, ÙÔ ÔappleÔ Ô ËÌÈÔ ÚÁ ıëîâ ˆ ÈÂÚ Ú ËÌ ÓË ÁÈ Ú ÛÙÂ Ô ÛÈÒÓ, ÛÂÈ ÙÔ ÌÂÚÈÎ ÓÈÎÔ ÌÔÓÙ ÏÔ ÙÔ Daytop. ÙËÓ Ó appleù ÍË ÙÔ CeIS ÛËÌ ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ apple ÈÍ Ó Âapple ÛË Ô Harold Bridger, Ô ÔappleÔ Ô Û ÌÌÂÙ  ÛÙÔ Â ÙÂÚÔ Â Ú Ì ÙÔ Northfield (Second Northfield Experiment) ÛÙÔ ÓÔ- ÛÔÎÔÌÂ Ô Hollymoor ÙÔ 1944 fiappleô Î È ÍÂÎ ÓËÛÂ Ó Ó appleù ÛÛÂÈ ÙÈ È Â ÙÔ Û ÂÙÈÎ Ì ÙÔ «ÓÔÛÔÎÔÌÂ Ô ˆ fiïôó» Î È ÙÔÓ «ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û ÏÏÔÁÔ» ( social club ), Î ıò Âapple ÛË Î È Ô Dennie Briggs, Ô ÔappleÔ Ô Ó appleù Í appleúˆùôappleôúè Î ıâú appleâ ÙÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÂÓÙfi ÙÔ ÛˆÊÚÔÓÈÛÙÈÎÔ Û ÛÙ Ì ÙÔ (ÛÙË ÂÎ ÂÙ ÙÔ 50). ÙÔ ÚıÚÔ Ùfi apple ÚÔ ÛÈ ÂÙ È ÙÔ ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ Ì ÚÔ ÌÈ Û ÓÔÌÈÏ Ì ÙÔÓ ÓÙÈappleÚfi ÚÔ ÙÔ CeIS, Juan Parés y Plans (Corelli), Ë ÔappleÔ ÂÛÙÈ ÂÈ ÛÙÔ ÛËÌÂ Ô ÙÔÌ ÙÔ ËÌÔÎÚ ÙÈÎÔ ÌÔÓÙ ÏÔ Ì ÙÔ ÈÂÚ Ú Ë- Ì ÓÔ ÌÔÓÙ ÏÔ, Î Ù ÙË ËÌÈÔ ÚÁ ÙÔ CeIS Î ıò Î È ÛÙÔ ıìfi ÛÙÔÓ ÔappleÔ Ô ÔÈ Maxwell Jones Î È Harold Bridger apple ÈÍ Ó ÚfiÏÔ Û Ùfi. * Δ ÙÏÔ ÚˆÙÔÙ appleô : Maxwell Jones, Harold Bridger, Dennie Briggs and the two therapeutic communities: an interview with Juan Parés y Plans (Corelli) about the development of the Centro Italiano di Solidarietà (CeIS) di Roma, The Consortium for Therapeutic Communities, Volume 24, Issue 2 (summer 2003)

10 fiúô ıâú appleâ ÙÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ ( ) ÚËÛÈÌÔappleÔÈÂ Ù È Û Ó ÁÈ Ó appleâúèáú ÂÈ ÚÎÂÙÔ È - ÊÔÚÂÙÈÎÔ Ù appleô ıâú appleâ ( Ï. apple.. Kennard, 1998). ÂÓÈÎ fiìˆ ÙÔÓ ÔÓÙ È Ô ÛÈÎ apple Ú fiûâè : ÙÔ Â Úˆapple Îfi ËÌÔÎÚ ÙÈÎfi ÌÔÓÙ ÏÔ Ó Ï ÙÈÎ Î Ù ı Ó- ÛË, appleúˆùôapplefiúô ÛÙÔ ÔappleÔ Ô Ù Ó Ô Maxwell Jones ÛÙÈ Ú ÙË ÂÎ ÂÙ ÙÔ 40, Î È ÙÔ ÌÂÚÈÎ ÓÈÎÔ, ÈÂÚ Ú ËÌ ÓÔ, ÛÙÂÁÓfi ÌÔÓÙ ÏÔ ÁÈ Ú ÛÙÂ Ô ÛÈÒÓ. ΔÔ ÌÔÓÙ - ÏÔ Ùfi ÂÊ ÚÌfiÛÙËΠÁÈ appleúòùë ÊÔÚ ÛÙÔ Synanon ( ÙÔ Ú ÛË 1958, applefi ÙÔÓ Chuck Dederich) Î È ÂÍ appleïòıëîâ ÛÙÈ ÓˆÌ Ó ÔÏÈÙÂ Â Ì Ûˆ appleúˆùôappleôúè ÎÒÓ ıâ- Ú appleâ ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔÙ ÙˆÓ fiappleˆ ÙÔ Daytop Village (O Brien, Casriel Î È Deitch) ( Ï. apple.. Acampora & Stern, 1992), ÙÔ Phoenix House (Ramirez, Anglin Î È Rozenthal) Î È ÙÔ Odyssey House (Densen- Gerber), (Broekaert, 1996). ÙË ÂÎ ÂÙ ÙÔ 70, Ù ÔÈ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÂappleËÚ Û Ó ÛËÌ ÓÙÈÎ ÙËÓ Ó appleù ÍË ÙˆÓ ÁÈ Ú ÛÙÂ Ô ÛÈÒÓ ÛÙËÓ - ÚÒappleË (Broekaert et al., 1999). ÚfiÏÔ appleô Ù Ù Ô ÌÔÓÙ Ï È Ê ÚÔ Ó ÛËÌ ÓÙÈÎ Û ÔÚÈÛÌ Ó appleù, ÌÔÈÚ ÔÓÙ È ˆÛÙfiÛÔ ÚÎÂÙ ÎÔÈÓ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ. Broekaert Î È ÔÈ Û ÓÂÚÁ Ù ÙÔ (1999, p. 258) apple Ú Â ÁÌ ÙÔ ÚÈÓ Ó Ê ÚÔ Ó fiùè Ë Ú ÙÔ Jones (1984, pp ) appleâú ÎÔÈÓˆÓÈÎ Ì ıëûë ıâˆúâ Ù È appleï ÔÓ applefi ÙÈ ıâìâïèò ÂÈ Ï ıô ÙˆÓ ÛÙÂÁÓÒÓ. - Ù Ë ı ÛË ÒıËÛ ÔÚÈÛÌ ÓÔ Û ÁÁÚ Ê ( Ï. apple.. Broekaert et al., 2000; Sugarman, 1984), Ó appleôûùëú ÍÔ Ó ÓıÂÚÌ ÙËÓ Û Ó ÓˆÛË ÙˆÓ «Ô» ıâú appleâ ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔÙ ÙˆÓ. ÎÙfi applefi ÙËÓ appleôûù ÚÈÍË ÙË Âapple Ó appleúôû ÁÁÈÛË ÙÔ ı Ì ÙÔ appleô apple ÚÔ Û Û Û ÚÎÂÙ ÚıÚ (Jones, 1979 and 1984a), Ô Maxwell Jones appleúôûapple ıëûâ ÂÓÂÚÁ Ó ÁÂ- Ê ÚÒÛÂÈ ÙËÓ applefiûù ÛË ÌÂÙ Í ÙÔ ËÌÔÎÚ ÙÈÎÔ Î È ÙÔ ÈÂÚ Ú ËÌ ÓÔ ÌÔÓÙ ÏÔ. ΔÔ 1984, ÙÔ CeIS [Centro Italiano di Solidarietà ÌÈ ÛÙÂÁÓ, ÈÂÚ Ú ËÌ ÓË ÁÈ (Î Ú ˆ ÓÂ- ÚÔ Ú ÛÙÂ Ô ÛÈÒÓ] ÈÔÚÁ ÓˆÛ ÙÔ ÚÒÙÔ ÁÎfiÛÌÈÔ ÌapplefiÛÈÔ (ÛÙÂÁÓÒÓ) ÛÙÔ Castel Gandolfo (πù Ï ) (Ottenberg, 1984). ΔÔ CeIS È Ú ıëîâ ÙÔ 1968 applefi ÙÔÓ Don Mario Picchi ÛÙË ƒòìë (πù Ï ) (Parés y Plans (Corelli), 1984; 1998; Briggs, 1993) Î È Â Â ÂappleËÚ ÛÙ applefi ÙÔ Daytop Village. «ªÂÙ Ê ÚÔÓÙ» ÙÈ È Â ÌÈ applefi ÙËÓ ÌÂÚÈÎ ÛÙËÓ πù ÏÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ, ÂÈÛ ıëû Ó ÛËÌ ÓÙÈÎ Î ÈÓÔÙÔÌ Â, fiappleˆ apple.. Ë ÂÌappleÏÔÎ ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ ÈÎÙ Ô ˆ ÍÈÔappleÔÈ ÛÈÌË appleëá ( Ï. apple.. Van der Straeten, 1996). Ùfi Ô ÁËÛ ÙÔÓ Don Mario Picchi Ó ÌÈÏ ÛÂÈ ÁÈ ÙÔ ÚfiÁÚ ÌÌ ÕÓıÚˆappleÔ ( Progetto Uomo ). ÂÓ Â Ó È Ì ıô Ô ıâú appleâ, Â Ó È Û ÔÏÂ Ô ˆ ( una scuola di vita ) appleô Ó ÂÈ ÛÙÔ Âapple ÎÂÓÙÚÔ ÙËÓ ÓıÚÒappleÈÓË applefiûù ÛË (Picchi, 1994, p. 14). ΔÔ Progetto Uomo ÂappleËÚ Û ÛËÌ ÓÙÈÎ ÙËÓ Ó appleù ÍË ÙˆÓ ıâú appleâ ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔ- Ù ÙˆÓ ÛÙË fiùè ÚÒappleË Î È ÙË fiùè ÌÂÚÈÎ ( Proyecto Hombre ) ÂappleËÚ ÔÓÙ Û - ÓÂappleÒ Î È ÙËÓ appleâúâù Úˆ ÂÍ appleïˆûë ÙˆÓ ıâú appleâ ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔÙ ÙˆÓ. ÙÔ ÌapplefiÛÈÔ (appleô ÈÔÚÁ ÓÒıËΠapplefi ÙÔ CeIS ÙÔ 1984), ÎÏ ıëî Ó ˆ ÛÈÎÔ ÔÌÈÏËÙ ÔÈ Maxwell Jones Î È Harold Bridger, ÂÎappleÚÔÛˆappleÒÓÙ ÙÈ ËÌÔÎÚ ÙÈÎ, Î È Î Ù ÙË È ÚÎÂÈ ÙÔ Âapple ÎfiÏÔ ıô ÓÂ Ú Ô (CeIS, 1984) Ô Jones Î Ó ÌÈ apple ÚÔ Û ÛË Ì ı Ì «È Ô ıâú appleâ ÙÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÌÈ Ó ÛÎfiappleËÛË» ( The two therapeutic communities a review ) (Jones, 1984 b). Â Ù Ó ÙËÓ Ó ÎÔ ÓˆÛË Ô Jones Ó Ï ÂÈ ÙÈ ÔÌÔÈfiÙËÙÂ Î È ÙÈ È ÊÔÚ ÙˆÓ «Ô» ıâú appleâ ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔÙ ÙˆÓ, Î Ù Ï ÁÔÓÙ fiùè Î È ÔÈ Ô apple Ú fiûâè Ô Ó Ó È ıô Ó appleôïï Ë ÌÈ applefi ÙËÓ ÏÏË. Ù ÙË È ÚÎÂÈ ÙˆÓ ÙÂÏ ٠ˆÓ ÂÙÒÓ ÙË ˆ ÙÔ ( applefi ÙÔ 1986 ˆ ÙÔ 1990), Ô Maxwell Jones, Î ıò Âapple ÛË Î È Ô Harold Bridger Î È Ô Dennie Briggs appleúôûîï ıëî Ó applefi ÙÔÓ Juan Parés y Plans (Corelli), ÙÔÓ ÓÙÈappleÚfi ÚÔ ÙÔ CeIS, ÁÈ Ó ÂÚÁ ÛÙÔ Ó ˆ Û Ì Ô exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page Εξαρτήσεις π ø

11 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 11 ª π Εξαρτήσεις 11 ÏÔÈ ÁÈ ÙÔ CeIS. Âapple Ú ÛË (Î È ÔÈ Û Ó apple Ú Ô Û ÛÎÔÏ Â ) fiïˆó ÙÒÓ ÙˆÓ ÂÈ Ë- ÌfiÓˆÓ (Âapple ÙÔ ËÌÔÎÚ ÙÈÎÔ ÌÔÓÙ ÏÔ ÙË ) ÛÙÔÓ ÔÚÁ ÓÈÛÌfi Î È ÛÙËÓ Ó appleù ÍË ÙË ÛÙÂÁÓ ÙÔ CeIS ÌappleÔÚÂ Ó appleôùâï ÛÔ Ó Ó ÂÍ ÈÚÂÙÈÎfi apple Ú ÂÈÁÌ ÁÈ ÙÔ appleò «Û Ó ÓÙ ıëî Ó» ÔÈ Ô apple Ú fiûâè ÙˆÓ Î Ù ÙËÓ Ó appleù ÍË ÚÎÂÙÒÓ ıâú appleâ - ÙÈÎÒÓ appleëúâûèòó ( ËÏ. ÂÚ appleâ ÙÈÎÒÓ ÔÈÓÔÙ ÙˆÓ) Û ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ÚÒappleË. Ùfi Ô ÙÔ apple ÚfiÓÙÔ ÚıÚÔ Â Ó È Ó ÈÂÚÂ Ó ÛÂÈ Ù ÙÈ ÂappleÈÚÚÔ Î È Ó ÂÍÂÙ ÛÂÈ Â Ó Î È Û appleôèô ıìfi ÂappleËÚ Û Ó ÙËÓ Ó appleù ÍË ÙÔ CeIS Î È Ù Ô ÎÈÓ Ì Ù ÙˆÓ. È Û ÁÁÚ ÊÂ Ú ıëî Ó ÛÙÈ ÎÂÓÙÚÈÎ appleëúâû  ÙÔ CeIS ÛÙË ƒòìë 1 (ÛÙÈ 31 ª Ô 2001), ÁÈ ÌÈ Û Ó ÓÙËÛË Î È Û Ó ÓÙ ÍË Ì ÙÔÓ Juan Parés y Plans (Corelli). ÚÈÓ ÙË Û Ó ÓÙË- ÛË Â Â appleôûù Ï ÛÙÔÓ Juan Parés y Plans (Corelli) Ó Î ÌÂÓÔ, appleô Ó Ï Â ÙÔ Î ÚÈÔ ı Ì ÙË ÚÂ Ó ÒÛÙÂ Ó appleúôâùôèì ÛÙÂ. appleèï Í Ì ÂÛÎÂÌÌ Ó Ó ÌËÓ ÛÙ ÏÔ Ì ÙÈ ÂÚˆÙ ÛÂÈ applefi appleúèó ÒÛÙÂ Ó appleôîïâ ÛÔ Ì ÙÔ ÂÓ Â fiìâóô appleèı ÓÒÓ appleúôî Ù Ï ÂˆÓ. Ùfi Ô ÙˆÓ Û ÁÁÚ Ê ˆÓ Ù Ó Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈ ÛÔ Ó ÂÚˆÙËÌ ÙÔÏfiÁÈÔ ÁÈ ÙË Û Ó ÓÙ ÍË ÙÔ Juan Parés y Plans (Corelli), ÏÏ Ê ÓËΠfiùè Ù Ó ÙfiÛÔ Î Ï appleúôâùôèì ÛÌ ÓÔ appleô Ë Û Ó ÓÙ ÍË Î Ù ÏËÍÂ Ó ÌÔÈ ÂÈ Ì ÌÔÓfiÏÔÁÔ appleô Î Ï Â fiïâ ÙÈ ÂÚˆÙ ÛÂÈ. Ùfi ÙÔ ÚıÚÔ Â Ó È ÌÈ ÂÏ ÊÚÒ ÙÚÔappleÔappleÔÈËÌ ÓË 2 apple ÚÔ Û ÛË ÙÔ ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ Ì ÚÔ ÙË appleôì ÁÓËÙÔʈÓËÌ ÓË Û ÓÔÌÈÏ 3 Û ÂÙÈÎ Ì ÙÔ appleò Ë Ó appleù ÍË ÙÔ CeIS ÂappleËÚ - ÛÙËΠÁÂÓÈÎ applefi ÙÔ Î ÓËÌ ÙË ËÌÔÎÚ ÙÈÎ ıâú appleâ ÙÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ Î È applefi ÙÔÓ Maxwell Jones Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó. ΔÔ ÙÚÔappleÔappleÔÈËÌ ÓÔ Î ÌÂÓÔ ÙË Û Ó ÓÙ ÍË (fiappleˆ ÚË- ÛÈÌÔappleÔÈ ıëîâ ÁÈ ÙÔ ÚıÚÔ) ÛÙ ÏıËΠÛÙÔÓ Juan Parés y Plans (Corelli). Δ Ùfi ÚÔÓ, ÙÔ ËÙ ıëîâ Ó appleúôûı ÛÂÈ / Î È Ó ÈÔÚıÒÛÂÈ fiùè ÂappleÈı ÌÔ ÛÂ. Ó ÓÙ ÍË Ì ÙÔÓ Juan Parés y Plans Juan Parés y Plans (Corelli): «Ù appleô Ï ˆ, Â Ó È Ê ÛÈÎ, ÂappleËÚ ÛÌ Ó applefi ÙËÓ appleúôûˆappleèî ÌÔ ÔappleÙÈÎ. Ù Î appleôèô ÙÚfiappleÔ, Â Ó È Ë appleúôûˆappleèî ÌÔ ÈÛÙÔÚ. ŸÙ Ó ÍÂÎÈÓ Û Ì ÙÔ CeIS, appleâ ı Óı Î Ì ÛÙÔ Daytop ÙˆÓ ÓˆÌ ÓˆÓ ÔÏÈÙÂÈÒÓ Î È ËÙ Û Ì ÙË Ô ıâè ÙÔ ÁÈ Ó ËÌÈÔ ÚÁ ÛÔ Ì ÌÈ ıâú appleâ ÙÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ (ÁÈ ÂÍ ÚÙËÌ ÓÔ ). ÂÚ ÌÂ- Ó ÂÍ Ú fiùè Ùfi ı ÁÈÓfiÙ Ó Ì ÎÚÈÙÈÎfi Î È ËÌÈÔ ÚÁÈÎfi ÙÚfiappleÔ. ÂÓ Â fiìô Ó ÎÚÈÙ fiùè ÎÔ Á, ÈfiÙÈ apple ÓÙÔÙ apple ÛÙÂ, (Î È ÂÍ ÎÔÏÔ ıò Ó appleèûùâ ˆ) fiùè Ë ÂÎapple -  ÛË appleúô appleôı ÙÂÈ Û ÙËÛË. È Ì Ó, Ë ÌÂÙ ÔÛË ÙË ÁÓÒÛË, ÛËÌ ÓÂÈ ÂÎapplefiÓËÛË fi È appleïò ÎÔÈÓÔappleÔ ËÛË ÙˆÓ appleïëúôêôúèòó. Ùfi ÈÛ ÂÈ ÎfiÌË appleâúèûûfiùâúô ÁÈ ÙÈ ÁÓÒÛÂÈ Á Úˆ applefi ÙÈ, appleô Â Ó È ÛÙËÓ Ô Û Î ÙÈ appleôï «appleïfi». ŒÙÛÈ, ÁÈ Ì Ó Û - ÁÔ Ú Ë Û ÙËÛË Â Ó È ÙÔ ÛËÌ ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ ÛÙÔÈ Â Ô ÙË ÂÎapple  ÛË. 1 Centro Italiano di Solidarietà (CeIS), Via Ambrosini 129, Rome, Italy 2 È ÙÚÔappleÔappleÔÈ ÛÂÈ appleô appleú ÁÌ ÙÔappleÔÈ ıëî Ó Â Ó ˆ appleôîïâèûùèîfi ÛÙfi Ô Ó ÂÏÙÈÒÛÔ Ó ÙËÓ Ó ÁÓˆÛÈ- ÌfiÙËÙ ÙÔ ÎÂÈÌ ÓÔ, ˆÚ Ó «appleâèú ÍÔ Ó» Î ıfiïô ÙÔ appleâúèâ fiìâóô ÙË Û Ó ÓÙ ÍË. ÈÔÚıÒıËÎ Ó ÔÈ Ó ÏfiÁÔ Âapple Ó Ï ÂÈ, ÔÈ Ï ÍÂÈ appleô apple Ú Ï ÊıËÎ Ó applefi Ï ıô, Î.Ïapple. ÒÛÙÂ Ó Â Ó È appleèô Û Ê ÙÔ Î ÌÂÓÔ Î È appleèô ÍÂÎ ı ÚÔ. 3 ΔÔ ÎÚÈ appleôì ÁÓËÙÔʈÓËÌ ÓÔ Î ÌÂÓÔ Ê Ï ÛÛÂÙ È ÛÙÔ Department of Orthopedagogics, Ghent University, Belgium

12 Úˆ ÛÙÔ ÍÈ Ì Ó ÌÂÙ ÙËÓ Ó ÚÍË ÙË Û ÓÂÚÁ Û Ì ÙÔ Daytop, Ú ÈÛ Ó appleôáôë- Ù ÔÌ È Ï ÁÔ Ì ÙÔ Û ÓÔÏÔ ÙÔ ÂÎapple È Â ÙÈÎÔ appleúôáú ÌÌ ÙÔ. Óı ÚÚ Ó Ù Ì ÏË ÙÔ appleúôûˆappleèîô ÙÔ CeIS Ó appleôîù ÛÔ Ó appleèô ÎÚÈÙÈÎ Ì ÙÈ, Ó Ó Ï Ô Ó appleâúèûûfi- ÙÂÚÔ ÁÈ appleôèô ÏfiÁÔ Î Ó Ó ÙÔ Î ıâ ÙÈ. ŒÙÛÈ ÂÓ ÓȈı appleï ÔÓ appleôï ÈÎ ÓÔappleÔÈËÌ ÓÔ Ì ÙÔ appleúfiáú ÌÌ (ÛÙÔ CeIS), Î ÙÈ appleô ÌÂ Ô ÁËÛÂ Ó appleôì ÎÚ ÓıÒ Ï ÁÔ applefi ÙÔ ÈÔ ÙÔ appleúfiáú ÌÌ. ΠÓË ÙËÓ appleâú Ô Ô ÍÂÎ ÓËÛ Ó Ó appleù ÛÛˆ ÙÔ ÈÂıÓ appleúôê Ï ÙÔ CeIS, Î ÙÈ appleô È ÚÎËÛ ˆ ÙÔ Ú appleâè Ó appleˆ fiùè apple ÚfiÏÔ appleô ÂÓ ÌÔ Ó ÌÂÛ appleâ ı ÓÔ ÁÈ ÙÔ appleúfiáú ÌÌ appleï ÔÓ,  apple ÚÂÈ ÌÈ applefiûù ÛË applefi ÙÔ ÂÎapple È-  ÙÈÎfi ÈÓÛÙÈÙÔ ÙÔ. Ùfi ÌÔ ˆÛ ÙËÓ Â Î ÈÚ Ó appleúôûı Ûˆ ÛÙÔÈ Â ÛÙÔ ÂÎapple È-  ÙÈÎfi ÈÓÛÙÈÙÔ ÙÔ, Ù ÔappleÔ ı Ó ÙÚÂapple Ó Ù apple ÓÙ, ÌÈ appleèô ÓıÚˆappleÈÛÙÈÎ appleúôû Á- ÁÈÛË applefi ÙÔ ÌÔÓÙ ÏÔ ÙÔ Daytop. ÂÓ ı ÏÂÁ ËÌÔÎÚ ÙÈÎfi ÁÈ Ù ÂÓ ÌÔ Ú ÛÂÈ Ë Ï ÍË, ı ÏÂÁ appleèô Eric Broekaert: ÓıÚÒappleÈÓÔ; Juan Parés y Plans (Corellli): Ù ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ appleú appleâè Ó Ô Ï ÂÈ Î Ó Ì ÙÔ ÎÂÊ ÏÈ ÙÔ Î È fi È appleï Ó apple ÂÈ ÚfiÏÔ. ÚÔÙÈÌÒ Ù Ì ÏË ÙÔ appleúôûˆappleèîô Ó Â Ó È È ÙÂıÂÈÌ Ó Ó «Ô Ï Ô Ó» Î È Ó «ÌÂÁ ÏÒÛÔ Ó» Ì Û applefi ÙË Ô ÏÂÈ ÙÔ Î È fi È appleï Ó ÙÔ «apple Ô Ó» Âapple ÁÁÂÏÌ Ù Â. Á ÙfiÙ ÛÙÔ ÔÓ ÓÔ Î È ÙËÛ ÂappleÔappleÙ applefi ÙÔÓ Harold Bridger, ÙÔ ÔappleÔ Ô Î È ıëîâ Ì ÂappleÈÊ Ï ÍË. ÎÙfi applefi ÙÈ Û Ó ÓÙ ÛÂÈ Ì ÙÔÓ Harold, ÈÔÚÁ ÓˆÛ Âapple ÛË Î È ÌÂÚÈÎ Û Ó ÓÙ ÛÂÈ Ì ÙÔ Tavistock ÛÙË ƒòìë: Î appleôèâ appleôîïâèûùèî ÁÈ Ì ÏË ÙÔ appleúôûˆappleè- ÎÔ ÙÔ CeIS, Î È ÏÏ ÓÔÈ Ù Û ÔappleÔÈÔÓ appleôùâ ÂÓ È ÊÂÚfiÙ Ó. ÚÔÛˆappleÈÎ appleúôùè- ÌÔ Û ÙÈ Û Ó ÓÙ ÛÂÈ appleô Ù Ó ÓÔÈ Ù ÛÙÔÓ appleôï ÎfiÛÌÔ, ÁÈ Ù Ù ÔÈ ÌÂÁ ÏÂ Û Ó ÓÙ ÛÂÈ, Ù Ó Î Ù ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ, ÂÍ ÈÚÂÙÈÎ Â Î ÈÚ Â Ì ıëûë. Ùfi Ù Ó È È- ÙÂÚ ÂÓ È Ê ÚÔÓ ÈfiÙÈ È ÚÎÒ Ó ËÙÔ Û appleú ÁÌ Ù appleô ı ÔËıÔ Û Ó Ó ÍËıÔ Ó ÔÈ ÁÓÒÛÂÈ Ì. ª Ì ÙÔÓ Harold, Ô Maxwell Jones Ù Ó Âapple ÛË appleôï ÙÈÌÔ Û Ì Ô ÏÔ, fi È ÌfiÓÔ ÁÈ ÙÔ CeIS ˆ ÔÚÁ ÓÈÛÌfi, ÏÏ Î È ÁÈ ÂÌ Ó appleúôûˆappleèî. ÛÙ Ò Ô Maxwell Ù Ó Ë Û appleúô- ˆÚËÌ ÓË ËÏÈÎ Î È ÂÓ ÙÔ Ù Ó Â ÎÔÏÔ Ó ÂÚÁ ÂÙ È ÛÂ Ó ÒÚÔ appleô ÂÓ ÙÔ Ù Ó ÔÈΠÔ. Dennie Briggs appleèı ÓfiÓ Ó Ù Ó ÎfiÌË ÛËÌ ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ ÁÈ ÙËÓ Ó appleù ÍË ÙÔ, Ù Ó appleú ÁÌ ÙÈÎ Î Ù appleïëîùèîfi! ÚÔÛapple ıëû Ó ÙÔÓ ÎÚ Ù Ûˆ ˆ È Ô Û Ì- Ô ÏÔ ÏÏ ÙÂÏÈÎ Û ÓÂÈ ËÙÔappleÔ ËÛ fiùè Ùfi ÂÓ Ù Ó ÙÔ ÂappleÈı ÌËÙfi. ŸÏÔÈ Ú ÛÎÔÓÙ È Û ÌÈ È ÚÎ ÂÍ ÏÈÍË. ÈÛÙ ˆ fiùè ÔÈ ÓıÚˆappleÔÈ ÂÓ ÌappleÔÚÔ Ó Ó ÌÔÈÚ ÔÓÙ È appleï Úˆ ÙÈ È appleâappleôèı ÛÂÈ ÂÓfi ÔÚÁ ÓÈÛÌÔ ÁÈ appleôï ÌÂÁ ÏÔ ÚÔÓÈÎfi È ÛÙËÌ. º ÛÈÎ Î - Ù ÓÔÒ ÙÈ ÎÚÈÙÈÎ ÙˆÓ ÓıÚÒappleˆÓ ÁÈ Ì Ó, Ú ÛÎÔÌ È Â Ò appleâúèûûfiùâúô applefi 20 Úfi- ÓÈ, Ó Î È appleôù ÂÓ ÌÔ Ó appleú ÁÌ ÙÈÎ Ì ÚÔ ÙÔ ÔÚÁ ÓÈÛÌÔ. appleèappleï ÔÓ, appleôù ÂÓ Î Ó ıâú appleâ ÙÈÎ Ô ÏÂÈ : ÂÁÒ Û ÔÏÔ Ì È appleï Ì ÙÈ ÛÙÚ ÙËÁÈÎ, Ùfi Â Ó È È - ÊÔÚÂÙÈÎfi. ÂÓ Â appleôù appleúôûˆappleèî Û Ó ÈÛıËÌ ÙÈÎ ÂÌappleÏÔÎ ÌÂ Ù Ì ÏË, Î ÙÈ Ó - applefiêâ ÎÙÔ fiù Ó Ô Ï ÂÈ Ì ÙÔ. ŸÙ Ó Úı ÛÙÔ CeIS, ÌÔ Ó Ë Á Úˆ ÛÙ Û - Ú ÓÙ, Â Ë «ÛÂÈ ÙË ˆ» ÌÔ, Î È ÌappleÔÚÒ ÂÈÏÈÎÚÈÓ Ó appleˆ fiùè ÂÓ apple Ú appleôïï applefi ÙÔ CeIS. ªÔ ˆÛ ÙËÓ Â Î ÈÚ Ó ÚÂıÒ ÛÂ Ó ËÌÈÔ ÚÁÈÎfi ÒÚÔ, ÏÏ - Ùfi Â Ó È fiïô, fiùè appleï ÌÔ ÚÂÛ ÂΠappleô ÚÈÛÎfiÌÔ Ó. ø Û Ì Ô ÏÔ Ô Dennie ÁÚ Â ÌÈ appleôï ÂÓ È Ê ÚÔ Û ÎıÂÛË. Dennie, ˆÛÙfiÛÔ, ÂÓ Ù Ó ÎÚÈ Ò Ô «apple Ú ÔÛÈ Îfi» Û Ì Ô ÏÔ. ÚÔÛˆappleÈÎ, ˆ Û ÓËı ÛÂÈ appleâúèûûfiùâúô ÙÔÓ «ÁÁÏÈÎfi» ÙÚfiappleÔ ÙˆÓ Û Ì Ô ÏˆÓ, Ùfi ÛËÌ ÓÂÈ fiùè ÂÓ appleâúèì Óˆ appleôù Ó Ó Û Ì Ô exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page Εξαρτήσεις

13 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 13 Εξαρτήσεις 13 ÏÔ Ó Ï ÙÈÎ Î Ù ı ÓÛË ÂÎapple È Â Ì ÓÔ ÛÙËÓ ÁÁÏ, Ó Ì Πıô ËÁ ÙÈ Ó Î - Óˆ. Dennie Â Ó È appleâúèûûfiùâúô ÌÂÚÈÎ Ófi, Î È apple ÚfiÏÔ appleô «ˆÚ Ì Û» Ì ÙÔÓ Maxwell Jones, ÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó appleôê ÁÂÈ Ó «ı ÏÂÈ Ó ÛÒÛÂÈ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ». Ó Ì ÚÂÈ ÂappleÂÈ- ÔÈ ÌÂÚÈÎ ÓÔ appleèûùâ Ô Ó ÎÚ ÓÙ Û Ùfi appleô Î ÓÔ Ó. apple ÛË ÌappleÔÚÂ Ó ÔÊ - ÏÂÙ È ÛÙÔ fiùè ÂÙ appleôï ÓÙÔÓË ÂappleÈÚÚÔ appleô apple Ú ÂÈ applefi ÙÔ Â Ú Ô, ÛÙËÓ ÌÂ- ÚÈÎ, appleú ÁÌ appleô ÂÍËÁ ÏÈÁ ÎÈ ÁÈ Ù ÔÈ ÌÂÚÈÎ ÓÔ Â Ó È Î appleôèâ ÊÔÚ ÚÎÂÙ «ÌÂÛ- ÛÈ ÓÈÎÔ» ( Messianic ). Ùfi appleô ÁÚ Â Ô Dennie ÌÂ Ó ÁÎ ÛÂ Ó Î Óˆ ÙËÓ ÂÚÌËÓ ÌfiÓÔ ÌÔ. ªÔ Ê ÓËÎÂ È È ÙÂÚ ÛÎÔÏÔ, Ì Ï appleôï Ì Û ÛÙËÓ applefiê ÛË, Î - Ù Ï ÓÂÈ ; ÁÒ appleúôùèìò Ó Ó appleèô ÓÔÈ Ùfi ÙÚfiappleÔ Û Ì Ô Ï ÙÈÎ. ˆÚÒ fiùè Â Ó È appleôï ÛËÌ ÓÙÈÎfi Ó ÂÈ ÍÈfiappleÈÛÙÔ Û Ì Ô ÏÔ ÂÓ Í Úˆ ÁÈ applefiûô ÎfiÌË ı ÂÍ ÎÔÏÔ ı Ûˆ Ó Ô Ï ˆ  Ò, ÏÏ Û ÁÔ Ú ÂÓ ÌappleÔÚÒ Ó ÓÙÈÌÂÙˆapple Ûˆ Ó Ó ÔÚÁ ÓÈÛÌfi fiappleˆ ÙÔ CeIS ˆÚ Û Ì Ô ÏÔ, ÁÈ ÂÌ Ó appleúôûˆappleèî. È Ô Harold Â Ó È Ë appleôï ÌÂÁ ÏÔ Eric Broekaert: È, Â Ó È Ë ÛÙ ÂÓÂÓ ÓÙ, ÛˆÛÙ ; Juan Parés y Plans: ıëî ÏÔÈapplefiÓ ÂappleÈÚÚÔ applefi appleôïïô ÓıÚÒappleÔ : Ù appleô Ì ı applefi ÙÔÓ Maxwell Jones Î È Ùfi Â Ó È Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ Maxwell ÂÓ apple Ú Ó appleô ıâ- Ó ÁÚ ÌÌ Ó. ÓÙ ıâù, Ù Ó ÓıÚˆappleÔ appleô È ÚÎÒ «ËÌÈÔ ÚÁÔ Û Π٠ÛÙ ÛÂÈ». Ì Ì È Ó appleôï Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi apple Ú ÂÈÁÌ fiappleô   ËÌÈÔ ÚÁ ÛÂÈ ÌÈ Ù ÙÔÈ Î - Ù ÛÙ ÛË. ŸÙ Ó Úı ÁÈ ÙÔ ÌapplefiÛÈÔ appleô  Ì ÈÔÚÁ ÓÒÛÂÈ, fiïôè Ó appleôìôóô Û Ó Ó ÎÔ ÛÔ Ó ÙÔÓ Maxwell Jones. ÓÙ fiìˆ Ó ÚıÂÈ Ì Πappleôè appleúôâùôèì ÛÌ ÓË ÔÌÈ- Ï, ÚıÂ Î È Â appleâ: «ÂÓ ˆ Î ÙÈ Ó appleˆ». Ùfi Ù Ó Ô ÙÚfiappleÔ ÙÔ Ó ËÌÈÔ ÚÁ Π- Ù ÛÙ ÛÂÈ, ÂΠÓË ÙË ÛÙÈÁÌ Ô Ï  Ì ÙÔÓ ı Ìfi ÙˆÓ ÓıÚÒappleˆÓ appleô Â Ó ÚıÂÈ Ó ÙÔÓ ÎÔ ÛÔ Ó. È ÓıÚˆappleÔÈ Ù Ó ÚÎÂÙ ÓÔÈ ÙÔ ÁÈ Ó Ó Ï ÛÔ Ó Î È Ó ÛÎÂÊÙÔ Ó ÁÈ ÙÔÓ Â Ùfi ÙÔ Ì Û ÛÙËÓ ÔÌ, Ù Ó ÌÈ ÂÍ ÈÚÂÙÈÎ ÂÓ È Ê ÚÔ Û ÂÌappleÂÈÚ Ì - ıëûë ÁÈ ÙÔ. appleôè ÏÏË ÊÔÚ, ÙËÛ applefi ÙÔÓ Mario Î È ÂÌ Ó Ó Î ı ÛÙÂÚ - ÛÔ ÌÂ Ó ÚıÔ Ì Û ÌÈ Û Ó ÓÙËÛË appleúôûˆappleèîô 45 ÏÂappleÙ. Ó È ÏÔÈapplefiÓ fiïô ÙÔ appleúô- ÛˆappleÈÎfi Ì ÂÌ ÓÔ Î È appleâúèì ÓÔ Ó ÂÌ Ó Î È ÙÔÓ Mario, Î È ÙÔ Ï ÂÈ Ô Max: «Don Mario Picchi Î È Ô Juan ÚÁËÛ Ó». È ÙÔ appleúôûˆappleèîfi ÙÔ apple ÓÙËÛÂ: «ÁÔ Ú ÚÚÒ- ÛÙËÛ Ó Î ÙÈ Ô Ó apple ıâè». Maxwell Âapple ÌÂÈÓ fiìˆ ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi fiùè  Ì ÚÁ - ÛÂÈ. Δ ÛÙÂÏ Ë ÙÔ appleúôûˆappleèîô Âapple ÌÂÓ Ó fiùè Î ÙÈ ı Â Â Û Ì Â. Ù Ó appleôï ÂÓ È - Ê ÚÔÓ Ó Ï appleâè Î Ó ÙÔÓ Maxwell Jones Ó ÂÈÚ ÂÙ È Ù ÙËÓ Î Ù ÛÙ ÛË, Ó Ë- ÌÈÔ ÚÁ ÌÈ ˆÓÙ Ó ÂÌappleÂÈÚ Ì ıëûë. Â Ó ıâùèîfi ÓÙ - appleôù ÏÂÛÌ Î ıò Ô Maxwell Ù Ó ÌÈ ÈÛ Ú appleúôûˆappleèîfiùëù appleô ÍÈÔappleÔÈÔ Û ٠apple Ú ÔÍ appleôùâï ÛÌ - Ù Ì ıâùèîfi ÙÚfiappleÔ. Ô Ï  appleôï Ì ÙÔ apple Ú ÔÍÔ. ÏÏ fiappleˆ Û Â apple Ë ÔÈ ÂÌappleÂÈÚ Â ÂÓ Â Ó È Î Ù ÁÂÁÚ ÌÌ ÓÂ, Î ÙÈ appleô Û Ó ıè Â Ô Maxwell. ΔÔ 1988 Ô Mario ÌÔ ÙËÛÂ Ó ÂÛÌ ÙÒ Ì ÙÔ appleúfiáú ÌÌ. ΠÓË ÙËÓ appleâú Ô Ô ÔÈ ÌÂÚÈÎ - ÓÔ Û Ì Ô ÏÔÈ fiappleˆ Ô Don Î È Ë Martha Ottenberg, appleô Â Ó Û Ì ÏÂÈ appleôï ÛÙËÓ Ï- Ï Á Î È ÛÙËÓ Ó appleù ÍË ÙÔ ÔÚÁ ÓÈÛÌÔ Ê Á Ó applefi ÙÔ CeIS. Ú ÈÎ ÚÓ ıëî, Èfi- ÙÈ ÂÓ ÌÔ ÚÂÛ Ó Î appleôèâ appleù ÙÔ appleúôáú ÌÌ ÙÔ. Don Mario ÌÔ Â appleâ fiùè Ô - Ù ÂΠÓÔ ÂÓ Û ÌʈÓ Ì Πappleôè applefi Ù ÛÙÔÈ Â ÙÔ appleúôáú ÌÌ ÙÔ, fiappleˆ ÙÔ ÎÔÌ- Ì ÙÈ ÙˆÓ ÂÓÔ ÒÓ, ÙÔ fiùè Û ÌappleÂÚÈÊ ÚÔÓÙ Ó ÛÙÔ ÓıÚÒappleÔ Û Ó Ó Â Ó È ÌˆÚ Ù - ÙÔÈÔ Ù appleô Ù Ó Ù appleú ÁÌ Ù appleô ÌÔ Ó ÊÂÚÂ Ô Mario fiùè ÂÓ ÙÔ appleôï ÚÂÛ Ó. ÚÔÛˆappleÈÎ ÂÓ Ì apple Û ÔÏÔ Û Ó Ù Ù ËÙ Ì Ù, Ì apple Û ÔÏÔ Û appleâúèûûfiùâúô Ë fiïë ÓÓÔÈ ÙÔ Synanon, Ë ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ÓÓÔÈ.

14 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page Εξαρτήσεις «È appleôèô ÏfiÁÔ ıâ Ó Ì ÏÂÈ ÂappleÈÎÂÊ Ï ÙfiÙÂ;» ÚÒÙËÛ ÙÔÓ Mario. «ªappleÔÚÂ Ó Î Ù ÛÙÚ - ˆ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ appleúfiáú ÌÌ, Â Ì È Î ÈÓÔ ÚÁÈÔ Â Ò, ÂÓ ÁÓˆÚ ˆ Ù appleôù ÁÈ ÙËÓ Î - Ù ÚËÛË Ô ÛÈÒÓ, ÂÓ ÁÓˆÚ ˆ Ù appleôù applefi ÔÏÔÁ, ÂÓ ÁÓˆÚ ˆ Ù appleôù applefi ÔÌ - Â. Ó Û ÓÙÔÌ, Â Ì È Ô Ù ÏÂÈÔ appleúˆù ÚË (ÂÚ ÛÈÙ ÓË )». ΔÔ Â apple fiùè ÂÁÒ ı ÊË- Ó ÌÂÁ Ï ÙÂÚË ÂÏ ıâú ÛÙÔ appleúôûˆappleèîfi, ÁÈ Ù, Î Ù ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ, ÂÓ Â Ó ÚÎÂ- Ùfi ÒÚÔ ÂΠÓË ÙËÓ appleâú Ô Ô. ŒÓȈı Ì ÏÈÛÙ fiùè ÙÔ appleúôûˆappleèîfi È ÙËÚÔ ÓÙ Ó Û ÌÈ Î Ù ÛÙ ÛË appleô ÓˆÛË. ÂÓ ÙÔ ÂappleÈÙÚÂapplefiÙ Ó, appleô ÌÂ Ó ÌÈÏ ÛÔ Ó, Ó Î ÓÔ Ó Ï ıô, Î È Â Ó È ÎÚ Ì. ÚÔÛˆappleÈÎ, È ıëî appleâúèûûfiùâú appleú ÁÌ Ù applefi Ù ÛÙÚ - Ôapple Ù Ì Ù ÌÔ apple Ú applefi ÙÈ ÂappleÈÙ Â ÌÔ. ÂÓ Â Ó È ÁÈ Ó ÌËÓ ÂappleÈÙÚ appleâù È Ó Ó Ï ÛÂÈ Ù Ï ıë ÛÔ Î È Ó Ì ıâè applefi Ù. ΔÂÏÈÎ Û ÌÊÒÓËÛ Ó ÂÛÌ ÙÒ Ì ÙÔ appleúfiáú ÌÌ. ΠÓË ÙËÓ appleâú Ô Ô appleúôûapple ıô Û Ó ËÌÈÔ ÚÁ Ûˆ ÌÈ Û ÓÂÚÁ Û Ì Πappleôèô «ÂÈ ÈÎÔ» appleô Ô ÏÂ Ó ÛÙÔ appleúfiáú ÌÌ. È ÙÔ Â apple : «ÁÒ Â Ì È Û Ó ÙÔ apple Ó, ı appleè Ûˆ ÙÔÓ Ú Î È ı ÎÔÏÔ ı Ûˆ ÙËÓ appleúfiô Ô, ÙËÓ ÏÏ Á. Ùfi Ô ÌÔ Â Ó È Ó Ù ÍÈ ˆ ÛÂ Ó Î Ï ÙÂÚÔ Ì ÚÔ, ÌÂÙ ÊÔÚÈÎ ÌÈÏÒ- ÓÙ. ÃÚÂÈ ÔÌ È fiìˆ Î appleôèôó Ó Ì appleúôî ÏÂ, Ó Û ËÙ ˆ. ÃÚÂÈ ÔÌ È Î appleôèôó ÛÙÔÓ ÔappleÔ Ô Ó ÌappleÔÚÒ Ó appleˆ: «ÁÓÒÌË, Î Ó Ï ıô» Î È Ó ÌappleÔÚÂ Ó ÌÔ appleâè ÎÈ ÂΠÓÔ ÙÔ ÈÔ. ÚÁfiÙÂÚ Î appleôè ÛÙÂÏ Ë ÙÔ ÔÚÁ ÓÈÛÌÔ Ú ÈÛ Ó Ó Û ÌʈÓÔ Ó Ì Ùfi, ÂappleÂÈ apple Ú Ù ÚËÛ Ó fiùè ÂÓ ÛÎfiappleÂ Ó ÏÏ Íˆ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ appleúfiáú ÌÌ ÏÏ ÙË ÔÌ ÙÔ appleúôáú ÌÌ ÙÔ. ΔfiÙÂ,  Ì ٠appleúôáú ÌÌ Ù Santa Maria Î È San Carlo Î È Ô «ÌfiÓÔ ÚfiÌÔ Ù Ó Ë Ó appleù ÍË»: Ë ÂÍ ÏÈÍË ÛÙË ÛÎ Ï ÙË ÂappleÈÙ, Ú ÈÎ Î appleôè- Ô Ù Ó appleïfi Ì ÏÔ ÙÔ appleúôûˆappleèîô, ÌÂÙ Û ÓÙÔÓÈÛÙ, ÌÂÙ ÔËıfi Î È Ù ÏÔ È ı ÓÙ. ÚÔÛapple ıëû Ó ÏÏ Íˆ ÙË ÔÌ ÙÔ appleúôáú ÌÌ ÙÔ, Î ıò Ù Ó Ùfi appleô ı Ï Á Ì ÌÈ ÌÔÓ Ú. Ùfi appleô ÔÓÔÌ ˆ ÌÔÓ Ú Ù Ó: Ô Don Mario Picchi ÛÈ- ÏÈ, ÂÁÒ Ë Û ÏÈÛÛ, appleâ Ù ÙÔ Ì fiappleôèô fióôì ı ÏÂÙÂ, Î È ÌÂÙ ÔÈ ÂapplefiappleÙ appleô ı Ù Ó ÔÈ ÓÙ ÛÙÔÈ ÔÈ appleúˆı appleô ÚÁÔ. ΔÔ appleúòùô appleô Î Ó Ù Ó Î Ù Î appleôèô ÙÚfiappleÔ ıâú appleâ appleâúè ÏÏÔÓÙÔ. Ù Ú Ó Á Ï Ù ÁÚ ÊÂ, ÂÓ apple Ú Ó appleï ÔÓ ÁÚ ÊÂ, ÙÛÈ ÂÓ ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ó Ô Ï ÂÈ ÌfiÓÔ. ŒappleÚÂappleÂ Ó Ô Ï ÂÈ Ì ÙËÓ ÔÌ. apple ÛË ÚÓÈfiÌÔ Ó Ó Û ÌÌÂÙ ˆ Û ÔappleÔÈ appleô- ÙÂ Û Ó ÓÙËÛË appleúôûˆappleèîô. ŒappleÂÈÙ apple Ú ÙËÚ Û Ì fiùè appleôïï applefi Ù appleú ÁÌ Ù appleô ÏÂÁ Ó Ô Maxwell Î È Ô Dennie appleú Á- Ì ÙÔappleÔÈ ıëî Ó. Ÿ È Ì ÙËÓ ÓÓÔÈ fiùè Î Ó Ì Ùfi appleô Ù Ó ÁÚ ÌÌ ÓÔ ÛÙË ÛÂÏ 120 ÙË ÎıÂÛË ÙÔ Dennie, ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ. ÓÙ ıâù, Ï apple Ì appleôè Â Ó È Ë ıâˆú apple Ûˆ applefi ÙËÓ ÏÏ Á appleô  ÌÂ Ë Î ÓÂÈ. È Ù ÙÔ ÛËÌ ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ ÛÙËÓ ÏÏ Á ÙË ÔÌ ÂÓfi appleúôáú ÌÌ ÙÔ fiappleˆ Â Ó È ÙÔ CeIS Â Ó È fiùè ı appleú appleâè apple ÓÙ Ë ÏÏ Á Ó ÂÈ ÛÙfi Ô ÙÔ ÙÔÌÔ appleô ËÙ ÂÈ Ô ıâè, ÙÔÓ ÂÍ appleëúâùô ÌÂÓÔ. Ùfi ÂÈ ÂappleËÚ ÛÂÈ ÛËÌ ÓÙÈÎ ÙË ıâˆú Î È ÙË ÌÂıÔ ÔÏÔÁ «Ì». Ó ÂÓ ÈÛ ÂÈ Ùfi ÁÈ Î appleôèô appleúfi- ÁÚ ÌÌ, ÙfiÙ fiïâ ÔÈ ÂÎı ÛÂÈ ÂÓ Â Ó È Ù appleôù ÏÏÔ applefi «ˆÚ » ÛÂÏ Â ÚÙ. - Ù Ò ÌappleÔÚ Û ÌÂ Ó ÏÏ ÍÔ Ì appleôïï ÁÈ Ù Ô Mario Ì ˆÛ appleôïï  ΠÈÚ Â Ó appleâèú Ì ÙÈÛÙÔ ÌÂ. ΔÔ Â ÙÂÚÔ appleô Î Ó Ù Ó fiùè Î Ù ÚÁËÛ ÙËÓ «ÂÈÛ ÁˆÁ» (accoglienza). Ù ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ Ë accoglienza Ù Ó Ó ÙÚfiappleÔ Ó ÎÚ Ù ÛÂÈ ÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÛÙÔ ÛÎÔÙ È Û ÂÙÈÎ Ì ٠fiû Û Ì ÓÔ Ó ÂÎÙfi. accoglienza Ù Ó Ë ÂappleÈÏÔÁ. Don ÂÓ Ì   Π٠- ÓÔ ÛÂÈ ÛˆÛÙ ÙfiÙÂ, ÂÓ Â Ì È ÂÓ ÓÙÈ ÛÙËÓ ÂappleÈÏÔÁ, ÏÏ Ë ÂappleÈÏÔÁ ı appleú appleâè Ó Á - ÓÂÙ È Ì appleôï ÛÙËÚ ÂappleÈÛÙËÌÔÓÈÎ ÎÚÈÙ ÚÈ. ÂÓ Â Ì È ÂÓ ÓÙÈ ÛÙÔÓ Û Â È ÛÌfi,  - Ì È ÂÓ ÓÙÈ ÂÓfi Û Ó ÈÛıËÌ ÙÈÎÔ Û Â È ÛÌÔ, Î Ù Ï ÓÂÈ ;

15 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 15 Εξαρτήσεις 15 Ù ÙË È ÚÎÂÈ ÙË ÏÏ Á,  Ì ÙËÓ appleôûù ÚÈÍË applefi ÙÈ ıâˆú  ËÁÂÙÈÎÒÓ appleúôûˆappleèîô- Ù ÙˆÓ ÛÙÔ ÒÚÔ. ÎÈÓËÙÔappleÔ ËÛË, ÔÈ Í Â applefi ÙÔÓ Frankl. Ó Ï ÛË ÙÔ Â ÙÔ, ÙÔ ÌÔ Ú ÛÌ applefi ÙÔÓ Moreno. ªappleÔÚÂ Ì ÏÈÛÙ Ó ÂÓÙÔapple ÛÂÈ Î Ó appleôïï ÂappleÈÚÚÔ ÛÙÔ appleúfiáú ÌÌ appleï appleú appleâè Ó ÙÈ Ó ËÙ ÛÂÈ. Ùfi appleô ÂÓÓÔÒ Â Ó È fiùè ÂÁÒ ÙÔ ÁÓˆÚ ˆ fiùè apple Ú Ô Ó ÂappleÂÈ ÁÓˆÚ ˆ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ ÙÔ CeIS Î È Î Ù Î appleôèô ÙÚfiappleÔ ÌappleÔÚÒ Î È Óˆ Î È Ù Ú ÛΈ. ÂÓ ÓÔÌ ˆ fiìˆ fiùè Â Ó È ÙfiÛÔ Â È ÎÚÈÙ. ÚfiÏ Ù ÓÔÌ - ˆ fiùè fiïôè ÌappleÔÚÔ Ó Ó Ô Ó Î È Ó Î Ù ÓÔ ÛÔ Ó appleˆ Ô ÓıÚˆappleÈÛÙÈÎfi apple Ú ÁÔÓÙ Â Ó È appleôï ÛËÌ ÓÙÈÎfi ÛÙË. À Δ ÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó ÚÓËı ΠÓ ÙÔ Ì ÁÂıÔ ÙË Âapple Ú ÛË appleô Â Ó ÔÈ Maxwell Jones, Harold Bridger Î È Dennie Briggs ÛÙË ËÌÈÔ ÚÁ ÙÔ CeIS, appleô Ô ÛÈ ÛÙÈÎ ÍÂÎ ÓËÛ ˆ Ó appleôîïâèûùèî Û ÌappleÂÚÈÊÔÚÈÎ Î Ù ı ÓfiÌÂÓÔ appleúfiáú ÌÌ Û ÌÈ appleèô ÓıÚˆappleÈÛÙÈÎ appleúôû ÁÁÈÛË. apple ÛË, ÛËÌ ÓÙÈÎ ÂappleÈÚÚÔ Â Ó ÔÈ È Â ÙÔ Viktor Frankl (Frankl, 1962), ÛÙËÓ Ó ÙËÛË ÙÔ ÓÔ Ì ÙÔ ÙË apple ÚÍË Î È ÙÔ Jacob Levy Moreno, ÁÓˆ- ÛÙÔ ˆ appleúˆùôapplefiúô ÛÙÔ «fi Ú Ì». ÓÙÔapple ÔÓÙ Î appleôè ÂappleÈappleÏ ÔÓ ÛËÌ ÓÙÈÎ ÛÙÔÈ Â ÁÈ ÙË ËÌÈÔ ÚÁ ÙÔ CeIS, ı appleú appleâè Ó ÙÔÓ ÛÔ Ì ÙË Û ÙËÛË Î È ÙËÓ ÓÙ ÏÏ Á applefi ˆÓ. ÂÎapple  ÛË ıâˆúâ Ù È ˆ «Û - Ó ÓÙËÛË» È ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ applefi ÂˆÓ (Ì appleôïèùèûìèî ÂappleÈÚÚÔ ), Î Ù ÙËÓ ÔappleÔ fiïôè  - Ó È «ÛÎ ÏÔ» Î È «Ì ıëù» Ù Ùfi ÚÔÓ. ÚÔÛapple ıô Ì apple ÓÙÔÙÂ Ó appleôêâ ÁÔ Ì ÙËÓ Î ÚÈ Ú ÌÈ ÔÌ ÓÙÈÏ ÂˆÓ (ı ÌappleÔÚÔ Û ÌÂ Ó ÙÔ ÔÓÔÌ ÛÔ ÌÂ Î È «ıâˆ- Ú») ÂÈ ÚÔ ÏψÓ. Î Ï Û ÓÂÚÁ Û Ì ÙÔ Âapple ÁÁÂÏÌ Ù Â appleúòùë ÁÚ ÌÌ ÙÔ CeIS Ô ÁËÛ Û ÌÈ ÂÎ - ı ˆÓ, ÓÙÔÓË Û ÙËÛË, Î ÙÈ appleô ÊÂÚ ÙËÓ appleôûù ÚÈÍË ÙË ÏÏ Á applefi ÙË ÛË ÙÔ ÔÚÁ ÓÈÛÌÔ ( applefi ÙÔ ÂÍ appleëúâùô ÌÂÓÔ Î È Ù Ì ÏË ÙÔ appleúôûˆappleèîô appleô Ô Ó ÌÂÛË Û ÛË Ì ÙÔ ). Ùfi ı Ì ÂÈ appleôï ÙËÓ ÓÓÔÈ ÙË «ÎÔÈÓˆÓÈÎ Ì ıëûë» (Jones, 1982), appleô ÂÛÙÈ ÂÈ ÛÙËÓ Ó ÂÈÍË ÙË ÁÓÒÛË appleô apple Ú ÂÈ Ì Û ÛÙËÓ È ÙËÓ ÔÌ, ÓÙ ÁÈ ÙËÓ applefi «Î ı Ú È ÛÎ Ï». Ù Ë ÓÙÔÓË Î È Î appleôèâ ÊÔ- Ú Âapple appleôóë «Ì ıô Ô» ÚËÛÈÌÔappleÔÈÔ ÓÙ Ó Û Ó applefi ÙÔÓ Maxwell Jones ÛÙÔ CeIS ( Ï. apple.. ÙÔ apple Ú ÂÈÁÌ ÙÔ Maxwell appleô ÚÓ ıëîâ Ó ÌÈÏ ÛÂÈ ÛÙÔ ÌapplefiÛÈÔ ÙÔ 1984) Î È Ú ÎÙËÚ ÂÈ ÙÔÓ ÙÚfiappleÔ ÙÔ Ó ÓÙÈÌÂÙˆapple ÂÈ ÙÈ ÔÌ ÈÎ ÈÂÚÁ Û Â ÁÂÓÈ- ÎfiÙÂÚ. Jones Ê ÓÂÙ È Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈÂ Û Ó ÙÔ «apple Ú ÔÍÔ», ËÏ Ó Ó ÛÙ - ÙÒÓÂÈ Î È Ó ËÌÈÔ ÚÁ Π٠ÛÙ ÛÂÈ ÛÙÈ ÔappleÔ Â «Ó ÁÎ ÂÙ È» Î ÓÂ Ó ÂÎÊÚ ÛÂÈ ÙËÓ appleúôûˆappleèî ÙÔ appleô Ë. ÛÙ ÛË Ù ÛÂ Û Ó ÛÌfi Ì ÙË ÛÎÔÏ ÙË ÌÂÙ ÊÔ- Ú ÙÔ ÙÔ ÙÚfiappleÔ ÂÚÁ Û Û ÓÙ appleë ÌÔÚÊ, Ó ÂÈÎÓ ÂÈ ÙËÓ Û Ê Ó appleù ÍË ıâˆú Ì Ûˆ ÌÂÙ ÙËÓ appleú ÍË. applefi Ù ÙËÓ appleô Ë, Ë Î Ù ÛΠıâˆúëùèîòó ÂÓ- ÓÔÈÒÓ ıâìâïèòóâù È apple ÓÙÔÙ Û ÂÌappleÂÈÚ Â Ú ÛË Î È Û appleúôûˆappleèî ÂÌappleÂÈÚ Â. Ùfi Ê ÓÂÙ È Ó ÂÈ Î Ù Ï ÍÂÈ Ó Â Ó È ÌÈ applefi ÙÈ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ È ÈfiÙËÙ ÛÙËÓ Î ÚÈ - Ú ÙÔ Maxwell Jones, Î ıò È ÚÎÒ appleúôûapple ıô ÛÂ Ó ÂÍËÁ ÛÂÈ ÂÎ ÙˆÓ ÛÙ ÚˆÓ- ÙËÓ ÏÏ Á Î È ÙËÓ ÂÍ ÏÈÍË appleô   apple Ú ÙËÚËı ( Ï. apple.. The process of change, 1982). Bridger Âapple ÛË, Ô ÔappleÔ Ô Â Â Û ÔÏËıÂ Ú ÈÎ ÌÂ Ù Ì ıëì ÙÈÎ, Ó ÁÓÒ- ÚÈ Â ÙËÓ Í ÙË appleú ÍË : «ÙÔ Coventry,  Ì apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ fiùè Â Ó ÂÛÙÈ Ì Û ΠÙÈ appleú ÎÙÈÎfi (fiappleˆ ÛÙË ÈÔÚÁ ÓˆÛË ÂÓfi Û ÔÏÈÎÔ ÚËÌ ÙÈÛÙËÚ Ô ) ÔÈ Î Ù Ù ÏÏ ÈÛÙ ÎÙÈÎÔ Ì ıëù ÂÌappleÏ ÎÔÓÙ Ó ÂÓÂÚÁ Ì ÙÈ Ì ıëì ÙÈÎ ÓÓÔÈÂ Î È ÈÂÚÁ Û Â».

16 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page Εξαρτήσεις (Harrison & Clarke, 1992, p.702). Ù Ë ÂÛÙ ÛË ÛÙË ÈÂÚÁ Û appleâúèûûfiùâúô applefi fiùè ÛÙÔ appleôù ÏÂÛÌ apple ÓÙ Ù Ó ÛËÌ ÓÙÈÎ appleù ÙˆÓ ıâú appleâ ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔÙ ÙˆÓ Î È Ù Ó apple ÓÙ Î È Ùfi ÛÙÔ ÔappleÔ Ô ÂÛÙ Â Ô Maxwell Jones. Jones   ÙËÓ Â Î ÈÚ ÛÙÔ CeIS Ó È ÍÂÈ ÛÙÔ ÓıÚÒappleÔ ÙËÓ ÛËÌ Û ÙË appleú ÁÌ ÙÈ- Î «Û ÓÂÚÁ Û».  appleúôëáô ÌÂÓË apple Ú Ì ÛË, Ë Ó ÙfiÙËÙ Ó Ô Ï ÂÈ Î Ó Û ÔÌ ÈÎfi Âapple appleâ Ô fiıëîâ Ì ÙÔ «ÎÏ ÛÈÌÔ» ÙˆÓ ÁÚ Ê ˆÓ Î È ÙËÓ Ê ÚÂÛË ÙˆÓ Âapple - appleïˆó, ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ó appleú ÁÌ ÙÔappleÔÈËıÂ Î È Ë apple Ú ÙËÙË ÔÌÈÎ ÏÏ Á. Bridger (1984) appleâúèáú ÊÂÈ fiùè Ô ÈÔ apple ÓÙ Ô Ï  Ì ÙÔ Û ÓÔÏÔ ÙÔ ÔÚÁ ÓÈÛÌÔ, appleô ÂÈ- ÎÓ ÔÓÙ ÙÈ ÌÂÙ ÙÈÎ ÂÌappleÂÈÚ Â ÛÙÔ ÒÚÔ- ÚfiÓÔ ˆ ÙËÓ È appleú ÁÌ Ù ÙË Û Óı - ÎË ÁÈ ÙËÓ ÏÏ Á, ÓÂÍ ÚÙËÙ Â Ó Ù ÊÔÚ Ú ÛÙÂ Ô ÛÈÒÓ, ÛÙÚ ÙÈÒÙ appleô appleôê ÚÔ Ó applefi ÌÂÙ -ÙÚ Ì ÙÈÎfi Á Ô Î.Ïapple. ŒÓȈı fiùè ÚÈÛΠıâˆúëùèî appleôûù - ÚÈÍË ÛÙËÓ Ó Ï ÛË ÁÂÓÈÎ Î È ÂÈ ÈÎ ÛÙË ıâˆú ÙÔ Winnicott ( Ï. apple ), Ô ÔappleÔ Ô ÂÛÙÈ ÂÈ apple.. ÛÙÔ ÚÎÔ ÎÈ ÙÔ apple È ÈÔ ˆ «ÌÂÙ ÙÈÎfi ÓÙÈΠÌÂÓÔ». È È -  ÙÔ Bridger ÛÙËÓ Ó appleù ÍË ÙÔ CeIS ÌappleÔÚÔ Ó Ó ıâˆúëıô Ó ˆ Ë ÎÔÈÓˆÓÈÎ ÂÊ Ú- ÌÔÁ ÙË Ô Ó ÌÈÎ ıâˆú, applefi ÙËÓ ÔappleÔ Â Â ÂappleËÚ ÛÙ appleôï appleâúèûûfiùâúô applefi fiùè Ô Maxwell Jones. Ó ÏÔÁÈ fiìâóôè ÙË ( ÔÌÈÎ ) Ó appleù ÍË ÙÔ CeIS, Ë ÌÊ ÛË ÈÓfiÙ Ó apple ÓÙ ÛÙËÓ ÔappleÙÈÎ ÙÔ ÂÍ appleëúâùô ÌÂÓÔ, ÏψÛÙ ÁÈ ÙfiÓ ÂÈ Û Â È ÛÙ ÙÔ appleúfiáú ÌÌ ÂÍ Ú. Â Ú ÙÂ- ÚË ÂÊ ÚÌÔÁ ÓıÚˆappleÈÛÙÈÎÒÓ (apple.. apple ÛÙË ÛÙË «Ó ÌË» ÙÔ ÙfiÌÔ ) Î È Ó Ï ÙÈ- ÎÒÓ (apple.. Ó Ï ÛË ÙÔ Â ÙÔ ) È ÂÒÓ ÂÓÙfi ÙÔ ÔÚÁ ÓÈÛÌÔ appleúôî ÏÂÛ ÙËÓ ÂÍ ÏÈÍË ÙÔ CeIS ÛÙË ÌÔÚÊ ÙË ıâú appleâ ÙÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ fiappleˆ ÂÌÊ Ó ÂÙ È Û ÌÂÚ. Àª ƒ ª ΔÔ Centro Italiano di Solidarietà (CeIS) ÌappleÔÚÂ Ó ıâˆúëıâ apple Ú ÂÈÁÌ ÁÈ ÙÔÓ ÙÚfiappleÔ Ì ÙÔÓ ÔappleÔ Ô ÂappleËÚ Û Ó È È ÙÂÚ ÔÈ Maxwell Jones Î È Harold Bridger ÙËÓ Ó appleù ÍË ÙˆÓ ıâ- Ú appleâ ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔÙ ÙˆÓ ÛÙËÓ ÚÒappleË. Ó È Û Ê fiùè ÔÈ ÓÓÔÈ ÙË «ÎÔÈÓˆÓÈÎ Ì - ıëûë» Î È ÙÔ «ÔÚÁ ÓÈÛÌÔ ˆ fiïôó» Â Ó È ÂÍ ÈÚÂÙÈÎ ÛËÌ ÓÙÈÎ fiù Ó ÂÍÂÙ ÔÓÙ È Ù ÛÈÎ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÔappleÔÈ Û appleôùâ ıâú appleâ ÙÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ,  Ù appleúfiîâèù È ÁÈ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÙÔ «ÈÂÚ Ú ËÌ ÓÔ»  Ù ÙÔ «ËÌÔÎÚ ÙÈÎÔ» ÌÔÓÙ ÏÔ. ŸÙ Ó ÂÛÙÈ ÛÔ Ì ÛÙÔ CeIS Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó, ÔÈ ÎfiÏÔ ıâ «Û Óı ΠÁÈ ÙËÓ ÏÏ Á»,  ÓÔ Ó Ó Â Ó È Ó ÁÎ Â ÁÈ ÙËÓ Ó appleù ÍË ÙÔ ÔÚÁ ÓÈÛÌÔ : 1. ÓÔÈÎÙfi È ÏÔÁÔ Û fiï Ù Âapple appleâ. 2. applefi ÔÛË ÙˆÓ ÂÓÓÔÈÒÓ Ì ÛË ÙÔ appleôïèùèûìèîfi appleï ÛÈÔ. 3. ÂÍ appleëúâùô ÌÂÓÔ Â Ó È apple ÓÙ ÛÙÔ Âapple ÎÂÓÙÚÔ. 4. appleú ÍË Î È ÔÈ ÂÌappleÂÈÚ Â Ô ËÁÔ Ó ÛÙË ËÌÈÔ ÚÁ ÙË ıâˆú. 5. ÈÂÚÁ Û ÙË ÏÏ Á ıâˆúâ Ù È appleèô ÛËÌ ÓÙÈÎ applefi ÙÔ appleôù ÏÂÛÌ. 6. È ÔÌÈÎ ÏÏ Á È ÎÔÏ ÓÔ Ó ÙËÓ Ó appleù ÍË ÙË Û ÓÔÈ Ùfi Û ÛÙËÌ. 7. È Ô Ó ÌÈÎ ÓÓÔÈÂ Ú ÛÎÔ Ó ÂÊ ÚÌÔÁ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ ˆ ÙË ıâú appleâ ÙÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ. 8. ËÌÈÔ ÚÁ Î Ù ÛÙ ÛÂˆÓ Ì Ûˆ ÙÔ «apple Ú ÔÍÔ» ( ÈˆÌ ÙÈÎ Ì ıëûè Î ÂÌappleÂÈÚ Â ).

17 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 17 Εξαρτήσεις 17 Àà ƒπ Δπ È Û ÁÁÚ Ê ı ÏÔ Ó ÂÈÏÈÎÚÈÓ Ó Â ÚÈÛÙ ÛÔ Ó ÙÔÓ Mr. Juan Parés y Plans (Corelli), ÓÙÈappleÚfi ÚÔ ÙÔ CeIS ÁÈ ÙË ÊÈÏÔÍÂÓ ÙÔ Î È ÙË È ıâû ÙÔ Ó Ì apple Ú ˆÚ ÛÂÈ - Ù ÙË Û Ó ÓÙ ÍË. Ú appleôìapple Acampora, A, Stern, C. (1992) The evolution of the therapeutic community. In Paradigms: past, present and future. Proceedings of the therapeutic communities of America Planning Conference, p Washington: Therapeutic communities of America. Bridger, H. (1984) Groups in open and closed systems. In: Ottenberg, D. (Ed.) (1984) The therapeutic community today. A moment of reflection on its evolution. Proceedings of the First World Institute of Therapeutic Communities, Castel Gandolfo, Italy, August 27 31, Rome: CeIS, p Briggs, D. (1993) Record of a friendship. A memoir of Maxwell Jones. San Francisco: Special Collections. The library of the University of California. Broekaert, E. (1996) Geschiedenis, filosofie en grondstellingen van de therapeutische gemeenschap. In: Broekaert, E., Bracke, R., Calle, D., Cogo, A., van der Straten, G. & Bradt, H. (Ed.) De nieuwe therapeutische gemeenschap. Leuven, Belgium: Garant, p Broekaert, E., van der Straeten, G., D Oosterlinck, F., Kooyman, M. (1999) The therapeutic community for ex-addicts: a view from Europe. Therapeutic Communities. The International Journal for Therapeutic and Supportive Organisations, 20 (4), Broekaert, E., Vanderplasschen, W., Temmerman, I., Ottenberg, D.J., Kaplan, C. (2000) Retrospective Study of Similarities and Relations Between American Drug-Free and European Therapeutic Communities for Children and Adults. Journal of Psychoactive Drugs, 32 (4), Frankl, V. (1962) Man s search for meaning: an introduction to logotherapy. New York: Pocket Book. Harrison, T. and Clarke, D. (1992) The Northfield Experiments. British Journal of Psychiatry, 160, Jones, M. (1979) Therapeutic Communities, Old and New. American Journal on Drug and Alcohol Abuse, 6 (2), Jones, M. (1982) The process of change. Boston, London, Melbourne and Henley: Routledge and Kegan Paul. Jones, M. (1984 a) Why Two Therapeutic Communities? Journal of Psychoactive Drugs, 16 (1), Jones, M. (1984 b) The two therapeutic communities. A review. In Proceedings of the eighth World Conference of Therapeutic Communities. Rome, Italy: Centro Italiano di Solidarietà. Kennard, D.(1998) An Introduction to Therapeutic Communities. London: Jessica Kingsley Publishers. Ottenberg, D. (Ed.) (1984) The therapeutic community today. A moment of reflection on its evolution. Proceedings of the First World Institute of Therapeutic Communities, Castel Gandolfo, Italy, August 27 31, Rome: CeIS. Parés y Plans (Corelli), J. (1984) Introduction in Ottenberg, D. (Ed.) (1984) The therapeutic community today. A moment of reflection on its evolution. Proceedings of the First World Institute of Therapeutic Communities, Castel Gandolfo, Italy, August 27 31, Rome: CeIS.

18 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page Εξαρτήσεις Parés y Plans (Corelli), J. (1998) Personal Communication ( message of 20/10/1998). Picchi, M. (1994) Un progetto per l Uomo. Roma: Associazione Centro Italiano di Solidarietà Di Roma. Sugarman, B. (1984) Towards a new, common model of the therapeutic community. Structural Components, learning processes and outcomes. International Journal of Therapeutic Communities, 5 (2), Van der Straeten, G. (1996) De ontwikkeling van de T.G. in Europa. In:. In: Broekaert, E., Bracke, R., Calle, D., Cogo, A., van der Straten, G. & Bradt, H. (Ed.) De nieuwe therapeutische gemeenschap. Leuven, Belgium: Garant, p Winnicott, D. W. (1964) The child, the family and the outside world. London: Penguin Books.

19 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 19 Εξαρτήσεις 19 OI ƒδ π Δ DRUG ADDICTION IN GREECE 1

20 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page Εξαρτήσεις

21 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 21 Εξαρτήσεις, τεύχος 24, 2015 INVESTIGATION OF PERCEPTIONS AND ATTITUDES OF THE EMPLOYEES OF THE GREEK POLICE FORCE IN RELATION TO DRUG ADDICTION. NETWORKING OF KETHEA AND THE CENTRES FOR PREVENTION OF ADDICTIONS WITH THE GREEK POLICE FORCE SOPHIA KAZANTZIDOU 1 & ELENI PAPAKOSTA-GAKI 2 Summary The present study constitutes an investigation into the perceptions and attitudes of the employees of the Greek Police Force on the subject of drug addiction. Its ultimate goal was the design and implementation of a targeted educational program that would address the educational needs of Thessaloniki County Police, following the detection of a corresponding research gap in the contemporary Greek bibliography. The Euridyce questionnaire was completed by 397 policepersons. It consists of 47 statements, and participants were asked to respond, choosing between five points on Likert scale, on topics regarding the etiology, nature, treatment and effects of drug addiction, as well as their perceptions and attitudes towards drug addicts. Analysis was conducted on the effects of factors such as educational background, age, sex and years of service on attitudes towards drug addiction. An important finding of the present study is the emergence of the educational background as the sole factor influencing participants perceptions regarding addiction. The role of education is outlined and the topics on which a suitable educational program needs to focus on are marked, in order for the grogram to appropriately address the needs of the specific group of employees. Of particular interest is the fact that participants responses clearly reflect the scientific community s dispute regarding whether drug addiction constitutes a disease or not. Finally, the importance of the networking services, not only as a necessary condition for the effective address of the phenomenon of drug addiction, but also as a primary priority in the reform of social policy is supported. Keywords: Police perceptions/towards addiction, drug addiction and the police, employees perceptions regarding addiction, networking services. 1 PhD of Social Psychology, Head of the Department of Research & Documentation KETHEA ITHAKI. ralogihe@yahoo.gr 2 Psychologist, MSc in Healthcare Management, Deputy Scientific Director, SEIRIOS Centers For Prevention of Addiction and Promotion of Psychosocial Health. Municipality of Thessaloniki-Organization Against Drugs (OKANA). elen_gaki@yahoo.gr

22 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 22 Εξαρτήσεις, τεύχος 24, 2015 π ƒ À Δπ æ ø π Δ ø Δø ƒ ª ø Δ E π A ΔÀ ªπ à Δπ ª Δ Δ π ƒδ. π ΔÀø Δ À π Δ À Δƒ À ƒ æ Δø ƒδ ø πƒπ ª Δ π ΔÀ ªπ ºπ Δ π À 1 & ø Δ - 2 ÂÚ ÏË Ë apple ÚÔ Û ÌÂÏ ÙË appleôùâïâ Ì ÈÂÚ ÓËÛË ÙˆÓ ÓÙÈÏ ÂˆÓ Î È ÙˆÓ ÛÙ ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÂÚÁ ÔÌ - ÓˆÓ ÛÙËÓ ÏÏËÓÈÎ ÛÙ ÓÔÌ Û ÂÙÈÎ Ì ÙÔ ÙËÌ ÙË ÙÔÍÈÎÔÂÍ ÚÙËÛË. appleòùâúô ÛÎÔapplefi Ù ÙË ÂÚÁ Û Ù Ó Ô Û Â È ÛÌfi Î È Ë ÏÔappleÔ ËÛË ÂÓfi ÛÙÔ Â Ì ÓÔ ÂÎapple È Â ÙÈÎÔ appleúôáú ÌÌ ÙÔ appleô ı ÓÙ appleôîúèófiù Ó ÛÙÈ ÂÎapple È Â ÙÈÎ Ó ÁÎÂ ÙˆÓ ÛÙ ÓÔÌÈÎÒÓ ÙÔ. ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË, Î ıò È appleèûùòıëîâ ÂÚ ÓËÙÈÎfi ÎÂÓfi ÛÙË Û Á- ÚÔÓË ÂÏÏËÓfiÁψÛÛË È ÏÈÔÁÚ Ê. ΔÔ ÂÚˆÙËÌ ÙÔÏfiÁÈÔ «Ú ÎË» Û ÌappleÏËÚÒıËΠapplefi 397 ÛÙ ÓÔÌÈÎÔ. appleôùâïâ Ù È applefi 46 ËÏÒÛÂÈ, ÛÙÈ ÔappleÔ Â ÔÈ Û ÌÌÂÙ ÔÓÙ ÎÏ ıëî Ó Ó ÙÔappleÔıÂÙËıÔ Ó, ÂappleÈÏ ÁÔÓÙ Ó ÌÂÛ ÛÂ Ì ÎÏ Ì Î Likert apple ÓÙ ÛËÌ - ˆÓ, apple Óˆ Û ı Ì Ù appleô ÊÔÚÔ Ó ÛÙËÓ ÈÙÈÔÏÔÁ, ÙË Ê ÛË, ÙËÓ ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË, ÙÈ ÂappleÈappleÙÒÛÂÈ ÙË ÙÔÍÈÎÔÂÍ ÚÙËÛË, Î ıò Î È ÙÈ ÓÙÈÏ ÂÈ Î È ÙË ÛÙ ÛË ÙÔ apple Ó - ÓÙÈ ÛÙÔÓ ÙÔÍÈÎÔÂÍ ÚÙËÌ ÓÔ. ÈÂÚÂ Ó ıëîâ Ë Âapple Ú ÛË ÙÔ ÂÎapple È Â ÙÈÎÔ ÂappleÈapple Ô, ÙË ËÏÈÎ, ÙÔ Ê ÏÔ Î È ÙˆÓ ÚfiÓˆÓ appleúô appleëúâû ÛÙÈ ÓÙÈÏ ÂÈ ÁÈ ÙËÓ ÙÔÍÈÎÔ- ÂÍ ÚÙËÛË. ËÌ ÓÙÈÎfi  ÚËÌ ÙË apple ÚÔ Û ÌÂÏ ÙË appleôùâïâ Ë Ó ÂÈÍË ÙÔ ÂÎapple È-  ÙÈÎÔ ÂappleÈapple Ô ˆ Ô ÌfiÓÔ apple Ú ÁÔÓÙ Âapple Ú ÛË ÛÙÈ ÛÙ ÛÂÈ Î È ÙÈ ÓÙÈÏ ÂÈ ÙˆÓ Û ÌÌÂÙ fióùˆó Ó ÊÔÚÈÎ Ì ÙÔ ÙËÌ ÙË ÂÍ ÚÙËÛË. ÀappleÔÁÚ ÌÌ ÂÙ È Ô ÚfiÏÔ ÙË ÂÎapple  ÛË Î È ÂappleÈÛËÌ ÓÔÓÙ È ÔÈ ıâì ÙÈÎ ÂÓfiÙËÙ ÛÙÈ ÔappleÔ Â ÚÂÈ ÂÙ È Ó ÂÛÙÈ ÛÂÈ Ó ÂÎapple È Â ÙÈÎfi appleúfiáú ÌÌ, appleúôîâèì ÓÔ Ó ÓÙ appleôîú ÓÂÙ È ÛÙÈ Ó ÁΠÙË Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓË ÔÌ ÂÚÁ ÔÌ ÓˆÓ. π È ÙÂÚÔ ÂÓ È Ê ÚÔÓ apple ÚÔ ÛÈ ÂÈ Ë ÓÙ - Ó ÎÏ ÛË ÙÔ È ÛÌÔ ÙË ÂappleÈÛÙËÌÔÓÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÛÙÈ ÙÔappleÔıÂÙ ÛÂÈ ÙˆÓ Û ÌÌÂÙÂ- fióùˆó Û ÂÙÈÎ Ì ÙÔ Ó Ë ÙÔÍÈÎÔÂÍ ÚÙËÛË Â Ó È ÚÚÒÛÙÈ fi È. Δ ÏÔ, appleôûùëú Â- Ù È Ë ÛËÌ Û ÙË ÈÎÙ ˆÛË appleëúâûèòó ˆ Ó ÁÎ Û Óı ÎË ÁÈ ÙËÓ appleôùâïâûì ÙÈ- Î ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÙÔ Ê ÈÓÔÌ ÓÔ ÙË ÙÔÍÈÎÔÂÍ ÚÙËÛË, ÏÏ Î È ˆ appleúˆù Ú ÈÎ ÌÂ- Ù ÚÚ ıìèûùèî appleúôùâú ÈfiÙËÙ ÛÙÔÓ ÙÔÌ ÙË ÎÔÈÓˆÓÈÎ appleôïèùèî. ÍÂÈ ÎÏÂÈ È : ÓÙÈÏ ÂÈ /ÛÙ ÛÂÈ ÛÙ ÓÔÌÈÎÒÓ ÁÈ ÙËÓ ÂÍ ÚÙËÛË, ÙÔÍÈÎÔÂÍ ÚÙËÛË Î È ÛÙ - ÓÔÌ, ÓÙÈÏ ÂÈ ÂÚÁ ÔÌ ÓˆÓ ÁÈ ÙËÓ ÂÍ ÚÙËÛË, ÈÎÙ ˆÛË appleëúâûèòó. 1 È ÎÙˆÚ ÔÈÓˆÓÈÎ æ ÔÏÔÁ, Àapple ı ÓË ÙÔ ΔÌ Ì ÙÔ ŒÚÂ Ó & ΔÂÎÌËÚ ˆÛË π. ÏÂÎÙÚÔÓÈÎ È ı ÓÛË: ralogihe@yahoo.gr 2 æ ÔÏfiÁÔ, MSc ÛÙË ÈÔ ÎËÛË ªÔÓ ˆÓ ÀÁÂ, Ó appleïëúòùúè appleèûùëìôóèî È ı ÓÙÚÈ, ÓÙÚ ÚfiÏË Ë ÙˆÓ Í ÚÙ ÛÂˆÓ Î È ÚÔ ÁˆÁ ÙË æ ÔÎÔÈÓˆÓÈÎ ÀÁ πƒπ ÌÔ ÂÛÛ ÏÔÓ - ÎË -. ÏÂÎÙÚÔÓÈÎ È ı ÓÛË: elen_gaki@yahoo.gr

23 exartiseis_24.qxd 19/1/16 17:16 Page 23 Εξαρτήσεις 23 π ø apple ÚÔ Û ÌÂÏ ÙË Û ÂÙ ÂÙ È Ì ÙÔ ÂÚ ÓËÙÈÎfi appleúfiáú ÌÌ «ÈÔ Ú ÎË», appleô ÊÔÚ ÛÙËÓ appleôùúôapple ÙË Ú ÛË ÂÍ ÚÙËÛÈÔÁfiÓˆÓ Ô ÛÈÒÓ Û ÂÚÁ ÛÈ ÎÔ ÒÚÔ. ÃÚËÛÈ- ÌÔappleÔÈ ÙÔ ÔÌÒÓ ÌÔ ÂÚˆÙËÌ ÙÔÏfiÁÈÔ ˆ ÛÈÎfi ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎfi ÂÚÁ Ï Ô, appleúôîâèì ÓÔ Ó ÈÂÚ ÓËıÔ Ó ÔÈ ÓÙÈÏ ÂÈ ÙˆÓ ÂÚÁ ÔÌ ÓˆÓ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ ÛÙ ÓÔÌ Û ÂÙÈÎ Ì ÙËÓ ÙÔÍÈÎÔÂÍ ÚÙËÛË, appleô Ì ÙË ÛÂÈÚ ÙÔ Î ıôú Ô Ó Î È ÙË ÛÙ ÛË ÙÔ apple Ó ÓÙÈ Û Ùfi ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Ê ÈÓfiÌÂÓÔ. ΔÔ ÈÔ Ú ÎË appleôù ÏÂÛÂ Ó Ì ÎÚÔappleÚfiıÂÛÌÔ appleúfiáú ÌÌ ÁÈ ÙËÓ appleôùúôapple ÙÔ ÂıÈ- ÛÌÔ. ΔÔ appleúfiáú ÌÌ Ùfi, appleôù ÏÂÛ ΠÚapplefi ÙË Û ÓÂÚÁ Û ÂappleÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ÊÔÚ - ˆÓ, fiappleˆ Ë Cooperativa di Studio e Ricerca Sociale Marcella, Ì ÚÁ ÙÈÎ ÓÒÛÂÈ, ÙÔÓ ÁÎfiÛÌÈÔ ÚÁ ÓÈÛÌfi ÀÁ (WHO), ÙË ÈÂıÓ ÚÁ ÓˆÛË ÚÁ Û (I.L.O.) Î È ÙÔ Ì Ô ÏÈÔ ÙË ÚÒappleË (E.Council). ŒÓ ÎÔÌÌ ÙÈ ÙÔ appleúôáú ÌÌ ÙÔ ÚËÌ ÙÔ Ô- Ù ıëîâ applefi ÙËÓ Úˆapple Î appleèùúôapple (.Commission). ÙÈ ËÌÔÛÈÂ Ì Ó Ú Ó (Deluca & De Luca, 1991a; 1991b) appleô appleú ÁÌ ÙÔappleÔÈ ıëî Ó, ÛÙ appleï ÛÈ ÙÔ appleúôáú ÌÌ ÙÔ, Û ÂÚÁ ÔÌ ÓÔ ÛÙËÓ πù Ï (De Luca et al., 1991) Î È ÙËÓ ÔÚÙÔÁ Ï (Cunha, et al., 1991) 3 ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÙ È Âapple ÚÎÒ, appleˆ Ì Û applefi ÙË Û Â- È ÛÌ ÓË È ÈÎ Û ÙË appleôùúôapple ÙË Ú ÛË ÂÍ ÚÙËÛÈÔÁfiÓˆÓ Ô ÛÈÒÓ, Â Ó È appleèı - Ó Ë ÂÏÙ ˆÛË ÛÙÔ ÂÚÁ ÛÈ Îfi appleâúè ÏÏÔÓ Î È ÙÈ ÂÚÁ ÛÈ Î Û ÛÂÈ, Î ıò Âapple ÛË Î È Ë ÂÏÙ ˆÛË ÙˆÓ appleôûùëúèîùèîòó appleúôáú ÌÌ ÙˆÓ Î Ù ÚÙÈÛË Î È Ô ıâè. ÎÔapplefi ÙÔ appleúôáú ÌÌ ÙÔ Ù Ó Ó Ó appleù ıô Ó Ú ÛÂÈ appleôùúôapple ÙË Ú ÛË ÙˆÓ ÂÍ Ú- ÙËÛÈÔÁfiÓˆÓ Ô ÛÈÒÓ ÛÙÔ ÒÚÔ ÂÚÁ Û, ËÌÈÔ ÚÁÒÓÙ Û Â È ÛÌ ÓÂ È Ú ÛÙÈÎ apple ÚÂÌ ÛÂÈ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÌÂÁ ÏˆÓ ÔÚÁ ÓÈÛÌÒÓ, fiappleˆ Ë ÛÙ ÓÔÌ, ÏfiÁˆ ÙˆÓ ÂÈ È- ÎÒÓ Û ÓıËÎÒÓ ÂÚÁ Û ÙÔ. ÈÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó, Ë ÌÊ ÛË ÓÂÙ È ÛÙÔ fiùè ÔÈ ÛÙ ÓÔÌÈÎÔ appleôùâïô Ó ÌÈ ÔÌ, Ë ÔappleÔ ÏfiÁˆ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙË, ËÏ Ó Î Ù ÛÙ ÏÏÂÈ ÙÔ «Î Îfi» Î È Ó ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙÈ̈ÚËÙÈÎ, ÂÈ ÊÔÚÙÈÛÙ ÎÔÈÓˆÓÈÎ Ì ÚÓËÙÈÎfi ÙÚfiappleÔ. ÌÊˆÓ Ì ÙÔ Schuck et al. (2008), Ë Ê Ï /ÂıÓÈÎfiÙËÙ, Ë ÎÔÈÓˆÓÈÎ Ù ÍË Î È ÙÔ Â Ú ÙÂÚÔ appleï ÛÈÔ ÙË ÎÔÈÓfiÙËÙ, ÏÏËÏÂappleÈ- ÚÔ Ó Î È ÂappleËÚÂ Ô Ó ÛËÌ ÓÙÈÎ ÙË ÛÙ ÛË ÙˆÓ Î ÙÔ ÎˆÓ apple Ó ÓÙÈ ÛÙÈ ÛÙ ÓÔÌÈÎ appleë- ÚÂÛ Â Î È «Û Ó È ÌÔÚÊÒÓÔ Ó» ÙÔ Êfi Ô ÁÈ ÙËÓ ÛÙ ÓÔÌ. ÓÔÏÈÎ, Ù Â Ú Ì Ù ÙË ÌÂÏ ÙË ÙÔÓ Ô Ó ÙËÓ appleôï appleïôîë ÏÏËÏÂapple Ú ÛË ÌÂÙ Í ÙˆÓ ÂÌappleÂÈÚÈÒÓ, ÙÔ appleï ÈÛ Ô ÙË ÎÔÈÓfiÙËÙ, ÙÔ ÙfiappleÔ Î ÙÔÈÎ, ÙË ÎÔÈÓˆÓÈÎ Ù ÍË Î È ÙÔ Â Ô ÙË Î Ù ÓfiË- ÛË ÙˆÓ Ê ÏÂÙÈÎÒÓ Î È ÙˆÓ appleôïèùèûìèîòó È ÊÔÚÒÓ appleô Ô ËÁ ÂÓ Ù ÏÂÈ, ÛÂ È ÊÔÚÔappleÔ - ËÛË ÛÙÈ ÓÙÈÏ ÂÈ ÙˆÓ Î ÙÔ ÎˆÓ ÛÂ Û ÛË Ì ÙÔ ÚfiÏÔ Î È ÙÔ Î ÚÔ ÙË ÛÙ ÓÔÌ. ŸÛÔÓ ÊÔÚ ÛÙÔ ÔÚÁ ÓˆÌ ÓÔ ÁÎÏËÌ Î È ÙË ÚÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ ÂÁÎÏËÌ ÙÈÎfiÙËÙ, ÔÈ ÓÙÈÏ - ÂÈ ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ÎÔÈÓ ÁÓÒÌË ÂÛÙÈ Ô Ó ÛÙÔ ÏÏÔ appleô Ï ıúôìâù Ó ÛÙÂ, appleúô ÓÔÓÙ Î È ÂappleÈÎÚÔÙÒÓÙ Û Ó ÙËÓ ÙÔ ÈÎ. ËÌ ÓÙÈÎfi Â Ó È Î È Ô ÚfiÏÔ ÙˆÓ ªª, Ù ÔappleÔ Ì ÙËÓ appleúô ÔÏ appleâúèûù ÙÈÎÒÓ ÙÔ ÈÎ appleôûî appleùô Ó ÛÂ Û Ì Ô- ÏÈÎfi Âapple appleâ Ô ÙË ÓÔÌÈÌÔappleÔ ËÛË ÙˆÓ Î Ù ÛÙ ÏÙÈÎÒÓ ÌË ÓÈÛÌÒÓ Û Ì ÏÏÔÓÙ ÛÙË ı - Ì ÙÔappleÔ ËÛË ÙˆÓ Ú ÛÙÒÓ Î È ÙËÓ appleâú ÈÙ Úˆ ı Ì ÙÔappleÔ ËÛË ÙˆÓ ı Ì ÙˆÓ ( ÓÔ ÛË & μè ÏË, 2001). 3 Euridice News 8, Towards a European Programme on Prevention and Drug Demand Reduction in the Workplace Concept Paper (1991: 3-14, 15-18, 19-22, 23-29).