Báo Mục Vụ

Bản ghi

1 TRONG SOÁ NAØY 1. Laù thö Muïc Vuï Lôøi Chuùa töø ñeán Thaéc maéc Göông Chöùng Nhaân: ÑHY Robert Sarah tröôùc traøo löu aâm thaàm boû ñaïo Thôøi söï Giaùo Hoäi Ñaïo ñöùc vaø söï tuaân phuïc giaùo hoäi Moãi ngaøy daïy con moät cöû chæ ñeïp Theá naøo laø nhaø Quyeàn lòch söû bieån ñoâng cuûa Trung Coäng laø quyeàn gì? Nhöõng vieäc seõ ñeán trong töông lai gaàn Caâu chuyeän tình thöông taâm Vieät coäng - Vieät coäng Cuoäc thi noùi doái Caùi baãy Thaûm hoïa dieät chuûng cho daân toäc Vieät Nam Thôøi söï trong thaùng Thoâng tin Giaùo ñoaøn Antoân Quyønh Thoâng tin Muïc Vuï Trang Caûm taï vaø Phaân öu ooooo Trang 1

2 QUAÙ MUOÄN ROÀI oãi saùng nguû daäy, thöôøng trong chuùng ta ai cuõng xem ñoàng hoà ñeå bieát giôø giaác chuaån bò cho nhöõng coâng vieäc vaø chöông trình cuûa moät ngaøy môùi. 7 giôø keùm vaøi phuùt, roài 8 giôø, roài 9 giôø... moät ngaøy môùi baét ñaàu, moät thaùng môùi baét ñaàu, moät tam caù nguyeät baét ñaàu, moät muøa môùi baét ñaàu... Sau muøa heø, muøa thu môùi laïi baét ñaàu... Ngöôøi ta phaûi laøm gì ñaây? Nhöõng coâng vieäc boån phaän, nhöõng döï tính vaø chöông trình ñaõ xeáp ñaët, coù khi töø laâu roài. Nhöng ngöôøi ta seõ ñaët tö töôûng naøo, yù höôùng naøo, chuû ñích naøo, ñeå taát caû nhöõng döï tính vaø chöông trình aáy coù theå laøm neân yù nghóa cho ñôøi chuùng ta? Khoâng phaûi cuoäc ñôøi chæ traûi qua nhöõng giaây phuùt baän roän, boàn choàn, nhöõng thôøi giôø qua ñi nhö ñeå tieâu thuï moät thöù vaät chaát naøo ñoù, maø laø nhöõng giaây phuùt raát quùy baùu vaø duy nhaát khoâng theå thay theá ñöôïc trong ñôøi. Vì 7 giôø saùng thöù baåy ngaøy 31 thaùng 8 naêm 2019 seõ khoâng bao giôø quay laïi laàn thöù hai trong ñôøi baïn nöõa! Suy cho cuøng thì trong theá giôùi ngaøy hoâm nay ngöôøi ta ñaët raát nhieàu caâu hoûi, nhieàu vaán ñeà, nhöng chaúng coù caâu hoûi vaø chaúng coù vaán ñeà naøo quan troïng, cho baèng caâu hoûi maø chính moãi giaây phuùt ñi qua ñaõ ñaët ra cho con ngöôøi: Baïn ñi tôùi ñi lui, chaïy ngöôïc chaïy xuoâi, boàn choàn tìm ñuû moïi thöù ñoâi khi thaät maéc, thaät toán keùm caû thôøi giôø vaø tieàn baïc, nhöng baïn seõ ñöôïc caùi gì vôùi taát caû nhöõng thöù ñoù? Trong moät taám thieäp baùo tin buoàn cuûa ngöôøi thaân, ngöôøi ta ñaõ vieát: taïi sao laïi ra ñi quaù sôùm? Ngöôøi ta muoán bieát taïi sao laïi cheát sôùm nhö theá? Nhöng baïn ôi! trong giaây phuùt naøy, nhöõng ngaøy giôø baïn ñang soáng laø nhöõng quaø taëng voâ giaù ñang hieán daâng cho ñôøi baïn. Nhöõng thôøi gian baïn ñang coù, noù seõ luoân luoân ñaët caâu hoûi: baïn seõ laøm gì cho ñôøi baïn vaø taïi sao baïn soáng? Moät baùc só noùi vôùi beänh nhaân: Neáu baïn ñeán sôùm hôn, toâi ñaõ chöõa laønh ñöôïc cho baïn roài. Beänh nhaân chaúng thaéc maéc gì caû, vì ngöôøi beänh aáy cuõng nhö taát caû chuùng ta ñeàu bieát raèng, thôøi gian qua ñi seõ laøm cho nhieàu söï vaät laâm vaøo tình traïng khoâng theå cöùu vaõn ñöoïc nöõa, gioáng nhö ngöôøi ta phaûi laøm laïi moät que dieâm ñaõ bò ñoát chaùy roài! Taát caû chuùng ta ñeàu bieát vaø ñeàu coù kinh nghieäm cuûa caâu noùi: QUAÙ MUOÄN ROÀI! Seõ coù nhöõng ngaøy moïi khoù Trang 2

3 khaên ñeàu coù theå khaéc phuïc ñöôïc, nhöng cuõng seõ coù moät ngaøy khaùc, taát caû ñeàu phaûi buoâng xuoâi vì... quaù muoän. Ñôøi soáng taâm linh cuûa con ngöôøi, cuõng khoâng thoaùt khoûi ñònh luaät thôøi gian QUAÙ MUOÄN ROÀI naøy! Kinh thaùnh ñaõ töøng khuyeân nhuû con ngöôøi haõy töôûng nhôù ñeán Thöôïng Ñeá töø khi coøn non treû, keûo coù ngaøy naøo ñoù, loøng chuùng ta ra chai ñaù maø khoâng coøn coù theå nhaän ra Ngaøi nöõa! Söï treû trung cuûa theå xaùc thì chæ coù giôùi haïn, nhöng taâm hoàn treû trung thì keùo daøi voâ taän, neân duø chuùng ta ñang ôû baát cöù thôøi ñieåm naøo cuûa cuoäc ñôøi hieän taïi, ñöøng bao giôø chuùng ta nghó raèng, mình vaãn coù theå lôõ heïn ñöôïc vôùi Thöôïng Ñeá cho ñôøi ngöôøi. Tuy nhieân, chuùng ta laïi khoâng theå naøo bieát ñöôïc laø chuùng ta coøn bao nhieâu ngaøy hoâm nay nöõa, hay cuõng coù theå ñaây laø cô hoäi cuoái cuøng, laø traïm choùt cho ñôøi chuùng ta! Ngaøy mai, duø coù nhö moïi ngaøy vôùi caùi vuõ truï naøy, vôùi moïi ngöôøi khaùc ñang soáng beân caïnh baïn, thì coù theå vaãn laø caùi ñieàu QUAÙ MUOÄN ROÁI xaåy ra maø ít ai nghó ra. Con ngöôøi trong thôøi ñaïi hoâm nay, trung bình soáng khoaûng 75 naêm. Chuùng ta thöû tính laáy 75 nhaân vôùi 52, (con soá tuaàn leã trong naêm) chuùng ta seõ coù ñöôïc 3900, ñaây chính laø soá ngaøy thöù baåy maø cuoäc soáng ban taëng cho moãi chuùng ta trong suoát cuoäc ñôøi. Nhöng toâi tieác raèng taïi sao ñeán naêm 55 tuoåi toâi môùi ngoä ra ñöôïc giaù trò cuûa nhöõng con soá treân. Tính ñeán luùc naøy, toâi ñaõ söû duïng heát 2800 ngaøy thöù baåy cuûa mình. Vaø neáu toâi may maén soáng ñeán 75 tuoåi thì toâi chæ coøn ngaøy thöù baåy ñeå cuøng chia seû vôùi gia ñình vaø ñeå taän höôûng cuoäc soáng naøy. Nghó ñeán ñaây, toâi voäi ñeán ngay cöûa haøng löu nieäm, mua taát caû nhöõng vieân bi maø cöûa haøng coù cho ñuû 1100 vieân bi. Toâi ñaët taát caû nhöõng vieân bi aáy vaøo moät loï thuûy tinh. Keå töø ngaøy hoâm ñoù, cöù ñeán moãi ngaøy thöù baåy, toâi laïi neùm ñi moät vieân bi, ñeå töï nhaéc nhôù mình raèng toâi chæ coøn baáy nhieâu thôøi gian thoâi. Moãi khi nhìn nhöõng vieân bi cöù vôi daàn trong loï, toâi laïi caøng taäp trung vaøo nhöõng ñieàu thöïc söï quan troïng vôùi mình, Chaúng coù gì tieác nuoái baèng caûm giaùc nhìn thôøi gian troâi qua, maø khoâng theå hoaøn taát nhöõng ñieàu mình mong muoán. Saùng nay toâi laáy vieân bi cuoái cuøng ra khoûi chieác bình thuûy tinh, vaø toâi thaàm mong raèng neáu thöù baåy tuaàn sau toâi môùi laáy vieân bi cuoái cuøng ra thì haún toâi vaãn coøn moät chuùt thôøi giôø quí baùu nöõa. Ñieàu maø taát caû chuùng ta thöôøng ao öôùc chính laø: Giaù maø toâi coù theâm chuùt thôøi gian nöõa (trích töø First News - Wisdom of all times). Nhöõng ai ñang soáng treân 75 tuoåi, ñöøng queân mình ñang ñöôïc höôûng nhöõng BONUS maø Thieân Chuùa ban cho. Nhöõng ngöôøi chöa tôùi tuoåi naøy, haõy thaän troïng ñeå cuoái cuøng khoâng phaûi than raèng... giaù maø. ª Muïc Vuï, thaùng 9 naêm 2019 Trang 3

4 CAÙC THAÙNH NAM NÖÕ Ngaøy CHUÙA LÔØI: Mt 5,1-12 haáy ñaùm ñoâng, Chuùa Gieâsu leân Tnuùi. Ngöôøi ngoài xuoáng, caùc moân ñeä ñeán gaàn beân. Ngöôøi môû mieäng daïy hoï raèng: Phuùc thay ai coù taâm hoàn ngheøo khoù, vì Nöôùc Trôøi laø cuûa hoï. Phuùc thay ai hieàn laønh, vì hoï seõ ñöôïc Ñaát Höùa laøm gia nghieäp. Phuùc thay ai saàu khoå, vì hoï seõ ñöôïc Thieân Chuùa uûi an. Phuùc thay ai khaùt khao neân ngöôøi coâng chính, vì hoï seõ ñöôïc Thieân Chuùa cho thoaû loøng. Phuùc thay ai xoùt thöông ngöôøi, vì hoï seõ ñöôïc Thieân Chuùa xoùt thöông. Phuùc thay ai coù taâm hoàn trong saïch, vì hoï seõ ñöôïc nhìn thaáy Thieân Chuùa. Phuùc thay ai xaây döïng hoaø bình, vì hoï seõ ñöôïc goïi laø con Thieân Chuùa. Phuùc thay ai bò baùch haïi vì soáng coâng chính, vì Nöôùc Trôøi laø cuûa hoï. Phuùc cho anh em khi vì Thaày maø bò ngöôøi ta sæ vaû, baùch haïi vaø vu khoáng ñuû ñieàu xaáu xa. Anh em haõy vui möøng hôùn hôû, vì phaàn thöôûng daønh cho anh em ôû treân trôøi thaät lôùn lao. Quaû vaäy, caùc ngoân söù laø nhöõng ngöôøi ñi tröôùc anh em cuõng bò ngöôøi Trang 4 ta baùch haïi nhö theá. SUY NIEÄM: NEÂN THAÙNH Hoâm nay chuùng ta möøng kính nhöõng vò thaùnh ñaõ ñöôïc Giaùo Hoäi chính thöùc nhìn nhaän vì cuoäc ñôøi cuûa caùc ngaøi phuø hôïp vôùi lyù töôûng cuûa Ñöùc Kitoâ. Ñoàng thôøi chuùng ta cuõng möøng kính nhöõng vò thaùnh voâ danh, nghóa laø teân tuoåi khoâng ñöôïc ghi laïi trong soå caùc thaùnh cuûa Giaùo Hoäi. Ñaây laø moät con soá ñoâng ñaûo. Caùc ngaøi cuõng ñaõ soáng phuø hôïp vôùi thaùnh yù Chuùa vaø cuõng ñöôïc höôûng vinh quang baát dieät. Tuy nhieân, ngaøy leã hoâm nay coøn laø ngaøy leã cuûa moãi ngöôøi chuùng ta bôûi vì, moät khi ñaõ laõnh nhaän bí tích Röûa toäi, chuùng ta cuõng ñöôïc tham döï vaøo ñôøi soáng

5 thaùnh thieän cuûa Thieân Chuùa, hay noùi moät caùch khaùc, haït gioáng cuûa söï thaùnh thieän ñaõ ñöôïc gieo troàng trong taâm hoàn chuùng ta, ñieàu caàn thieát ñoù laø chuùng ta phaûi laøm cho haït gioáng aáy naåy maàm vaø lôùn leân. Theá nhöng moãi khi noùi tôùi vieäc neân thaùnh, chuùng ta thöôøng coù thaùi ñoä an phaän. Chuùng ta cho raèng ñoù laø vieäc cuûa caùc baäc tu trì hay cuûa moät thieåu soá ñaëc bieät naøo ñoù, coù ñieàu kieän ñeå aên chay haõm mình, ñoïc kinh caàu nguyeän laøm phuùc boá thí. Coøn chuùng ta, ñaàu taét maët toái, xuoâi ngöôïc laøm aên thì coøn ñaâu thôøi giôø, coøn ñaâu söùc löïc ñeå neân thaùnh. Sôû dó nhö theá vì chuùng ta ñaõ coù nhöõng quan nieäm sai laàm veà caùc thaùnh. Ñuùng vaäy, chuùng ta thöôøng nhìn caùc thaùnh trong tình traïng kieän toaøn vôùi moät haøo quang treân ñaàu vaø ñöôïc ñaët treân baøn thôø. Tuy nhieân caùc ngaøi laø nhöõng ngöôøi ñaõ soáng giöõa chuùng ta, ñaõ thuoäc veà coäng ñoàng daân Chuùa. Veà caên baûn, caùc ngaøi hoaøn toaøn gioáng nhö chuùng ta. Tieáp ñeán, chuùng ta thöôøng coi caùc thaùnh nhö nhöõng baäc sieâu nhaân, nhöõng con ngöôøi xuaát chuùng vôùi moät baûn tính toát laønh, moät nghò löïc phi thöôøng. Theá nhöng caùc ngaøi chæ laø con chaùu Adong Eva, vôùi nhöõng thoùi hö taät xaáu, vôùi nhöõng giôùi haïn, vaø nhöõng caùm doã. Caùc ngaøi cuõng ñaõ phaûi chieán ñaáu vaø nhieàu laàn cuõng ñaõ thaát baïi nhö. Sau cuøng chuùng ta cuõng thöôøng quan nieäm: muoán neân thaùnh, phaûi ñoïc kinh caàu nguyeän, haõm mình phaït xaùc thaät nhieàu, phaûi xa laùnh theá gian, thaäm chí coøn phaûi Trang 5 laøm ñöôïc nhöõng pheùp laï. Chuùng ta thöôøng ñoái choïi thaùnh thieän vôùi phaøm tuïc. Coi thaùnh thieän laø söï sieâu phaøm khoâng theå ñi ñoâi vôùi cuoäc soáng bình thöôøng, vôùi nhöõng boån phaän, nhöõng lo toan bình thöôøng. Nghó nhö theá laø laàm to, bôûi coù ai thaùnh thieän hôn Chuùa Gieâsu, theá maø coù ai ñaõ ñaûm nhaän vaø quyù chuoäng cuoäc ñôøi nhö Ngaøi. Coù ai ñaõ chìm laãn trong beà daøy cuûa nhaân loaïi ñeán ñoä ngöôøi ta ñaõ phuû nhaän söï thaùnh thieän cao caû vaø söù maïng cöùu theá cuûa Ngaøi: OÂng ta chæ laø con cuûa moät baùc thôï moäc. OÂng ta thöôøng ñi laïi vaø aên uoáng vôùi nhöõng keû toäi loãi. Hay nhö Kinh Thaùnh ñaõ xaùc quyeát Ngoâi Lôøi ñaõ laøm ngöôøi vaø ôû giöõa chuùng ta. Ngaøi ñaõ trôû neân hoaøn toaøn gioáng nhö chuùng ta ngoaïi tröø toäi loãi. Töø nhöõng ñieàu vöøa trình baøy, toâi xin ruùt ra moät caùch theá giuùp chuùng ta neân thaùnh, ñoù laø haõy soáng caùi bình thöôøng moät caùch phi thöôøng vì loøng yeâu meán. Ñaây cuõng chính laø ñöôøng höôùng maø thaùnh nöõ Teâreâsa ñaõ thöïc hieän. Maëc cho nhöõng taâm hoàn lôùn lao laøm nhöõng vieäc löøng laãy, phaàn ngaøi chæ thích aâm thaàm laøm vui loøng Chuùa baèng nhöõng hy sinh nhoû beù maø chæ moät mình Chuùa bieát. Ngaøi khoâng boû qua moät hy sinh naøo vaø coá gaéng bieán ñôøi soáng mình thaønh moät cuoäc töû ñaïo lieân tuïc vì moãi hy sinh chính laø moät gioït maùu töû ñaïo chuùng ta ñoå ra töøng giaây töøng phuùt. Haõy soáng caùi bình thöôøng moät caùch phi thöôøng vì loøng meán Chuùa, ñeå nhôø ñoù moãi ngaøy chuùng ta moät trôû neân thaùnh thieän.

6 LÔØI NGUYEÄN LEÃCAÙC THAÙNH NAM NÖÕ CHUÛ LEÃ: Anh chò em thaân meán, hoâm nay chuùng ta möøng kính caùc Thaùnh nam nöõ, trong nieàm vui möøng vaø hy voïng daït daøo, chuùng ta cuøng nhau daâng lôøi caàu nguyeän: 1. Caùc Thaùnh khoâng phaûi chæ laø nhöõng vò ñaõ ñöôïc Hoäi Thaùnh toân phong, maø coøn laø taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ aâm thaàm tuaân giöõ lôøi Chuùa, kieân nhaãn chòu ñöïng moïi gian nan thöû thaùch vaø luoân trung thaønh cuøng Chuùa. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho moïi Kitoâ höõu, bieát noi göông caùc ngaøi, coá gaéng trôû thaønh nhöõng ngöôøi con ngoan cuûa Chuùa vaø Hoäi Thaùnh. Chuùng con caàu xin Chuùa. 2. Ngöôøi Vieät Nam chuùng ta voán haõnh dieän vì cha oâng chuùng ta laø nhöõng baäc anh huøng töû ñaïo. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho chuùng ta bieát can ñaûm soáng ñöùc tin vaø tuyeân xöng ñöùc tin cuûa mình trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy. Chuùng con caàu xin Chuùa. 3. Soáng trong cuoäc ñôøi, chuùng ta gioáng nhö ngöôøi bôi ngöôïc doøng nöôùc, neáu khoâng coá gaéng bôi thì seõ bò doøng nöôùc cuoán troâi. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho coäng ñoaøn chuùng ta bieát choáng laïi nhöõng caùm doã vaø nhöõng ñam meâ toäi loãi, ñeå luoân trung thaønh cuøng Chuùa. Chuùng con caàu xin Chuùa. KEÁT THUÙC: Laïy Chuùa, caùc Thaùnh laø nhöõng baäc cha oâng cuûa chuùng con ñaõ chieán thaéng toäi loãi vaø giôø ñaây ñang ñöôïc Chuùa aân thöôûng boäi haäu. Xin cho chuùng con bieát khöû tröø toäi loãi, söûa laïi nhöõng thoùi hö taät xaáu, ñeå thaêng tieán baûn thaân, ñoåi môùi cuoäc ñôøi, nhôø ñoù moãi ngaøy moät trôû neân toát laønh thaùnh thieän hôn. Chuùng con caàu xin, nhôø Ñöùc Kitoâ Chuùa chuùng con. ª CHUÙA NHAÄT 31-C Ngaøy LÔØI CHUÙA : Lc 19,1-10 au khi vaøo Gieârikhoâ, Chuùa Gieâ- ñi ngang qua thaønh phoá aáy. Ssu ÔÛ ñoù coù moät ngöôøi teân laø Dakeâu; oâng ñöùng ñaàu nhöõng ngöôøi thu thueá, vaø laø ngöôøi giaøu coù. OÂng ta tìm caùch ñeå xem cho bieát Chuùa Gieâsu laø ai, nhöng khoâng ñöôïc, vì daân chuùng thì ñoâng, maø oâng ta laïi luøn. OÂng lieàn chaïy tôùi phía tröôùc, leo leân moät caây sung ñeå xem Chuùa Gieâsu, vì Ngöôøi saép ñi qua ñoù. Khi Chuùa Gieâsu tôùi choã aáy, thì Ngöôøi Trang 6 nhìn leân vaø noùi vôùi oâng: Naøy oâng Dakeâu, xuoáng mau ñi, vì hoâm nay toâi phaûi ôû laïi nhaø oâng! OÂng voäi vaøng tuït xuoáng, vaø möøng rôõ ñoùn röôùc Ngöôøi. Thaáy vaäy, moïi ngöôøi

7 xaàm xì vôùi nhau: Nhaø ngöôøi toäi loãi maø oâng aáy cuõng vaøo troï! OÂng Dakeâu ñöùng ñoù thöa vôùi Chuùa raèng: Thöa Ngaøi, ñaây phaân nöûa taøi saûn cuûa toâi, toâi cho ngöôøi ngheøo; vaø neáu toâi ñaõ chieám ñoaït cuûa ai caùi gì, toâi xin ñeàn gaáp boán. Chuùa Gieâsu môùi noùi veà oâng ta raèng: Hoâm nay, ôn cöùu ñoä ñaõ ñeán cho nhaø naøy, bôûi ngöôøi naøy cuõng laø con chaùu toå phuï AÙpraham. Vì Con Ngöôøi ñeán ñeå tìm vaø cöùu nhöõng gì ñaõ maát. SUY NIEÄM: ÑAÁNG ÑOÅI MÔÙI CUOÄC ÑÔØI Giakeâu laø ngöôøi thu thueá giaøu coù taïi Gieâricoâ. Vaø nhö chuùng ta ñaõ bieát, daân chuùng, nhaát laø nhöõng ngöôøi ñaïo ñöùc thöôøng khinh bæ nhöõng laøm laøm ngheà thu thueá, noái giaùo cho quaân ñoäi Roâma ñeå boùc loät ñoàng baøo cuûa mình. Hoï thöôøng bò ñoàng hoaù vôùi nhöõng keû ñoäc aùc, baát coâng vaø toäi loãi, do ñoù bò loaïi tröø khoûi coäng ñoàng daân Chuùa. OÂng Giakeâu haún ñaõ töøng ñöôïc nghe noùi nhieàu veà Chuùa Gieâsu. Vaø quaû thöïc luùc naøy Chuùa Gieâsu ñaõ trôû thaønh moät nhaân vaät ñöôïc ñoâng ñaûo quaàn chuùng bieát ñeán, vì nhöõng lôøi Ngaøi giaûng daïy vaø nhöõng vieäc Ngaøi laøm, nhaát laø veà laäp tröôøng vaø thaùi ñoä cuûa Ngaøi. Phuùc AÂm keå laïi: Raát ñoâng ngöôøi vaây quanh Chuùa Gieâsu khieán cho oâng Giakeâu muoán ñöôïc nhìn thaáy Ngaøi nhöng khoâng sao ñöôïc, vì oâng thaáp beù. Nhöng oâng khoâng chòu thua. OÂng chaïy leân phía tröôùc, ñoùn ñöôøng Chuùa vaø ñeå chaéc aên, oâng ñaõ treøo leân moät caây sung. Thaùi ñoä cuûa Giakeâu coù theå laø vì toø moø nhöng laïi cuõng laø moät ñieàu thuaän lôïi ñeå oâng ñi vaøo quan heä vôùi Chuùa Gieâsu. Theá nhöng, Chuùa Gieâsu vaãn laø ngöôøi ñi böôùc tröôùc. Vöøa thaáy Giakeâu, tröôùc caû khi oâng kòp noùi leân moät lôøi naøo ñoù, Chuùa Gieâsu ñaõ ngoû lôøi vôùi oâng vaø trong lôøi ngoû cuøng Giakeâu, Ngaøi ñaõ daønh cho oâng moät aân hueä lôùn lao hôn caû ñieàu oâng coù theå töôûng töôïng ra. Ngaøi ngoû yù muoán löu laïi taïi nhaø oâng. Ñoù quaû laø ñieàu oâng khoâng heà nghó tôùi. OÂng phaûi laø ngöôøi hieåu roõ ñòa vò cuûa oâng hôn ai heát, vì ngay caû khi Ngaøi ñeán taïi nhaø oâng, thì moïi ngöôøi vaãn coøn laåm baåm: OÂng naøy laïi ñeán troï nhaø moät keû toäi loãi. Nhöng ñieàu baát ngôø lôùn nhaát ñaõ xaûy ra ñoù laø cuoäc vieáng thaêm cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ hoaøn toaøn bieán ñoåi con ngöôøi oâng. Cuoäc vieáng thaêm aáy ñaõ ñaùnh daáu moät khuùc quanh trong cuoäc ñôøi moät ngöôøi thu thueá. Tröôùc caû khi Chuùa Gieâsu noùi moät lôøi naøo veà toäi loãi cuûa oâng, thì oâng ñaõ töï ñoäng ñeà ra bieän phaùp ñeå söûa ñoåi nhöõng laàm loãi oâng ñaõ phaïm. Bieän phaùp ñoù goàm hai phaàn: Phaàn thöù nhaát laø boá thí cho keû khoù, vaø oâng boá thí tôùi nöûa phaàn ba gia taøi cuûa oâng. OÂng laøm vieäc boá thí naøy hoaøn toaøn vì loøng ñaïi löôïng. Phaàn thöù hai laø ñeàn buø cho nhöõng ngöôøi oâng ñaõ gaây thieät haïi. OÂng saün saøng ñeàn buø gaáp boán laàn, nghóa laø vöôït quaù ñieàu luaät buoäc cuûa ngöôøi Do Thaùi, nhöng laïi phuø hôïp vôùi hình phaït cuûa luaät Roâma daønh cho toäi aên caép toû töôøng. OÂng Giakeâu quaû laø ñaõ coù ñöôïc moät söï ñoä löôïng. Trang 7

8 Lôøi Chuùa Gieâsu keát thuùc coù moät yù nghóa ñaëc bieät. Tröôùc heát ñoù laø lôøi tuyeân boá ôn cöùu ñoä ñöôïc ban cho nhaø, nôi Chuùa Gieâsu löu laïi, duø ñoù laø nhaø cuûa Giakeâu, ngöôøi thu thueá. Ñoàng thôøi ñaây cuõng laø lôøi ñaët oâng Giakeâu vaøo laïi vò trí cuûa oâng trong coäng ñoàng daân Chuùa, trong doøng doõi Abraham. Vaø cuoái cuøng Ngaøi ñaõ maïc khaûi cho chuùng ta chaân lyù laï luøng naøy, ñoù laø Ngaøi ñeán tìm kieám vaø cöùu chöõa nhöõng gì ñaõ hö ñi. Giakeâu ñaõ ñöôïc gaëp Chuùa vaø cuoäc gaëp gôõ naøy ñaõ ñoåi môùi cuoäc ñôøi oâng. Trong söï ñoåi môùi naøy, oâng ñaõ khoâng chæ trôû laïi vôùi Chuùa maø coøn trôû laïi vôùi anh em, vôùi nhöõng ngöôøi chung quanh, nhaát laø vôùi nhöõng ngöôøi oâng ñaõ laøm thieät haïi. Lieäu chuùng ta ñaõ thöïc söï gaëp gôõ Chuùa hay chöa, vaø nhaát laø chuùng ta ñaõ thöïc söï ñoåi môùi cuoäc ñôøi chuùng ta hay chöa. LÔØI NGUYEÄN CHUÙA NHAÄT 31-C CHUÛ LEÃ: Anh chò em thaân meán, Chuùa Gieâsu ñeán ñeå tìm vaø cöùu nhöõng gì ñaõ maát. Moät Giakeâu toäi loãi ñaõ ñöôïc ôn tha thöù, yeâu thöông vaø bieán ñoåi. Chính trong taâm tình naøy, chuùng ta cuøng daâng lôøi nguyeän xin: 1. Moät Giakeâu ñaõ thay ñoåi hoaøn toaøn vaø trôû neân quaûng ñaïi, khi ñöôïc Chuùa vieáng thaêm nhaø mình. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho chuùng ta moãi khi röôùcchuùa vaøo linh hoàn cuõng bieát roäng raõi laøm vieäc baùc aùi vaø luoân luoân hoaùn caûi trôû veà cuøng Chuùa. Chuùng con caàu xin Chuùa. 2. Con Ngöôøi ñeán ñeå tìm vaø cöùu nhöõng gì ñaõ maát. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho chuùng ta naêng ñeán vôùi bí tích hoaø giaûi ñeå ñöôïc Chuùa thöù tha vaø ban ôn phuùc. Chuùng con caàu xin Chuùa. 3. Nhieàu ngöôøi thích ôû lyø trong toäi loãi vaø khoâng chòu hoaùn caûi. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho hoï nhaän ñöôïc ôn loøng thöông xoùt vaø caùi nhìn thöù tha cuûa Chuùa, ñeå trôû veà tin yeâu Chuùa. Chuùng con caàu xin Chuùa. 4. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho chuùng ta ñöôïc ôn hoaùn caûi vaø canh taân moãi ngaøy, ñeå cuõng oâng Giakeâu, chuùng con cuõng nhaän ñöôïc ôn cöùu ñoä cuûa Chuùa. Chuùng con caàu xin Chuùa. KEÁT THUÙC: Laïy Chuùa Gieâsu, Chuùa muoán chuùng con nhaän ñöôïc ôn tha thöù vaø thay ñoåi neáp soáng cuõ, ñeå soáng cuoäc ñôøi môùi trong aân suûng cuûa Chuùa. Chuùa bieát chuùng con seõ khoâng laøm ñöôïc, neáu khoâng coù ôn Chuùa. Xin Chuùa luoân ôû laïi trong ñôøi soáng chuùng con. Chuùng con caàu xin, nhôø Ñöùc Kitoâ Chuùa chuùng con. ª Trang 8

9 CHUÙA NHAÄT 32-C Ngaøy LÔØI CHUÙA : Lc 20,27-38 où maáy ngöôøi thuoäc nhoùm CXañoác ñeán gaëp Chuùa Gieâsu. Nhoùm naøy chuû tröông khoâng coù söï soáng laïi. Maáy ngöôøi aáy hoûi Ñöùc Gieâsu: Thöa Thaày, oâng Moâseâ coù vieát cho chuùng ta ñieàu luaät naøy: Neáu anh hay em cuûa ngöôøi naøo cheát ñi, ñaõ coù vôï maø khoâng coù con, thì ngöôøi aáy phaûi laáy naøng, ñeå sinh con noái doøng cho anh hay em mình. Vaäy nhaø kia coù baûy anh em trai. Ngöôøi anh caû laáy vôï, nhöng chöa coù con thì ñaõ cheát. Ngöôøi thöù hai, roài ngöôøi thöù ba ñaõ laáy ngöôøi vôï goaù aáy. Cöù nhö vaäy, baûy anh em ñeàu cheát ñi maø khoâng ñeå laïi ñöùa con naøo. Cuoái cuøng, ngöôøi ñaøn baø aáy cuõng cheát. Vaäy trong ngaøy soáng laïi, ngöôøi ñaøn baø aáy seõ laø vôï ai, vì caû baûy ñeàu ñaõ laáy naøng laøm vôï? Chuùa Gieâsu ñaùp: Con caùi ñôøi naøy cöôùi vôï laáy choàng, chöù nhöõng ai ñöôïc xeùt laø ñaùng höôûng phuùc ñôøi sau vaø soáng laïi töø coõi cheát, thì khoâng cöôùi vôï cuõng chaúng laáy choàng. Quaû thaät, hoï khoâng theå cheát nöõa, vì ñöôïc ngang haøng vôùi caùc thieân thaàn. Hoï laø con caùi Thieân Chuùa, vì laø con caùi söï soáng laïi. Coøn veà vaán ñeà keû cheát troãi daäy, thì chính oâng Moâseâ cuõng ñaõ cho thaáy trong ñoaïn vaên noùi veà buïi gai, khi oâng goïi Ñöùc Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa toå phuï AÙpraham, Thieân Chuùa cuûa toå phuï Ixaaùc, vaø Thieân Chuùa cuûa toå phuï Giacoùp. Maø Ngöôøi khoâng phaûi laø Thieân Chuùa cuûa keû cheát, nhöng laø Trang 9 Thieân Chuùa cuûa keû soáng, vì ñoái vôùi Ngöôøi, taát caû ñeàu ñang soáng. SUY NIEÄM: THIEÂN CHUÙA CUÛA KEÛ SOÁNG Con ngöôøi seõ soáng laïi, ñoù laø moät nieàm tin ñaõ coù nôi phaàn ñoâng ngöôøi Do Thaùi. Thöïc vaäy, anh em Macabeâ ñaõ thöa leân vôùi vò vua ñang tính gieát haïi hoï nhö sau: Vua chæ caát ñöôïc maïng soáng chuùng toâi ôû ñôøi naøy, nhöng Vua vuõ truï seõ laøm cho chuùng toâi laø nhöõng keû ñaõ cheát vì leà luaät cuûa Ngaøi, ñöôïc soáng laïi trong cuoäc soáng ñôøi ñôøi. Vaøo thôøi Chuùa Gieâsu, ngöôøi bieät phaùi cuõng tin nhö vaäy. Tuy nhieân cuõng coù moät soá ngöôøi thuoäc phaùi Saduceâoâ, goàm nhöõng nhaø quyù toäc hoaëc taàng lôùp cao trong haøng tö teá, laïi khoâng tin coù söï thöôûng phaït ñôøi sau, khoâng tin coù söï soáng laïi. Ñoái vôùi hoï vieäc con ngöôøi soáng laïi chæ laø chuyeän khoâi haøi. Ñoaïn Tin Möøng cho thaáy hoï ñaõ tìm caùch tranh luaän vôùi Chuùa Gieâsu veà vaán ñeà naøy vì bieát raèng Chuùa Gieâsu rao giaûng söï soáng laïi. Ñeå

10 choáng laïi nieàm tin töôûng aáy, hoï ñaõ ñöa ra moät thí duï tieâu bieåu töøng ñöôïc söû duïng trong caùc cuoäc tranh caõi ñeå hoïc queâ ñoái phöông. Caâu chuyeän ñöôïc ñöa ra haún khoâng phaûi laø moät söï thaät cho baèng moät giaû thuyeát: Moät ngöôøi phuï nöõ coù tôùi baûy ñôøi choàng hôïp phaùp, vaø cuoái cuøng thì ngöôøi phuï nöõ aáy cuõng cheát. Neáu nhö coù söï soáng laïi, thì ngöôøi phuï nöõ aáy seõ laø vôï cuûa ai ñaây? Chuùa Gieâsu ñaõ traû lôøi: Neáu Thieân Chuùa ñaõ laøm baïn vôùi caùc toå phuï nhö Abraham, Isaac vaø Giacoùp, thì khoâng phaûi chæ laø laøm baïn trong choác laùt maø laø ñôøi ñôøi. Thieân Chuùa khoâng phaûi laø Thieân Chuùa cuûa keû cheát maø laø Thieân Chuùa cuûa keû soáng. Thöïc ra ôû ñaây Chuùa Gieâsu khoâng taû roõ söï soáng laïi nhö theá naøo, ñieàu Ngaøi muoán khaúng ñònh ñoù laø Thieân Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa keû soáng. Vaø trong suoát cuoäc ñôøi, qua nhöõng lôøi giaûng daïy nhaát laø qua thaùi ñoä cö xöû, Ngaøi muoán cho ngöôøi ta hieåu raèng Thieân Chuùa laø Ñaáng ban söï soáng, laø Ñaáng laøm cho soáng. Vaø ngay caû nhöõng keû toäi loãi, Ngaøi cuõng khoâng muoán hoï phaûi hö ñi, traùi laïi, Ngaøi muoán hoï hoái caûi ñeå ñöôïc soáng vaø soáng moät caùch doài daøo. Nhöõng pheùp laï chöõa laønh beänh taät, laøm cho keû cheát soáng laïi coù theå ñöôïc coi laø daáu chæ veà moät Thieân Chuùa yeâu chuoäng söï soáng. Vaø khi Chuùa Gieâsu ñoùn nhaän caùi cheát treân thaäp giaù, thì cuõng chính laø luùc Ngaøi chieán thaéng söï cheát ñeå cho söï soáng ñöôïc leân ngoâi. Laø keû soáng thöïc ra khoâng phaûi laø chuyeän deã. Bôûi vì coù nhöõng keû hieän coøn ñang thôû, ñang aên, ñang soáng nhöng thöïc ra hoï ñaõ cheát, bôûi leõ hoï ñaõ khoâng theå coù moät phaûn öùng gì môùi meû. Nhöõng keû soáng raäp theo chöõ vieát, raäp theo nhöõng ñieàu ñaõ quy ñònh töø ngaøn xöa ñeán ñoä khoâng coøn thaáy nhöõng gì xaûy ra tröôùc maét. Nhö thaày Leâvi vì maûi meâ tuaân giöõ moät nghi tieát cuûa leà luaät, neân ñaõ laøm nhö theå khoâng coù ngöôøi bò cöôùp ñaùnh troïng thöông vaø vaát beân leà ñöôøng, hay noùi caùch khaùc ñaõ khoâng coù ñöôïc moät phaûn öùng thích hôïp vôùi hoaøn caûnh hieän taïi. Nhöõng keû aáy khoâng coøn laø nhöõng ngöôøi soáng. Coøn chuùng ta thì sao. Laø nhöõng ngöôøi coøn ñang soáng, chuùng ta coù bieát phaûn öùng vaø thích nghi vôùi hoaøn caûnh hay laø chuùng ta cuõng chæ laø moät thaây ma ñaõ cheát töø laâu? LÔØI NGUYEÄN CHUÙA NHAÄT 32-C CHUÛ LEÃ: Anh chò em thaân meán, lôøi Chuùa hoâm nay laøm cho chuùng ta tin töôûng vì Thieân Chuùa khoâng phaûi laø Thieân Chuùa cuûa keû cheát nhöng laø Thieân Chuùa cuûa keû soáng. Giôø ñaây chuùng ta cuøng daâng lôøi nguyeän xin: 1. Nhieàu ngöôøi ngaøy nay khoâng tin vaøo söï soáng laïi, hoï ñi tìm söï tröôøng sinh baát laõo qua nhöõng thöïc phaåm vaø phöông thuoác. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho chuùng ta luoân ñi tìm söï soáng tröôøng sinh nôi Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ cheát vaø soáng laïi vì nhaân loaïi toäi loãi. Chuùng con caàu xin Chuùa. Trang 10

11 2. Cuõng vì khoâng giaûi quyeát ñöôïc vaán naïn veà ñôøi sau, maø nhieàu ngöôøi chæ muoán taän höôûng khoaùi laïc traàn gian. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin Ñöùc Kitoâ giuùp chuùng ta vui soáng ôû ñôøi naøy vaø ñöôïc taän höôûng haïnh phuùc ñôøi sau vôùi Ngaøi. Chuùng con caàu xin Chuùa. 3. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho chuùng ta bieát laøm laønh laùnh döõ vaø söû duïng cuûa caûi ñôøi naøy ñeå mua ñöôïc Nöôùc Trôøi, nôi chuùng con ñöôïc söï soáng ñôøi ñôøi beân Chuùa. Chuùng con caàu xin Chuùa. 4. Chính trong nieàm tin töôûng vaøo Ñöùc Kitoâ phuïc sinh, chuùng ta hieäp lôøi caàu nguyeän cho nhöõng ngöôøi thaân quen trong coäng ñoaøn chuùng ta ñaõ qua ñôøi, ñöôïc mau höôûng toân nhan Chuùa. Chuùng con caàu xin Chuùa. KEÁT THUÙC: Laïy Chuùa Gieâsu, Chuùa ñaõ ñoå maùu ñaøo ñeå cöùu chuoäc muoân ngöôøi, xin ñöøng ñeå chuùng con xa laï vôùi tình yeâu cuûa Chuùa vaø ñöøng ñeå chuùng con phaûi cheát ñôøi ñôøi, nhöng cho chuùng con ñöôïc höôûng söï soáng vieân maõn trong Chuùa. Chuùng con caàu xin, nhôø Ñöùc Kitoâ Chuùa chuùng con. ª CHUÙA NHAÄT 33-C Ngaøy LÔØI CHUÙA: Lc 21,5-19 haân coù maáy ngöôøi noùi veà Ñeàn NThôø ñöôïc trang hoaøng baèng nhöõng vieân ñaù ñeïp vaø nhöõng ñoà daâng cuùng, Chuùa Gieâsu baûo: Nhöõng gì anh em ñang chieâm ngöôõng ñoù seõ coù ngaøy bò taøn phaù heát, khoâng coøn taûng ñaù naøo treân taûng ñaù naøo. Hoï hoûi Ngöôøi: Thöa Thaày, vaäy bao giôø caùc söï vieäc ñoù seõ xaûy ra, vaø khi saép xaûy ra, thì coù ñieàm gì baùo tröôùc? Chuùa Gieâsu ñaùp: Anh em haõy coi chöøng keûo bò löøa gaït, vì seõ coù nhieàu ngöôøi maïo danh Thaày ñeán noùi raèng: Chính ta ñaây, vaø: Thôøi kyø ñaõ ñeán gaàn; anh em chôù coù theo hoï. Khi anh em nghe coù chieán tranh, loaïn laïc, thì ñöøng sôï haõi. Vì nhöõng vieäc ñoù phaûi xaûy ra tröôùc, nhöng chöa phaûi laø chung cuïc ngay ñaâu. Roài Ngöôøi noùi tieáp: Daân naøy seõ Trang 11 noåi daäy choáng daân kia, nöôùc naøy choáng nöôùc noï. Seõ coù nhöõng traän ñoäng ñaát lôùn, vaø nhieàu nôi seõ coù oân dòch vaø ñoùi keùm; seõ coù nhöõng hieän töôïng kinh khuûng vaø ñieàm laï lôùn lao töø trôøi xuaát hieän. Nhöng tröôùc khi taát caû caùc söï aáy xaûy ra, thì ngöôøi ta seõ tra tay baét vaø ngöôïc ñaõi anh em, noäp anh em cho caùc hoäi ñöôøng vaø boû tuø, ñieäu anh em ñeán tröôùc maët vua chuùa quan quyeàn vì danh Thaày. Ñoù seõ laø cô hoäi ñeå anh em laøm chöùng cho

12 Thaày. Vaäy anh em haõy ghi loøng taïc daï ñieàu naøy, laø anh em ñöøng lo nghó phaûi baøo chöõa caùch naøo. Vì chính Thaày seõ cho anh em aên noùi thaät khoân ngoan, khieán taát caû ñòch thuû cuûa anh em khoâng taøi naøo choáng choïi hay caõi laïi ñöôïc. Anh em seõ bò chính cha meï, anh chò em, baø con vaø baïn höõu baét noäp. Hoï seõ gieát moät soá ngöôøi trong anh em. Vì danh Thaày, anh em seõ bò moïi ngöôøi thuø gheùt. Nhöng duø moät sôïi toùc treân ñaàu anh em cuõng khoâng bò maát ñaâu. Coù kieân trì, anh em môùi giöõ ñöôïc maïng soáng mình. SUY NIEÄM: TAÄN THEÁ Baát cöù caùi gì coù khôûi ñaàu thì cuõng coù keát thuùc. Vuõ truï ñaõ coù moät giaây phuùt khôûi ñaàu thì taát nhieân cuõng seõ coù moät ngaøy keát thuùc. Nhôø phöông phaùp Radio Activity maø ngöôøi ta bieát ñöôïc gaàn chaéc chaén söï xuaát hieän cuûa moãi vaät. Baát cöù vaät naøo cuõng phoùng ra moät thöù aùnh saùng goïi laø phoùng xaï. Chaát phoùng xaï naøy vôùi thôøi gian seõ daàn daàn bieán thaønh moät löôïng chì. Ngöôøi ta ño phoùng xaï, bieát ñöôïc soá löôïng chì taêng leân maø ñònh ñöôïc thôøi gian xuaát hieän. Rieâng vôùi traùi ñaát, caùc nhaø khoa hoïc ñaõ tính ra coù chöøng khoaûng 4 ñeán 6 tyû naêm roài. Ñieàu chaéc chaén laø Kinh Thaùnh ñaõ noùi ñeán vieäc Thieân Chuùa taïo döïng vuõ truï töø hö khoâng, nghóa laø bôûi khoâng maø döïng neân cho coù. Vaø nhö vaäy, vuõ truï cuõng seõ coù moät ñieåm taän cuøng nöõa. Thöïc theá nhìn vaøo vuõ truï chuùng ta thaáy caùc naêng löôïng ñang caïn daàn. AÙnh saùng maët Trang 12 trôøi cuõng ñang giaûm ñi. Bao nhieâu nguoàn naêng löôïng quaêng moû cuõng trôû thaønh kham hieám. Khoâng khí chuùng ta thôû cuõng ñang bò oâ nhieãm bôûi khoùi ñoäng cô. Caùc doøng nöôùc chuùng ta uoáng cuõng bò nhöõng chaát pheá thaûi laøm cho trôû neân baån thæu. Coøn veà phöông dieän luaân lyù, döôøng nhö con ngöôøi moãi ngaøy moät sa ñoaï vaø baêng hoaïi. Vuõ truï ñang taøn heùo. Nhöõng gì ñaùng yeâu, ñaùng yeâu thì ñang trôû thaønh kham hieám. Theá giôùi caàn phaûi ñöôïc taùi taïo vaø ñoåi môùi. Ñaây khoâng nhöõng laø nieàm hy voïng cuûa chuùng ta maø coøn laø nieàm hy voïng cuûa muoân vaät nöõa. Thaät ra tröôùc khi toå toâng chöa phaïm toäi, ñaát ñai laø baïn ñöôøng cuûa hoï. Nhöng töø khi baát tuaân leänh Chuùa, ñaát ñai trôû neân keû thuø, vaø troå sinh gai goùc. Khi con ngöôøi phaïm toäi, traùi ñaát nôi con ngöôøi cö nguï cuõng bò xaáu laây. Noù khoâng coøn laø nôi ñem laïi haïnh phuùc cho con ngöôøi. Chuùng ta neân nhôù: Thieân Chuùa ñaõ döïng neân muoân loaøi trong tình traïng toát laønh nguyeân tuyeàn. Nhöõng lôøi chuùc döõ ñaõ giaùng xuoáng chæ vì loaøi ngöôøi chuùng ta. Cho neân khi loaøi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä, traùi ñaát cuõng ñöôïc chuùc phuùc. Vì vaäy Coâng ñoàng ñaõ noùi: Toaøn theå vuõ truï cuøng vôùi loaøi ngöôøi ñaït tôùi söï vieân maõn trong Ñöùc Kitoâ vì vuõ truï lieân keát maät thieát vôùi con ngöôøi vaø nhôø con ngöôøi ñaït tôùi cuøng ñích cuûa noù. Vaø nhö vaäy chuùng ta coù theå noùi: Nhö toäi cuûa Adong ñaõ thay ñoåi vuõ truï theá naøo thì vinh quang cuûa Ñöùc Kitoâ seõ canh taân noù. Ngaøy taän cuøng vuõ truï ñoái vôùi Ñöùc Kitoâ seõ laø ngaøy quang

13 laâm vinh hieån, ngaøy phaùn xeùt vaø hoaøn taát coâng vieäc taïo döïng, ñoái vôùi nhaân loaïi, ñoù laø ngaøy vinh quang phuïc sinh, coøn ñoái vôùi taïo vaät, ñoù laø ngaøy canh taân vaø ñoåi môùi. Vaø nhö vaäy chöông trình taïo döïng seõ trôû veà ñieåm nguyeân thuyû cuûa noù laø chính Thieân Chuùa. LÔØI NGUYEÄN CHUÙA NHAÄT 33-C CHUÛ LEÃ: Anh chò em thaân meán, kieân nhaãn chòu ñöïng moïi thöû thaùch vaø phoù thaùc vaøo söï quan phoøng cuûa Chuùa. Ñoù laø nhöõng ñieàu maø ngöôøi Kitoâ höõu caàn ghi nhôù vaø thöïc hieän trong cuoäc soáng. Luoân vöõng tin vaøo Chuùa, laø Cha töø bi vaø nhaân haäu, chuùng ta cuøng daâng lôøi caàu xin: 1. Hoäi Thaùnh khoâng ngöøng khuyeân nhuû con caùi mình ñaët troïn nieàm tín thaùc vaøo Chuùa. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho moïi thaønh phaàn Daân Chuùa luoân xaùc tín raèng: Chuùa luoân trung tín trong vieäc thöïc hieän nhöõng gì Ngaøi ñaõ phaùn höùa. Chuùng con caàu xin Chuùa. 2. Thieân tai, beänh taät, ñoùi ngheøo ñang laøm khoå bieát bao nhieâu ngöôøi treân theá giôùi. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin Chuùa ban cho chuùng ta thôøi tieát thuaän hoøa, muøa maøng boäi thu, ñeå moïi ngöôøi ñöôïc soáng trong bình an vaø haïnh phuùc. Chuùng con caàu xin Chuùa. 3. Ñöùc Kitoâ môøi goïi chuùng ta haõy tích tröõ cho mình moät kho taøng treân trôøi, laø nôi khoâng coù troäm caép, vaø khoâng heà bò moái moït ñuïc khoeùt. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho coäng ñoaøn chuùng ta bieát thöïc thi nhöõng vieäc laønh phuùc ñöùc, haàu nhôø ñoù tích luõy theâm cho kho taøng thieâng lieâng cuûa mình. Chuùng con caàu xin Chuùa. KEÁT THUÙC: Laïy Chuùa, giöõa nhöõng doâng toá cuûa cuoäc ñôøi chuùng con thöôøng hay hoang mang, sôï haõi vaø ñoâi khi ñaõ ñi ñeán choã tuyeät voïng, vì ñöùc tin cuûa chuùng con coøn quaù yeáu keùm. Vaäy xin Chuùa haõy gia taêng vaø cuûng coá ñöùc tin cho moãi ngöôøi chuùng con. Chuùng con caàu xin, nhôø Ñöùc Kitoâ, Chuùa chuùng con. ª LEÃ CAÙC THAÙNH TÖÛ ÑAÏO VIEÄT NAM Ngaøy Trang 13 LÔØI CHUÙA : Lc 9,23-26 hi aáy, Chuùa Gieâsu noùi vôùi moïi Kngöôøi: Ai muoán theo toâi, phaûi töø boû chính mình, vaùc thaäp giaù mình haèng ngaøy maø theo. Quaû vaäy, ai muoán cöùu maïng soáng mình, thì seõ maát;

14 coøn ai lieàu maát maïng soáng mình vì toâi, thì seõ cöùu ñöôïc maïng soáng aáy. Vì ngöôøi naøo ñöôïc caû theá giôùi maø phaûi ñaùnh maát chính mình hay laø thieät thaân, thì naøo coù lôïi gì? Ai xaáu hoå vì toâi vaø nhöõng lôøi cuûa toâi, thì Con Ngöôøi cuõng seõ xaáu hoå vì keû aáy, khi Ngöôøi ngöï ñeán trong vinh quang cuûa mình, cuûa Chuùa Cha vaø caùc thaùnh thieân thaàn. SUY NIEÄM: LAØM CHÖÙNG Laâm nguy môùi roõ toâi trung, vaøo sinh ra töû anh huøng ghi teân. Ñoù laø loøng duõng caûm cuûa hôn moät traêm ngaøn nhaân chöùng ñöùc tin maø Giaùo Hoäi Vieät Nam möøng kính ngaøy hoâm nay. Töø ngaøy ñaïo Chuùa ñöôïc rao giaûng, luùc naøo cuõng coù nhöõng taám göông anh duõng nhö vaäy. Trong Cöïu Öôùc, cuï giaø Eleazaroâ vaø baûy meï con Machbeâo ñaõ cheát ñeå laøm vinh danh Chuùa. Trong Taân Öôùc, khôûi ñaàu baèng cuoäc taøn saùt caùc treû thô vuøng Belem, roài ñeán vieäc cheùm ñaàu Gioan Tieàn hoâ, tieáp ñeán laø cuoäc töû naïn cuûa Chuùa. Roài töø Chuùa, qua caùc toâng ñoà vaø maõi maõi veà sau, ôû moïi nôi vaø trong moïi luùc ñeàu coù nhöõng cuoäc baùch haïi vaø cuõng ñeàu coù nhöõng taám göông anh duõng vaø baát khuaát, maø hôn caùc baäc töû ñaïo Vieät Nam ngaøy hoâm nay laø moät baèng chöùng cuï theå. Vaäy caùc thaùnh töû ñaïo Vieät Nam laø nhöõng ai? Caùc ngaøi laø nhöõng ngöôøi nhö chuùng ta, cuõng bieát ñau khoå, cuõng yeâu meán söï soáng, cuõng sôï haõi tröôùc caùi cheát. Vaø thöïc söï caùc ngaøi ñaõ cheát chæ vì muoán trung thaønh vôùi Chuùa. Phaàn xaùc tuy cheát Trang 14 nhöng tinh thaàn cuûa caùc ngaøi vaãn böøng chaùy trong doøng thôøi gian. Caùc thaùnh töû ñaïo Vieät Nam laø ai? Caùc ngaøi laø nhöõng Giaùm muïc nhö Ñöùc Cha vinh, Ñöùc cha Xuyeân. Caùc ngaøi laø nhöõng linh muïc nhö cha Tònh, cha Höôûng. Caùc ngaøi laø nhöõng tu só nhö thaày Khang, chuù Boät. Caùc ngaøi laø nhöõng vieân chöùc phaàn ñôøi nhö oâng aùn Khaûm, oâng lyù Myõ. caùc ngaøi laø nhöõng chöùc saéc phaàn ñaïo nhö oâng truøm Ñích, caùc ngaøi laø nhöõng quaân nhaân nhö binh Theå, binh Huy, binh Ñaït. Caùc ngaøi laø nhöõng phuï nöõ nhö baø Thaønh maø chuùng ta quen goïi laø thaùnh Ñeâ. Caùc ngaøi ñaõ ra ñi vôùi söï töï do tuyeät ñoái, vôùi nuï cöôøi tha thöù vaø vôùi nieàm tin kieân vöõng. Trong suoát thôøi gian bò giam giöõ, bò tra taán vaø bò haønh quyeát, caùc ngaøi ñaõ toû ra thaùi ñoä meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi ôû moät möùc ñoä cao, khieán cho boïn lyù hình cuõng phaûi caûm phuïc vaø suy tö. Cha Trieäu bò giam trong tuø, ngaøi raát baên khoaên khi nghó ñeán meï giaø. Ngaøi xin ñöôïc pheùp veà queâ thaêm meï, vaø chuù lính ñi theo ñaõ hoûi: Ngaøi yeâu meï nhö theá, sao khoâng choái ñaïo ñeå veà nuoâi meï. Ngaøi traû lôøi: toâi yeâu meï toâi laém. Nhöng treân meï toâi coøn coù Thieân Chuùa. Hoâm nay gaëp ñöôïc meï toâi tröôùc ngaøy ra ñi chòu cheát, toâi thaáy ñaõ giöõ troïn giôùi luaät cuûa Chuùa. Taïi phaùp tröôøng Baûy Maãu tænh Nam ñònh, boïn lyù hình ñöôïc leänh xöû laêng trì Ñöùc cha Tuyeân, chuùng chaët tay chaët chaân roài ñuùt moät mieáng thòt vaøo mieäng ngaøi, Ñöùc cha ngaïc nhieân vaø noùi: Toâi khoâng ngôø ngöôøi Vieät Nam maø laïi

15 coù theå ñoä nhö theá hay sao? Lôøi noùi naøy laøm cho moät ngöôøi trong boïn lyù hình caûm ñoäng vaø trôû laïi. Vaäy ñaâu laø nguyeân nhaân ñem laïi cho caùc ngaøi söùc maïnh vaø tình thöông nhö theá? Toâi xin thöa ñoù laø chính Thieân Chuùa. Thöïc vaäy Ñöùc Kitoâ ñaõ noùi vôùi chuùng ta: Caùc con ñöøng sôï nhöõng ngöôøi coù quyeàn gieát xaùc nhöng haõy sôï Ñaáng coù quyeàn gieát caû xaùc laãn hoàn. Chuùa daïy vaø Chuùa ban cho nhöõng ai vaâng giöõ lôøi Ngaøi. Bôûi theá töø Eleazaroâ, baûy meï con Macbeâo cho ñeán Gioan Taåy Giaû vaø maõi maõi veà sau, ñeàu coù moät söùc maïnh vaø moät tình thöông nhö theá. Caùc ngaøi tin raèng khi chòu cöïc hình, thì khoâng chòu leû loi moät mình, maø coøn coù Chuùa ôû beân caïnh. Bôûi theá thaùnh Phaoloâ ñaõ noùi: Toâi khoâng coù gì ñeå khoe khoang ngoaøi söï yeáu ñuoái, nhöng toâi laïi coù theå laøm ñöôïc moïi söï trong Ñaáng naâng ñôõ toâi. Nhaân ngaøy möøng kính caùc thaùnh töû ñaïo Vieät Nam, chuùng ta haõy suy nghó nhö theá, haõy tin töôûng nhö theá, haõy caàu xin nhö theá, ñeå khi gian nguy xaûy ñeán, chuùng ta seõ coù ñuû söùc maïnh vaø tình thöông ñeå laøm chöùng cho Chuùa. LÔØI NGUYEÄN LEÃ CAÙC THAÙNH TÖÛ ÑAÏO VN CHUÛ LEÃ: Anh chò em thaân meán, Chuùa Gieâsu khoâng ñoøi buoäc chuùng ta phaûi töû ñaïo, nhöng keâu môøi chuùng ta laøm chöùng nhaân cho Ngaøi. Möøng kính caùc thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam, chuùng ta cuøng daâng lôøi nguyeän xin: 1. Duø söï cheát hay söï soáng cuõng khoâng taùch ñöôïc chuùng ta ra khoûi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa. Caùc thaùnh töû ñaïo Vieät Nam ñaõ trung thaønh vôùi Chuùa. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho chuùng ta laø con chaùu ngaøi, bieát giöõ vöõng ñöùc tin mình ñaõ laõnh nhaän. Chuùng con caàu xin Chuùa. 2. Tieàn nhaân chuùng ta ñaõ ñoå maùu ñaøo ñeå baûo veä vaø minh chöùng ñöùc tin. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho chuùng ta ñang thuï höôûng gia saûn caùc ngaøi ñeå laïi, bieát sieâng naêng caàu nguyeän vaø thôø phöôïng, luoân chuyeân caàn ñaøo saâu Kinh Thaùnh vaø giaùo lyù, ñeå duø coù gaëp nghòch caûnh chuùng ta vaãn moät loøng tin yeâu Chuùa. Chuùng con caàu xin Chuùa. 3. Caûm phuïc söï can ñaûm cuûa tieàn nhaân, chuùng ta hieäp lôøi caøu xin cho chuùng ta ñöôïc trôû neân nhöõng con ngöôøi trung kieân, baûo veä ñöùc tin baèng moät ñôøi soáng hoaø thuaän vaø yeâu thöông. Chuùng con caàu xin Chuùa. 4. Ngaøy nay vaãn coù söï kyø thò toân giaùo, nhaát laø ñoái vôùi ngöôøi mang danh Kitoâ höõu. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho coäng ñoaøn chuùng ta ñöôïc chaùy löûa tình yeâu vaø cuøng nhau xaây döïng neàn vaên minh tình thöông. Chuùng con caàu xin Chuùa. Trang 15

16 KEÁT THUÙC: Laïy Chuùa Gieâsu laø Vua caùc anh huøng töû ñaïo, chuùng con naøi xin cho höông nhaân ñöùc cuûa caùc ngaøi hoaø quyeän laáy ñôøi soáng cuûa chuùng con, ñeå chuùng con ñang coøn ôû döôùi theá naøy, coøn phaûi ñoái dieän vôùi bao cam go thöû thaùch, chuùng con vaãn trung kieân giöõ vöõng ñöùc tin. Chuùng con caàu xin, nhôø Ñöùc Kitoâ Chuùa chuùng con. ª KITOÂ VUA Ngaøy LÔØI CHUÙA : Lc 23,35-43 hi Chuùa Gieâsu bò ñoùng ñinh Ktreân caây thaäp giaù, daân chuùng ñöùng nhìn, coøn caùc thuû laõnh thì buoâng lôøi cöôøi nhaïo: Haén ñaõ cöùu ngöôøi khaùc, thì cöùu laáy mình ñi, neáu thaät haén laø Ñaáng Kitoâ cuûa Thieân Chuùa, laø ngöôøi ñöôïc tuyeån choïn! Lính traùng cuõng cheá gieãu Ngöôøi. Chuùng laïi gaàn, ñöa giaám cho Ngöôøi uoáng vaø noùi: Neáu oâng laø vua daân Do-thaùi thì cöùu laáy mình ñi! Phía treân ñaàu Ngöôøi, coù baûn aùn vieát: Ñaây laø vua ngöôøi Do-thaùi. Moät trong hai teân gian phi bò treo treân thaäp giaù cuõng nhuïc maï Ngöôøi: OÂng khoâng phaûi laø Ñaáng Kitoâ sao? Haõy töï cöùu mình ñi, vaø cöùu caû chuùng toâi vôùi! Nhöng teân kia maéng noù: Maøy ñang chòu chung moät hình phaït, vaäy maø caû Thieân Chuùa, maøy Trang 16 cuõng khoâng bieát sôï! Chuùng ta chòu nhö theá naøy laø ñích ñaùng, vì xöùng vôùi vieäc ñaõ laøm. Chöù oâng naøy ñaâu coù laøm ñieàu gì traùi! Roài anh ta thöa vôùi Chuùa Gieâsu: OÂng Gieâsu ôi, khi oâng vaøo Nöôùc cuûa oâng, xin nhôù ñeán toâi! Vaø Ngöôøi noùi vôùi anh ta: Toâi baûo thaät anh, hoâm nay, anh seõ ñöôïc ôû vôùi toâi treân Thieân Ñaøng. SUY NIEÄM: LAØM VUA Cuoäc theá giôùi ñaïi chieán laàn thöù I ( ) ñaõ taøn phaù theá giôùi, nhaát laø chaâu AÂu ôû moät möùc ñoä kinh khuûng. Moïi ngöôøi ñeàu hy voïng raèng vôùi nhöõng veát thöông coøn loang loã vì chieán tranh, loaøi ngöôøi seõ sôï haõi vaø seõ khoâng bao giôø taïo ra chieán tranh nöõa. Tuy nhieân thöïc teá laïi khaùc haún, taøn tích cuûa cuoäc chieán coøn ñoù nhöng con ngöôøi laïi baét ñaàu böôùc vaøo moät cuoäc phieâu löu ñaày nguy hieåm thöù hai. Chính trong boái caûnh ñau thöông sau theá chieán laàn thöù nhaát naøy, maø Giaùo Hoäi keâu goïi tình thöông gôïi leân nghóa huynh ñeä, cuøng laø con moät Cha, laø coâng daân cuøng moät nöôùc, bôûi vì Thieân Chuùa seõ quy tuï taát caû laïi trong Ngaøi. Cuõng chính trong tinh thaàn ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ XI ñaõ thieát laäp ngaøy leã Chuùa Kitoâ Vua hoâm nay vaøo naêm Theá nhöng Ñöùc Kitoâ laø

17 Vua theo nghóa naøo? Sau pheùp laï baùnh hoaù nhieàu, ngöôøi ta muoán suy toân Ngaøi leân laøm vua, nhöng Ngaøi ñaõ töø choái moät caùch quyeát lieät. Hình nhö Ngaøi ñaõ xua ñuoåi vaø giaûi taùn taát caû nhöõng keû muoán phong vöông cho Ngaøi. Ngöôïc laïi ngay luùc thaäp töû nhaát sinh, luùc maø moãi lôøi noùi ñeàu coù theå ñem ñeán baûn aùn töû hình cho Ngaøi thì Ngaøi laïi coâng khai tuyeân boá: Quan noùi ñuùng, toâi laø Vua, toâi sinh ra vaø ñeán trong theá gian naøy laø chæ ñeå laøm chöùng cho söï thaät. Ai thuoäc veà söï thaät thì nghe toâi. Chuùa Gieâsu laø Vua, nhöng trong töôùc hieäu Vua cuûa Ngaøi coù caùi gì khoâng oån, coù caùi gì ngöôïc ñôøi, coù caùi gì khaùc thöôøng nhö baûn aùn Philatoâ ghi treân caây thaäp töï: Gieâsu Nadareùt laø Vua daân Do Thaùi. Quan nieäm bình thöôøng cuûa con ngöôøi laø gaén lieàn oâng vua vôùi ngai vaøng, vôùi quyeàn löïc, vôùi thoáng trò. Ngöôøi ta phaûi duøng tôùi baïo löïc ñeå ñaït ñöôïc ngoâi vua, ñeå roài baét moïi ngöôøi phaûi quy phuïc mình vaø ngaøy ñaêng quang seõ laø moät ngaøy chieán thaéng. Theá nhöng ngaøy ñaêng quang cuûa Ñöùc Kitoâ laïi laø moät ngaøy theâ thaûm nhaát. Ngai vaøng cuûa Ngaøi laø caây thaäp giaù ñaùng phæ nhoå, vöông mieän cuûa Ngaøi chæ laø moät voøng gai laøm troø cöôøi cho thieân haï. Theá nhöng chính luùc aáy: Ngaøy naøo Ta bò treo leân khoûi ñaát Ta seõ keùo moïi ngöôøi laïi vôùi Ta. Baáy giôø caùc ngöôi seõ bieát Ta laø ai vaø Ñaáng ñaõ sai Ta ôû vôùi Ta. Caùi yeáu toá thuùc ñaåy Ngaøi leân ngoâi vua khoâng phaûi chæ vì Ngaøi laø Thieân Chuùa, nhöng chính vì Ngaøi laø tình yeâu: Khoâng ai yeâu hôn ngöôøi hieán maïng soáng mình vì baïn höõu. Thaäp giaù laø daáu chöùng cuûa tình yeâu, cuûa phuïc vuï. Töø nay, laøm Thieân Chuùa khoâng coøn coù nghóa laø baét con ngöôøi phaûi phuïc dòch mình, nhöng laø vaùc treân vai caùc con chieân vaø chaêm soùc cho ñeán ñoä hy sinh caû maïng soáng cuûa mình. Neáu coù Thieân Chuùa thì chæ coù moät Thieân Chuùa cuûa tình yeâu, cuûa tha thöù, cuûa phuïc vuï: Caùc ngöôi bieát thuû laõnh theá gian thì laøm chuùa treân hoï vaø nhöõng keû laøm lôùn thì baét hoï phuïc quyeàn mình. Nôi caùc ngöôi thì khoâng ñöôïc nhö theá, ai muoán laøm lôùn thì haõy haàu haï caùc ngöôi vaø ai muoán caàm ñaàu thì haõy laøm toâi tôù cho caùc ngöôi. Cuõng nhö Con Ngöôøi ñeán khoâng ñeå ñöôïc haàu haï nhöng laø hieán maïng soáng mình laøm giaù chuoäc thay cho nhieàu ngöôøi. Trong vöông quoác aáy, Ngaøi ñaõ khoâng cai trò baèng luaät röøng, baèng baïo löïc nhöng baèng luaät yeâu thöông: Thaày truyeàn cho caùc con moät ñieàu raên môùi laø caùc con haõy yeâu thöông nhau. Haõy thöïc thi giôùi luaät yeâu thöông ñeå chuùng ta xöùng ñaùng laø con daân cuûa Nöôùc Trôøi, laø con daân cuûa Ñöùc Kitoâ Vua. Trang 17

18 LÔØI NGUYEÄN LEÃ CHUÙA KITOÂ VUA CHUÛ LEÃ: Anh chò em thaân meán, Chuùa Gieâsu laø chuû thôøi gian vaø khoâng gian, laø Alpha vaø OÂmeâga, laø Vua tuyeät ñoái. Vua toaøn theå vuõ truï. Trong nieàm xaùc tín aáy, chuùng ta cuøng daâng lôøi nguyeän xin: 1. Nhaân loaïi vaãn coøn haän thuø vaø chia reõ vì quyeàn lôïi rieâng cho moätnhoùm ngöôøi, moät taäp ñoaøn, hay moät quoác gia. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin Vua Gieâsu ban xuoáng cho chuùng ta vöông quoác cuûa Ngaøi, ñeå chuùng ta luoân soáng trong tình baùc aùi yeâu thöông. Chuùng con caàu xin Chuùa. 2. Toâi baûo thaät anh, hoâm nay, anh seõ ñöôïc ôû vôùi toâi treân thieân ñaøng. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho chuùng ta bieát mau hoái caûi, aên naên veà toäi loãi cuûa mình, nhôø ñoù chuùng ta ñöôïc höôûng cô nghieäp theo lôøi Chuùa ñaõ höùa treân thaäp giaù. Chuùng con caàu xin Chuùa. 3. Vaøo nhöõng giaây phuùt sau heát treân thaäp giaù, traùi tim Chuùa vaãn coøn ñoå ra nhöõng gioït maùu cuoái cuøng vì yeâu thöông. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho chuùng ta ñang soáng trong tình yeâu Chuùa, cuõng bieát chia seû vaø yeâu thöông giuùp ñôõ anh chò em ñoàng loaïi. Chuùng con caàu xin Chuùa. 4. Chuùa Gieâsu laø Vua, nhöng laïi ñeán phuïc vuï moïi ngöôøi, nhaát laø ngöôøi khoå ñau vaø baát haïnh. Chuùng ta hieäp lôøi caàu xin cho coäng ñoaøn chuùng ta ñöôïc neân gioáng Vua Tình Yeâu, cuõng bieát phuïc vuï moïi ngöôøi, nhaát laø ngöôøi ngheøo ñoùi vaø toäi loãi. Chuùng con caàu xin Chuùa. KEÁT THUÙC: Laïy Chuùa Gieâsu laø Vua Tình Yeâu, Chuùa ñaõ tha thöù cho taát caû moïi ngöôøi vì hoï khoâng bieát vieäc hoï laøm. Chuùa ñaõ höùa thieân ñaøng cho anh troäm laønh, leõ naøo Chuùa queân chuùng con, maëc daàu chuùng con coøn mang nhieàu thieáu soùt vaø loãi laàm. Chuùng con caàu xin, nhôø Ñöùc Kitoâ Chuùa chuùng con. ª Maria! Meï ñaõ leân Thieân quoác! Caû xaùc hoàn saùng choùi vaïn haøo quang Theá traàn nghe tieáng thaàn thaùnh ca vang Möøng Nöõ vöông khaép taàng trôøi, vuõ truï! Con buoàn phieàn, taâm hoàn con uû ruõ Meï dôøi xa con bieát caäy nhôø ai? Ñöôøng traàn gian ñaày chöôùng ngaïi, choâng gai Trang 18 Con lo laéng bieát tìm ñaâu ra Meï? Chôït moät hoâm - Beân tai con raát kheõ Lôøi dòu daøng, eâm aùi Meï khoan nhaân: Con hôõi con! Meï töø aùi bao dung Luoân luoân maõi Meï chôû che con Meï! Haõy caäy troâng! Haõy tin vaøo tình Meï! Chaúng bao giôø Meï laïi boû con ñaâu Traøng Maân coâi! Con soát saéng nguyeän caàu Vaø phoù thaùc cuoäc ñôøi con cho Meï! Tìm an vui khi giuùp ngöôøi ngheøo khoå Soáng Coâng baèng vaø Baùc aùi Vò tha Con hôõi con! Duø Meï ôû nôi xa Vaãn maõi maõi ñoàng haønh cuøng con ñoù! Xuaân Vuõ Traàn Ñình Ngoïc

19 HOÛI: Thöa cha, hoài giöõa thaùng , ñoïc baùo chí con thaáycoùtin buoàn: trong naêm 2018, taïi Ñöùc coù216 ngaøn ngöôøicoâng Giaùo laøm ñôn xin ra khoûi Giaùo Hoäi. Thaät laømoät con soá raát lôùn! Laøm sao Giaùo Hoäi taïi ñaây bò sa suùt nhö theá? Giaùo quyeàn Coâng GiaùoôûÑöùccoùlaøm gì ñeå ñoái phoù vôùi hieän töôïng naøy hay khoâng? Moät nöõ tu ÑAÙP: Ñuùng laø moät söï kieän ñau loøng, ñaët ra cho moãi tín höõu nhöõng caâu hoûi vaø cuõng goïi hoûi löông taâm cuûa moãi ngöôøi. Caùc vò laõnh ñaïo Coâng Giaùo ôû Ñöùc cuõng töï vaán, nhieàu ngöôøi khaùc tìm hieåu ñaâu laø nguyeân do khieán cho soá ngöôøi xin ra khoûi Giaùo Hoäi taêng nhieàu nhö vaäy. Tuy nhieân, cuõng caàn ñaët söï kieän naøy trong moät boái caûnh roäng lôùn hôn, trong toaøn Giaùo Hoäi treân theá giôùi. Tröôùc tieân laø taïi Ñöùc: theo caùc thoâng keâ coâng boá ngaøy , Trong naêm 2018, soá tín höõu Tin Laønh Ñöùc xin ra khoûi Giaùo Hoäi laø 220 ngaøn ngöôøi, töùc laø nhieàu hôn Coâng Giaùo. Toång coäng trong naêm 2018, coù tôùi 430 ngaøn tín höõu Kitoâ laøm ñôn xin ra khoûi hai Giaùo Hoäi Tin laønh vaø Coâng Giaùo: con soá maát maùt naøy taêng 29% so vôùi naêm 2017 tröôùc ñoù. Vôùi söï ra ñi naøy, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñöùc coøn hôn 23 trieäu tín höõu, töùc laø giaûm töø 28,2% trong naêm 2017 xuoáng coøn 27,7% daân soá trong Trang 19 naêm ngoaùi. Trong khi ñoù Giaùo Hoäi Tin Laønh coøn 21 trieäu 140 ngaøn tín höõu, töông ñöông vôùi 25,4% daân soá. Nhö vaäy, toång soá tín höõu Coâng Giaùo vaø Tin Laønh ôû Ñöùc, laø 2 Giaùo Hoäi lôùn nhaát, chieám 53,2% treân toång soá hôn 83 trieäu daân ôû Ñöùc. Cha Hans Langendoerfer, doøng Teân, Toång thö kyù HÑGM Ñöùc, goïi nhöõng con soá treân ñaây laø moät thoáng keâ gaây lo aâu, coøn muïc sö Bedford-Strohm, thuû laõnh caùc Giaùo Hoäi Tin Laønh Ñöùc, noùi raèng moãi tín höõu rôøi boû Giaùo Hoäi ñeàu laø ñieàu gaây ñau buoàn. Nhieàu vò laõnh ñaïo Kitoâ ôû Ñöùc ñaõ ñöa ra nhöõng nhaän ñònh veà söï suy giaûm naøy, vaø tìm hieåu nhöõng nguyeân do khieán cho nhieàu ngöôøi laøm ñôn xin ra khoûi Giaùo Hoäi lieân heä. Theo nghieân cöùu do Toång giaùo phaän Freiburg uûy nhieäm thöïc hieän, thì söï giaûm bôùt soá tín höõu Coâng Giaùo vaø Tin Laønh ôû Ñöùc seõ coøn tieáp

20 tuïc vaø giaûm moät nöûa: töø 45 trieäu nhö hieän nay, xuoáng coøn 22 trieäu 700 ngaøn vaøo naêm 2060, töùc laø trong voøng 40 naêm tôùi ñaây. Trong soá caùc nguyeân nhaân gaây ra söï suy giaûm naøy, ngöôøi ta keå ñeán söï rôøi boû Giaùo Hoäi nhö vöøa noùi, tình traïng daân soá Ñöùc giaø nua vaø giaûm suùt, soá sinh giaûm neân soá ngöôøi chòu pheùp röûa toäi cuõng giaûm suùt. Moät nghieân cöùu cho thaáy ña soá nhöõng ngöôøi xin ra khoûi Giaùo Hoäi - Coâng Giaùo vaø Tin Laønh -, laø ñeå khoûi phaûi traû thueá Giaùo Hoäi. Ñieàu ñaùng ñeå yù laø trong Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, coù nhöõng ngöôøi ñang coå voõ caûi toå Giaùo Hoäi, nhö ñieàu goïi laø haønh trình coâng nghò toaøn quoác vôùi nhöõng chuû tröông nhö baõi boû luaät ñoäc thaân giaùo só, goïi laø ñeå traùnh naïn laïm quyeàn ñöa tôùi naïn laïm duïng tính duïc treû em, hoaëc truyeàn chöùc linh muïc cho phuï nöõ, vaø ñaët phuï nöõ vaøo caùc vò trí laõnh ñaïo Giaùo Hoäi, caûi tieán luaân lyù tính duïc, hoân nhaân vaø gia ñình, chaáp nhaän ñoàng tính luyeán aùi, hoân nhaân ñoàng phaùi, hoaëc nhö ÑHY Reinhard Marx, TGM giaùo phaän Munich, Chuû tòch HÑGM Ñöùc, tuyeân boá hoâm , ñeà nghò xeùt laïi vieäc Trang 20 caám giaùo daân hay nhöõng ngöôøi khoâng coù thaùnh chöùc khoâng ñöôïc giaûng trong thaùnh leã, lyù do vì coù nhöõng linh muïc giaûng keùm, trong khi coù nhöõng giaùo daân coù tình ñoä cao veà thaàn hoïc vaø giaûng hay, taïi sao laïi khoâng ñeå hoï giaûng trong thaùnh leã. Theo nhaän xeùt cuûa ÑHY Brandmueller ngöôøi Ñöùc, nguyeân Giaùm ñoác Vieän Söû hoïc cuûa Toøa Thaùnh, nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo chuû tröông thöïc hieän nhöõng caûi toå nhö theá vôùi muïc ñích giöõ tín höõu Coâng Giaùo ôû laïi vaø ñöøng laøm ñôn xin ra khoûi Giaùo Hoäi, ñoù thöïc laø moät aûo töôûng, vì taát caû nhöõng gì nhieàu ngöôøi Coâng Giaùo ôû Ñöùc ñang ñoøi hoûi qua vieäc caûi toå, baèng con ñöôøng coâng nghò, thì phía Tin Laønh ñeàu ñaõ coù: coù caùc nöõ GM giaûng daïy vaø cai trò, caùc muïc sö nam nöõ ñeàu laø nhöõng ngöôøi coù gia ñình, vaø Tin Laønh nhìn nhaän ly dò, phaù thai, hoân nhaân ñoàng phaùi ñeàu laø nhöõng gì coù theå chaáp nhaän ñöôïc, theá maø soá tín höõu Tin Laønh rôøi boû Giaùo Hoäi cuûa hoï ñoâng ñaûo hôn Coâng Giaùo vaø söï suy giaûm ngaøy caøng nhieàu hôn, xeùt vì tröôùc ñaây Tin Laønh chieám ña soá taïi Ñöùc. Hoâm , Ñöùc Cha Heiner Koch, TGM giaùo phaän thuû ñoâ Berlin, tuyeân boá raèng toâi uûng hoä caùc cuoäc caûi toå Giaùo Hoäi, nhöng toâi khoâng tin raèng nhôø nhöõng caûi toå nhö theá, seõ coù nhieàu ngöôøi trôû veà vôùi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Chuùng ta cöù nhìn sang Giaùo Hoäi Tin Laønh thì thaáy ñieàu ñoù. Ñöùc TGM Koch cho raèng traøo

21 löu chung rôøi boû Giaùo Hoäi seõ khoâng ngöng laïi, duø chuùng ta coù ñoåi môùi, ñeå theo traøo löu thôøi ñaïi vaø laøm nhöõng gì ngöôøi ta mong ñôïi chuùng ta. Theo Ñöùc TGM Koch, moät nguyeân do laø vì söï gaén boù vôùi Giaùo Hoäi vaø Thieân Chuùa, Truyeàn thoáng vaø söï gaén boù gia ñình ôû Ñöùc bò tan vôõ treân nhieàu bình dieän. Chuùng ta phaûi soáng Giaùo Hoäi moät caùch hoaøn toaøn môùi meû vaø chuùng ta caàn nhöõng lieân heä gaén boù môùi meû veà maët xaõ hoäi. Ñoù laø moät ñoùi hoûi lôùn vaø laø cô may, laø nieàu vui laøm cho Giaùo Hoäi taùi trôû thaønh môùi meû. Cuõng coù nhöõng vò GM nhaän xeùt raèng cuoäc khuûng hoaûng cuûa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ ôû Ñöùc khoâng phaûi laø khuûng hoaûng cô caáu, nhöng laø khuûng hoaûng ñöùc tin. Ñöùc tin cuûa tín ñoà khoâng coøn nöõa, thì hoï khoâng thaáy taïi sao phaûi tieáp tuïc laø thaønh phaàn cuûa Giaùo Hoäi ñeå phaûi ñoùng thueá haèng naêm cho Giaùo Hoäi soá tieàn töông ñöông vôùi 9% soá thueá lôïi töùc ñoùng cho Nhaø Nöôùc. Nhìn roäng hôn, cuoäc khuûng hoaûng vaø sa suùt cuûa Giaùo Hoäi taïi Ñöùc khoâng phaûi laø ñieàu duy nhaát. Hoøa Lan vaø Bæ ñaõ ñi tröôùc nöôùc Ñöùc, vaø ngay caû taïi Italia, trong 7 naêm qua, soá ngöôøi Coâng Giaùo ñoùng goùp cho Giaùo Hoäi Coâng Giaùo giaûm maát 2 trieäu ngöôøi. Khi khai thueá lôïi töùc cho nhaø nöôùc Italia, hoï khoâng daønh cho Giaùo Hoäi Coâng Giaùo soá tieàn 0,8% tieàn thueá lôïi töùc ñoùng cho chính phuû nöõa. Ñoù laø moät daáu hieäu tieâu cöïc maø chaéc chaén caùc vò höõu traùch cuûa Giaùo Hoäi phaûi quan taâm. Vaø sôû dó ngöôøi ta khoâng bieát bao nhieâu tín höõu Coâng Giaùo ôû Italia rôøi boû Giaùo Hoäi, vì taïi nöôùc naøy khoâng coù cheá ñoä laøm ñôn xin ra khoûi Giaùo Hoäi nhö ôû Ñöùc, hay Thuïy Só hoaëc nöôùc AÙo. Daàu vaäy, vaãn khoâng thieáu nhöõng daáu chæ hy voïng, nhö Ñöùc TGM Koch cuûa giaùo phaän Berlin nhaéc ñeán, ñoù laø theo caùc nghieân cöùu 37% caùc cha meï Coâng Giaùo ôû Ñöùc vaãn coøn thoâng truyeàn ñöùc tin cho con caùi cuûa hoï. Taïi Hoøa Lan, ÑHY giaùo chuû Wilhelm Eijk, TGM giaùo phaän Utrecht cuõng noùi ñeán nhöõng daáu chæ hy voïng trong Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi ñaây, vôùi nhöõng tín höõu Coâng Giaùo nhieät thaønh, tuy hoï trôû thaønh thieåu soá trong xaõ hoäi tuïc hoùa cao ñoä taïi nöôùc naøy. ª HOÛI: Thöa cha, con thaáy trong Giaùo hoäi coù nhöõng ngöôøi soáng nöûatunöûañôøi hoï noùihoï thuoäctuhoäiñôøi. Kieåutunaøycoùtöø bao giôøvaøthöïcteá hoï soáng nhö theá naøo? M.K.P ÑAÙP: Giaùo luaät soá 710 ñaõ ñònh nghóa Tu hoäi ñôøi laø moät hoäi doøng taän hieán, trong ñoù caùc tín höõu soáng giöõa ñôøi nhaém tôùi söï troïn laønh cuûa ñöùc aùi vaø daán thaân möu caàu söï thaùnh hoùa giöõa ñôøi ngay töø ôû giöõa ñôøi. Trong hai ngaøy 3 vaø , coù hôn 400 vò laõnh ñaïo vaø thaønh vieân caùc tu hoäi ñôøi, nhoùm ñaïi hoäi quoác teá taïi Roma nhaân dòp kyû nieäm 60 naêm toâng hieán Provida Mater Trang 21

22 Ecclesia cuûa Ñöùc Pioâ 12, ngaøy , coâng nhaän caùc tu hoäi ñôøi. Trong Ñaïi Hoäi ñoù, chò Ewa Kusz, ngöôøi Ba Lan, thuoäc Tu Hoäi Meï Voâ Nhieãm cuûa Giaùo Hoäi, Chuû tòch Hoäi ñoàng caùc tu hoäi ñôøi treân theá giôùi (CMIS), ñaõ giaûi thích raèng Ôn goïi cuûa chuùng ta coù nghóa laø soáng giöõa ñôøi nhö moïi giaùo daân khaùc, nhöng cuõng soáng trong söï thaùnh hieán troïn veïn, nhö taát caû nhöõng ngöôøi thaùnh hieán, vì taát caû ñeàu ñöôïc môøi goïi neân thaùnh, taát caû ñöôïc keâu goïi vaøo nhöõng vò trí khaùc nhau vaø theo caùc theå thöùc khaùc nhau. Theo caùch thöùc cuûa chuùng ta, chuùng ta coù theå neân thaùnh ôû giöõa doøng ñôøi. Ñôøi soáng cuûa chuùng ta, trong tö caùch laø thaønh vieân caùc tu hoäi ñôøi, khaùc vôùi ñôøi soáng cuûa caùc doøng tu. Chuùng ta khoâng coù caùc cô sôû, vaø vì theá chuùng ta khoâng theå noùi ñieàu maø chuùng ta ñaõ laøm. Chuùng ta nhö muoái vaø nhö men. Caùc thaønh quaû ôû trong caùc vò trí khaùc nhau nôi chuùng ta sinh soáng. Noùi toùm taét, ta coù theå noùi raèng thaønh vieân tu hoäi ñôøi laø nhöõng ngöôøi soáng ba lôøi khuyeân phuùc aâm khieát tònh, vaâng phuïc vaø thanh baàn Trang 22 ôû giöõa ñôøi, khoâng coù daáu hieäu gì beân ngoaøi. Veà con soá caùc tu hoäi ñôøi, theo thoáng keâ hoài naêm 2007, trong Giaùo Hoäi coù khoaûng 160 tu hoäi nöõ, 7 tu hoäi nam, 15 tu hoäi daønh cho caùc linh muïc vaø moät tu hoäi ñôøi coù caû hai ngaønh nam vaø nöõ. Caùc linh muïc giaùo phaän thaønh vieântuhoäi ñôøi Caùc LM giaùo phaän hay caùc linh muïc trieàu laø nhöõng ngöôøi soáng giöõa ñôøi, khoâng soáng trong caùc tu vieän nhö caùc cha doøng. Vì theá, giaùo luaät soá 711 khaúng ñònh raèng: Do söï taän hieán, moät phaàn töû cuûa tu hoäi ñôøi khoâng laøm thay ñoåi theå cheá giaùo luaät cuûa mình trong daân Chuùa, duø laø giaùo daân hay giaùo só, maëc duø vaãn phaûi tuaân giöõ caùc qui ñònh cuûa luaät chi phoái caùc hoäi doøng taän hieán. Vaø giaùo luaät soá 715,1 qui ñònh raèng caùc phaàn töû tu hoäi ñôøi laø giaùo só, thì vaãn ñöôïc nhaäp tòch trong giaùo phaän, leä thuoäc GM giaùo phaän, tröø nhöõng gì lieân quan ñeán ñôøi soáng taän hieán trong tu hoäi cuûa mình. Vaø trieät 2 cuûa khoaûn naøy noùi raèng: Nhöõng ngöôøi ñöôïc traïch cöû vaøo caùc coâng taùc rieâng cuûa tu hoäi hoaëc vaøo vieäc quaûn trò tu hoäi, thì ñöôïc nhaäp tòch vaøo tu hoäi.. Söù maïng cuûa caùc thaønh vieân tu hoäiñôøi Trong ñaïi hoäi hoài naêm 2007 ôû Roma, moät trong caùc thuyeát trình vieân laø ÑHY Georges Cottier O.P, nguyeân laø Thaàn hoïc gia taïi Phuû Giaùo Hoaøng, ñaõ nhaän ñònh raèng

23 Ñöùng tröôùc thaùi ñoä cuûa nhieàu ngöôøi trong theá giôùi ngaøy nay soáng nhö theå khoâng coù Thieân Chuùa, tín höõu noùi chung, vaø caùc thaønh vieân tu hoäi ñôøi noùi rieâng, coù nhieäm vuï thanh taåy vaø thaùnh hoùa chính theá gian naøy, baèng caùch chöùng toû Thieân Chuùa ñang hoaït ñoäng, trong ñôøi soáng con ngöôøi, vaø qua ñoù, cuõng aûnh höôûng tôùi moâi tröôøng soáng vaø laøm vieäc. Ngoaøi ra, trong buoåi tieáp kieán saùng ngaøy daønh cho hôn 400 thaønh vieân tu hoäi ñôøi, ÑTC Bieån Ñöùc 16 cuõng khuyeán khích caùc thaønh vieân tu hoäi ñôøi soáng chöùng taù Tin Möøng trong caùc moâi tröôøng soáng giöõa ñôøi. Ngaøi neâu cao ôn goïi cuûa caùc thaønh vieân tu hoäi ñôøi laø theo tinh thaàn taän hieán, gaén boù vôùi keå hoaïch cöùu ñoä ñöôïc bieåu loä trong Lôøi Maïc Khaûi, lieân ñôùi vôùi lòch söû, tìm kieám thaùnh yù Chuùa ñöôïc ghi trong nhöõng bieán coá nhaân loaïi ñöôïc Chuùa Quan Phoøng höôùng daãn.. Söù maïng cuûa caùc thaønh vieân tu hoäi ñôøi cuõng laøm chöùng taù veà caùc ñöùc tính nhaân baûn nhö coâng lyù, hoøa bình, vui töôi, vaø cuoäc soáng toát ñeïp, nhö lôøi Chuùa daïy: Söï saùng cuûa caùc con phaûi chieáu toûa tröôùc maët ngöôøi ñôøi ñeå hoï thaáy vieäc laønh cuûa caùc con maø toân vinh Cha caùc con treân trôøi (Mt 5,16). Ngoaøi ra, do söù maïng giöõa ñôøi, caùc thaønh vieân tu hoäi ñôøi coøn daán thaân xaây döïng moät xaõ hoäi bieát nhìn nhaän phaåm giaù con ngöôøi vaø caùc giaù trò baát khaû nhöôïng ñeå thöïc hieän phaåm giaù aáy: töø laõnh vöïc chính trò tôùi kinh teá, töø giaùo duïc cho ñeán söï Trang 23 daán thaân cho y teá coâng coäng, töø vieäc ñieàu haønh caùc dòch vuï cho ñeán söï nghieân cöùu khoa hoïc. ÑTC cuõng ñeà cao tính chaát thôøi söï trong ôn goïi cuûa caùc tu hoäi ñôøi, ñoù laø nhaän ñònh caùc daáu chæ thôøi ñaïi döôùi aùnh saùng Tin Möøng, vì söï nhaän ñònh naøy khoâng ñeán töø beân ngoaøi thöïc taïi nhöng töø beân trong, qua söï nhaäp cuoäc hoaøn toaøn. Vaø ÑTC keát luaän raèng: Nhö men laøm daäy leân toaøn theå ñaáu boät, (Mt 13,33), cuoäc soáng cuûa anh chò em cuõng phaûi gioáng nhö vaäy, cuoäc soáng naøy nhieàu khi aâm thaàm nhöng luoân luoân coù chuû ñích, vaø ñaày khích leä, coù khaû naêng mang laïi hy voïng. Moâi tröôøng soáng cuûa caùc thaønh vieântuhoäi ñôøi Khoaûn soá 714 cuûa giaùo luaät xaùc ñònh raèng: Caùc phaàn töû tu hoäi ñôøi soáng trong nhöõng ñieàu kieän bình thöôøng cuûa traàn theá, hoaëc ñôn thaân, hoaëc trong gia ñình cuûa mình, hoaëc trong nhoùm huynh ñeä, döïa theo caùc qui taéc cuûa hieán phaùp. Nhö vaäy, moâi tröôøng soáng cuûa caùc thaønh vieân tu hoäi ñôøi thaät laø thieân hình vaïn traïng, gioáng nhö moïi ngöôøi ñôøi khaùc. Vaø nhö theá, hoï laøm chöùng taù Tin Möøng, khoâng phaûi baèng aùo doøng hay nhöõng hoaït ñoäng chuyeân bieät gioáng nhö caùc tu só, nhöng nhö moät caù nhaân, moät ngöôøi soáng giöõa moïi ngöôøi khaùc vaäy thoâi, hoï laøm chöùng baèng chính loái soáng löông thieän, lieâm chính, vaø khoâng nhaát thieát phaûi toû ra mình laø thaønh vieân cuûa tu hoäi ñôøi. Tuy soáng rieâng reõ, nhöng giaùo luaät cuõng daïy caùc phaàn töû cuûa

24 cuøng moät tu hoäi ñôøi phaûi soáng thoâng hieäp vôùi nhau, aân caàn baûo veä söï hôïp nhaát trong tinh thaàn vaø tình huynh ñeä vôùi nhau. Thanh baàn trong cuoäcsoáng Coù vaán naïn ñöôïc ñaët ra laø: neáu soáng rieâng reõ nhö vaäy, vôùi bao nhieâu nhö caàu cuûa moät ngöôøi soáng ngoaøi ñôøi, cuõng phaûi coù nhaø cöûa, xe coä, aên maëc, thì laøm sao maø caùc thaønh vieân tu hoäi ñôøi soáng lôøi khuyeân Phuùc AÂm laø thanh baàn ñöôïc? Dó nhieân laø vieäc soáng lôøi khaán höùa thanh baàn hay khoù khaên cuûa moät thaønh vieân tu hoäi ñôøi khaùc vôùi moät tu só trong nhaø doøng, phaûi ñeå moïi söï laøm cuûa chung. Thaønh vieân tu hoäi ñôøi vaãn phaûi laøm vieäc ñeå sinh nhai vaø chu caáp cho caùc nhu caàu thöôøng nhaät cuûa mình, trong söï vöøa phaûi, vaø trong tinh thaàn thanh baàn theo Tin Möøng, traùi ngöôïc vôùi söï xa hoa. Hieán phaùp cuûa moãi tu hoäi ñôøi xaùc ñònh veà söï quaûn lyù tieàn baïc taøi saûn cuûa moãi thaønh vieân, nhöng Giaùo Luaät soá 718 coù noùi theâm raèng: Vieäc quaûn trò taøi saûn cuûa tu hoäi ñôøi phaûi boäc loä vaø coå voõ söï thanh baàn Phuùc AÂm. Vieäc quaûn trò ñöôïc chi phoái bôûi caùc qui taéc cuûa quyeån soá 5 trong giaùo luaät veà taøi saûn cuûa Giaùo Hoäi cuõng nhö luaät rieâng cuûa tu hoäi. Luaät rieâng phaûi xaùc ñònh caùc nghóa vuï, nhaát laø veà kinh teá, cuûa tu hoäi ñoái vôùi caùc phaàn töû laøm vieäc cho tu hoäi. ª öôùi ñaây laø 4 lôïi ích chính cuûa vieäc Dthöïc haønh ñöùc tin cuûa moät ngöôøi, ñöôïc xaùc nhaän bôûi caùc nhaø nghieân cöùu. Caùc nghieân cöùu môùi ñaây ñaõ chæ ra raèng thuoäc veà moät coäng ñoàng ñöùc tin, vaø coù moät ñôøi soáng tinh thaàn chung, coù theå giuùp keùo daøi cuoäc soáng thöïc söï vaø laøm cho con ngöôøi haïnh phuùc hôn. Dan Buettner, taùc giaû vaø laø nhaø thaùm hieåm ñòa dö quoác gia khi nghieân cöùu khu vöïc xanh (zone blu) cuûa theá giôùi - nhöõng ñòa ñieåm con ngöôøi soáng nhieàu nhaát - ñaõ khaùm phaù ra raèng thöïc hieän haønh vi toân giaùo ít nhaát moät laàn moät tuaàn seõ keùo daøi theâm tuoåi thoï töø 4 ñeán 14 naêm. Caùc nhaø nghieân cöùu noùi raèng coù nhieàu lyù do taïi sao nhöõng ngöôøi coù toân giaùo coù theå soáng laâu hôn so vôùi nhöõng ngöôøi khoâng theo toân giaùo naøo, nhöng caùch chung hoï khaùm phaù ra raèng moïi thöù ñeàu baét nguoàn töø boán lôïi ích chính do toân giaùo mang laïi: Cuoäc soáng khoûe maïnh Khoâng coù gì ñaùng ngaïc nhieân khi dinh döôõng vaø taäp theå duïc laø nhöõng Xem tieáp trang 29 Trang 24

25 NHAØ TRUYEÀN GIAÙO TÍ HON Thöa thaøy, thaøy nghó gì veà thaèng nhoû Luigi nhaø toâi? Thaèng nhoû cuõng coù veû khaù, oâng Rocco aø! Nhöng noù troâng nhö thaân caây cao leàu ngheàu. Khi ngoài xuoáng, noù cuõng cao baèng nhöõng ñöùa treû khaùc ñang ñöùng! Coù leõ vì vaäy maø caøng ngaøy troâng noù caøng xanh xao. Vôùi laïi, coi boä noù cuõng khoâng muoán hoïc bao nhieâu. Thaøy nghó toâi coù neân cho noù moät traän khoâng? Chôù, oâng ñöøng laøm theá! Toát hôn oâng neân cho noù uoáng theâm thuoác boå, ñeå noù ñôõ xanh xao. OÂng Rocco Grimaldi töø tröôøng hoïc trôû veà nhaø. Thaáy Luigi ñang aên vaø cöôøi ñuøa beân caïnh chò Angela vaø ñöùa em gaùi Lucia, oâng töï nhuû: thaøy giaùo coù lyù! Troâng thaèng nhoû quaû laø cao ngheàu vôùi 9 tuoåi nhö vaäy vaø noù laïi xanh xao. Khi cha Duva, cha phoù treû cuûa hoï ñaïo Senise ñi ra saân boùng chôi vôùi ñaùm treû trong xöù, bao giôø cuõng Trang 25 coù Luigi ñi theo. Vì thaèng nhoû meâ ñaù banh vaø laïi chôi hay nöõa. Thaùng 8 naêm 1958, Luigi leân nuùi nghæ maùt vôùi baø ngoaïi vaø em gaùi Lucia. Caäu beù chaïy nhaûy vui ñuøa. Hoâm ñoù laø ngaøy 16, leã thaùnh Rocco boån maïng cuûa ba. Luigi queân vieát thieäp chuùc möøng ba. Trôøi ñaát! Bieát laøm sao baây giôø? Töø treân nuùi vaãn coù xe ñoø ñi xuoáng laøng Senise. Caäu beù nghó ra moät keá, lieàn chaïy ra beán xe, ñi lô rô quanh xe vaø tröôùc khi caùnh cöûa xe kheùp laïi ñeå chuyeån baùnh, Luigi nhaøo leân. Trong tuùi caäu khoâng coù ñoàng naøo. Baây giôø xe ñaõ chuyeån baùnh roài, ngöôøi baùn veù khoâng nôõ ñuoåi caäu beù xuoáng doïc ñöôøng. Luigi höùa khi xuoáng xe seõ kieám tieàn traû ngay. Tôùi Senise, caäu beù hoái haû chaïy veà nhaø, gaëp meï, caäu vöøa thôû hoån heån vöøa noùi: Con phaûi tieàn veù xe ñoø, meï cho con tieàn ñi! Con ñaõ höùa vôùi ngöôøi baùn veù nhö vaäy!

26 Roài Luigi chaïy laïi oâm hoân cha: Chuùc möøng leã boån maïng cuûa ba! Con chaïy xuoáng ñaây ñeå chuùc möøng ba. Roài neáu ba maù muoán, con seõ trôû leân vôùi baø ngoaïi ngay. GIAÁC MOÄNG LAØM THÖØA SAI Trong dòp heø, coù Giuseppe vaø Egidio, hai cöïu baïn hoïc cuûa Luigi töø chuûng vieän Claretiano ôû thò traán Galbiate, gaàn Como, veà thaêm nhaø. Luigi chaêm chuù nghe hai baïn noùi veà caùc thöøa sai Xavie ñang laøm vieäc ôû caùc nôi treân theá giôùi, beân caïnh nhöõng ngöôøi ngheøo, ôû chaâu Phi, AÁn ñoä, nôi nhöõng ngöôøi cuøng ñinh vaø nhöõng ngöôøi cuøi. Luigi giuùp leã vôùi hai baïn vaø thaáy hoï caàu nguyeän chaêm chuù soát saéng. Luigi cuõng laø moät ñöùa beù giuùp leã chaêm chæ. Cuøng vôùi 10 baïn giuùp leã, caäu ñaõ ñoaït huy chöông baïc veà thaùnh ca vaø ñöùng ñaàu cuoäc thi giaùo lyù trong vuøng. Qua nhöõng caâu chuyeän vôùi hai baïn ñi tu, yù töôûng trôû thaønh nhaø truyeàn giaùo taän hieán cuoäc ñôøi cho Chuùa vaø tha nhaân len loûi vaøo trong oùc cuûa Luigi. Caäu xin Giuseppe vaø Egidio noùi theâm veà ñôøi soáng cuûa thaùnh Phanxicoâ Xavie, vò ñaïi toâng ñoà truyeàn giaùo ôû vuøng Vieãn Ñoâng. Moät hoâm, Giuseppe hoûi thaúng Luigi: Caäu coù muoán vaøo chuûng vieän ôû Como vôùi tuïi tôù khoâng? Luigi ñoû maët, aáp uùng ñaùp: Tôù muoán laém chöù, nhöng laøm sao ñi tôùi ñoù ñöôïc. Tôù chæ coù baø chò vaø ñöùa em gaùi, vôùi laïi chuûng vieän Trang 26 cuûa maáy caäu xa quaù... Chaéc chaén laø ba tôù seõ khoâng cho tôù ñi! Nhöng moät hoâm, Luigi vaän duïng can ñaûm. Trong böõa côm toái vôùi gia ñình hoâm ñoù, Luigi leân tieáng: Ba aø... Caùi gì theá? Ba cho con ñi chuûng vieän nheù? Caùi gì? Chuûng vieän haû? Maøy coù bieát laø ôû chuûng vieän ngöôøi ta phaûi hoïc nhieàu laém khoâng? Coøn maøy thì khoâng muoán hoïc, thaøy giaùo noùi nhö vaäy... Neáu maøy maø ñöôïc ñieåm toát cuoái naêm, thì baáy giôø tao seõ xeùt laïi... OÂng Rocco noùi ñuøa, nhöng Luigi töôûng cha noùi thaät. Trong nhöõng thaùng keá ñoù, thaøy giaùo Anzillotta ngaïc nhieân thaáy Luigi chaêm hoïc vaø ñieåm khaù hôn tröôùc nhieàu. Ngaøy 2 thaùng 6 naêm 1959, Luigi chaïy veà nhaø vôùi veû maët hôùn hôû, tay caàm chaët cuoán soå ñieåm maøu xanh, trong ñoù moân naøo caäu cuõng ñöôïc ñieåm toái ña. Gaëp ba, caäu trình cuoán soå: Ba coi soå ñieåm cuûa con neø... Baây giôø ba cho con ñi chuûng vieän nghe, ba! OÂng Rocco laëng ngöôøi. Caùch ñaây vaøi thaùng, Angela, ñöùa con gaùi lôùn cuûa oâng ñaõ ñi tu. Baây giôø ñeán löôït thaèng nhoû Luigi naøy... Nhöng vì ñaõ troùt höùa, neân oâng ñaønh noùi: Ñöôïc roài, ñeå xem chuûng vieän ôû Potenza naøy hoï coù theå nhaän con khoâng. Neùt maët Luigi sa saàm laïi:

27 Thöa ba, con khoâng muoán ñi chuûng vieän ôû Potenza. UÛa, vaäy con muoán ñi ñaâu? Chuûng vieän khoâng phaûi ôû Potenza thì ôû ñaâu? Con muoán ñi chuûng vieän Galbiate, gaàn Como. ÔÛ ñoù ngöôøi ta môùi thaønh nhaø truyeàn giaùo ñöôïc. Nghe tôùi ñaây, oâng Rocco nhö töø treân trôøi rôøt xuoáng ñaát. Gioïng oâng nghieâm nghò: Con coù hieåu ñieàu con noùi khoâng chöù? Galbiate gaàn bieân giôùi Thuïy só, coøn mình ôû ñaây laø mieàn Basilicata caùch ñoù gaàn hai ngaøn caây soá. Nguyeân tieàn di chuyeån tôùi ñoù cuõng toán boän baïc roài! Vôùi laïi, con ñi xa nhö vaäy laøm sao baù maù thaêm con ñöôïc? Khoâng ñöôïc! Neáu con muoán ñi chuûng vieän, thì ñi chuûng vieän Potenza ôû ñaây, vaø boû caùi yù töôûng ñi Galbiate ñoù ñi! Nhieàu ngaøy sau ñoù. Cha phoù Duva noùi chuyeän vôùi oâng Rocco. Caû Angela cuõng vieát thö cho oâng töø tu vieän. Ngöôøi ta tìm ñöôïc ñuû tieàn haønh lyù cho caäu Luigi. Sau cuøng, oâng Rocco noùi vôùi cha Duva: Chuùa ñaõ ñoøi con ñöùa con gaùi... baây giôø ngaøi laïi ñoøi con ñöùa con trai duy nhaát naøy... Thaät laø ñieàu hy sinh lôùn lao ñoái vôùi con. Nhöng con chöa bao giôø töø choái Chuùa ñieàu gì. Laàn naøy, con cuõng khoâng töø choái ngaøi... ÑÖÔØNG VEÀ QUEÂ TRÔØI Ngaøy 28 thaùng 9 naêm 1959, baø Grimaldi oâm chaët Luigi vaøo loøng vaø nhaéc con: Khi tôùi nôi con vieát thö cho baù Trang 27 maù ngay nghe con, vaø nhôù vaâng lôøi caùc beà treân. Xe löûa chuyeån baùnh. Salerno, Napoli, Milano roài tôùi Como. Ngaøy 30 9, Luigi böôùc vaøo chuûng vieän. Taïi nhaø nguyeän, caäu vieáng Mình Thaùnh Chuùa: Laïy Chuùa, naøy con ñaây, xin chuùc laønh cho ba maù con vaø xin laøm cho con trôû thaønh nhaø truyeàn giaùo!. Roài caäu chaïy ra saân banh. OÀ, saân ôû laøng Senise lôùn hôn ôû ñaây moät tí, nhöng chuùng ta seõ toå chöùc nhöõng traän ñaáu banh khoâng keùm haøo höùng! Naêm hoïc baét ñaàu. Sau moät thôøi gian ñaàu ngôõ ngaøng, Luigi Grimaldi toû ra laø moät hoïc sinh thoâng minh vaø chaêm chæ. ÔÛ saân banh, caäu ñöôïc xeáp ngay vaøo ñoäi A. Taïi nhaø nguyeän, ai quan saùt caäu cuõng khoâng khoûi ngaïc nhieân. Cha linh höôùng nhaän thaáy caäu beù cao ngheàu vôùi môù toùc ñen saäm naøy coù veû khaùc vôùi nhöõng chuûng sinh khaùc ôû nhaø nguyeän. Moät baïn hoïc nhaän xeùt: Luigi caàu nguyeän moät caùch raát traàm tö, nhöng cuõng raát ñôn sô, vaø troâng thaät deã thieän caûm. Ngaøy 7 thaùng gieâng 1960, trong moät traän ñaáu boùng soâi noåi, Luigi Grimaldi ñi caùnh phaûi. Nhöng khoâng may, trong khi chaïy, caäu bò vaáp ngaõ vaø laên vaøo haøng daäu quanh saân coû. Moät caønh caây nhoïn ñaâm vaøo chaân phaûi cuûa Luigi. Traän ñaáu boùng tieáp tuïc, nhöng sau ñoù, Luigi thaáy veát thöông phoàng leân. Taïi phoøng y taù, Luigi ñöôïc boâi thuoác saùt truøng. Nhöng vì caäu vaãn coøn ñau, neân baùc só ñöôïc goïi tôùi.

28 6 ngaøy sau ñoù, sau khi ñaõ chích 14 oáng thuoác truï sinh Penicilline, veát thöông cuûa Luigi laønh laën vaø khoâng coøn söng nöõa. Luigi ñöùng daäy vaø trôû laïi saân. Ngaøy 14 thaùng gieâng. Trôøi söông muø khaù daày ñaëc. Luigi caûm thaáy ñau döõ doäi ôû coå. Hoâm sau, khi thöùc daäy, caäu baät khoùc. Coå vaø xöông soáng caäu ñau buoát, haøm raêng nhö nghieán laïi. Ngöôøi ta ñieän thoaïi ngay cho baùc só. OÂng chaïy tôùi, khaùm beänh xong, neùt maët oâng se laïi. Goïi cha giaùm ñoác ra moät nôi, oâng noùi nhoû: Thöa cha, may ra coøn moät chuùt hy voïng, nhöng moãi phuùt maát ñi laø beänh nhaân seõ bò nguy hieåm theâm. Luigi bò phong ñoøn gaùnh! Xe cöùu caáp chôû ngay Luigi coøn ñang maëc aùo nguû tôùi nhaø thöông Lecco caùch ñoù 7 caây soá. Caùc baùc só khaùm nghieäm vaø baét ñaàu caáp cöùu. Ñieän tín ñöôïc göûi veà Senise cho gia ñình Luigi. Trong luùc vaéng ngöôøi, vò linh muïc treû thaùp tuøng Luigi noùi vôùi caäu: Luigi, cha phaûi noùi söï thaät vôùi con. Caên beänh naøy khoâng phaûi laø beänh thöôøng. Hoâm nay Chuùa trao cho con thaùnh giaù ñeå vaùc. Vaäy con coù saün saøng vaø vui loøng chaáp nhaän yù Chuùa, duø baát cöù ñieàu gì xaûy ñeán cho con khoâng, duø Chuùa xin con maïng soáng con coù chaáp nhaän khoâng? Luigi nhìn thaúng vaøo vò linh muïc: Thöa cha coù! Nhöng neùt maët ñau ñôùn cuûa Luigi nhö saàm laïi, caäu tieáp: Trang 28 Nhö vaäy coù nghóa laø con seõ khoâng laøm linh muïc ñöôïc... ñieàu maø con haèng ao öôùc töø bao laâu nay... Chuùa ôi, con xin daâng maïng soáng, nhöõng ñau khoå cuûa con ñeå caàu cho giaùo hoäi ñöôïc hieäp nhaát, cho caùc toäi nhaân, cho caùc linh muïc, caùc thöøa sai, caùc chuûng sinh... ñaëc bieät laø cho chuûng vieän cuûa con. Luigi xöng toäi laàn cuoái cuøng. Chieàu hoâm ñoù, caäu leân côn raát ñau ñôùn. Toaøn theå thaân xaùc nhoû beù cuûa Luigi cöùng laïi nhö ñoøn gaùnh, göông maët meùo moù. Vò linh muïc treû vaãn ôû beân caïnh Luigi. Ngaøi cuùi gaàn caäu beù thì thaàm: Luigi, con coù nhaän ra cha khoâng? Thöa coù, cha laø Chuùa... Khoâng phaûi vaäy, cha khoâng phaûi laø Chuùa! Ngöôøi beänh nhoû beù nhö thu heát taøn löïc, ñaùp: Con bieát cha laø cha linh höôùng, nhöng cha ñaïi dieän Chuùa. Côn ñau luùc naøy leân tôùi cöïc ñoä. Luigi coá gaéng noùi: Chuùa ôi, con ñau khoå quaù chöøng! Roài höôùng veà vò linh muïc ñang im laëng ôû beân: Thöa cha, con cuõng chòu ñau khoå naøy cho cha nöõa... Hoâm ñoù laø ngaøy thöù saùu, thöù saùu tuaàn thaùnh cuûa Luigi. Saùng thöù baåy, nhöõng lieàu thuoác thaät maïnh chích cho Luigi mang laïi phaàn naøo hieäu quaû. Côn ñau giaûm cöôøng ñoä, haøm raêng Luigi bôùt se laïi. Tröôùc khi ñöôïc chích mooïc-phin cho ñôõ ñau,

29 caäu beù coøn noùi vôùi cha linh höôùng: Cha aø, treân trôøi con cuõng seõ caàu nguyeän cho cha nöõa; con seõ ñaëc bieät phuø hoä cha giôø saùng hoâm ñoù, ba cuûa Luigi töø Senise ñeán nhaø thöông. Caäu môû to ñoâi maét, coá töôi cöôøi ñeå chaøo ba. OÂng Rocco ñöùng laëng ngöôøi caïnh giöôøng, nhìn ñöùa con trai ñang chòu ñau khoå, mieäng oâng laåm baåm: Con chöa bao giôø töø choái Chuùa ñieàu gì... Ñoät nhieân, thaân xaùc nhoû beù cuûa Luigi khoâng coøn cöùng ñô nöõa. Caäu truùt hôi thôû cuoái cuøng. Ngaøy 20 thaùng gieâng. Laøng Senise ñöôïc moät lôùp tuyeát moûng bao phuû, thaät laø hoïa hieám ôû mieàn nam Italia naøy. Moät ñoaøn giuùp leã ñöùng xeáp haøng tröôùc nhaø thôø ñeå ñoùn linh cöûu cuûa Luigi Grimaldi phuû ñaày hoa. Caäu beù môùi rôøi laøng tröôùc ñoù vaøi thaùng ñeå trôû thaønh nhaø truyeàn giaùo, nhöng Chuùa ñaõ goïi nhaø truyeàn giaùo tí hon 13 tuoåi, ñau khoå nhöng töôi cöôøi naøy veà vôùi ngaøi. ª (Teresio Bosco, Ragazzi incontro a Dio, Elle Di Ci, Torino, 1984, tr.20-26, TÑA chuyeån ngöõ) BAÏNCOÙ MUOÁN... Tieáp trang 24 thöù raát quan troïng giuùp taêng theâm tuoåi thoï. AÊn uoáng toát vaø hoaït ñoäng thöôøng xuyeân coù theå laøm giaûm nguy cô maéc caùc beänh maõn tính, giuùp duy trì caân naëng hôïp lyù vaø taêng cöôøng söùc khoûe toång quaùt. Raát nhieàu toân giaùo khoâng uûng hoä caùc hoaït ñoäng khoâng laønh maïnh nhö uoáng quaù nhieàu bia röôïu, söû duïng chaát ma tuùy vaø quan heä tình duïc böøa baõi vôùi nhieàu ngöôøi. Hôn nöõa, caùc kyû luaät toân giaùo thöôøng coå voõ caùc phöông phaùp thích hôïp trong vieäc söû duïng thöïc phaåm ñieàu ñoä vaø kyû luaät. Toân giaùo coù theå giuùp baïn choïn moät loái soáng laønh maïnh, vaø thöôøng cung caáp cho baïn nhöõng hoã trôï vaø traùch nhieäm ñeå duy trì söùc khoûe. Ít caêng thaúng vaølo laéng Caêng thaúng coù theå kích hoaït caùc phaûn öùng theå chaát vaø tinh thaàn khoâng coù lôïi cho söùc khoûe, coù theå laøm taêng nguy cô maéc beänh nhö Alzheimer hoaëc roái loaïn tim maïch. Nhöõng ngöôøi soáng thoï thöôøng daønh thôøi gian moãi ngaøy ñeå thö giaõn. Baldwin Way, phoù giaùo sö taâm lyù hoïc taïi Ñaïi hoïc tieåu bang Ohio, ñoàng taùc giaû cuûa moät nghieân cöùu gaàn ñaây veà toân giaùo vaø tuoåi thoï, ñaõ vieát raèng: caùc toân giaùo thuùc ñaåy caùc thöïc haønh nhaèm giaûm bôùt caêng thaúng nhö loøng bieát ôn, caàu nguyeän hoaëc thieàn, coù theå caûi thieän ñöôïc söùc khoûe. Baldwin Way ñaõ xaùc minh raèng caàu nguyeän laøm giaûm ñi söï caêng thaúng, giaûm bôùt nhòp tim vaø huyeát aùp. YÙ thöùc veà muïc ñích Caùc nhaø nghieân cöùu taïi caùc Ñaïi hoïc London, Princeton vaø Stony Brook ñaõ phaùt hieän ra raèng haïnh phuùc hoan laïc, Xem tieáp trang 35 Trang 29

30 Töø laâu, hieän töôïng tuïc hoùa lan traøn taïi Taây Phöông vaø caùc vò Giaùo Hoaøng toá giaùc tình traïng naøy laø hieän töôïng con ngöôøi soáng nhö theå khoâng coù Thieân Chuùa, hoaëc cuõng coù vò goïi ñaây laø hieän töôïng aâm thaàm boäi giaùo. Trong thôøi gian gaàn ñaây, ÑHY Robert Sarah, Toång tröôûng Boä Phuïng töï vaø kyû luaät bí tích, cuõng nhieàu laàn löu yù caùc tín höõu Coâng Giaùo veà hieän töôïng naøy, tröôùc söï kieän trong Coâng Giaùo hieän nay ñang coù nhieàu ngöôøi muoán tin laønh hoùa Giaùo Hoäi, coi nheï vaán ñeà ñaïo lyù, hoaëc ñoøi thay ñoåi giaùo lyù Coâng Giaùo veà luaân lyù tính duïc.. THAÂN THEÁ ÑHY SARAH ÑHY Robert Sarah ngöôøi Guinea Equatorial beân Phi chaâu, naêm nay 74 tuoåi (1975), nguyeân laø TGM giaùo phaän thuû ñoâ Conakry, tröôùc khi ñöôïc môøi veà Roma laøm Toång thö kyù Boä truyeàn giaùo, ñöôïc ÑTC Bieån Ñöùc 16 thaêng Hoàng Y vaø boå nhieäm laøm Chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh Cor Unum (Ñoàng Taâm). Naêm 2014, ngaøi ñöôïc ÑTC Phanxicoâ boå nhieäm laøm Toång tröôûng Boä Phuïng töï vaø kyû luaät bí tích. ÑHY ñaõ xuaát baûn nhieàu saùch vaø ñöôïc giôùi Coâng Giaùo truyeàn thoáng raát aùi moä. VIEÁNG THAÊM HOØA LAN Hoài thöôïng tuaàn thaùng , ÑHY Robert Sarah ñöôïc Toå chöùc baùc aùi quoác teá Trôï giuùp caùc Giaùo Hoäi ñau khoå môøi sang thaêm Hoøa Lan. Trong dòp naøy, ÑHY ñaõ bình luaän veà tình traïng aâm thaàm boû ñaïo cuûa nhieàu ngöôøi ôû Taây Phöông ñoàng thôøi ÑHY cuõng nhaéc laïi raèng Giaùo Hoäi caàn ñoaøn keát, hieäp nhaát vôùi nhau döôùi Ñaáng Keá Vò Thaùnh Pheâroâ ñeå khoûi töï huûy dieät chính mình. ÑHY noùi: Trong thôøi ñaïi ngaøy nay, taïi Taây Phöông, chuùng ta ñang traûi qua moät söï aâm thaàm boäi giaùo. Ngöôøi ta khoâng caàn Thieân Chuùa nöõa. ÑHY Sarah cuõng noùi veà nhöõng saùng kieán ñang ñöôïc ñaåy maïnh taïi Ñöùc vaø moät soá nôi khaùc, meänh danh laø con ñöôøng coâng nghò, vaø ngaøi nhaän ñònh raèng Ngöôøi ta ñang tìm caùch taùch caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông Trang 30

31 ra khoûi Roma. Ngöôøi ta muoán töï trò ñoái vôùi Roma vaø Ñaáng Ñaïi dieän cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, nghóa laø Pheâroâ, laø ngöôøi chæ ñöôøng daãn loái cho Giaùo Hoäi Roma. ÑHY cuõng keâu goïi Giaùo Hoäi haõy trung thaønh vôùi neàn taûng cuûa mình: Neáu khoâng coù Pheâroâ thì moïi söï trong Giaùo Hoäi Coâng Giaùo seõ bò phaù huûy, bò bieán thaønh nhöõng maûnh nhoû vaø trôû thaønh hö voâ. Chuùa Gieâsu khoâng bao giôø thaønh laäp caùc HÑGM hoaëc caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông. Chuùa ñaõ xaây döïng Giaùo Hoäi cuûa Ngaøi treân neàn taûng Pheâroâ. Phaù huûy söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi Chuùa Kitoâ coù nghóa laø choái boû Chuùa Gieâsu. Ngöôøi ta muoán phaù boû vaø loaïi tröø söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi. Ai seõ ngaïc nghieân veà döï aùn ma quaùi naøy? Chaúng phaûi anh chò em laø nhöõng ngöôøi ñang ôû Hoøa Lan naøy, cuõng nhö taïi voâ soá caùc nöôùc Taây Phöông khaùc, ñang soáng trong Giaùo Hoäi ñau khoå, ñang tuùng thieáu hay sao? Moät trong nhöõng nhaän xeùt noåi baät nhaát cuûa ÑHY Sarah trong cuoäc vieáng thaêm Hoøa Lan laø baøi giaûng cuûa ngaøi trong thaùnh leã taïi Nhaø Thôø Chính Toøa giaùo phaän Den Bosch, thöù baåy tröôùc leã Chuùa Thaùnh Thaàn hieän xuoáng. Trong baøi giaûng, ÑHY keâu goïi caùc tín höõu Coâng Giaùo AÂu Chaâu vaø Giaùo Hoäi haõy trung thanh vôùi gia saûn cuûa mình. Moät luùc thaät laø caûm ñoäng khi ÑHY Sarah trích daãn moät LM ñaõ bò caàm tuø 12 naêm döôùi thôøi coäng saûn Tieäp Khaùc, vaø vò LM aáy noùi raèng mình chaúng thaø chòu ñau khoå theâm 12 naêm nöõa hôn laø soáng taïi Taây Phöông coi reû vaø laøm thöông toån ñöùc tin. GAËP GÔÕ CAÙC LM Trong cuoäc gaëp gôõ caùc LM vaø tu só hoâm thöù saùu tröôùc ñoù, 7-6, taïi thaønh phoá Utrecht, ÑHY ñaõ noùi veà cuoäc khuûng hoaûng cuûa Giaùo Hoäi taïi AÂu Chaâu ñöôïc töôïng tröng baèng traän hoûa hoaïn taïi Nhaø Thôø chính toøa Ñöùc Baø ôû Paris. Ngaøi noùi: Gioáng nhö nhaø thôø Ñöùc Baø, neàn vaên minh Taây Phöông ngaøy nay ñang bò taøn luïi.. Ñieàu ñaõ baét ñaàu taïi AÂu Chaâu ñang lan traøn treân toaøn theá giôùi. Vaø theo ÑHY Sarah, nguyeân nhaân cuûa tình traïng ñoù chính laø söï choái boû tình phuï töû, töø choái khoâng ñaët mình trong moät truyeàn thoáng laøm cho con ngöôøi rôøi xa caên coäi cuûa mình, nhö chuùng ta thaáy roõ trong söï chaáp nhaän lyù thuyeát veà gioáng (Gender theory). ÑHY Sarah khaúng ñònh raèng chæ coù moät thuoác chöõa duy nhaát cho tình traïng naøy, ño laø gaëp gôõ Chuùa Gieâsu vaø traû laïi cho Giaùo Hoäi hình aûnh nguyeân thuûy cuûa mình. NHAÄN XEÙT CUÛA ÑHY SARAH VEÀ ÑÔØI SOÁNG LM Moät kyù giaû Hoøa Loan chuyeân loan tin veà toân giaùo, cha Joost Jansen, ñaõ toùm taét söù ñieäp cuûa ÑHY Sarah nhö sau, treân trang maïng Coâng Giaùo Hoøa Lan (katholiek.nl): Caùc LM vaø GM quyø goái quaù ít, hoï quaù baän roän vôùi ch ính mình, vaø vôùi nhöõng hoaït ñoäng cuûa hoï. Thöïc vaäy, coù quaù nhieàu linh muïc. Khoâng Trang 31

32 coù khuûng hoaûng veà con soá linh muïc: nhöng coù moät cuoäc khuûng hoaûng veà caên tính linh muïc. Linh muïc phaûi hôn laø moät Alter Christus (Chuùa Kitoâ thöù hai) nghóa laø LM phaûi laø chính Chuùa Kitoâ (ipse Christus). Bieåu töôïng ñieàu naøy laø söï ñoäc thaân linh muïc. Trong baøi giaûng taïi Nhaø Thôø chính toøa Den Bosch, ÑHY Sarah nhaän xeùt raèng lôøi thöa xin vaâng cuûa Thaùnh Pheâroâ ñoái vôùi Chuùa Kitoâ laø lôøi ñaùp traû tieáng goïi cuûa Chuùa Gieâsu: Haõy theo Thaày, ñoù laø lôøi môøi goïi maø taát caû chuùng ta phaûi ñích thaân ñoùn nhaän vaø khoâng toø moø veà con ñöôøng cuûa caùc tín höõu khaùc daãn ñeán trôøi cao. Caâu traû lôøi naøy cuûa Thaùnh Pheâroâ cuõng laø caâu traû lôøi chaân thaät ñoái vôùi moãi moân ñeä cuûa Chuùa Kitoâ vaø ñoái vôùi caùc tín höõu Kitoâ chuùng ta trong theá kyû 21 naøy. Thöïc vaäy, chæ nhôø haèng ngaøy ñoïc vaø suy nieäm Phuùc AÂm, qua söï lieân keát saâu xa sinh ñoäng vôùi Chuùa Gieâsu vaø nhôø söï cuûng coá tình baïn thaâm saâu aáy trong söï röôùc leã soát saéng maø tình yeâu cuûa chuùng ta ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø tha nhaân coù theå taêng tröôûng vaø trôû thaønh moät tình yeâu chaân thaät vaø coù ñaëc tính hy sinh. Nhö theá, chæ nhôø soáng vôùi Chuùa Gieâsu vaø nuoâi döôõng chính mình baèng Lôøi Chuùa vaø Thaùnh Theå, chuùng ta môùi taêng tröôûng trong tình baùc aùi, laø loøng yeâu meán chaân thaønh ñoái vôùi anh chò em chuùng ta. Ñuùng vaäy, nhö Chuùa Gieâsu ñaõ noùi vôùi Toâng Ñoà Pheâroâ, Ngaøi cuõng noùi vôùi chuùng ta, duø chuùng ta yeáu ñuoái, hoâm tröôùc ngaøy Trang 32 leã Chuùa Thaùnh Thaàn hieän xuoáng: Phaàn con, con haõy theo Thaày! Taïi sao Chuùa Gieâsu khoâng traû lôøi caâu hoûi cuûa thaùnh Pheâroâ veà soá phaän cuûa Thaùnh Gioan? ÑHY Sarah nhaän xeùt: Moãi cuoäc soáng coù maàu nhieäm rieâng cuûa noù. Thöïc vaäy, maàu nhieäm cuûa moãi ngöôøi laø ôn goïi rieâng vaø duy nhaát, cuõng nhö söù vuï cuûa hoï trong theá giôùi naøy laø ñieàu chæ coù Thieân Chuùa bieát roõ vaø chính con ngöôøi cuõng khoâng bieát neáu khoâng ñöôïc chính Chuùa Gieâsu toû loä cho hoï. LAÉNG NGHE VAØ BÖÔÙC THEO CHUÙA GIEÂSU Ñeå khaùm phaù ôn goïi cuûa mình, ngöôøi moân ñeä Chuùa Kitoâ phaûi hoïc caùch laéng nghe Chuùa Gieâsu vaø böôùc theo Chuùa. Hoï phaûi hoïc töø boû yù muoán rieâng cuûa mình, söï ích kyû, toäi loãi, vaø ñeå cho mình ñöôïc Chuùa Thaùnh Linh höôùng daãn. Thaùnh Thaàn Chaân Lyù, Ñaáng Phuø trôï, seõ uoán naén hoï cho ñeán khi Chuùa Kitoâ ñöôïc hình thaønh trong hoï. Treân con ñöôøng ñôøi cuûa chuùng ta, ñöôïc Lôøi Chuùa höôùng daãn vaø soi saùng, vaø ñöôïc nuoâi döôõng haèng ngaøy baèng Thaùnh Theå, chuùng ta ñöôïc môøi goïi tieán böôùc treân con ñöôøng Thieân Chuùa laø Cha chuùng ta ñònh lieäu cho chuùng ta. Söï keát hieäp cuûa chuùng ta vôùi Chuùa Kitoâ seõ laøm cho chuùng ta khaùm phaù thaáy ñaâu laø söï kyø dieäu maø Thieân Chuùa taïo ra trong chuùng ta. NOI GÖÔNG CAÙC TOÂNG ÑOÀ SAÜN SAØNG LAØM CHÖÙNG CHO CHUÙA GIEÂSU Veà chöùng taù cuûa caùc Toâng Ñoà veà Chuùa Kitoâ, ÑHY Sarah noùi: Nieàm

33 tin cuûa chuùng ta döïa treân chöùng taù cuûa caùc Toâng Ñoà, cuõng nhö nieàm tin cuûa caùc Toâng Ñoà döïa treân chöùng taù cuûa Chuùa Gieâsu. Chuùa ñaõ hieán maïng soáng mình nhö daáu chæ loøng trung thaønh vôùi söï thaät maø Ngaøi laøm chöùng. Cuõng vaäy, caùc toâng ñoà ñaõ chòu cheát nhö nhöõng chöùng nhaân, khoâng phaûi vì caùc vò laø nhöõng ngöôøi cuoàng tín, nhöng vì ñieàu maø caùc vò laøm chöùng laø nhöõng söï kieän lòch söû chöù khoâng phaûi laø nhöõng yù töôûng: nghóa laø vieäc Thieân Chuùa ñeán giöõa loaøi ngöôøi trong Chuùa Gieâsu Kitoâ, cuoäc khoå naïn vaø caùc cheát cuõng nhö söï soáng laïi cuûa Chuùa Gieâsu ñeå cöùu roãi chuùng ta. Caû khi caùc Toâng Ñoà bò saùt haïi, ñieàu maø caùc Vò laøm chöùng cuõng khoâng keùm phaàn söï thöïc. Ñoù cuõng laø ñieàu ñöôïc aùp duïng cho chuùng ta: chöùng taù cuûa chuùng ta ñöôïc xaây döïng treân thöïc taïi söï cheát vaø soáng laïi cuûa Chuùa Gieâsu. Vaø chuùng ta phaûi chuaån bò chòu cheát ñeå laøm chöùng cho söï kieän Chuùa Gieâsu haèng soáng. Ñoù cuõng chính laø söùc maïnh Tình Thöông cuûa Chuùa laøm cho chuùng ta haønh ñoäng ñeå thoa dòu laàm than cuûa nhöõng ngöôøi tuùng thieáu vaø taát caû nhöõng ngöôøi ñang chòu ñau khoå treân theá giôùi. HOAÏT ÑOÄNG BAÙC AÙI BIEÅU LOÄ NIEÀM TIN ÑHY Sarah giaûi thích raèng Toå chöùc baùc aùi trôï giuùp caùc Giaùo Hoäi ñau khoå khoâng phaûi laø moät toå chöùc nhaân ñaïo Phi chính phuû (ONG), nhöng laø moät söï bieåu loä nieàm tin Kitoâ cuûa chuùng ta, haønh ñoäng cuûa loøng baùc aùi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñang tuùng thieáu veà tinh thaàn vaø vaät Trang 33 chaát. Ñoái vôùi cha Werenfried van Straaten, vieäc saùng laäp toå chöùc baùc aùi naøy hoài naêm 1947 laø moät lôøi ñaùp traû tieáng goïi cuûa Chuùa Gieâsu Haõy theo Thaày, trong thôøi kyø, khi coøn laø moät linh muïc treû doøng thaùnh Noberto, cha thaáy nhöõng ñau khoå cuûa daân chuùng chòu ñoùi taïi mieàn Ñoâng Ñöùc. Veà sau, cha Werenfried, gioáng nhö Thaùnh Pheâroâ Toâng Ñoà, ñaõ khaùm phaù söù maïng ñích thöïc ñöôïc Thieân Chuùa uûy thaùc cho cha trong noäi taâm saâu thaúm. Trong luùc cha quan saùt caùc bieán coá cuûa theá kyû 20 döôùi aùnh saùng söù ñieäp cuûa Ñöùc Meï Fatima, cha daàn daàn ñi ñeán keát luaän raèng Toå chöùc Trôï giuùp caùc Giaùo Hoäi ñau khoå phaûi laø caâu traû lôøi ñoái vôùi söù ñieäp Fatima. Vaø ñoù cuõng phaûi laø caâu traû lôøi tröïc tieáp cho lôøi môøi goïi cuûa Meï Thieân Chuùa, daïy haõy caàu nguyeän khoâng ngöøng, thoáng hoái, hoaùn caûi vaø trôû veà cuøng Thieân Chuùa. Cuoäc caùch maïng hoaøn toaøn choáng Thieân Chuùa nhö Lenin ñaõ noùi, tröôùc tieân dieãn ra tôùi möùc toät ñænh hoài thaùng 10 naêm 1917 ôû Nga, daãn tôùi cuoäc caùch maïng kinh chuûng choáng laïi Giaùo Hoäi, khieán cho hôn 80 trieäu ngöôøi thieät maïng taïi nhöõng nöôùc maø coäng saûn chieám ñöôïc chính quyeàn. Ngaøy naêm 1992, khi Ñeá quoác Lieân Xoâ suïp ñoå, Cha Werenfried van Straaten ñaõ ñoïc kinh Maân Coâi taïi Quaûng tröôøng Ñoû ôû thuû ñoâ Mascôva, ñöùng tröôùc laêng cuûa Lenin. Trong cuoán saùch cuûa cha vôùi töïa ñeà Nôi Thieân Chuùa khoùc, cha keå laïi chöùng töø cuûa moät

34 LM ngöôøi Tieäp ñaõ soáng 12 naêm trong tuø döôùi cheá ñoä coäng saûn Tieäp Khaéc. LM aáy muoán aån danh, keå laïi raèng: Toâi ôû tuø 12 naêm vì muoán tieáp tuïc trung thaønh vôùi Toøa Thaùnh. Toâi chòu töû ñaïo vì khoâng muoán baát trung vôùi ÑGH. Toâi ñaõ maát heát moïi söï vì ñöùc tin. Nhöng nieàm tin aáy ñaõ mang laïi cho toâi an bình vaø moät söï chaéc chaén bieát nhöõng naêm tuø ñaøy aáy thaønh nhöõng naêm phong phuù nhaát trong ñôøi toâi. Quí vò ôû Taây phöông ñaõ maát nieàm an bình aáy trong Thieân Chuùa. Quí vò ñaõ coi nheï ñöùc tin ñeán ñoä nieàm tin aáy khoâng coøn mang laïi an bình nöõa. Trong töï do, quí vò ñaõ phaûn boäi ñieàu maø vì ñoù chuùng toâi ñaõ chòu ñau khoå trong cuoäc baùch haïi. Taây Phöông ñaõ laøm cho toâi thaát voïng saâu xa. Toâi chaúng thaø chòu theâm 12 naêm tuø nöõa trong nhaø tuø coäng saûn aáy coøn hôn laø ôû laïi laâu hôn vôùi quí vò. SÖÏ BOÄI GIAÙO AÂM THAÀM ÔÛ TAÂY PHÖÔNG Trong nhöõng ngaøy vaø thôøi kyø naøy, ôû Taây phöông chuùng ta ñang soáng qua moät söï boäi giaùo aâm thaàm. Chuùng ta khoâng coøn caàn Thieân Chuùa nöõa. Ngöôøi ta ñang tìm caùch taùch rôøi caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông ra khoûi Toøa Thaùnh. Ngöôøi ta muoán ñöôïc töï trò ñoái vôùi Toøa Thaùnh vaø Ñaáng Ñaïi Dieän Chuùa Gieâsu Kitoâ, nghóa laø Pheâroâ, Ngöôøi chæ daãn ñöôøng höôùng cho Giaùo Hoäi Roma. Thaùnh Ignatio thaønh Antiokia ñaõ noùi: Ñoù laø Giaùo Hoäi hoaøn toaøn tinh tuyeàn chuû trì trong ñöùc baùc aùi. Neáu khoâng coù Pheâroâ thì moïi söï trong Giaùo Hoäi Coâng Giaùo seõ bò phaù huûy, bò bieán thaønh nhöõng maûnh vaø chaúng coøn laø gì nöõa. Chuùa Gieâsu khoâng heà kieán taïo caùc HÑGM hoaëc caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông. Chuùa xaây döïng Giaùo Hoäi cuûa Ngaøi treân ñaù taûng Pheâroâ. Phaù huûy söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi Chuùa Kitoâ, coù nghóa laø choái boû Chuùa Gieâsu. Ngöøôi ta muoán xeù boû vaø phaù huûy söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi. Ai seõ ngaïc nhieân vì yù ñoà ma quaùi aáy? Anh chò em ôû Hoøa Lan, cuõng nhö taïi voâ soá caùc nöôùc Taây Phöông ñang soáng trong tình traïng moät Giaùo Hoäi ñau khoå sao? ÑHY Sarah ñaõ nhaéc laïi ñieàu maø ÑHY Wim Eijk, TGM giaùo phaän Utrecht Hoøa Lan ñaõ noùi hoài naêm 2013 veà söï giaûm suùt vieäc thöïc haønh ñaïo ôû Hoøa Lan, Quoác gia tröôùc kia ñöùng haøng ñaàu trong vieäc göûi caùc thöøa sai tôùi caùc nôi treân theá giôùi, moät söï suy ñoài ñi song song vôùi söï suy giaûm nhöõng ñoøi hoûi luaân lyù cuûa Giaùo Hoäi, taïo cho caùc tín höõu Coâng Giaùo caûm töôûng khoâng caàn phaûi lo laéng gì, ÑHY Sarah giaûi thích veà nhöng caên coäi söï aùc ñang laøm hao moøn caùc nöôùc AÂu Chaâu: Ngoaøi nhöõng lôïi loäc taøi chaùnh.. AÂu Chaâu coøn taïo ra nhöõng yù thöùc heä, laáy höùng töø nhöõng aûo töôûng vaø ñang daàn daàn ñaùnh maát caùi hoàn cuûa mình. AÂu Chaâu ñaõ caét boû chính mình ra khoûi nhöõng gì laø saâu xa nhaát. AÂu Chaâu ñaõ phaûn boäi chính mình. Ñoù cuõng laø ñieàu ÑHY Sarah ñaõ vieát trong cuoán Chieàu ñeán vaø ngaøy ñang taøn (Le soir approche et deùjaø le jous baisse). ÑHY noùi theâm raèng: Taây Phöông ñang ñi vaøo moät tieán trình Trang 34

35 töï huûy dieän, maëc duø coù nhöõng thaønh coâng veà khoa hoïc vaø kyõ thuaät vaø caùi veû thònh vöôïng. Söï phaûn boäi khoâng phaûi laø ñieàu xuaát hieän trong ñôøi soáng cuûa vò Thuû Laõnh caùc toâng ñoà, Thaùnh Pheâroâ, trong ñeâm Thöù Naêm Tuaàn Thaùnh voïng Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh hay sao? Thaùnh nhaân baáy giôø ñaõ chaúng neám hoa traùi cay ñaéng cuûa söï ñaøo nguõ sao: moät söï saàu muoän vaø coâ ñôn khoân taû coù theå daán tôùi töï töû nhö Giuda, neáu thaùnh nhaân khoâng gaëp ñöôïc aùnh maét cuûa Chuùa ñang xin tình yeâu cuûa ngöôøi sao? (..) Chuùng ta haõy töï hoûi vôùi caâu naøy: Phaûi chaêng AÂu Chaâu trong theá kyû 21 naøy ñang choïn löïa thaùi ñoä cuûa Giuña, nghóa laø töï töû hoaëc töï huûy dieät chính mình vì khoâng daùm trôû veà vôùi caùc caên coäi Kitoâ cuûa mình, nhö thaùnh Gioan Phaoloâ 2 ñaõ hoûi, hoaëc AÂu Chaâu coù ñöôïc chuaån bò saün saøng ñeå yù thöùc veà gia saûn tinh thaàn cuûa mình hay khoâng? Tröôùc caâu hoûi ñoù, vò thaùnh Giaùo Hoaøng töø Ba Lan traû lôøi: Ñoäng löïc thuùc ñaåy ñeå thi haønh ñieàu aáy chæ coù theå ñeán töø vieäc taùi laéng nghe Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ. ª (LifeSiteNews , LM Giuse chuyeån yù) BAÏNCOÙ MUOÁN... Tieáp trang 29 hoaëc vieäc caûm thaáy raèng cuoäc soáng cuûa mình thaät ñaùng giaù, coù theå caûi thieän ñöôïc haïnh phuùc vaø söùc khoûe theå chaát. Caùch rieâng ñöùc tin mang laïi cho moïi ngöôøi yù thöùc veà muïc ñích vaø nhaän bieát raèng cuoäc soáng thöïc söï coù yù nghóa. Vôùi tö caùch laø ngöôøi coâng giaùo, chuùng ta tin raèng cuoäc soáng khoâng chæ ñôn giaûn laø thôøi gian chuùng ta traûi qua treân theá gian, nhöng soáng toát trong giaây phuùt hieän taïi laø chuaån bò cho chuùng ta ñoùn nhaän cuoäc soáng phong phuù hôn treân thieân ñaøng. Chuùng ta tin raèng taát caû nhöõng gì chuùng ta laøm, hay ñang gaùnh chòu ñeàu coù yù nghóa vaø muïc ñích rieâng. Hieåu ñöôïc ñieàu naøy mang ñeán cho chuùng ta hy voïng khi cuoäc soáng ñaày daãy nhöõng khoù khaên vaø moät nieàm vui troïn veïn hôn hôn khi ñöôïc oån ñònh. Coäng ñoàng Thuoäc veà moät coäng ñoàng toát laø ñieàu caàn thieát ñeå coù moät cuoäc soáng laâu daøi vaø haïnh phuùc. Tieán só Waldinger, hieän laø giaùm ñoác cuûa vieän Nghieân cöùu phaùt trieån ngöôøi cao tuoåi thuoäc ñaïi hoïc Harvard cho bieát: nhöõng ngöôøi coù söï keát noái vôùi caùc taàng lôùp xaõ hoäi, gia ñình, baïn beø vaø coäng ñoàng nhieàu hôn seõ haïnh phuùc hôn, khoûe maïnh hôn vaø soáng thoï hôn nhöõng ngöôøi coù keát noái thaáp hôn. Trong caùc nghieân cöùu veà khu vöïc xanh cuûa mình, Buettner phaùt hieän ra raèng nhöõng ngöôøi soáng ñöôïc 100 tuoåi laø nhöõng ngöôøi soáng chuû ñoäng, vaây quanh mình bôûi moät coäng ñoàng maïnh meõ, ñaëc bieät laø moät coäng ñoàng döïa treân ñöùc tin. Ñöôïc bao quanh bôûi nhöõng ngöôøi cuøng chia seû vôùi nhau caùc giaù trò vaø mong muoán coù ñöôïc moät cuoäc soáng töôi ñeïp, cung caáp Xem tieáp trang 65 Trang 35

36 CHUAÅN BÒ PHONG THAÙNH THAÙNG Chuùa nhaät tôùi ñaây, trong khuoân khoå Thöôïng HÑGM mieàn Amazzonia, ÑTC seõ chuû söï leã toân phong 5 vò chaân phöôùc leân baäc hieån thaùnh thuoäc 5 nöôùc khaùc nhau vaø goàm goàm 1 nam vaø 4 nöõ. Ñöùng ñaàu laø ÑHY John Henry Newman ( ), nguyeân laø moät thaàn hoïc gia Anh giaùo noåi tieáng, trôû laïi Coâng Giaùo, thuï phong linh muïc vaø ñaõ saùng laäp doøng giaûng thuyeát thaùnh Philipheâ Neri (Oratoire), qua ñôøi naêm 1890 thoï 89 tuoåi. Tieáp ñeán laø nöõ chaân phöôùc Giuseppina Vannini ( ), ngöôøi Italia, saùng laäp doøng Nöõ töû thaùnh Camillo, chuyeân saên soùc caùc beänh nhaân. Thöù ba laø nöõ chaân phöôùc Maria Teresa Chiramel Mankidiyan ( ), ngöôøi AÁn ñoä, saùng laäp doøng nöõ tu Thaùnh Gia, chuyeân giaùo duïc caùc thieáu nöõ vaø nhöõng ngöôøi tuùng thieáu, cuõng nhö thaêng tieán gia Trang 36 ñình. Meï qua ñôøi naêm 50 tuoåi vaø ñöôïc phong chaân phöôùc naêm Thöù tö laø nöõ chaân phöôùc Dulce Lopes Pontes ( ), thuoäc doøng Nöõ Thöøa Sai Ñöùc Meï Voâ Nhieãm nguyeân toäi Meï Thieân Chuùa, quen ñöôïc goïi laø Meï Teâreâsa cuûa Giaùo Hoäi taïi Brazil, vì nhöõng hoaït ñoäng cuûa chò trong vieäc chaêm soùc nhöõng ngöôøi ngheøo khoå. Sau cuøng laø nöõ chaân phöôùc Marguerite Bays ( ), giaùo daân ngöôøi Thuïy Só, doøng Ba thaùnh Phanxicoâ Assisi, neân thaùnh trong cuoäc soáng ñôn sô, thöôøng nhaät. Sau ñaây laø moät vaøi neùt noåi baät trong cuoäc ñôøi cuûa Nöõ tu Dulce Lopes Pontes vò thaùnh nöõ ñaàu tieân cuûa Giaùo Hoäi taïi Brazil vaø ÑHY John Henry Newman.

37 THAÙNH NÖÕ ÑAÀU TIEÂN CUÛA BRAZIL: DULCE LOPES PONTES THAÂN THEÁ öõ tu Dulce, tuïc danh laø Maria NRita Lopes Pontes de Sousa Brito, sinh ngaøy taïi Salvador da Bahia. llldulmoà coâi meï naêm leân 6 tuoåi, coâ beù ñöôïc caùc dì chaêm soùc vaø khi ñöôïc 13 tuoåi, Maria Rita ñöôïc moät ngöôøi dì daãn ñeán nhöõng khu ngheøo nhaát trong thaønh phoá. Söï kieän naøy ñaõ khôi leân moät söï nhaïy caûm lôùn trongtaâmhoàncuûacoâbeù.töø ngaøy ñoù, beù baét ñaàu chaêm soùc nhöõng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi haønh khaát ôû khu vöïc cuûa mình, coù laàn coâ beù môû cöûa caên nhaø khieâm haï cuûa gia ñình cho nhöõng ngöôøi ñang caàn löông thöïc vaø nôi truù nguï. Naêm 1933, khi ñöôïc 19 tuoåi, sau khi toát nghieäp trung hoïc, chò gia nhaäp doøng caùc nöõ tu Thöøa sai Ñöùc Meï Voâ Nhieãm Meï Thieân Chuùa vaø nhaän teân doøng laø Dulce, laø teân cuûa meï ruoät. Moät trong nhöõng ñieàu soi saùng giuùp chò phaân ñònh ôn goïi laø cuoäc ñôøi cuûa thaùnh nöõ Teâreâsa Haøi Ñoàng Gieâsu. Chò vieát khi vaøo tu Trang 37 vieän: Duø toâi coù tình yeâu lôùn theá naøo ñi nöõa trong taâm hoàn, thì ñieàu ñoù vaãn coøn quaù ít ñoái vôùi moät vò Thieân Chuùa cao caû döôøng aáy. Theo göông thaùnh nöõ Teâreâsa Haøi Ñoàng, chò Dulce nghó raèng taát caû nhöõng haønh vi yeâu thöông beù nhoû, duø nhoû ñeán ñaâu ñi nöõa, chuùng cuõng laøm haøi loøng Chuùa Haøi Ñoàng Gieâsu. KHÔÛI SÖÏ COÂNG TRÌNH BAÙC AÙI Moät ngaøy trong naêm 1952, chò Dulce ñi boä trong khu phoá ngheøo ôû thaønh phoá San Salvador da Bahia, chò gaëp moät thieáu nieân bò lao phoåi naëng, caäu beù xin moïi ngöôøi ñöøng ñeå caäu bò cheát trong coâ ñôn. Chò coá gaéng tìm cho caäu ta moät nôi truù nguï, vaø xin moät ngöôøi qua ñöôøng giuùp phaù cöûa vaøo moät caên nhaø boû hoang gaàn ñoù. Chò ñeå beänh nhaân ôû trong nhaø vaø ñi aên xin thöïc phaåm vaø quaàn aùo cho caäu ta. Chò nuoâi naáng beänh nhaân aáy ban ngaøy, vaø toái trôû veà tu vieän ñeå nguû. Trong khi ñoù caên nhaø truù nguï baát hôïp phaùp aáy thu huùt theâm nhieàu beänh nhaân vaø nhöõng ngöôøi saép cheát töø khu Alagados cuûa thaønh phoá, nôi coù tôùi gaàn 80 ngaøn ngöôøi soáng trong ngheøo khoå. Chò Dulce khoâng töø choái moät ai vaø caên nhaø ñaày chaät. Chò phaù cöûa vaøo nhaø thöù hai boû hoang, roài nhaø thöù ba, lau doïn vaø thu xeáp ñeå coù theå ñoùn tieáp caùc beänh nhaân, nuoâi naáng hoï vôùi soá tieàn chò xin ñöôïc moãi ngaøy. Chaúng bao laâu coù tôùi 60 beänh nhaân, nam phuï laõo aáu, taù tuùc trong 5 caên nhaø, taát caû ñeàu bò nhöõng thöù beänh nhö lao phoåi, ung

38 thö, thieáu maùu, bò nhieãm truøng, suy dinh döôõng vaø nhieàu thöù beänh naëng khaùc. Nhöõng haønh vi yeâu thöông beù nhoû ñöôïc chò Dulce dieãn ñaït trong nhöõng coâng taùc xaõ hoäi to lôùn. Thöïc vaäy, 3 naêm sau ñoù, chò thaønh laäp toå chöùc coâng nhaân Coâng Giaùo ñaàu tieân taïi bang Bahia mang teân thaùnh Phanxicoâ. Khi boä y teá ñoùng cöûa caùc nhaø cuûa chò Dulce, chò di chuyeån caùc beänh nhaân ñeán moät choã truù nguï döôùi moät caây caàu daãn ñeán nhaø thôø Senhor do Bonfim, moät trong nhöõng nôi thu huùt khaùch du lòch trong thaønh phoá. Chò Dulce bò ñe doïa ñuoåi hai laàn nöõa, sau ñoù chò di chuyeån caùc beänh nhaân ñeán moät nôi khaùc tröôùc kia laø chôï caù, nhöng roài chính quyeàn ñòa phöông cuõng buoäc chò phaûi rôøi boû nôi aáy. TRAÏI GAØ THAØNH BEÄNH XAÙ Nôi duy nhaát coù theå ñoùn tieáp 70 ngöôøi ñau yeáu laø traïi gaø thuoäc tu vieän chò Dulce sinh soáng. Vôùi pheùp cuûa beà treân, nôi taïm truù naøy ñöôïc mau leï bieán thaønh moät beänh xaù. Cuøng vôùi caùc beänh nhaân, chò Dulce cuõng ñoùn nhaän nhöõng ngöôøi tò naïn nhaát thôøi, phaàn lôùn laø nhöõng noâng daân bò maát muøa vì haïn haùn hoaëc bò truaát höõu. Moät doanh nhaân ngöôøi Myõ, OÂng William Brokaw soáng taïi Bahia, tuy laø moät ngöôøi Tin Laønh, nhöng ñöôïc bieát hoaït ñoäng cuûa nöõ tu Dulce, oâng ñaõ trôû thaønh aân nhaân quaûng ñaïi cuûa chò. OÂng xin caùc doanh nhaân Myõ vaø coäng ñoàng ngoaïi giao ôû Brazil cuõng nhö nhieàu toå Trang 38 chöùc töø thieän khaùc ôû Myõ giuùp ñôõ, vaø kieám ñöôïc ñuû tieàn ñeå giuùp chò Dulce xaây nhaø troï vaø beänh vieän thaùnh Antoân, ñöôïc thieát laäp treân moät khu ñaát ñöôïc hieán taëng gaàn tu vieän vaø ñöôïc khaùnh thaønh vaøo thaùng 5 naêm 1959 vôùi 150 giöôøng beänh, vaø trong voøng 1 naêm, ñaõ saên soùc cho hôn 35 ngaøn beänh nhaân, khoaûng 3 ngaøn beänh nhaân moãi ngaøy vaø hai naêm sau ñoù thaønh moät nhaø thöông vôùi caùc baùc só phuï traùch. Baùc só Frank Raifa ôû Chicago Hoa Kyø, ñaõ boû coâng vieäc nhieàu lôïi nhuaän cuûa oâng ñeå cuøng vôùi nhieàu baùc só Brazil laøm vieäc thieän nguyeän baùn thôøi gian. Beänh vieän noåi tieáng laø nôi maø khoâng moät beänh nhaân naøo bò töø khöôùc. GIUÙP ÑÔÕ CAÙC THIEÁU NIEÂN DU ÑAÕNG Naêm 1960, chò Dulce quan taâm tôùi 20 thieáu nieân du ñaõng ôû thaønh Salvador da Bahia, hay laø nhöõng thuyeàn tröôûng caùt (sand Captains) nhö chuùng ñöôïc meänh danh, vì chuùng coù thoùi quen aên troäm caùc du khaùch ôû caùc baõi bieån noåi tieáng cuûa Bahia. Chò xin ñöôïc khu ñaát ñoái dieän vôùi tu vieän vaø thieát laäp nhieàu nhaø baèng goã vaø daàn daàn ñoùn tieáp caùc thieáu nieân du ñaõng aáy. Tuy chò ít laøm vieäc cho caùc thieáu nieân, nhöng chò cung caáp löông thöïc, quaàn aùo vaø neàn giaùo duïc sô ñaúng cho chuùng. Caùc thieáu nieân lôùn leân döôùi söï chaêm soùc cuûa chò vaø baét ñaàu töï giuùp ñôõ laãn nhau. Chuùng löôïm giaáy cuõ vaø baùn cho haõng giaáy ôû ñòa phöông, vaø troàng rau coû trong vöôøn ñeå laáy

39 löông thöïc. Nhôø ñöôïc khu ñaát khaùc aân nhaân taëng, nhoùm treû baét ñaàu canh taùc roäng hôn, ñöôïc moät nhaø canh noâng Myõ chæ daïy. Khi trôû neân töï laäp hôn, caùc baïn treû phaùt trieån loøng töï tín vaø phaåm giaù cuûa mình. AÛnh höôûng cuûa chò Dulce tieáp tuïc lan roäng ñeán caùc khu xoùm toài taøn ôû Alagados. Chò baûo trôï hai trung taâm y khoa vaø toå chöùc nôi phaân phaùt löông thöïc vôùi söï hoã trôï cuûa chöông trình cuûa Myõ Löông thöïc cho hoøa bình (Food for Peace). Vôùi söï trôï giuùp cuûa chính quyeàn, chò Dulce thieát laäp caùc traïm söõa taïi nhieàu nôi trong vuøng ñeå cung caáp cho khoaûng treû em. VIEÁNG THAÊM HOA KYØ Thaùng 10 naêm 1962, chò Dulce töø Salvador da Bahia vieáng thaêm Hoa Kyø, vaø chò ñeán nôi vôùi moät danh saùch daøi nhöõng thöù caàn mua vaø vôùi loøng tín thaùc voâ bieân nôi caùc ngöôøi baïn baéc Myõ. Chò vieáng thaêm caùc vieân chöùc cuûa Hoäi Food for Peace ôû Washington vaø leân tieáng taïi Hoäi nghò cuûa Hoäi ñoàng toaøn quoác caùc phuï nöõ Coâng Giaùo Hoa Kyø, nhoùm taïi thaønh phoá Detroit. Chò cuõng thaêm Los Angeles, California, vaø chính quyeàn thaønh naøy keát nghóa vôùi thaønh phoá Salvador da Bahia, theo chöông trình daân giuùp daân. Trôû veà nhaø, chò Dulce tieáp tuïc laøm vieäc, moãi saùng thöùc daäy luùc 4 giôø röôõi, vaø sau ñoù vieáng thaêm caùc nôi chò ñaõ thaønh laäp, vaø raûo quanh thaønh phoá ñeå quyeân tieàn. Caùc nöõ tu khaùc ñi nguû luùc 9 giôø toái, nhöng vì nhieàu coâng vieäc, chò thöôøng ñi nguû Trang 39 luùc nöûa ñeâm hoaëc 1 giôø saùng. KIEÄN TOAØN CAÙC TOÅ CHÖÙC TÖØ THIEÄN Ngaøy nay, caùc toå chöùc do chò Dulce thaønh laäp naêm 1959 ñöôïc goïi laø Caùc coâng trình xaõ hoäi Nöõ Tu Dulce (OSID), hoaït ñoäng nhö moät cô quan baùc aùi tö nhaân, theo luaät phaùp Brazil vaø ñöôïc ñaêng kyù nôi Hoäi ñoàng an sinh quoác gia vaø Boä giaùo duïc. Trong caùc coâng trình naøy coù Trung Taâm giaùo duïc thaùnh Antoân, ôû vuøng Simoões Filho cuõng thuoäc bang Bahia. Naêm 1988, chò Dulce ñaõ ñöôïc toång thoáng Brazil baáy giôø laø oâng Joseù Sarney ñeà nghò cho giaûi Nobel Hoøa Bình, vôùi söï hoã trôï cuûa hoaøng haäu Silvia cuûa Thuïy Ñieån. Chò ñöôïc gaëp ÑGH Gioan Phaoloâ 2 hai laàn trong dòp ngaøi vieáng thaêm Brazil vaøo naêm 1980 vaø Trong 30 naêm cuoái ñôøi, söùc khoûe cuûa chò Dulce suy giaûm nhieàu, chò chæ coøn 30% khaû naêng hoâ haáp. Naêm 1990, tình traïng cuûa chò naëng hôn vaø bò ñöa vaøo ñieàu trò 16 thaùng trôøi trong nhaø thöông, nôi chò ñöôïc ÑTC Gioan Phaoloâ 2 ñeán thaêm vaøo naêm 1991 khi ngaøi vieáng thaêm Brazil laàn thöù 2. Sau cuøng chò Dulce ñöôïc chuyeån veà tu vieän thaùnh Antoân vaø qua ñôøi taïi ñaây ngaøy 13-3 naêm 1992 höôûng thoï 78 tuoåi. Haøng ngaøn ngöôøi ngheøo khoå ñaõ tuï hoïp laïi ñeå tieãn bieät chò Dulce. Veà sau, di haøi chò Dulce ñöôïc chuyeån töø nhaø nguyeän thaùnh Antoân veà nhaø thôø Ñöùc Maria Voâ Nhieãm Meï Thieân Chuùa vaøo naêm CHÖÙNG TÖØ CUÛA GIAÙO SÖ

40 GAETANO PASSARELLI Giaùo sö Gaetano Passarelli, taùc giaû cuoán tieåu söû chò Dulce, trong ñoù coù ñoaïn oâng keå laïi vieäc di chuyeån di haøi chò: Quan taøi chò Dulce ñöôïc ñöa vaøo phoøng khaùch, nhöng khoâng ai daùm ñeán gaàn ñeå môû quan taøi, nhö theå hoï sôï thaáy xaùc chò ñaõ bò röõa vôùi thôøi gian. Vì theá toâi cuøng vôùi Paolo Vilotta, thænh nguyeän vieân aùn phong chaân phöôùc cho chò Dulce, ñaõ môû naép quan taøi vaø laàn ñaàu tieân toâi thaáy chò taän maét. Xaùc cuûa chò coøn nguyeân veïn. Toâi coi ñoù nhö moät ñaëc aân ñöôïc ban cho toâi gaàn 10 naêm tröôùc khi toâi vieát tieåu söû cuûa chò. PHEÙP LAÏ Trong tieán trình ñieàu tra ñeå phong chaân phöôùc cho Chò Dulce, Boä Phong Thaùnh ñaõ nhìn nhaän moät pheùp laï xaûy ra naêm 2001 nhôø lôøi chuyeån caàu cuûa chò. Ngöôøi ñöôïc pheùp laï laø baø Claùudia Cristiane Santos bò baêng huyeát naëng sau khi sinh con. Huyeát tieáp tuïc chaûy ra maëc duø baø ñaõ chòu 3 cuoäc giaûi phaãu. Caùc baùc só khoâng coøn hy voïng gì, nhöng khi thaân nhaân cuûa baø caàu xin nöõ tu Dulce cöùu giuùp, trong moät chuoãi kinh nguyeän do cha Joseù Almí de Menezes khôûi xöôùng, thì beänh baêng huyeát cuûa baø Cristiane Santos ngöng töùc khaéc. Pheùp laï naøy ñöôïc coi nhö moät söï xaùc nhaän cuoäc soáng nhaân ñöùc, qui troïng taâm vaøo vieäc caàu nguyeän vaø thöïc haønh baùc aùi, ñi töø nhöõng ñieàu beù nhoû nhaát. Nöõ tu Dulce thöôøng noùi raèng Tình yeâu vöôït thaéng moïi chöôùng ngaïi vaø moïi hy sinh. Trang 40 Leã phong chaân phöôùc cho chò Dulce ñaõ ñöôïc ÑHY Geraldo Majella Agnello, TGM giaùo phaän Salvador da Bahia, Brazil, ñaïi dieän ÑTC Bieån Ñöùc 16 cöû haønh ngaøy 22-5 naêm 2011 taïi ñòa phöông tröôùc söï hieän dieän cuûa 70 ngaøn tín höõu. Ngaøy , Boä Phong Thaùnh coâng boá saéc leänh nhìn nhaän pheùp laï thöù hai cuûa chaân phöôùc Dulce vaø môû ñöôøng cho vieäc toân phong chò leân baäc hieån thaùnh. ª THAÙNH JOHN HENRY NEWMAN gaøy , Boä Phong Nthaùnh ñaõ coâng boá saéc leänh nhìn nhaän moät pheùp laï nhôø lôøi chuyeån caàu cuûa chaân phöôùc John Henry Newman ( ). Pheùp laï naøy laø söï kieän moät phuï nöõ coù thai ôû Chicago Hoa kyø bò xuaát huyeát khoâng theå caàm haõm ñöôïc, vaø theo caùc baùc só ñieàu trò, sinh maïng cuûa baø cuõng nhö cuûa thai nhi bò ñe doïa. Baø ñaõ caàu nguyeän vôùi ÑHY Newman xin cöùu giuùp vaø baø ñöôïc laønh beänh xuaát huyeát moät caùch laï luøng khieán caùc baùc só khoâng theå giaûi thích ñöôïc söï khoûi beänh laï luøng cuûa baø. THAÂN THEÁ ÑHY Newman sinh taïi Luaân ñoân naêm 1801 vaø qua ñôøi naêm 1890

41 thoï 89 tuoåi. Sau 20 naêm laøm muïc sö Anh giaùo, Ngöôøi trôû laïi Coâng Giaùo. John Henry Newman laø tröôûng nam trong gia ñình coù 6 anh em, thaân phuï laø chuû ngaân haøng vaø meï goác ngöôøi Phaùp di cö. Naêm 16 tuoåi, caäu baét ñaàu hoïc thaàn hoïc taïi Ñaïi hoïc Trinity ôû Oxford vaø 8 naêm sau, 1825, ñöôïc thuï phong muïc sö Anh giaùo. 3 naêm sau ñoù, Muïc Sö coi soùc giaùo xöù St. Mary cuûa caùc giaùo sö vaø sinh vieân ñaïi hoïc. Muïc Sö Newman ñaõ khôûi xöôùng Phong traøo Oxford nhaém ñaøo saâu vieäc nghieân cöùu thaàn hoïc, ñaëc bieät trong laõnh vöïc giaùo phuï, töùc laø nghieân cöùu veà neàn thaàn hoïc trong thôøi kyø Giaùo Hoäi chöa bò chia reõ, nhöng coøn hieäp nhaát giöõa Ñoâng vaø Taây Phöông. Chính vieäc nghieân cöùu aáy ñaõ laøm cho muïc sö Newman ñeán gaàn Coâng Giaùo vaø gia nhaäp Giaùo Hoäi naøy vaøo naêm 1845, khi ñaõ 45 tuoåi. Bieán coá naøy ñaõ gaây kinh ngaïc trong dö luaän Anh giaùo baáy giôø. Naêm 1847, Newman gia nhaäp doøng Oratoire, doøng Giaûng Thuyeát do thaùnh Philipheâ Neri thaønh laäp vaø thuï phong linh muïc taïi Roma ngaøy 30 thaùng 5 cuøng naêm ñoù. Ñöôïc söï khích leä cuûa ÑGH Pioâ 9, cha Newman thaønh laäp tu vieän ñaàu tieân cuûa doøng Oratoire ôû Anh quoác. Naêm 1854 cha ñöôïc boå nhieäm laøm Vieän tröôûng Ñaïi hoïc Coâng Giaùo taân laäp ôû Dublin, thuû ñoâ Ai Len. VÖÔÏT THAÉNG KHOÙ KHAÊN Cha Newman cuõng gaëp nhieàu khoù khaên vaø choáng ñoái, neáu khoâng muoán noùi laø ñoá kî. Thieân taøi thaàn Trang 41 hoïc cuûa cha, chuû tröông ñeà cao quyeàn toái thöôïng cuûa löông taâm treân moïi chuû tröông duy tín ñieàu ñaõ khôi leân nhöõng ghen töông vaø ngôø vöïc. Caû trong haøng giaùo phaåm Coâng Giaùo baáy giôø khoâng thieáu nhöõng ngöôøi cho raèng cha Newman khoâng coù ñuû ñaëc tính Roma vaø khoâng cöùng raén ñuû ñoái vôùi Anh giaùo maø cha ñaõ töø boû. Cha Newman ñaõ vöôït qua ñöôïc nhöõng thöû thaùch ñoù, vaø luoân chuû tröông raèng 10 ngaøn khoù khaên cuõng khoâng taïo neân moät nghi ngôø, neáu toâi hieåu roõ vaán ñeà. Trong moät thö hoài naêm 1868, töùc laø hôn 20 naêm sau khi trôû laïi, Cha Newman vieát: Trong Coâng giaùo coù moät chieàu saâu vaø moät söùc maïnh, trong tín lyù cuûa ñaïo coù thaàn hoïc, caùc nghi thöùc, caùc bí tích, vaø trong kyû luaät cuûa ñaïo coù moät söï sung maõn laøm cho chuùng ta ñöôïc traøn ñaày; trong ñaïo coù moät töï do, nhöng cuõng coù moät naâng ñôõ, so vôùi nhöõng ñieàu ñoù, söï lô laø cuûa con ngöôøi ñoái vôùi chuùng ta, duø laø nhöõng ngöôøi ôû ñòa vò cao nhaát, maø chuùng ta coù theå laø naïn nhaân nhöõng hieåu laàm cuûa hoï, khoâng ñaùng keå laø gì. Ñoù thöïc laø bí quyeát söùc maïnh cuûa Giaùo Hoäi, nguyeân taéc veà söï khoâng thieáu soùt cuûa Giaùo Hoäi, vaø moái daây ñaûm baûo söï hieäp nhaát khoâng theå phaù vôõ cuûa Giaùo Hoäi. Ñoù thöïc laø khôûi ñaàu cuûa an bình thieân quoác. PHONG HOÀNG Y Naêm 1879, ÑGH Leâoâ 13 phong cha Newman laøm Hoàng Y cha saép troøn 80 tuoåi. Vieäc boå nhieäm naøy ñöôïc coi nhö moät söï nhìn nhaän coâng trình, caùc taùc phaåm vaø vai troø cao

42 quí cuûa cha. Khi ÑHY Newman qua ñôøi naêm 1890, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Anh quoác ôû trong giai ñoaïn taùi trieån nôû sau 3 theá kyû bò baùch haïi vaø bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi. ÑHY Newman vaãn luoân laø ngöôøi quyeát lieät hoã trôï söï khieát tònh vaø söï ñoäc thaân linh muïc, ñeán ñoä ngaøi ñònh nghóa söï ñoäc thaân naøy laø moät baäc soáng cao hôn maø ñaïi ña soá ngöôøi nam khoâng theå mong öôùc. ÑHY Newman ñaõ aûnh höôûng lôùn treân nhieàu theá heä caùc tín höõu Coâng giaùo Anh quoác, trong ñoù coù raát nhieàu ngöôøi trôû laïi. Ngaøi cuõng aûnh höôûng treân ñaïi truyeàn thoáng vaên hoùa Coâng Giaùo taïi caùc nöôùc Anglosaxon. ÑGH BIEÅN ÑÖÙC 16 NEÂU CAO GÖÔNG ÑHY NEWMAN Trong cuoäc vieáng thaêm muïc vuï taïi Anh quoác hoài trung tuaàn thaùng 9 naêm 2010, ÑGH Bieån Ñöùc 16 ñaõ chuû söï moät buoåi canh thöùc toái thöù baåy 18-9 taïi Coâng vieân Hyde Park ôû thuû ñoâ Luaân Ñoân, voïng leã toân phong chaân phöôùc cho ÑHY John Henry Newman, vaø saùng hoâm sau, 19-9, ngaøi chuû söï leã phong chaân phöôùc cho ÑHY taïi thaønh phoá Birmingham. Trong buoåi canh thöùc, ngoû lôøi vôùi 100 ngaøn tín höõu trong ñoù coù nhieàu ngöôøi treû trong buoåi canh thöùc, ÑTC Bieån Ñöùc 16 ñaõ khai trieån vaøi khía caïnh trong cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Hoàng Y Newman maø ngaøi coi laø quan troïng ñoái vôùi cuoäc soáng cuûa tín höõu vaø ñoái vôùi cuoäc soáng cuûa Giaùo Hoäi ngaøy nay. Trang 42 Tröôùc heát Ñöùc Hoàng Y Newman ñaõ ñi troïn con ñöôøng cuoäc ñôøi cuûa Ngöôøi döôùi aùnh saùng cuûa kinh nghieäm hoaùn caûi hoài coøn treû. Ñoù laø moät kinh nghieäm tröïc tieáp veà söï thaät Lôøi Chuùa, veà thöïc taïi khaùch quan cuûa maïc khaûi Kitoâ ñöôïc Giaùo Hoäi thoâng truyeàn laïi. Kinh nghieäm vöøa trí thöùc vöøa toân giaùo ñoù ñaõ linh höùng ôn goïi laøm thöøa taùc vieân cuûa Tin Möøng, söï phaân ñònh suoái nguoàn giaùo huaán uy tín cuûa Giaùo Hoäi Chuùa vaø loøng haêng say canh taân cuoäc soáng giaùo hoäi trong nieàm trung thaønh vôùi truyeán thoáng toâng ñoà... ÑGH Bieån Ñöùc 16 nhaän ñònh raèng: Vaøo cuoái cuoäc ñôøi, Ñöùc Hoàng Y Newman chaéc haún ñaõ moâ taû coâng vieäc trong cuoäc ñôøi mình nhö laø moät cuoäc chieán ñaáu choáng laïi khuynh höôùng coi toân giaùo nhö laø chuyeän hoaøn toaøn rieâng tö, nhö vieäc chuû quan, nhö vaán ñeà yù kieán caù nhaân. Ñoù laø baøi hoïc ñaàu tieân chuùng ta coù theå hoïc ñöôïc töø cuoäc ñôøi cuûa ÑHY Newman: ngaøy nay, khi khuynh höôùng duy töông ñoái trí thöùc vaø luaân lyù ñe doïa phaù hoaïi caùc neàn taûng cuûa xaõ hoäi, Ñöùc Hoàng Y Newman nhaéc cho chuùng ta bieát raèng nhö laø nhöõng ngöôøi ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, chuùng ta ñöôïc hieåu bieát söï thaät, tìm ra trong söï thaät aáy söï töï do cuoái cuøng vaø vieäc thaønh toaøn caùc khaùt voïng saâu thaúm nhaát cuûa con ngöôøi. Taét moät lôøi chuùng ta, chuùng ta ñöôïc chæ ñònh hieåu bieát Chuùa Kitoâ, Ñaáng chính laø Ñöôøng, laø Söï Thaät vaø laø Söï Soáng (Ga 14,6).

43 GÖÔNG SAY MEÂ SÖÏ THAÄT CUÛA ÑHY NEWMAN Tieáp tuïc baøi giaûng, trong buoåi canh thöùc aùp leã phong chaân phöôùc cho ÑHY Newman, ÑTC Bieån Ñöùc noùi: Cuoäc soáng cuûa Ñöùc Hoàng Y Newman cuõng daïy cho chuùng ta bieát raèmg say meâ söï thaät, löông thieän trí thöùc, vaø hoaùn caûi tinh tuyeàn coù giaù traû maéc moû... Taïi Tyburn, caùch ñaây khoâng bao xa, ñaõ coù ñoâng ñaûo anh chò em cuûa chuùng ta ñaõ cheát vì ñöùc tin; chöùng taù söï trung thaønh cho tôùi cuøng cuûa hoï maïnh meõ hôn laø nhöõng lôøi ñöôïc linh höùng maø nhieàu ngöôøi trong hoï ñaõ noùi leân tröôùc khi veà vôùi Chuùa. Trong thôøi ñaïi chuùng ta, caùi giaù phaûi traû cho loøng trung thaønh vôùi Tin Möøng khoâng coøn phaûi laø bò treo coå, ñoán ngaõ hay phanh thaây nöõa, nhöng thöôøng keùo theo vieâc bò loaïi tröø vaø nhaïo baùng. Nhöng Giaùo Hoäi khoâng theå mieãn cho mình nhieäm vuï loan baùo Chuùa Kitoâ vaø Tin Möøng cuûa Ngaøi laø söï thaät cöùu ñoä, suoái nguoàn haïnh phuùc cuoái cuøng cuûa chuùng ta vaø laø neàn taûng cuûa moät xaõ hoäi coâng baèng vaø nhaân baûn. ÑÖÙC TIN TRONG CUOÄC SOÁNG Vaø sau cuøng Ñöùc Hoàng Y Newman daïy cho chuùng ta bieát raèng khoâng theå taùch rôøi ñöùc tin ra khoûi cuoäc soáng. Moïi tö töôûng, lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa chuùng ta phaûi nhaém laøm vinh danh Thieân Chuùa. Ñöùc Hoàng Y Newman ñaõ hieåu ñieàu naøy vaø laø nhaø voâ ñòch lôùn trong vai troø ngoân söù cuûa giaùo daân Kitoâ. Söï thaät khoâng chæ ñöôïc thoâng truyeàn Trang 43 baèng giaùo huaán, nhöng coøn baèng cuoäc soáng chöùng taù trung tín, toaøn veïn vaø thaùnh thieän nöõa. Cuõng gioáng nhö bieát bao nhieäu vò thaùnh ñi tröôùc ngöôøi trong lòch söû Giaùo Hoäi, Ñöùc Hoàng Y Newman daïy cho chuùng ta bieát raèng aùnh saùng deã thöông cuûa ñöùc tin höôøng daãn chuùng ta vaø khieán cho chuùng ta nhaän ra söï thaät veà chính mình, veà phaåm giaù cuûa chuùng ta laø con Thieân Chuùa, veà soá phaän cao caû ñang chôø ñôïi chuùng ta treân trôøi. LEÃ PHONG CHAÂN PHÖÔÙC CHO ÑHY NEWMAN Sau buoåi canh thöùc treân ñaây, saùng chuùa nhaät 19-9 naêm 2010, ÑTC Bieån Ñöùc 16 ñaõ ñaùp tröïc thaêng bay ñeán thaønh phoá Birmingham ôû maïn baéc Luaân ñoân vaø ñeán Coâng vieân Cofton ôû Rednal, caùch Birmingham 14 caây soá veàhöôùngtaâyvaøgaànnhaønghæmaùtcuûa doøng Oratoire, cuõng goïi laø doøng Giaûng Thuyeát, nôi an taùng ÑHY Newman. 70 ngaøn tín höõu tuï taäp taïi ñaây ñeå tham döï thaùnh leã phong chaân phöôùc cho ÑHY Newman. Ñoàng teá vôùi ÑTC coù haøng traêm GM ôû hai beân baøn thôø treân leã ñaøi coù maùi voøm traéng che chôû, khoâng keå haøng traêm linh muïc khaùc ôû beân traùi cuûa leã ñaøi. LOØNG NOÙI VÔÙI LOØNG Trong baøi giaûng nhaân dòp naøy, ÑTC Bieån Ñöùc ñaëc bieät nhaán maïnh vaø giaûi thích khaåu hieäu cuûa ÑHY Newman, ñoàng thôøi aùp duïng vaøo ñôøi soáng chuùng ta ngaøy nay. Ngaøi noùi: Khaåu hieäu cuûa ÑHY Newman, cor ad cor loquitur (loøng noùi vôùi

44 loøng) giuùp chuùng ta ñi saâu vaøo quan ñieåm cuûa Ngöôøi veà ñôøi soáng Kitoâ nhö moät lôøi môøi goïi neân thaùnh, ñöôïc caûm nghieäm nhö moät öôùc muoán noàng nhieät cuûa taâm hoàn con ngöôøi, mong ñi vaøo cuoäc hieäp thoâng thaân maät vôùi Traùi Tim Chuùa. ÑHY nhaéc nhôù chuùng ta raèng söï trung thaønh caàu nguyeän daàn daàn bieán ñoåi chuùng ta trong hình aûnh cuûa Chuùa. Nhö Ngöôøi ñaõ vieát trong moät baøi giaûng roõ raøng raèng: Taäp quaùn caàu nguyeän, thöïc haønh vieäc qui höôùng veà Thieân Chuùa vaø theá giôùi voâ hình trong moïi thôøi, moïi nôi, moïi luùc caáp thieát, toâi muoán noùi vieäc caàu nguyeän coù moät coâng hieäu töï nhieân laø tinh thaàn hoùa vaø naâng cao linh hoàn. Moät ngöôøi khoâng coøn nhö tröôùc nöõa; daàn daàn ngöôøi aáy noäi taâm hoùa moät heä thoáng môùi caùc yù töôûng vaø ñöôïc caùc nguyeân taéc môùi meû thaám nhieãm (Parochial and Plain sermons, IV, ). Tin Möøng hoâm nay noùi vôùi chuùng ta raèng khoâng ai coù theå laøm toâi hai chuû (Xc Lc 16,13) vaø giaùo huaán cuûa Chaân phöôùc John Henry veà vieäc caàu nguyeän giaûi thích raèng tín höõu Kitoâ ñöôïc chæ ñònh phuïc vuï Vò Thaày chaân thöïc duy nhaát, Ngaøi laø Ñaáng duy nhaát coù quyeàn ñöôïc chuùng ta toân suøng voâ ñieàu kieän (Xc Mt 23,10). ÑHY Newman giuùp chuùng ta hieåu roõ yù nghóa ñieàu ñoù trong ñôøi soáng thöôøng nhaät cuûa chuùng ta: Ngöôøi noùi vôùi chuùng ta raèng Thaày Chí Thaùnh cuûa chuùng ta ñaõ chæ ñònh cho moãi ngöôøi chuùng ta moät coâng taùc chuyeân bieät, moät vieäc phuïc vuï Trang 44 ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng, ñöôïc uûy thaùc rieâng cho moãi ngöôøi. ÑHY vieát: Toâi coù söù maïng cuûa toâi vaø toâi laø moät maét xích, moät sôïi giaây noái keát giöõa con ngöôøi vôùi nhau. Chuùa khoâng taïo döïng neân toâi maø khoâng coù chuû ñích. Toâi laøm ñieàu thieän, toâi thi haønh coâng vieäc cuûa Chuùa; toâi seõ laø moät thieân thaàn hoøa bình, moät nhaø rao giaûng chaân lyù trong thaân phaän cuûa toâi.. neáu toâi laøm ñieàu aáy, töùc laø toâi vaâng phuïc caùc meänh leänh cuûa Chuùa vaø toâi phuïng söï Chuùa trong ôn goïi cuûa toâi (Meditations and devotions, 301-2). TINH THAÀN PHUÏC VUÏ CUÛA ÑHY NEWMAN ÑTC Bieån Ñöùc noùi theâm raèng: Vieäc phuïc vuï ñaëc thuø maø Chaân phöôùc John Henry Newman ñöôïc keâu goïi thi haønh bao goàm vieäc söû duïng trí khoân tinh teá vaø ngoøi buùt phong phuù cuûa Ngöôøi cho nhöõng ñieàu caáp thieát nhaát trong soá nhöõng vaán ñeà trong ngaøy. Tröïc giaùc cuûa Ngöôøi veà quan heä giöõa ñöùc tin vaø lyù trí, veà khoaûng khoâng gian sinh töû cuûa toân giaùo maïc khaûi trong xaõ hoäi vaên minh, vaø veà söï caàn thieát phaûi coù moät phöông phaùp giaùo duïc coù neàn taûng roäng raõi vaø nhìn xa troâng roäng, khoâng nhöõng laø ñieàu raát quan troïng ñoái vôùi Anh quoác thôøi Nöõ Hoaøng Victoria, nhöng vaãn coøn tieáp tuïc gôïi höùng vaø soi saùng cho nhieàu ngöôøi treân theá giôùi ngaøy nay. Toâi muoán ca ngôïi quan nieäm cuûa ÑHY veà giaùo duïc, ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu cho vieäc hình thaønh luaân lyù ñaïo ñöùc voán laø söùc maïnh neàn taûng cuûa caùc hoïc ñöôøng vaø caùc ñaïi hoïc Coâng Giaùo

45 ngaøy nay. ÑHY laø ngöôøi quyeát lieät choáng laïi moïi chuû tröông heïp hoøi hoaëc duy lôïi ích, Ngöôøi tìm caùch ñaït tôùi moät boái caûnh giaùo duïc trong ñoù vieäc huaán luyeän trí thöùc, kyû luaät luaân lyù vaø daán thaân ñaïo ñöùc ñi lieàn vôùi nhau. QUAN TAÂM HUAÁN LUYEÄN GIAÙO DAÂN ÑHY Newman cuõng keâu goïi ñaøo taïo moät haøng nguõ giaùo daân thoâng minh vaø coù trình ñoä giaùo duïc cao. Ngöôøi vieát: Toâi muoán moät haøng nguõ giaùo daân khoâng kieâu caêng, khoâng haáp taáp leân tieáng, khoâng buùt chieán, nhöng laø nhöõng ngöôøi bieát roõ toân giaùo cuûa mình, ñi saâu vaøo toân giaùo, bieát roõ mình ñöùng leân ôû ñaâu, tin ñieàu gì vaø khoâng tin ñieàu gì, bieát tín ngöôõng roõ raøng ñeán ñoä coù theå trình baøy ñöôïc, bieát roõ lòch söû ñeå coù theå baûo veä tín ngöôõng (The Present Position of Catholics in England, IX, 390). Ngaøy nay trong luùc taùc giaû nhöõng lôøi naøy ñöôïc toân vinh treân baøn thôø, toâi caàu nguyeän ñeå nhôø lôøi chuyeån caàu vaø taám göông cuûa Ngöôøi, bao nhieâu ngöôøi daán thaân trong coâng taùc giaùo duïc vaø huaán giaùo ñöôïc soi saùng ñeå noã löïc hôn nöõa nhôø quan nieäm cuûa ÑHY ñöôïc trình baøy roõ raøng tröôùc chuùng ta. ÑHY NEWMAN NHÖ MAÃU GÖÔNG CHO CAÙC LINH MUÏC Trong phaàn keát cuûa baøi giaûng, ÑTC trình baøy moät suy tö ngaén veà ñôøi soáng linh muïc vaø muïc töû caùc linh hoàn cuûa ÑHY. Söï noàng nhieät vaø tình ngöôøi trong söï quí chuoäng Trang 45 söù vuï muïc töû cuûa Ngöôøi ñöôïc trình baøy qua moät trong nhöõng baøi giaûng noåi danh: Anh chò em thaân meán, giaû söû caùc thieân thaàn laø linh muïc cuûa anh chò em, thì caùc vò seõ khoâng theå tham phaàn vaøo nhöõng ñau khoå cuûa anh chò em, khoâng theå caûm thöông, ñoàng caûm vôùi anh chò em, cuõng khoâng theå caûm thaáy söï dòu daøng ñoái vôùi anh chò em vaø tìm ñöôïc lyù do ñeå bieän minh cho anh chò em nhö chuùng ta coù theå; caùc vò khoâng theå laø maãu göông vaø laø höôùng ñaïo cho anh chò em, vaø daãn ñöa anh chò em töø con ngöôøi cuõ ñeán ñôøi soáng môùi, nhö nhöõng ngöôøi ñeán töø cuøng moâi tröôøng vôùi anh chò em coù theå ( Men, not Angels: the Priests of the Gospel, Discourses to mixed congragations, 3). ÑHY Newman ñaõ soáng quan nieäm raát nhaân baûn nhö theá veà söù vuï linh muïc trong vieäc noàng nhieät saên soùc daønh cho daân chuùng taïi Birmingham trong nhöõng naêm soáng taïi nhaø doøng Oratoire maø ngaøi thaønh laäp, vieáng thaêm caùc beänh nhaân vaø ngöôøi ngheøo, an uûi nhöõng ngöôøi bò boû rôi, chaêm soùc nhöõng ngöôøi ôû trong nhaø tuø. Khoâng laï gì sau khi ÑHY qua ñôøi, haøng ngaøn ngöôøi ñaõ xeáp haøng treân ñöôøng phoá taïi nôi maø thi haøi ÑHY ñöôïc ñöa tôùi choã an nghó caùch caây nöûa daëm. 120 naêm sau, ñaùm ñoâng ñoâng ñaûo laïi tuï hoïp laïi vui möøng vì söï nhìn nhaän long troïng cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi söï thaùnh thieän ñaëc bieät cuûa ngöôøi cha raát quí meán cuûa linh hoàn. ª Trang Ñöùc

46 Giaùo hoäi coù nhieäm vuï baûo veä vaø höôùng daãn ñôøi soáng Ñöùc tin cho con caùi. Vôùi ôn soi saùng, Giaùo hoäi bieát phaûi laøm gì vaø laøm nhö theá naøo trong moãi thôøi ñieåm caàn thieát. Tình hình cuûa Giaùo hoäi Vieät Nam ñaõ coù nhöõng hieän töôïng lo ngaïi, neân HÑGM VN 2019 ñaõ coù vaên thö göûi coäng ñoàng daân chuùa vôùi lôøi: Trong Hoäi nghò thöôøng nieân kyøi-2019 cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam, chuùng toâi ñaõ nhaän ñöôïc nhöõng thoâng tin, thaéc maéc, keå caûnhöõng lôøi than phieànvaøpheâ phaùnveà moätsoá söï vieäc lieân quan ñeán cöûhaønh Phuïng vuï vaø caùc thöïc haønh ñaïo ñöùc taïi nôi naøy, nôi khaùc. Nay, vôùi traùch nhieämmuïc töû, chuùng toâigöûi thö naøyñeán anh chò em, ñeå ñoàng haønh vaøgiuùp anh chò em soáng ñöùc tin moätcaùch ñuùng ñaén theo giaùo huaán cuûahoäi Thaùnh. Nhöng xem ra ít ngöôøi bieát, chaúng maáy ai quan taâm, caøng chaúng maáy ai hoïc hoûi. Trong khi ñoù treân maïng, nhaát laø maïng xaõ hoäi ñöôïc ña soá coâng chuùng tieáp caän, xaûy ra raát nhieàu chuyeän tranh caõi traùi chieàu, ngöôøi beânh keû choáng, gaây ra nhieàu xaùo troän, xuùc phaïm ñeán nhau, ñeán ñaáng baûn quyeàn trong Giaùo hoäi. Trang 46 Thieát nghó neáu moãi ngöôøi bieát laéng nghe vaø hoïc hoûi thö cuûa HÑGM, seõ hieåu ñöôïc vaán ñeà, nhaän ra ñaâu laø söï thaät ñeå bieát mình caàn phaûi coù thaùi ñoä vaø soáng Ñöùc tin nhö theá naøo. GIAÙO HOÄI CUÛA SÖÏ TUAÂN PHUÏC ÑÖÙC KITOÂ Giaùo hoäi luoân döïa vaøo Kinh Thaùnh - Lôøi Thieân Chuùa - phaùc hoïa hình aûnh cuûa Ñöùc Kitoâ ñeå ñöa ra moät maãu chungnhaát,gioánghìnhaûnhcuûangöôøi nhaát, ñoù laø HIEÀN LAØNH VAØ KHIEÂM NHÖÔØNG, ñöôïc xuaát phaùt bôûi tình yeâu trong söï tuaân phuïc Thaùnh yù Thieân Chuùa. Vaâng lôøi Giaùo hoäi chính laø maãu göông Ñöùc Kitoâ ñaõ vaâng lôøi Chuùa Cha qua thaùi ñoä Hieàn Laønh vaø Khieâm nhöôøng cuûa Ngöôøi. Bôûi vaäy ai vaâng lôøi Giaùo hoäi laø vaâng lôøi Ñöùc Kitoâ, ai choáng hoaëc khoâng vaâng lôøi laø phaûn laïi Ñöùc Kitoâ, khoâng coù ngoaïi leä cho vaán ñeà naøy. Qua Giaùo hoäi, Nhieäm Theå cuûa Ñöùc Kitoâ, môùi coù aân suûng, môùi coù söï thaùnh thieän, coù phuùc loäc, söï tha thöù vaø ñöôïc ôn cöùu roãi. Ngöôøi ta döïa vaøo ñuû lyù do ñeå khoâng vaâng lôøi hoaëc laùch luaät vaø nhöõng quy ñònh cuûa Giaùo hoäi, naøo laø hoaøn caûnh, söï khoân ngoan, söï

47 saùng taïo ñoäc ñaùo, giaûi thích Kinh thaùnh thuaän yù mình, thöû nghieäm cho moät hoaït ñoäng goïi laø khaû quan nhaát ñöôïc nhieàu ngöôøi ca tuïng, cho mình coù ñaëc suûng ngoaïi thöôøng..., töø ñoù daãn ñeán nhöõng cheâ bai, baát tuaân phuïc ñaáng baûn quyeàn. Moät lyù do cuõng thöôøng xaûy ra khi thaáy beà treân khoâng gioûi, khoâng thaùnh thieän - nhö mình nghó - hoaëc coù nhöõng khuyeát ñieåm, töø ñoù sinh ra coi thöôøng, cho raèng beà treân thieáu saùng suoát, sai laàm neân khoâng coøn muoán tuaân phuïc nöõa. Moät khi luoân nghi ngôø veà khuyeát ñieåm beà treân hay veát ñen naøo ñoù trong lòch söû Giaùo hoäi ñeå khoâng muoán tuaân phuïc, luùc naøy laø khôûi söï cho moät khuûng hoaûng veà taâm linh, daãn ñeán nhieàu laàm laïc thaät nguy hieåm. Maët khaùc, neáu khoâng coù tinh thaàn tuaân phuïc thì Giaùo hoäi cuõng khoâng coøn söï thaùnh thieän nöõa vaø cuõngchaúngtheåtoàntaïi. Giaùo hoäi, ñaáng baûn quyeàn hoaëc beà treân - khoâng phaûi laø caù nhaân ñôn leû - ngoaøi tinh thaàn traùch nhieäm, söï hieåu bieát vaø kinh nghieäm taâm linh, ôn soi saùng theo chöùc vuï, coøn coù caùc ban, hoäi ñoàng tö vaán vaø nhöõng heä thoáng lieân ñôùi traùch nhieäm, giöõa haøng ngang vaø haøng doïc ñeå laøm vieäc, ñeå ñöa ra nhöõng quyeát ñònh quan troïng trong moïi laõnh vöïc cuûa Giaùo hoäi, duø ñoù laø Ñöùc thaùnh cha, Hoàng y, Giaùm muïc, ngöôøi ñaëc traùch hay vò beà treân naøo ñoù. Ñieàu naøy coù yù nghóa caû veà maët Giaùo hoäi Cô caáu vaø Giaùo hoäi Huyeàn nhieäm - nhieäm theå vaø hieàn theâ cuûa Ñöùc Kitoâ. Vì vaäy noù hieäu quaû vaø coù giaù trò quan troïng trong laõnh vöïc ban boá, ra leänh, buoäc nhöõng ngöôøi naèm trong Giaùo hoäi phaûi tuaân theo. Hoäi Thaùnh laø Meï - hieàn theâ cuûa Ñöùc Kitoâ - coù quyeàn vaø boån phaän phaûi saên soùc con caùi cuûa Ngöôøi, do ñoù ngöôøi con caàn hieåu vaø thöông yeâu Meï cuûa mình, neáu ngöôøi con chæ thích xaêm xoi pheâ phaùnñuùng sai veà Meï thì ngöôøi con ñoùquaûlaøcoùvaán ñeà. Yeâu meán, tin töôûng, vaâng lôøi, caûm thoâng laø ñieàu quan troïng vaø caàn thieát cuûa ngöôøi con ñoái vôùi Meï cuûa mình - hieàn theâ Ñöùc Kitoâ. Giaùo hoäi, ñaáng baûn quyeàn coù ñuû hieåu bieát vaø ôn ban trong khi thi haønh chöùc vuï, neân deã nhaän ra ñaâu laø Thaùnh yù Thieân Chuùa, nhaän ra Thaàn khí Thieân Chuùa, Thaàn khí theá gian vaø con ngöôøi, Thaàn Khí cuûa ma quyû. Thaàn khí cuûa Thieân Chuùa thì luoân chaân thaät trong moïi haønh xöû, soáng hieàn laønh vaø khieâm nhöôøng, mang bình an noäi taâm, cung caùch nghieâm tuùc trong moïi söï, laøm vieäc saùng toû, thaùi ñoä ngoan ngoaõn deã daïy, caån troïng trong lôøi noùi vaø haønh ñoäng, tín trung vaøo Thieân Chuùa chöù khoâng ai khaùc, yù muoán ngay laønh, deã phuïc thieän, kieân taâm trong ñau khoå, queân caùi toâi cuûa mình, daùng veû hoàn nhieân, coù söï töï do trong tinh thaàn, mang tình yeâu voâ vò lôïi, khao khaùt ñöôïc neân gioáng Chuùa Kitoâ. Thaàn khí theá gian vaø con ngöôøi vôùi ñaày ñuû yù chí vaø töï do cuûa noù, do nhöõng duïc voïng thuùc ñaåy vôùi ñích ñieåm laø quy chieáu vaøo mình, thoûa maõn chính mình, ham chuoäng nhöõng hình thöùc beà ngoaøi, tham gia moïi hoäi ñoaøn, thích hình thaùi toå Trang 47

48 chöùc maøu meø, trình dieãn, vôùi trang phuïc, tieáng keøn tieáng troáng hoaønh traùng, kinh nguyeän röôùc saùch raàm roä, tieäc tuøng töng böøng, kieåu caùch chôi troäi, chaûi chuoát... Thaàn khí theá gian vaø con ngöôøi nhaém tôùi nhöõng lôïi loäc traàn theá, nhö theá giaù, chöùc vuï, vaät chaát, söï quan heä, ñöôïc quan taâm, ñöôïc ca tuïng. Thaàn khí theá gian vaø con ngöôøi öa chuoäng nhöõng hình thöùc kích thích rung ñoäng muøi maãn, leân gaân thaàn kinh vaø ngoân ngöõ, ñao to buùa lôùn nhaân danh ñaïo ñöùc, chaïy theo pheùp laï khaép nôi, hy voïng mình ñöôïc höôûng pheùp maàu ñeå thoaùt khoûi nhöõng khoán khoå trong cuoäc soáng, xin ñöôïc thaønh coâng vaø may maén ôû ñôøi... Thaàn khí cuûa ma quyû mang baûn chaát kieâu ngaïo, luoân thuø haèn, phænh gaït, gian xaûo quûy quyeät, baát trung, baát tuaân phuïc, huûy dieät vaø laøm xaùo troän moïi traät töï. Tinh thaàn cuûa Thaàn Khí ma quyû thì luoân baát an, buoàn phieàn, lo laéng, ngôø vöïc, thích thuù vì söï döõ, khoâng coøn khaû naêng yeâu thöông. Thaàn Khí ma quyû luoân mang tính ñe doïa, chia reõ, noùi xaáu, tính pheâ phaùn, nghi ngôø Giaùo hoäi vaø ngöôøi khaùc, ñaïo ñöùc giaû hình vaø möu moâ. Chieâu baøi cuûa noù ñoái vôùi ngöôøi moä ñaïo laø luoân kích thích vieäc ñaïo ñöùc caûm tính (toát xaáu caên cöù treân giaùc quan, caûm xuùc), laáy Kinh Thaùnh vaø Thieân Chuùa laøm bình phong ñeå daãn duï. Ñeå traùnh ñöôïc nhöõng sai laàm, caàn phaûi bieát tuaân phuïc Giaùo hoäi vôùi quyeàn haïn thay maët Ñöùc Kitoâ hieän dieän nôi traàn theá. Ñöùc vaâng lôøi theå hieän roõ nhaát söï HIEÀN LAØNH vaø Trang 48 KHIEÂM NHÖÔØNG cuûa moät caù nhaân hay taäp theå thöøa haønh, nhöng laø vaâng lôøi trong töï do, töï nguyeän chöù khoâng phaûi mieãn cöôõng hay baát khaû khaùng, duø raèng coù bò beà treân hieåu laàm, xem ra voâ lyù, traùi leõ. Vaø ñaây cuõng laø ñieåm ñeå nhaän ra ngöôøi thi haønh coù söï thaùnh thieän ñeán möùc naøo, vì noù chöùng toû söï töø boû baûn thaân ñeå ñi theo Chuùa. Ñoù cuõng laø ñieàu khaùc bieät vôùi söï tuaân phuïc cuûa nhöõng toå chöùc theá tuïc. Vì vaäy ngöôøi ta thöôøng noùi: con ñöôøng cuûa nghòch luaän laø con ñöôøng cuûachaânlyù. PHUÏNG VUÏ VAØ ÑAÏO ÑÖÙC BÌNH DAÂN Phuïng vuï laø vieäc thôø phöôïng chính thöùc cuûa Hoäi Thaùnh, do caùc thöøa taùc vieân hôïp phaùp cöû haønh nhaân danh Hoäi Thaùnh, nhaèm toân vinh Thieân Chuùa, xaây döïng Hoäi Thaùnh vaø thaùnh hoaù con ngöôøi. Cöû haønh Phuïng vuï goàm Baûy Bí tích, Phuïng vuï Caùc giôø kinh vaø caùc AÙ bí tích. Phuïng vuï laø nguoàn maïch vaø choùp ñænh cuûa loøng ñaïo ñöùc bình daân. Vì theá, loøng ñaïo ñöùc bình daân phaûi hoaø hôïp vôùi Phuïng vuï, baét nguoàn töø Phuïng vuï vaø daãn ngöôøi tín höõu ñeán vôùi Chuùa (Thö HÑGM VN 2019). Phuïng vuï vaø ñaëc bieät laø bí tích Thaùnh Theå, laø ñænh ñieåm cuûa phuïng töï Coâng giaùo vaø laø nguoàn keát hôïp ñaàu tieân vôùi Ñöùc Kitoâ. Taát caû nhöõng vieäc ñaïo ñöùc khaùc ñeàu xuaát phaùt töø suoái nguoàn phuïng vuï vaø daãn ñöa tín höõu ñeán phuïng thôø phuïng vuï. Vieäc ñaïo ñöùc bình daân khoâng phaûi laø bí tích hay aù bí tích. Noù khoâng phaûi laø phuïng vuï chính thöùc

49 cuûa Hoäi Thaùnh nhöng laø nhöõng caûm thöùc xoay quanh bí tích maø thoâi. Nhöõng caûm thöùc naøy khaù ña daïng, tuøy thuoäc vaøo neàn vaên hoùa vaø tình caûm cuûa ngöôøi giaùo daân trong töøng vuøng mieàn khaùc nhau. Noù coù theå mang tính chaát caù nhaân nhö vieäc laàn chuoãi, ñeo aûnh töôïng caùc thaùnh, ñoïc kinh, suy nieäm Tin Möøng, caàu nguyeän rieâng... Nhöng noù cuõng coù theå mang chieàu kích cuûa coäng ñoaøn nhö vieäc ñoïc kinh chung taïi nhaø thôø saùng toái, ngaém ñaøng Thaùnh Giaù, röôùc kieäu thaùng Ñöùc Meï, Thaùng Kính Thaùnh Taâm, Toân Suøng Loøng Chuùa Thöông Xoùt, vieäc tang ma vaø caàu nguyeän cho ngöôøi qua ñôøi, toå chöùc caùc cuoäc haønh höông... Taát caûnhöõng vieäc naøy thuoäc veà ñaïo ñöùc bình daân. Loøng ñaïo ñöùc bình daân cuõng raát caàn thieát, loaïi boûnoùthì chaúng khaùc naøo döùt ñi moät chieàu kích quan troïng trong caên tính Coâng giaùo. Tuy ñaây khoâng phaûi laømoät phaàn trong phuïng vuï chính thöùc cuûa Giaùo Hoäi, song laøcaùch maønhöõng ngöôøi Coâng giaùo traûi qua nhieàu theá kyûñaõ soáng theo lôøi khuyeâncuûa Thaùnh Phaoloâ laøhaõy caàu nguyeän luoân. Nhieàu hình thöùc ñaïo ñöùc ñöôïc Giaùo Hoäi nhìn nhaän laøcoùkhaûnaêng naâng ñôõ tinh thaàn cho giaùo daân, nhöng khoâng ñöôïc xem laønhöõng ñieàu coát loõi cuûa ôn cöùu roãi. Phuïng vuï vaø loøng ñaïo ñöùc bình daân coù moái töông quan chaët cheõ vôùi nhau. Phuïng vuï laø nguoàn maïch vaø choùp ñænh cuûa loøng ñaïo ñöùc bình daân. Vì theá, loøng ñaïo ñöùc bình daân phaûi hoaø hôïp vôùi Phuïng vuï, baét Trang 49 nguoàn töø Phuïng vuï vaø daãn ngöôøi tín höõu ñeán vôùi Chuùa.(Thö HÑGM VN). Nhöng: Khoâng ñöôïc laãn loän caùc buoåi caàu nguyeän khoâng thuoäc Phuïng vuï vôùi nhöõng cöûhaønh Phuïng vuï. Phaûi traùnh caùc hình thöùc mang tính cuoàng loaïn, chöùng nhaân giaû, dieãn kòch hoaëc kích ñoäng caûm xuùc (Thö HÑGM VN). Saùch Giaùo Lyù Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo cho bieát: Trong moïi thôøi, caûm thöùc cuûa daân thaùnh ñöôïc dieãn taû baèng caùc hình thöùc ñaïo ñöùc ña daïng, quy tuï quanh ñôøi soáng bí tích cuûa Hoäi Thaùnh, nhö: toân kính caùc thaùnh tích, vieáng caùc thaùnh ñieän, haønh höông, röôùc kieäu, ñaøng thaùnh giaù, caùcvuõ ñieäutoân giaùo, laàn chuoãi, ñeo aûnh töôïng thaùnh.... Thö chung cuûa HOÄI ÑOÀNG GIAÙM MUÏC VIEÄT NAM kyøi-2019, trong soá 3ñeà caäp veà ñaïo ñöùc bình daân nhö sau: Trong thöïc teá, taïi moät soá ñòa phöông, kyû luaät Phuïng vuï chöa ñöôïc toân troïng ñuùng möïc. Nhöõng thöïc haønh ñaïo ñöùc bình daân cuõng coù nhöõng laïm duïng tuøy tieän, gaây hoang mang nôi ngöôøi tín höõu vaø xaùo troän nôi caùc coäng ñoaøn ñöùc tin. Vì theá, ñeå chaán chænh nhöõng bieåu hieän leäch laïc vaø coå voõ loøng ñaïo ñöùc bình daân chaân chính, chuùng toâi xin anh chò em löu yù nhöõng ñieåm sau ñaây: Phaûi traùnh nhöõng thöïc haønh meâ tín dò ñoan, boùi toaùn, lôïi duïng loøng tin ñôn thaønh cuûa ngöôøi tín höõu ñeå truïc lôïi. Ñöøng quaù coi troïng nhöõng hình thöùc ñaïo ñöùc bình daân maø coi nheï cöû haønh Phuïng vuï.

50 Khoâng ñöôïc söû duïng, phoå bieán caùc taøi lieäu coù noäi dung nghòch vôùi ñöùc tin Kitoâ giaùo. Phaûi toân troïng kyû luaät cuûa Hoäi Thaùnh vaø quy ñònh cuûa Ñaáng Baûn quyeàn lieân quan ñeán Phuïng vuï vaø vieäc ñaïo ñöùc bình daân. Nhöõng kinh nguyeän ñöôïc söû duïng coâng khai vaø thöôøng xuyeân phaûi ñöôïc Baûn quyeàn ñòa phöông cho pheùp. Caàn hoøa hôïp nhöõng bieåu hieän beân ngoaøi cuûa loøng ñaïo ñöùc bình daân vôùi tình caûm chaân thaät trong taâm hoàn, traùnh nhöõng thöïc haønh theo thoùi quen, troáng roãng. Nhöõng ñieàu trong thö cuûa HÑGM VN ñeà caäp ñaõ roõ raøng, nhöng xem ra ñeå bieän bieät ñöôïc nhöõng hình thaùi vaø tinh thaàn cuûa noù quaû khoâng phaûi luùc naøo cuõng deã daøng, do ñaïo ñöùc bình daân thöôøng xuaát phaùt bôûi caûm tính chuû quan, nghieâng veà caûm nhaän hôn laøsuy lyù, quan taâm ñeán bieåu töôïng hôn laø loâ-gích, neâncuõng deã bò leäch laïc, keå caûbò khai thaùc vì chuûyùtruïc lôïi (Thö Chung HÑGM 2019). Chính vì ñaïo ñöùc bình daân nghieâng veà caûm tính neân bò tuøy tieän khaù nhieàu, deã tìm ñeán nhöõng caûm xuùc ñaïo ñöùc vaø cho ñoù laø nguoàn goác cuûa aân suûng, cuûa ñöùc tin vaø tình yeâu. Nhö ñaõ ñeà caäp, ñaïo ñöùc bình daân khoâng phaûi laø bí tích hay aù bí tích, noù khoâng phaûi laø phuïng vuï chính thöùc cuûa Hoäi Thaùnh nhöng laø nhöõng caûm thöùc xoay quanh bí tích, höôùng veà bí tích maø thoâi. Maø chæ coù trong bí tích - trong phuïng vuï - môùi coù ôn Thaùnh Suûng, ñöôïc coâng phuùc vaø mang laïi söï cöùu roãi cho con ngöôøi. ÔÛ ñaây Trang 50 cuõng caàn hieåu theâm veà aân suûng coù hai loaïi, ñoù laø ôn Thöôøng Suûng vaø ôn Thaùnh Suûng. Ôn Thöôøng Suûng Thieân Chuùa ban cho moïi ngöôøi, keå caû ngöôøi coù toäi naëng; coøn ôn Thaùnh Suûng chæ coù nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi vaø khoâng maéc toäi troïng, ñöôïc ban qua caùc bí tích, tuaân theo nhöõng quy ñònh cuûa Giaùo hoäi. Ñaïo ñöùc bình daân aûnh höôûng caûm tính neân deã döøng laïi ôû nieàm tin chöù chöa phaûi laø Ñöùc tin chaân thaät, vì Ñöùc tin laø nhaân ñöùc sieâu nhieân (nhaân ñöùc ñoái thaàn), nghóa laø laáy sieâu nhieân laøm goác, laøm cô sôû ñeå caên cöù, chöù khoâng phaûi döïa treân giaùc quan, maëc duø Ñöùc tin vaãn khoâng loaïi tröø caûm xuùc cuûa giaùc quan. Nhaân ñöùc sieâu nhieân naøy ñöôïc Thieân Chuùa ban cho con ngöôøi voâ ñieàu kieän neáu con ngöôøi khao khaùt, chöù khoâng leä thuoäc vaøo taâm lyù (giaùc quan) cuûa con ngöôøi, noù khaùc vôùi nieàm tin, laø caùi hoaøn toaøn leä thuoäc vaøo ñieàu kieän töï nhieân vaø dieãn ra nôi taâm lyù con ngöôøi. Nhaân ñöùc sieâu nhieân naøy ñöôïc dieãn ra trong lyù trí, trong yù chí, trong yù höôùng, trong nhöõng caûm thöùc sieâu hình (sieâu thöùc) vaø trong söï töï do cuûa con ngöôøi - caûm giaùc laø töï nhieân nhöng cuõng laø moät söï noâ leä. Ñöùc tin thì beàn vöõng, laø neàn taûng daãn ñöa con ngöôøi ñeán Thieân Chuùa trong chaân lyù cuûa Ngöôøi. Coøn caûm giaùc, caûm xuùc thì thay ñoåi, luùc coù luùc khoâng, noù leä thuoäc vaøo taâm lyù neân thaät baáp beânh, deã höùng thuù nhöng laïi mau thaát voïng, khoâng mang laïi ôn Thaùnh Suûng. Ngöôøi ta coù theå coù nieàm tin lôùn lao, nhöng laïi

51 coù Ñöùc tin raát eøo oït, deã xaûy ra tình traïng naøy ôû nhöõng taâm hoàn ham thích tìm nhöõng caûm giaùc ñaïo ñöùc bình daân mang saéc thaùi kích ñoäng caûm xuùc trong taâm lyù veà ñaïo ñöùc, tín ngöôõng, toân giaùo. Ngöôøi Vieät Nam thieân veà caûm tính neân thích ñaém mình vaøo nhöõng caûm giaùc trong khi thöïc haønh taâm linh, neân ham chuoäng hình thöùc, ngay caû trong nhöõng kinh nguyeän cuõng phaûi taïo söï kheâu gôïi giaùc quan, taïo söï xuùc ñoäng thì môùi goïi laø coù Thaùnh Thaàn (söï an uûi) hieän dieän, nhö theá môùi coù giaù trò ñaïo ñöùc. Caûm tính thì thích ñöôïc chieàu chuoäng, öa thích söï an uûi vaø vuoát ve, caûm giaùc luoân cho nhöõng toå chöùc, nhöõng baøi kinh, baøi giaûng naøo taïo ñöôïc caûm xuùc vaø söï vuoát ve môùi laø hay ho, laø gioûi, laø ñaïo ñöùc. Giöõ ñaïo moät khi leä thuoäc vaøo giaùc quan deã laøm cho Ñöùc tin bò meùo moù leäch laïc, daãn tôùi ñoàng boùng, giaû hình trong ñôøi soáng ñaïo. Cuõng nhö tình yeâu, töùc laø Ñöùc meán, noù laø nhaân ñöùc sieâu nhieân neân cuõng khoâng theå caên cöù treân giaùc quan hay caûm xuùc ñeå ñaùnh giaù, caøng khoâng theå ño löôøng ñöôïc, noù khoâng ñònh möùc ôû loøng moä ñaïo (caûm tính) cuûa ñaïo ñöùc bình daân maø caên cöù treân ñôøi soáng ñaïo thöïc, trong tình yeâu cuûa Ñöùc Kitoâ. Tình yeâu laø phaù boû haøng raøo vaây haõm caùi baûn ngaõ - caùi toâi - cuûa nình, höôùng tôùi Thieân Chuùa vaø tha nhaân, giaûi phoùng mình vaø tha nhaân vöôn leân trong söï tröôûng thaønh hôn, thaùp nhaäp mình vôùi Thieân Chuùa vaø tha nhaân, giuùp mình vaø tha nhaân thaêng hoa tinh thaàn, ôû traïng thaùi töï do vaø an bình Trang 51 trong Thieân Chuùa. Chính vì tình yeâu khoâng theå döïa treân giaùc quan, neân khoâng theå ñònh nghóa vaø ño löôøng ñöôïc, noù ñöôïc dieãn ra trong yù chí vaø töï do veà söï thieän haûo qua ñôøi soáng bôûi nhöõng vieäc laøm heát söùc töï nhieân chöù khoâng leä thuoäc caûm xuùc, vaøo voû boïc hay baát cöù lyù do naøo, nhö chuyeän hít thôû maø khoâng bieát mình ñang hít thôû, gioáng nhö lôøi Ñöùc Kitoâ noùi, Tay traùi khoâng bieát vieäc tay phaûi laøm laø nhö theá. Khi ai ñoù noùi toâi yeâu ngöôøi vì Chuùa, xem ra coøn ñaùng ngôø laém, nhöng moät ngöôøi chaân thaønh vôùi loøng mình: Toâi yeâu vaøkính troïng baïn vìbaïn mang hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, vaøbaïn ñaùng ñöôïc nhö vaäy, coù leõ ngöôøi naøy ñaõ chaïm tôùi tình yeâu ñích thöïc. Coát yeáu cuûa tình yeâu laø kính troïng vaø chaáp nhaän ñöôïc moïi ngöôøi, moïi hoaøn caûnh trong cuoäc soáng cuûa mình vôùi tha nhaân, trong nieàm vui, hy voïng, ñôn sô vaø bình an. Nhöõng beänh hoaïn veà taâm thaàn, nhö chuyeän ñoàng boùng, meâ tín dò ñoan, ham chuyeän kích thích môùi laï ngoaøi luoàng Giaùo hoäi, chuyeän ñaëc suûng, maïc khaûi, thò kieán, thaùnh thaàn soi saùng, thöïc haønh ñaïo ñöùc laäp dò (khaùc ngöôøi), ñaém mình trong maàu nhieàm saàu khoå hay sieâu thoaùt, maëc caûm toäi loãi v.v... Ñoù laø nhöõng caên beänh cuûa ñaïo ñöùc, noù ñöôïc khôûi phaùt do caûm tính ñaïo ñöùc quaù maïnh, tieàm taøng nhöõng khao khaùt sieâu thoaùt hoaëc mong caùi vó ñaïi ñeán vôùi mình, ñöôïc trí töôûng töôïng phong phuù baøy ra, ñöôïc caûm giaùc vaø caûm xuùc daãn daét, taïo neân

52 nhöõng aûo aûnh vaø tieáng noùi xuaát hieän. Neân ngöôøi naøy tin töôûng vaø quaû quyeát soáng cheát vôùi ñieàu maø hoï thaáy, hoï nghe ñöôïc, roài hoï caûm thaáy mình coù quyeàn phoå bieán vaø khuyeân baûo keû khaùc. Ñaây laø ñænh cao cuûa söï hoà ñoà veà nhaän thöùc, roái loaïn veà taâm linh cuõng nhö taâm thaàn, maát phöông höôùng trong ñôøi soáng ñaïo, leäch laïc veà Ñöùc tin vaø Ñöùc meán. CHÖÕA LAØNH SÖÏ DÖÕ Söï döõ vaø ñau khoå laø nhöõng thöïc teá hieån nhieân trong cuoäc soáng con ngöôøi treân traàn theá naøy. ÔÛ khaép moïi nôi vaø moïi thôøi ñaïi, con ngöôøi luoân gaëp phaûi nhöõng tai öông nhö beänh taät, ngheøo ñoùi, boùc loät, baát coâng xaõ hoäi, oaùn thuø, ghen gheùt, ñau khoå tinh thaàn vaø theå xaùc, chieán tranh, thieân tai, cheát choùc... Saùch Giaùo lyù Coâng Giaùo daïy raèng: Söï thaät thì hoï (caùc thieân thaàn vaøloaøi ngöôøi) ñaõ phaïmtoäi, do ñoùmaø söï döõ veà luaânlyùñaõ ñi vaøo theá gian, tai haïi khoâng theå löôøng ñöôïc sovôùi söï aùc theå lyù. Thieân Chuùa khoâng heà laø nguyeân nhaân tröïc tieáp hay giaùn tieáp cuûa söï döõ naøy. Tuy nhieân Ngaøi cho pheùp xaûy ravìtoân troïng töï do cuûa caùc taïo vaät Ngaøi ñaõ döïng neân, vaø moät caùch bí nhieäm, Ngaøi bieát laáy yûieàu thieän ra töø söï aùc. (SGLGHCG, soá 311). Beänh taät luoân laø moät söï döõ. Vì theá, vieäc chöõa laønh beänh taät laø daáu chæ söù vuï giaûi thoaùt cuûa Ñaáng Cöùu theá vaø laø bieåu töôïng cuûa söï chöõa laønh con ngöôøi toaøn dieän, goàm thaân xaùc vaø linh hoàn. Trong cuoäc soáng traàn theá, Ñöùc Kitoâ ñaõ chöõa laønh nhieàu ngöôøi khoûi nhieàu thöù beänh Trang 52 taät, theá nhöng ôn giaûi thoaùt cuoái cuøng laïi ñöôïc thöïc hieän baèng chính söï ñau khoå töï nguyeän cuûa Chuùa trong cuoäc töû naïn vaø phuïc sinh. Nhö vaäy, Ngaøi mang ñeán cho beänh taät vaø ñau khoå cuûa con ngöôøi moät yù nghóa vaø giaù trò cöùu ñoä: Moïi ngöôøi ñeàu coù theå hieäp thoâng vaøo söï ñau khoå sinh ôn cöùu ñoä cuûa Ngaøi baèng vieäc chaáp nhaän nhöõng beänh taät vaø ñau khoå cuûa baûn thaân mình (Thö HÑGM VN 2019). Theo yù höôùng ñoù, Hoäi Thaùnh luoân caàu nguyeän xin ôn söùc khoeû cho caùc beänh nhaân, ñaëc bieät qua Thaùnh leã, Kinh nguyeän vaø Bí tích Xöùc daàu Beänh nhaân. Chuùa cuõng ban cho Hoäi Thaùnh ñaëc suûng chöõa laønh beänh taät. Tuy nhieân ñaëc suûng naøy ñöôïc trao ban khoâng phaûi vì vinh quang vaø truïc lôïi caù nhaân, nhöng ñeå xaùc nhaän vaø cuûng coá söù vuï rao giaûng Tin Möøng. Cuõng theá, vieäc caàu nguyeän khoâng loaïi tröø vieäc söû duïng nhöõng phöông phaùp y hoïc ñeå phuïc hoài söùc khoûe vaø gìn giöõ söï soáng cho beänh nhaân (Thö HÑGM VN 2019). Loaïi tröø vaø khaéc phuïc söï döõ laø nhieäm vuï cuûa moïi ngöôøi, moïi toå chöùc xaõ hoäi, moïi ngaønh khoa hoïc cuõng nhö cuûa moïi toân giaùo. Beänh taät laø moät thöù söï döõ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán töøng caù nhaân neân mang daáu aán raát naëng neà. Vì vaäy ngöôøi beänh luoân phaûi chaïy thaày chaïy thuoác, vaùi töù phöông thieân haï, caàu khaån khaép nôi, duø coù phaûi meâ tín cuõng mong gaëp ñöôïc may. Chính vì vaäy môùi phaùt sinh ra nhieàu phaùp sö, phuø thuûy, giaùo phaùi tu luyeän kyø bí,

53 chöõa beänh baèng nhöõng phuø pheùp kyø quaùi, hoang töôûng. Taâm traïng cuûa beänh nhaân vaø thaân nhaân noùi chung ñeàu nhö vaäy, keå caû ngöôøi Coâng giaùo, nhöng ngöôøi coù Ñöùc tin vaø Loøng Caäy troâng vaøo Thieân Chuùa thì ít bò lung laïc hôn, tuøy möùc ñoä tröôûng thaønh cuûa hoï. Thieân Chuùa vaø Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi laïi quan taâm ñeán söï giaûi thoaùt toäi loãi, laø nguoàn goác cuûa moïi söï döõ, neân vieäc chöõa laønh noäi taâm laø vieäc Thieân Chuùa nhaém tôùi chính yeáu, laøm cho con caùi Ngöôøi ñöôïc phuùc phaàn caû ñôøi naøy vaø ñôøi sau. Coøn ñoái vôùi beänh taät vaø ñau khoå: Ngaøi mang ñeán cho beänh taät vaøñau khoå cuûa con ngöôøi moät yùnghóa vaø giaùtrò cöùuñoä:moïi ngöôøiñeàucoùtheå hieäp thoâng vaøo söï ñau khoå sinh ôn cöùu ñoä cuûa Ngaøi baèng vieäc chaáp nhaän nhöõng beänh taät vaøñau khoå cuûa baûn thaân mình (Thö HÑGM VN 2019). Noùi nhö theá khoâng coù nghóa laø Thieân Chuùa khoâng quan taâm ñeán phaàn xaùc, vì thaân xaùc laø ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñöôïc chung höôûng phuùc phaàn, neân cuõng cao quyù vaø phaûi gìn giöõ baèng moïi caùch, chaêm lo chung vôùi linh hoàn, nhöng chính linh hoàn môùi bò huûy dieät do toäi loãi hoaëc ñöôïc ôn cöùu roãi ñôøi ñôøi. Vì vaäy beänh taät linh hoàn môùi laø troïng yeáu, noù caàn thieát vaø quan troïng hôn beänh taät veà theå xaùc, neân pheùp laï veà aân suûng môùi laø troïng taâm cuûa caùc cuoäc ñieàu tra cuûa Giaùo hoäi veà pheùp laï. Vì söï döõ luoân vaây haõm, rình moø con ngöôøi moïi nôi noïi luùc, vaø luùc naøo noù cuõng theå xaâm nhaäp nôi moãi ngöôøi, moãi coäng ñoàng xaõ hoäi. Trong lòch söû nhaân loaïi vaø lòch söû cuûa caùc toân giaùo, chæ coù Chuùa Gieâsu môùi laøm ñöôïc pheùp laï ñuùng nghóa (nghóa chaët), Ngöôøi chæ phaùn moät lôøi, beänh taät vaø ma quyû phaûi bieán maát. Ngaøy nay con caùi chæ bieát caàu khaån Ngöôøi cöùu giuùp, neân trong trong kinh Laïy Cha, Chuùa Gieâsu ñaõ daïy, ñöôïc keát thuùc baèng caâu: Xin cöùu chuùng con cho khoûi moïi söï döõ. Vaø coù nhieàu pheùp laï khoûi beänh ñaõ ñöôïc Giaùo hoäi coâng nhaän qua söï ñieàu tra khaét khe vaø caën keõ, chöù khoâng phaûi ai cuõng coù theå laøm chöùng veà pheùp laï. Nhaân loaïi, ai cuõng coù traùch nhieäm loaïi tröø söï döõ noùi chung, beänh taät tinh thaàn vaø theå xaùc noùi rieâng chöù khoâng phaûi chæ coù trong ñaïo Coâng giaùo laøm ñöôïc maø ngöôøi khaùc, taâm linh khaùc, toân giaùo khaùc khoâng laøm ñöôïc. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc chöùng minh bôûi thöïc teá. Ngoaøi Coâng giaùo, caùc toå chöùc xaõ hoäi, khoa hoïc (y hoïc, taâm thaàn...) caùc toân giaùo, tín ngöôõng, caùc phaùp moân tu luyeän chaân chính, nhöõng caù nhaân coù nhöõng coâng naêng ñaëc dò, nhöõng phöông phaùp saùng taïo trong khoa hoïc hoaëc taâm linh... ñeàu coù theå chöõa beänh, oån ñònh traät töï, giuùp ngöôøi ñau khoå thoaùt khoûi söï döõ. Ngoaøi ra, ma quyû mang baûn chaát laø söï döõ neân noù cuõng coù theå gaây ra nhieàu xaùo troän hay beänh hoaïn cho xaõ hoäi, beänh taät veà theå lyù vaø taâm hoàn cho nhöõng caù nhaân. Vì vaäy ma quyû cuõng coù theå chöõa ñöôïc nhöõng beänh do noù gaây ra, do ñoù coù nhöõng tröôøng hôïp khaán ma caàu quyû thoâng Trang 53

54 qua thaày phaùp hoaëc thuaän theo nhöõng quy öôùc naøo, beänh taät cuõng bieán maát. Nhieàu ngöôøi nghó raèng daáu hieäu cuûa ma quyû thì roõ raøng, nhöng thöôøng khoâng nhö vaäy, vì ma quyû raát quyû quyeät, neân noù hoaït ñoäng luoân aån giaáu thaân phaän mình maø chæ ñoäi loát caùi gì haáp daãn, toát ñeïp, thaäm chí thaùnh thieän ñeå löøa con ngöôøi. Thaønh coâng cuûa ma quyû chính laø ôû ñieåm ñoù. LÔØI KEÁT Ngaøy nay nhieàu giaùo phaùi môùi vaø nhieàu phaùp moân saùng taïo ra ñôøi thu huùt ñöôïc raát ngöôøi theo. Phaùp Luaân Coâng beân Trung Quoác coù haøng traêm trieäu ngöôøi tu luyeän, beân phöông Taây coù khuynh höôùng nhieàu ngöôøi tìm ñeán ñaïo Phaät vaø theo nhieàu giaùo phaùi môùi khaép nôi. Vaäy ñaâu laø maáu choát ñeå tìm hieåu vaø ñaùnh giaù? Taát nhieân khoâng theå caên cöù treân soá löôïng, söï haáp daãn, traøo löu, söï kích thích hay thoûa maõn nhu caàu cuûa khaùch haøng... Caù nhaân con ngöôøi yeáu ñuoái vaø deã leäch laïc, sai laàm, vöôùng vaøo ñuû thöù heä luïy cuûa voâ minh, laïc loái trong moät môù hoãn ñoän maø cöù töôûng mình ñaõ nhaän ra chaân lyù. Trong nhaän thöùc, con ngöôøi khoù maø phaân bieät ñöôïc caùc phaïm truø cuûa nhöõng söï vaät, phaïm truø chuû quan vaø khaùch quan, chuû theå vaø khaùch theå, lyù tính, caûm tính, baûn chaát söï vaät vaø teân goïi, thuoäc tính vaø hieän töôïng, nieàm tin vaø chaân lyù khaùch quan, laãn loän theá giôùi töï nhieân vaø sieâu nhieân, khoâng phaân bieät ñöôïc phaïm truø Ñöùc tin hay nieàm tin toân giaùo vôùi nhöõng phaïm truø khaùc cuûa khoa hoïc, deã gaùn Trang 54 nhöõng thuoäc tính cuûa con ngöôøi cho thaùnh thaàn qua nhöõng hieän töôïng beân ngoaøi. Thaät khoù ñeå phaân tích vaø xaùc ñònh ñaâu laø hieän töôïng, ñaâu laø baûn chaát cuûa söï vieäc, ñaâu laø ñuùng ñaâu laø sai vaø neân phaûi nhö theá naøo. Xem ra khoâng gì chaéc chaén hôn laø caên cöù treân nhöõng cô sôû coù theá giaù nhaát, ñaùng tin caäy. Ñoái vôùi ngöôøi Coâng giaùo, cô sôû quan troïng vaø ñaùng tin caäy nhaát ñoù laø Giaùo hoäi Coâng giaùo, vôùi heä thoáng phaåm traät cuûa Hoäi Thaùnh do chính Ñöùc Kitoâ saùng laäp, luoân coù Ngaøi hieän dieän ñeå soi saùng vaø daãn daét. Tin töôûng nôi ñoù môùi traùnh ñöôïc nhöõng sai laàm tai haïi, aáu tró, ngôù ngaån, nguy haïi ñeán taâm linh vaø ñôøi soáng ñaïo. Coù theå noùi, neáu khoâng caàu nguyeän vaø hoïc hoûi, chæ caên cöù treân tình caûm, caûm xuùc, ham thích veû beân ngoaøi, nhöõng suy lyù chuû quan ñeå keát luaän nhöõng vaán ñeà trong ñaïo vaø Giaùo hoäi, ñoù laø nhöõng nguoàn laàm laïc chính yeáu maø con ngöôøi thöôøng maéc phaûi, laøm xaùo troän ñôøi soáng Ñöùc tin, gaây chia reõ trong Giaùo hoäi. Chuùng ta cuøng nhìn leân Ñöùc Maria, Meï Hoäi Thaùnh, xin Meï daãn daét chuùng ta soáng ñöùc tin toâng truyeàn vaø nguyeän xin aân suûng Ñöùc Gieâsu Kitoâ Chuùa chuùng ta, tình yeâu cuûa Chuùa Cha, vaø ôn thoâng hieäp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ôû cuøng taát caû anh chò em (Lôøi keát thö HÑGM VN 2019). ª Haøn Cö Só (Baøi vieát ñöôïc taùc giaû göûi ñeán dongten.net)

55 GIEO HAÏT GIOÁNG THIEÄN TRONG TAÂM HOÀN TREÛ Phaåm chaát ñaïo ñöùc, trí tueä, leã nghóa vaø hoïc vaán laø nhöõng ñieàu quyù baùu maø cha meï neân daønh cho con caùi. Boán phaåm chaát aáy thieáu ñi moät caùi naøo cuõng khoâng theå taïo neân moät con ngöôøi toaøn dieän. Neáu moät ngöôøi khoâng coù khaùi nieäm thieän, khoâng coù loøng toát thì ngöôøi ñoù cuõng seõ khoù coù nhöõng phaåm chaát toát ñeïp khaùc. Bôûi vì löông thieän laø goác reã cuûa ñaïo ñöùc. Vaäy laøm theá naøo ñeå cha meï gieo ñöôïc haït gioáng thieän cho taâm hoàn treû? Ghi nhôù vaø khuyeán khích nhöõng vieäc toát maø treû laøm. *** Treân con ñöôøng boài döôõng haønh thieän cho toâi, cha thöïc söï ñaõ boû ra raát nhieàu coâng söùc. Töø khi coøn raát nhoû, cha ñaõ keå cho toâi nghe nhöõng caâu chuyeän töø coå chí kim lieân quan ñeán haønh thieän. Chæ caàn toâi laøm chuyeän toát, cha seõ laäp töùc bieåu döông: Toát! Laøm raát toát!. Khi ñaõ lôùn leân moät chuùt, cha ñaõ höôùng daãn toâi ñoïc thuoäc caùc saùch ñaïo ñöùc kinh. Cha cho raèng caùc taùc phaåm thô vaên ñoù coù ñuû söï nhaân aùi, tình höõu haûo, coù duõng khí... Ñaây ñeàu laø taøi saûn quyù baùu trong vieäc Trang 55 boài döôõng phaåm chaát ñaïo ñöùc vaø söï haønh thieän cho treû. Gioáng nhö vieäc boài döôõng caùc thoùi quen toát ôû caùc phöông dieän khaùc, treân phöông dieän boài döôõng vieäc haønh thieän cho toâi, cha chöa bao giôø eùp toâi laøm vieäc toát. Cha luoân boû coâng söùc ñeå giuùp toâi hieåu ñöôïc laøm nhöõng vieäc thieän gioáng nhö moät nieàm vui vaäy. Cha giuùp toâi taän höôûng nieàm vui khi laøm moät chuyeän toát hay caùch khoáng cheá baûn thaân mình. Ñöông nhieân ñeå treû hieåu vaø ghi nhôù ñöôïc söï höùng thuù cuûa nieàm vui naøy quaû thöïc raát khoù, nhöng khoâng phaûi laø khoâng coù khaû naêng. Toâi tin raèng, chæ coù giaùo duïc kieân nhaãn thì treû môùi coù theå hoïc ñöôïc. Ñoàng thôøi giuùp treû taän höôûng ñöôïc nieàm vui cuûa vieäc haønh thieän vaø khoáng cheá baûn thaân mình. Cha ñaõ boû raát nhieàu coâng söùc trong vieäc haønh thieän cuûa toâi, giuùp toâi trôû thaønh moät ngöôøi cao thöôïng. Cha thöôøng nhaéc toâi töôøng thuaät laïi nhöõng caâu chuyeän veà ngöôøi laøm vieäc xaáu seõ bò baùo öùng, ñoàng thôøi ngöôøi laøm chuyeän xaáu seõ bò pheâ bình nghieâm khaéc. OÂng duøng nhöõng ñieån hình veà phaûn dieän ñeå khuyeân

56 raên söï haønh thieän cuûa toâi. ÑEÅ HAÏT GIOÁNG THIEÄN NAÛY MAÀM Nhieàu baäc cha meï trong quaù trình tröôûng thaønh cuûa treû ñeàu gaëp phaûi nhöõng caâu hoûi beá taéc daïng nhö: Vì sao con mình laïi noùi doái, vì sao con toâi laïi böôùng bænh nhö vaäy, vì sao con coøn nhoû tuoåi theá naøy maø laïi ñoái xöû vôùi ñoäng vaät taøn nhaãn nhö theá...?. Raát nhieàu cha meï baát löïc khi ñoái dieän vôùi nhöõng vaán ñeà naøy, chæ ñaønh ngaäm ñaéng nuoát cay maø than raèng: Trôøi aï, sôùm bieát coù ngaøy hoâm nay thì.... Caâu hoûi khieán ngöôøi khaùc ñau ñaàu naøy laøm cho hoï phaûi nghi hoaëc vaø luùng tuùng. Hoï thöôøng khoù tin töôûng raèng mình coù theå giaùo duïc toát nhöõng ñöùa con cuûa mình, caøng khoâng bieát phaûi ñoái xöû theá naøo vôùi nhöõng taät xaáu khoù söûa trong con ngöôøi treû. Coøn coù cha meï noùi raèng, toâi ñaõ doác caïn löïc maø giaùo duïc roài nhöng thöïc söï khoâng bieát thay ñoåi theá naøo taät xaáu khoù söûa ñoåi ñoù. Chæ caàn coù phöông phaùp thích hôïp thì treû seõ hoaøn thieän. Haønh vi cuûa moãi con ngöôøi ñeàu chòu söï raøng buoäc cuûa nhöõng quy taéc xaõ hoäi. Nhöõng quy taéc xaõ hoäi khoâng phaûi laø quan nieäm huyeàn dieäu, cuõng khoâng phaûi laø moät thuyeát giaùo troáng roãng. Ñoù laø tö töôûng, tình caûm vaø haønh vi hình thaønh cuûa moãi ngöôøi. Ñoái vôùi treû maø noùi, söï raøng buoäc ñaàu tieân ñeán töø nhöõng ngöôøi thaân beân caïnh mình, chæ caàn ngöôøi beân caïnh mình laø ngöôøi löông thieän, coâng chính vaø coù traùch nhieäm thì hoï seõ truyeàn ñi nhöõng giaù trò toát ñeïp ñoù. Treû cuõng vì theá maø ñöôïc giaùo duïc toát. Trang 56 Caâu chuyeän Moät cöû chæ ñeïp seõ cho caùc baäc cha meï thaáy ñieàu ñoù: BaøForeman döøng chieác xe hôi cuûa mình ngay moät traïm thu phí giao thoâng treân xa loä cao toác. Lieác maét qua kính chieáuhaäu, baøthaáy caû moät daõy daøi xe hôi ngay sau mình. Baøchôïtnaûyra moät yùvui vui, baøquay kính xe xuoáng, ñöa ra cho ngöôøibaùn veùmoät tôø50 USD vaøbaûo: Toâi mua moät veùcho toâi, vaøcoøn laïi toâi mua theâmnaêmveùnöõa cho naêm chieácxe sau toâi, choã tieàn dötoâi xin bieáu heát cho oâng! Khoâng kòp ñeå cho ngöôøi baùn veù thaéc maéc vì söûng soát, baøforeman quay kính xe, ñaïp gavaølaùi xeñi ngay. Baø hình dung ra trong ñaàu cuøng söï ngaïc nhieân ñaày thuùvò aáy nôi 5 ngöôøilaùi xe theo sau maøbaøkhoâng heà quen bieát. Baøkhoâng caàn nhöõng lôøi caûm ôn, chæ laømoät cöûchæ ñeïp nho nhoûthoâi maø, coùñaùng gì ñaâu! Veà ñeán nhaø,baøforeman vöøa laøm beáp vöøa tuûm tæm cöôøi moät mình vì nhôùlaïi chuyeänsaùng nay treân ñöôøng. OÂng choàng ñeå yùthaáy laøm laï,ñeán böõa aên tröa, oâng löïa lôøi hoûi, baømôùi keå laïi ñaàu ñuoâi. Ñeán phieân oâng choàng cuõng caûm thaáy vui laây nieàm vui nho nhoûaáy... Buoåi chieàu ñeán tröôøng daïy moân giaùo duïc coâng daân, oâng Foreman quyeát ñònh laøm moät cöû chæ ñeïp baèng caùch duøng chính caâu chuyeänveà cöûchæ ñeïp cuûa baøvôï ñeå daãn nhaäp vaøo baøi hoïc. Caùc hoïc sinh trung hoïc cuûa oâng laëng ñi moät thoaùng roài ñoàng loaït voã tay hoan hoâ sau lôøi keát thuùc cuûa thaày giaùo: Caùc em haõy nhôùnieàm vui soáng khôûi ñi töø nhöõng caâu chuyeän

57 bình thöôøng nho nhoû nhö theá, moãi ngaøy öôùc gìmoãi ngöôøi trong chuùng ta ñeàu laøm ñöôïc ít nhaát moät cöû chæ ñeïp töông töï caùc em nheù! ÔÛ lôùphoâmaáy, coùcoâ beùmary voán laømoät hoïc sinh caùbieät, luoân böôùng bænh, lì lôïm, cuõng nhö moät ñöùa beù löôøi bieáng trong gia ñình. Coâ veà nhaø trong taâm traïng heát söùc haân hoan phaán khôûi vaøquyeát ñònh seõ laøm moät cöûchæ ñeïp vôùi cha meï. Coâ laëng leõ thu doïn, lau chuøi, queùt töôùc, naáu nöôùng vaø giaët giuõ xong xuoâi moïi vieäc tröôùc khi meï coâ ôûcoâng sôûvaø cha coâ ôûtoøa baùo trôûveà. Saäp toái, hai oâng baøböôùcvaøo nhaøvaøhieåu ra ngay ñaõ coùmoät söï thay ñoåi kyølaï nôi coâ con gaùi ñang tuoåi daäy thì! Hoûi maõi coâ beùmôùi keå laïi caâu chuyeän veà cöû chæ ñeïp coâ ñaõ nghe thaày giaùo Foreman keå ôûlôùp. Coâ höùa vôùi boá meï moïi chuyeänhoâm nay coâ ñaõ laøm ôûnhaø seõ khoâng phaûi laømoät cöûchæ ñeïp duy nhaátcoâ seõ coá gaéng thöïc hieän. Sau buoåi côm chieàu thaät vui vaø ñaàm aám, oâng Alfonse, cha cuûa Mary, voán laøphoùng vieân cuûa moät tôø baùo ñòa phöông, khoan khoaùi ngoài vaøo baøn laøm vieäc. OÂng quyeát ñònh phaûi vieát ngay moät baøi baùo veà caâu chuyeän cöû chæ ñeïp... Chæ ñeán chieàu ngaøy hoâm sau thoâi, caûmieàn ñeàuxoân xao roänraõkhi ñoïc ñöôïcbaøi baùo. Ngöôøi tabaûo nhau ít nhaát moãi ngaøyhaõy nhôùlaøm moät cöûchæ ñeïp nho nhoûcho nhau, cho cuoäcsoáng... Cha xöùñöa caâu chuyeän vaøo baøi giaûng ngaøychuûnhaät keá ñoù.moät dieãn giaû choïn caâu chuyeän laøm chuû ñeà chính cho moät buoåi maïn ñaøm ôûhoäi tröôøng lôùn cuûa thòtraán. Moät baømeï keå laïi cho ñöùa con nhö moätcaâu chuyeän coå tích ñeå ru noùvaøogiaác nguûngon. Moät ñoâi baïn treûñang yeâu nhau cuøng thoûa thuaän töønay seõ daønh cho nhau nhöõng cöûchæ ñeïp thay vì nhöõng troø giaän doãi voâ boå. Ngoaøi ñöôøng phoá, ngöôøi ta thoâi khoâng vöùt nhöõng baõ keïo cao su böøa baõi. Nhöõng ngöôøi laùi xe coá gaéng traùnh khoâng laøm taït nhöõng vuõng nöôùc treân ñöôøng leân khaùch boä haønh. Trong nhaøgiam, vieân cai nguïc baún tính quyeát ñònh seõ coùnhöõng cöû chæ ñeïpñoái vôùi caùctuønhaân. Ngöôøi ñi mua haøng ôûtieämtaïp hoaùnoùi moät lôøi caûm ôn lòch söï, coøn coâ baùn haøng thöôøng hay cau coùthì ñaõ bieát mæm moät nuï cöôøi khaûaùi ñeå ñaùp laïi. Moät caàu thuûboùng ñaùvoán noåi tieáng laøchôi xaáu, giôøñaây trong traän ñaáu cuoái tuaàn ñaõ chaïylaïiñôõ moätcaàuthuûñoäibaïnbò ngaõ vôùimoätlôøi xin loãi... Moät cöû chæ ñeïp nho nhoû moãi ngaøy thoâi cuõng ñuû ñeå laøm cho cuoäc soáng theâm yù nhò ñaäm ñaø, vaø nieàm vui bôûi söï quan taâm ñeán nhau trong yeâu thöông ñöôïc nhen nhuùm, roài böøng chaùy, lan toûa ñeán taát caû moïi ngöôøi. Hy voïng nuoâi döôõng nhöõng ñöùa treû löông thieän, coù traùch nhieäm luoân laø nguyeän voïng vaø yeâu caàu caên baûn nhaát cuûa taát caû caùc baäc cha meï. Bôûi vaäy, cha meï - haõy baét ñaàu töø chính baûn thaân mình, haõy duøng phaàn löông thieän trong taâm hoàn mình ñeå moãi ngaøy thöïc hieän moät cöû chæ ñeïp. Ñoù chính laø taám göông saùng nhaát, ñeïp nhaát gieo nhöõng maàm Thieän trong nhöõng taâm hoàn non nôùt vaø trong saùng cuûa con treû! ª Hoàng AÂn Nguoàn: Trang 57

58 Ø THEÁ NAØO LAØ NHAØ? THEÁ NAØO LAØ VÔÏ CHOÀNG? DUØ BAÏN ÑAÕ KEÁT HOÂN HAY CHÖA CUÕNG NEÂN ÑOÏC THÖÛ *** Nhaø chính laø nôi maø toaøn boä tình caûm trong gia ñình ñöôïc gaén keát vôùi nhau. Vaø vôï choàng gioáng nhö hai nöûa cuûa moät quaû caàu, thieáu moät nöûa thì khoâng theå laên troøn. Nhaø laø nôi ñeå yeâu thöông, chöù khoâng phaûi laø nôi ñeå giaûng lyù; nhaø caàn phaûi laø nôi yeân bình, chöù khoâng phaûi laø nôi tranh caõi maõi khoâng thoâi; nhaø caàn coù söï chaân thaønh, chöù khoâng neân giaû taïo; nhaø caàn ñöôïc töï do, chöù khoâng neân eùp buoäc... Trong nhaø neáu ñaày aép quan taâm, ñaày aép bao dung vaø nhöôøng nhòn - ñoù seõ laø maùi nhaø haïnh phuùc. Nhaø khoâng phaûi laø moät khaùi nieäm giaûn ñôn. Nhaø xaõ hoäi hoïc noùi nhaø laø teá baøo cuûa xaõ hoäi; nhaø hoân nhaân hoïc noùi nhaø laø theá giôùi cuûa hai ngöôøi nöông töïa vaøo nhau. Vaäy roát cuoäc, theá naøo môùi ñích thöïc laø nhaø? Coù caâu chuyeän keå raèng, moät vò doanh nhaân giaøu coù noï say röôïu Trang 58 naèm löôùt khöôùt treân væa heø caùch toøa bieät thöï cuûa oâng khoâng xa. Baûo veä dìu oâng daäy, noùi raèng: OÂng chuû, haõy ñeå toâi dìu oâng veà nhaø! Vò doanh nhaân hoûi laïi ngöôøi baûo veä: Nhaø ö? Nhaø cuûa toâi ôû ñaâu ñaây? Anh coù theå dìu toâi veà nhaø ñöôïc ö? Ngöôøi baûo veä boái roái, chæ veà phía caên bieät thöï caùch ñoù khoâng xa, noùi: Ñoù khoâng phaûi laø nhaø cuûa oâng sao? Vò doanh nhaân kia chæ tay vaøo tim mình, laïi chæ veà caên bieät thöï loäng laãy vaø traû lôøi raèng: Ñoù khoâng phaûi laø nhaø toâi, ñoù chæ laø phoøng oác cuûa toâi maø thoâi. Nhaø khoâng phaûi laø phoøng oác, khoâng phaûi laø tivi, khoâng phaûi laø caùi tuû laïnh, cuõng khoâng phaûi laø khoaûng khoâng gian do vaät chaát xaây ñaép

59 neân. Vaät chaát phong phuù dó nhieân coù theå mang ñeán cho chuùng ta moät chuùt tieän nghi, nhöng ñoù chæ laø thöù vuït qua trong nhaùy maét. Thöû nghó, neáu trong khoâng gian ñoù traøn ñaày baïo löïc vaø chieán tranh laïnh, cuøng nhaø maø döôøng nhö khaùc ngoõ, baèng maët maø laïi khoâng baèng loøng thì nhaø luùc naøy seõ khoâng coøn laø nhaø nöõa maø trôû thaønh moät baõi chieán tröôøng. Xe hôi chaúng qua cuõng chæ laø moät vaät trang trí cuûa baõi chieán tröôøng aáy maø thoâi. Khoù traùch raát nhieàu ngöôøi giaøu coù laïi thöôøng hay ñaùnh troáng laûng raèng: Toâi ngheøo ñeán noãi chæ coøn laïi moãi tieàn!. Nhaø laø nôi vôï choàng thöông yeâu chaêm soùc cho nhau. Coù tình caûm chaân thaät thì nhaø seõ thaêng hoa leân thaønh söùc maïnh naâng ñôõ tinh thaàn. Nhaø laø nôi tuï hôïp cuûa tình yeâu. Nhìn khaép thieân haï, nhaø ñeàu laø vì tình yeâu maø hình thaønh, laïi cuõng vì khoâng coù tình yeâu maø sôùm ngaøy tan raõ. Nhaø laø beán taøu cuûa tình caûm, laø caùi noâi ñeå tröôûng thaønh, laø choã truù nguï cuûa linh hoàn, laø khu vöôøn vui veû khieán baûn thaân ñöôïc laø chính mình. Nhaø chính laø nôi maø toaøn boä tình caûm trong gia ñình ñöôïc gaén keát vôùi nhau; khi coù ñöôïc noù, thì thaáy taát caû ñeàu bình thöôøng nhö côm aùo gaïo tieàn; nhöng moät khi ñaõ ñaùnh maát noù roài, thì tìm theá naøo cuõng khoâng tìm laïi ñöôïc nöõa. Khoâng coù söï haøi hoøa trong gia ñình thì seõ khoâng coù söï oån ñònh trong xaõ hoäi, khoâng coù bình an trong gia ñình cuõng khoâng coù traät töï trong xaõ hoäi, vaäy neân noùi: Gia hoøa vaïn söï höng. Vôï choàng gioáng nhö hai nöûa cuûa moät quaû caàu, thieáu moät nöûa thì khoâng theå laên troøn. Vôï choàng cuõng ñöôïc ví nhö hai baøn chaân, neáu muoán ñöùng vöõng, neáu muoán ñi xa, ai ai cuõng khoâng rôøi xa ai ñöôïc. Vaäy thì vôï choàng phaûi chung soáng theá naøo môùi coù theå khieán gia ñình hoøa thuaän? Giöõa vôï choàng caàn phaûi coù söï thaáu hieåu, tin töôûng, toân troïng, vaø khoan dung cho nhau. Cuõng gioáng nhö naém giöõ caùt trong tay, neáu sieát tay caøng chaët thì caùt seõ chaûy ra caøng nhanh; nhöng neáu ta môû loøng baøn tay, naém caùt seõ ôû ñoù maõi maõi. Ñaøn oâng laø trieát hoïc, phuï nöõ laø thô ca. Trieát hoïc maø khoâng coù thô ca thì raát khoâ khan, coøn thô ca maø khoâng coù trieát hoïc laïi trôû thaønh noâng caïn. Trieát hoïc laø lyù tính, coøn thô ca laø caûm tính. Ngöôøi ñaøn oâng neáu muoán ñoïc hieåu thô ca, thì caàn phaûi laøm roõ trieát hoïc cuûa baûn thaân; ngöôøi phuï nöõ neáu muoán caûm ngoä ñöôïc trieát hoïc, thì tröôùc heát caàn phaûi hieåu roõ baøi thô cuûa ñôøi mình. Trang 59

60 Trieát hoïc coù beà saâu coäng theâm thô ca vôùi vaàn vò thích ñaùng môùi coù ñöôïc söï coäng höôûng haøi hoøa. Vaäy neân thöù toát nhaát khoâng nhaát ñònh phuø hôïp vôùi baïn, coøn thöù phuø hôïp vôùi baïn môùi laø ñieàu toát nhaát. Ngöôøi vôï hieàn ñöùc laø taøi saûn quyù baùu nhaát trong gia ñình. Hieàn ñöùc cuûa ngöôøi phuï nöõ tröôùc heát laø lyù trí, keá ñoù laø dòu daøng. Ngöôøi phuï nöõ ngoác ngheách cho raèng hieàn ñöùc laø chòu thieät thoøi, coøn ngöôøi phuï nöõ thoâng minh laïi cho raèng hieàn ñöùc chính laø baùu vaät. Ngöôøi phuï nöõ thoâng minh thöôøng hay daùt vaøng leân maët choàng, coøn ngöôøi phuï nöõ ngoác ngheách laïi hay boâi tro traùt traáu leân maët ñoái phöông - Vaäy neân, ngöôøi vôï maø xem thöôøng choàng laø bi kòch saâu saéc nhaát trong gia ñình. Tu traêm naêm môùi ñi chung thuyeàn, tu nghìn naêm môùi neân duyeân choàng vôï. Laøm sao ñeå luoân gìn giöõ moái quan heä giöõa vôï vaø choàng? Quan heä vôï choàng lyù töôûng nhaát, laø thaân maät nhöng coù khoaûng caùch thích hôïp, laø thaúng thaén nhöng coù giöõ laïi phaàn naøo rieâng tö; daãu laø hai ngöôøi quyeán luyeán, thì moãi ngöôøi vaãn caàn coù khoaûng trôøi rieâng cuûa mình. Yeâu moät ngöôøi, ñieàu quan troïng khoâng phaûi laø theà non heïn bieån hay nhöõng lôøi ñöôøng maät coù caùnh, maø laø thoâng qua nhöõng chuyeän vaët vaõnh trong cuoäc soáng maø theå hieän ra tình caûm ngöôøi aáy daønh cho baïn - ñoù chính laø maät maõ cuûa tình yeâu. Bí quyeát ñeå coù theå chung soáng laâu daøi vôùi ngöôøi baïn ñôøi laø töø boû yù nghó thay ñoåi ñoái phöông. Vì söï beàn vöõng trong tình yeâu, vì söï lyù töôûng trong hoân nhaân myõ maõn, thì ngöôøi vôï caàn phaûi bieát laáy loøng choàng, vaø ngöôøi choàng cuõng caàn phaûi bieát laáy loøng vôï. Coøn veà laáy loøng nhö theá naøo, ñoù laïi laø thöù ngheä thuaät cao sieâu. Tin töôûng laø ñieàu quan troïng nhaát, cuõng laø ñieàu kieán laäp neân söï chín chaén cuûa hai ngöôøi. Trong hoân nhaân, ta neân nöûa maét môû, nöûa maét nhaém. Thieân haï khoâng coù ai laø thaäp toaøn thaäp myõ. Neáu nhö maét môû quaù laâu, hoaëc duøng kính luùp saêm soi quaù kyõ, e raèng ngay caû treân thaân Thöôïng Ñeá cuõng ñeàu coù theå bôùi ra khuyeát ñieåm. Trong cuoäc soáng vôï choàng, ñieàu ñaùng quyù nhaát khoâng gì hôn laø söï chaân thaønh, tin töôûng vaø quan taâm. Trong hoân nhaân, vôï choàng neân toân troïng caù tính vaø sôû thích rieâng cuûa moãi ngöôøi. Coøn nhö cho raèng hai ngöôøi coù cuøng yù nghó nhö nhau, phaùn ñoaùn nhö nhau, öôùc muoán nhö nhau, thì ñoù laø aûo töôûng hoang ñöôøng nhaát. Gia ñình hoøa thuaän, moãi caëp vôï choàng ít nhaát coù ñöôïc moät ngöôøi laøm keû ngoác. Vôï choàng cuõng gioáng nhö daây ñaøn, coù theå rung ñoäng du döông trong cuøng moät aâm luaät, nhöng ñoâi beân laïi ñoäc laäp rieâng mình. Moät caëp vôï choàng xöùng ñoâi laø caû hai cuøng beân nhau vöôït qua moïi soùng gioù. Khi cuøng nhau traûi qua nhöõng thaùng ngaøy gian khoå, thì hoï haïnh phuùc hôn nhieàu so vôùi moät ñoâi vôï choàng coù ñöôïc toaøn boä theá giôùi nhöng laïi luïc ñuïc maõi khoâng ngöøng. Trang 60

61 Tình yeâu coù theå taùch rôøi ra khoûi cuoäc soáng ñeå maø ñaøm luaän. Nhöng hoân nhaân thì khoâng, baûn thaân hoân nhaân chính laø cuoäc soáng. Hoân nhaân laø söï khoå taâm moät caùch deã chòu, vaø quan heä vôï choàng laïi laø söï hoà ñoà khoù kieám hieám gaëp. Neáu trong hai ngöôøi khoâng coù ai muoán laøm keû hoà ñoà AØ, thì gia ñình aáy seõ maõi maõi khoâng coù ñöôïc moät ngaøy bình yeân. L.Tolstoy töøng noùi raèng: Nhöõng gia ñình haïnh phuùc thì töông töï nhö nhau. Nhöng gia ñình baát haïnh thì moãi nhaø moãi caûnh. Hoân nhaân cuõng gioáng nhö taùch traø. Laàn traø thöù nhaát gioáng nhö tình yeâu, ñaäm ñaëc vaø ngoït ngaøo höông thôm; laàn traø thöù hai gioáng nhö taân hoân, muøi vò töôi maùt lay ñoäng loøng ngöôøi; laàn traø thöù ba thì gioáng nhö sau thaùng ngaøy traêng maät, nhaøn nhaït vaø laõnh ñaïm voâ tình. Ñoù chính laø luùc caàn giöõ taâm bình laëng maø nhaâm nhi, thì môùi coù theå lónh ngoä ñöôïc nieàm vui thaät söï. Ngaøy nay, hieän töôïng ly hoân gioáng nhö caên beänh thôøi ñaïi, luùc ngheøo thì muoán bình an, luùc giaøu thì muoán bieán ñoåi. Hoân nhaân khoâng coù tình yeâu thì khoâng theå beàn vöõng, maø Trang 61 hoân nhaân chæ döïa vaøo tình yeâu cuõng khoâng theå beàn chaët; bôûi tình yeâu laø thöù khoâng oån ñònh, thôøi gian vaø khoaûng caùch coù theå khieán tình yeâu phai nhaït, cuõng coù theå giuùp tình yeâu maën noàng. Ngöôøi phuï nöõ duø coù keùm coûi hôn cuõng muoán tìm ñöôïc moät ngöôøi choàng öu tuù, ngöôøi ñaøn oâng duø coù keùm coûi hôn cuõng muoán tìm ñöôïc moät ngöôøi vôï tuyeät vôøi. Vaäy neân, hoân nhaân luoân mang trong noù ñieàu tieác nuoái maõi maõi. Ngöôøi treû tuoåi thôøi nay khoâng hieåu cuoäc soáng vôï choàng, khi môùi yeâu ñöông ñaõ voäi vaøng ñi ñeán hoân nhaân, sau khi keát hoân laïi xem hoân nhaân thaønh nhö tình yeâu. Nhöng tình yeâu khoâng bao goàm hoân nhaân, coøn hoân nhaân laïi chöùa ñöïng caû tình yeâu trong ñoù. Hoân nhaân coù leõ chính laø tröôûng thaønh trong khoù khaên trôû ngaïi, ñeán cuoái cuøng, tình yeâu phaàn nhieàu ñaõ chuyeån hoùa thaønh tình thaân. Hai ngöôøi coù theå ñi ñeán cuoái ñôøi laø caû moät quaù trình laâu daøi: 3 tuaàn tìm hieåu, 3 thaùng yeâu nhau, 3 naêm tranh caõi, vaø 30 naêm nhöôøng nhòn laãn nhau. Bôûi vaäy, hoân nhaân laø keát thuùc cuûa tuoåi thanh xuaân, vaø laø ñieåm baét ñaàu cuûa ñôøi ngöôøi. Ñôøi ngöôøi chính laø quaù trình tìm kieám, moät ñôøi cuûa moãi ngöôøi ñeàu phaûi tìm ñöôïc boán ngöôøi: Baûn thaân mình, ngöôøi yeâu thöông baïn nhaát, ngöôøi maø baïn yeâu nhaát, vaø ngöôøi chung soáng vôùi baïn ñeán troïn ñôøi. ª Nguoàn: dkn.tv

62 Moät baøi vieát saéc beùn, chæ roõ caùi goïi laø quyeàn lòch söû cuûa Trung Coäng treân bieån Ñoâng Nam AÙ chæ hieän höõu trong trí töôûng töôïng ngoâng cuoàng cuûa baù quyeàn Ñaïi Haùn! (FB Nguyeãn Ñaêng Höng) *** Thaùng 7, 2016, töø caùc trang maïng xaõ hoäi, dieãn ñaøn, cho ñeán caùc taàng lôùp, theá heä Vieät Nam trong cuõng nhö ngoaøi nöôùc, moät luoàng soùng caûm tình daønh cho Philippines traøn ngaäp, nhieàu hôn caû khi quoác gia naøy bò côn baõo Yolanda caøn queùt caùch ñaây ba naêm. Ñaây laø moät tình caûm raát töï nhieân giöõa nhöõng ngöôøi cuøng soá phaän nhoû nhoi nhöng phaûi ñöông ñaàu vôùi moät Trung Coäng to lôùn vaø ñaày tham voïng. UÛng hoä Philippines khoâng coù nghóa uûng hoä chuû quyeàn cuûa Phi treân caùc ñaûo Philippines ñoøi hoûi maø laø uûng hoä moät nöôùc daân chuû nhöng söùc yeáu choáng laïi moät Trung Coäng baù quyeàn baønh tröôùng. Phaùn quyeát cuûa Toøa aùn Troïng taøi Thöôøng tröïc (Permanent Court of Arbitration, PCA) khoâng coù nghóa seõ laøm ngöng tranh chaáp vaø Trang 62 phaàn thaéng chæ thuoäc veà Philippines vì raát nhieàu quoác gia trong vuøng coù quyeàn lôïi tröïc tieáp nhöng chöa choïn caùch giaûi quyeát tranh chaáp qua phöông phaùp troïng taøi. YÙ nghóa quan troïng trong phaùn quyeát laø quoác teá hoùa ñöôïc cuoäc tranh chaáp, taïo khaû naêng maëc caû ña phöông giöõa caùc beân lieân heä tröôùc moät hoäi nghò hay tröôùc toå chöùc troïng taøi quoác teá, giôùi haïn chieác baãy thaûo luaän song phöông chæ nhaèm caâu giôø cuûa Trung Coäng. Vôùi nhöõng quoác gia chuû tröông quoác teá hoùa Bieån Ñoâng, chieán thaéng cuûa Philippines môû ra caùnh cöûa ñaøm phaùn xa hôn veà quyeàn lôïi vaø traùch nhieäm moät caùch bình ñaúng giöõa caùc nöôùc trong vuøng. Vôùi caùc cöôøng quoác Myõ, Nhaät, chieán thaéng cuûa Philippines giuùp cho hoï theâm lyù do quoác teá ñeå can thieäp cuï theå vaø tích cöïc hôn trong

63 tranh chaáp. Moät caùi taùt cuûa PCA chæ nhaém vaøo maët Trung Coäng thoâi, ñoù laø vieäc phuû nhaän quan ñieåm quyeàn lòch söû, lyù luaän coát tuûy maø Trung Coäng duøng ñeå bieän hoä cho Ñöôøng löôõi boø treân Bieån Ñoâng. Nhö chuùng ta ñeàu bieát, trong haàu heát caùc vaên baûn, tuyeân boá, phaùt bieåu, caùc laõnh ñaïo Trung Coäng luoân nhaéc tôùi nhaéc lui caâu quyeàn lòch söû cuûa Trung Quoác ñeå cho raèng 90% cuûa Bieån Ñoâng voán thuoäc veà Trung Quoác khoâng phaûi hoâm nay maø töø hai ngaøn naêm tröôùc. Nhöng toøa phaùn: Toaø nhaän thaáy duø trong lòch söû, nhöõng ngöôøi ñi bieån, ngö daân töø Trung Quoác vaø caùc nöôùc khaùc ñaõ söû duïng caùc ñaûo taïi Bieån Ñoâng nhöng khoâng coù baát kyø baèng chöùng naøo cho thaáy veà maët lòch söû Trung Quoác ñaõ chæ moät mình thöïc hieän vieäc kieåm soaùt vuøng nöôùc naøy cuõng nhö taøi nguyeân taïi ñaây. Vì vaäy, toaø keát luaän khoâng coù cô sôû phaùp lyù ñeå Trung Quoác yeâu saùch quyeàn lòch söû ñoái vôùi taøi nguyeân taïi caùc vuøng bieån phía beân trong Ñöôøng 9 ñoaïn. ÑAËNG TIEÅU BÌNH VAØ QUYEÀN LÒCH SÖÛ Vaøo thaäp nieân 1960, Ñaëng Tieåu Bình laø tröôûng phaùi ñoaøn ñaïi dieän Trung Coäng trong ñaøm phaùn vôùi Lieân Xoâ veà chuû quyeàn cuûa caùc ñaûo Traân Baûo, AÅn Long vaø Haéc Haït Töû trong khu vöïc soâng Ussuri. Khi coù phieân hoïp, phaùi ñoaøn hoï Ñaëng khoâng chæ mang theo giaáy tôø taøi lieäu maø coøn chôû theo nhieàu toa xe löûa chöùa ñaày saùch vôû vaø ñoà vaät ñeå chöùng minh quyeàn lòch söû cuûa Trung Quoác treân caùc ñaûo naøy. Trung Quoác voán laø moät nöôùc ñoâng daân, dieän tích roäng, coù neàn vaên minh phaùt trieån sôùm, coù chieàu daøi lòch söû maáy ngaøn naêm, do ñoù, vieäc toå tieân hoï ñaõ töøng ñeán, töøng ñi ñaùnh caù, töøng ñaët chaân moät ñoâi ngaøy, töøng moâ taû trong vaên chöông thô phuù veà caùc hoøn ñaûo ñoù thì cuõng khoâng coù gì laø ñaùng ngaïc nhieân. Nhöõng taøi lieäu phía Ñaëng Tieåu Bình ñöa ra hay vaät duïng hoï goùp nhaët ñöôïc duø bao nhieâu cuõng khoâng thuyeát phuïc Lieân Xoâ hay chöùng minh nhöõng ñaûo ñoù thuoäc chuû quyeàn cuûa Trung Quoác. Dó nhieân hai ñaøn anh CS khoâng ñöa tranh chaáp ra PCA nhö ngaøy nay. Sau hôn 20 naêm vöøa ñaùnh vöøa ñaøm, moät hieäp öôùc bieân giôùi Lieân Xoâ - Trung Coäng ñaõ ñöôïc kyù keát laàn ñaàu vaøo thaùng 10 naêm 1991, laàn nöõa vaøo thaùng 10 naêm 2004 vôùi Nga vaø laàn cuoái cuøng vaøo thaùng 7, 2008 cuõng vôùi Nga. Caû Trung Coäng laãn Nga ñeàu bieát, lyù do chính cuûa xung ñoät tröôùc ñaây khoâng phaûi laø laõnh thoå maø laø söï tranh chaáp quyeàn löïc cuûa hai nöôùc coäng saûn ñaøn anh trong phong traøo coäng saûn quoác teá. Khi Lieân Xoâ saép suïp ñoå, chuû quyeàn treân caùc ñaûo voán khoâng chöùng toû moät tieàm naêng kinh teá naøo khoâng coøn laø yeáu toá quan troïng ñeå giaèng co, tranh chaáp nöõa. Caùi goïi laø quyeàn lòch söû khoâng ñoùng vai troø Trang 63

64 gì trong hieäp öôùc bieân giôùi giöõa Lieân Xoâ vaø sau ñoù laø Nga vôùi Trung Coäng. TAÂN HOA XAÕ GIAÛI THÍCH QUYEÀN LÒCH SÖÛ Theo baùo Time, hoâm 12 thaùng 7, 2015 caùc ñaøi truyeàn hình Trung Coäng cho chieáu moät soá tranh hoaït hoïa cuûa Taân Hoa Xaõ nhö laø caùch ñeå giaûi thích caùi goïi laø quyeàn lòch söû cuûa Trung Coäng treân Bieån Ñoâng. Moät trong soá tranh hoaït hoïa laø maåu ñoái thoaïi ngaén giöõa ba con thuù ñaïi dieän cho ba thaønh phaàn trong vuï kieän. Moät con caùo ñaïi dieän cho PCA, moät con khæ tí hon ñaïi dieän cho Philippines vaø con Panda deã thöông ñaïi dieän cho Trung Coäng. Con Panda traû lôøi caâu hoûi taïi sao Trung Coäng coù quyeàn lòch söû, bôûi vì chuùng toâi ñaõ giong buoàm vaø ñaùnh caù treân Bieån Ñoâng ngay caû tröôùc khi Chuùa Jesus ra ñôøi. Vieäc cho raèng ngöôøi daân Trung Hoa ñaõ töøng giong buoàm vaø ñaùnh caù neân Bieån Ñoâng thuoäc Trung Coäng nghe phi lyù ñeán möùc buoàn cöôøi; tuy nhieân, ñaây laïi laø lyù luaän chieán löôïc maø Trung Coäng aùp duïng trong ñaøm phaùn bieân giôùi töø ngaøy laäp quoác CS naêm 1949 tôùi nay. Quyeàn lòch söû cuûa Trung Coäng ñuùng nhö PCA phaùn quyeát khoâng coù giaù trò gì nhöng vôùi khoâng ít daân Trung Coäng bò tuyeân truyeàn taåy naõo, ñoù laïi laø quyeàn thieâng lieâng, baát khaû xaâm phaïm. Quan ñieåm cöïc ñoan Ñaïi Haùn naøy laø saûn phaåm cuûa boä maùy tuyeân Trang 64 truyeàn baét ñaàu töø thôøi Ñaëng Tieåu Bình vaø naâng leân thaønh Giaác mô Trung Quoác döôùi thôøi Taäp Caän Bình. Hoï Ñaëng vaø nay hoï Taäp cho raèng Trung Coäng khoâng chuû tröông xaâm löôïc quoác gia naøo hay daân toäc naøo maø chæ thu hoài laõnh thoå vaø laõnh haûi voán thuoäc Trung Quoác. Lyù luaän nguïy bieän vaø ñieân cuoàng naøy laø baûn sao quan ñieåm cuûa Hitler ñaõ duøng ñeå khai maøo cho Theá Chieán thöù Hai khi y cho raèng Ñöùc chæ nhaèm phuïc hoài nhöõng laõnh thoå voán thuoäc veà Ñöùc nhieàu theá kyû. Töông töï, khaåu hieäu 100 naêm sæ nhuïc ñöôïc caùc laõnh ñaïo Trung Coäng duøng laøm cuûi ñeå ñun loø löûa daân toäc cöïc ñoan taïi Trung Coäng cuõng khoâng khaùc gì lôøi leõ Hitler ñaõ vieát veà hieäp öôùc Versailles trong Mein Kampf: Moãi ñieåm cuûa Hieäp öôùc ñaõ ghi saâu vaøo yù thöùc vaø con tim cuûa daân toäc Ñöùc vaø ñoát chaùy hoï cho ñeán khi taâm hoàn cuûa saùu chuïc trieäu daân buøng leân ngoïn löûa coâng phaãn vaø nhuïc nhaõ. Nhö vöøa vieát ôû treân, ngay caû vieäc ngöôøi daân Trung Hoa hai ngaøn naêm tröôùc ñaõ thaät söï coù giong buoàm treân Bieån Ñoâng, coù gheù Hoaøng Sa, Tröôøng Sa vaøi hoâm ñeå baét yeán, töùc

65 caûnh sinh tình haï buùt vaøi caâu thô vaø ñöôïc ñôøi sau ghi cheùp laïi cuõng khoâng theå cho raèng Hoaøng Sa, Tröôøng Sa thuoäc quyeàn lòch söû cuûa Trung Coäng. Lòch söû theá giôùi ñeå laïi voâ soá taøi lieäu cuûa caùc nhaø thaùm hieåm, thaêm doø, keå caû daáu tích cuûa ñoaøn vieãn chinh löøng danh Viking do Leif Erikson chæ huy töøng khaùm phaù ra Baéc Myõ vaøo theá kyû 11 tröôùc Christopher Columbus vaøo theá kyû 15, nhöng khoâng toå chöùc quoác teá naøo caên cöù vaøo caùc taøi lieäu löu tröõ ñeå cho raèng chuû quyeàn bieån ñaûo cuûa moät quoác gia phaùt xuaát töø ngöôøi ñaõ thaêm doø, thaùm hieåm hay khaùm phaù ra vuøng ñaát ñoù. Moät laõnh thoå, ñaát hay ñaûo, cuûa moät quoác gia phaûi laø laõnh thoå ñöôïc phaùt hieän, chieám höõu, ñieàu haønh trong hoøa bình, coù tính phaùp lyù, ñôn vò haønh chaùnh chính thöùc, ñöôïc ghi laïi trong baûn ñoà cuûa quoác gia ñoù vaø ñöôïc quoác teá coâng nhaän chöù khoâng phaûi cöôõng chieám baèng voõ löïc nhö Trung Coäng ñaõ laøm ñoái vôùi Philippines vaø Vieät Nam. Taäp Caän Bình, keû nuoâi coïp ñang lo coïp seõ aên thòt mình, do ñoù, khoâng laï gì trong thôøi gian ngaén tôùi ñaây, y vaãn seõ tuyeân boá hung haêng keå caû nhöõng haønh ñoäng gaây haán vôùi caùc nöôùc laùng gieàng ñeå xoa dòu loø löûa cöïc ñoan Ñaïi Haùn taïi luïc ñòa nhöng chính y cuõng bieát gioù ñaõ ñoåi chieàu. Quyeàn lòch söû cuûa Trung Coäng veà chuû quyeàn treân Bieån Ñoâng thöïc chaát chæ laø quyeàn aên cöôùp. ª Traàn Trung Ñaïo Trang 65 BAÏN COÙ MUOÁN... Tieáp trang 35 cho ta caùc moái quan heä saâu saéc vaø hoã trôï beàn bæ hôn. Laø moät phaàn töû cuûa giaùo xöù hay coäng ñoaøn giaùo hoäi ñòa phöông coù theå giuùp ta caûi thieän toát hôn veà maët taâm lyù laãn tình caûm. Do ñoù, thuoäc veà moät coäng ñoaøn ñöùc tin vaø gaén keát vaøo noù, khoâng chæ mang laïi lôïi ích tinh thaàn, maø cho caû theå lyù, coù theå giuùp chuùng ta coù moät cuoäc soáng laâu daøi vaø troïn veïn hôn. Ñeán nhaø thôø ñeå tham döï thaùnh leã, caàu nguyeän, tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng cuûa coäng ñoaøn giaùo xöù giuùp chuùng ta thaêng tieán ñôøi soáng ñöùc tin, gaén keát vôùi nhau trong tình huynh ñe...& Taát caû nhöõng ñieàu ñoù laøm cho chuùng ta caûm thaáy thoaûi maùi vaø nheï nhaøng hôn trong tinh thaàn cuõng nhö theå xaùc, giaûm bôùt ñi nhöõng aùp löïc, caêng thaúng thöôøng laøm cho chuùng ta caûm thaáy meät moûi trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy. Vaø chaéc chaén chuùng ta seõ caûm neám ñöôïc cuoäc soáng vónh cöûu moät khi loä trình ñöùc tin ñöôïc nuoâi döôõng ñaày ñuû. ª Carissa Pluta G. Voõ Taù Hoaøng

66 Naêm 1998, Kodak ñaõ coù 170,000 nhaân vieân, vaø ñaõ baùn 85% giaáy aûnh treân toaøn theá giôùi. Chæ trong voøng vaøi naêm thoâi, moâ hình kinh doanh cuûa hoï bieán maát vaø hoï ñaï bò phaù saûn. Nhöõng gì ñaõ xaåy ra vôùi Kodak seõ xaåy ra trong raát nhieàu ngaønh coâng nghieäp trong 10 naêm tôùi - vaø ña soá chuùng ta ñaõ khoâng nhìn thaáy noù ñi tôùi. Vaøo naêm 1998, coù bao giôø baïn nghó raèng 3 naêm sau ñoù baïn seõ khoâng bao giôø chuïp hình treân phim giaáy nöõa khoâng? Baïn coù bieát Maùy aûnh kyõ thuaät soá ñaõ ñöôïc phaùt minh vaøo naêm Nhöõng caùi ñaàu tieân chæ coù 10,000 pixels, nhöng theo ñònh luaät Moore, taát caû caùc coâng ngheä theo caáp soá nhaân, ñeàu phaûi traûi qua caùc söï thaát voïng trong moät thôøi gian daøi, tröôùc khi noù ñöôïc coâng nhaän laø cao sieâu vaø nhaäp traøo löu. Ñieàu naøy seõ xaåy ra vôùi trí tueä nhaân taïo, y teá, xe töï trò vaø ñieän, giaùo duïc, in aán 3D, noâng nghieäp vaø coâng vieäc laøm. Chaøo möøng baïn ñeán caùch maïng coâng nghieäp thöù 4. Chaøo möøng baïn ñeán Kyû Nieân Caáp Soá Nhaân 1/ Phaàn Meàm Seõ laøm xaùo troän haàu heát caùc ngaønh coâng nghieäp truyeàn thoáng trong 5-10 naêm tôùi. Uber chæ laø moät coâng cuï phaàn meàm, hoï khoâng sôû höõu baát kyø chieác xe naøo maø baây giôø hoï laø coâng ty taxi lôùn nhaát treân theá giôùi. Airbnb baây giôø laø coâng ty khaùch saïn lôùn nhaát theá giôùi, maëc duø hoï khoâng sôû höõu baát kyø taøi saûn naøo. 2/ Trí Tueä Nhaân Taïo: Maùy vi tính trôû thaønh caáp soá nhaân toát hôn trong vieäc tìm hieåu theá giôùi cuûa chuùng ta. Naêm nay, moät maùy vi tính ñaõ ñaùnh baïi caùc caàu Côø Choát gioûi nhaát treân theá giôùi, 10 naêm sôùm hôn so vôùi döï tính. Taïi Myõ, caùc luaät sö treû tuoåi ñaõ tìm ñöôïc vieäc laøm. Do IBM Watson, baïn coù theå nhaän phaùp lyù tö vaán (nhöõng vaán ñeà cô baûn) trong voøng vaøi giaây, vôùi ñoä chính xaùc 90% so vôùi 70% ñoä Trang 66

67 chính xaùc khi thöïc hieän bôûi con ngöôøi. Vì vaäy, neáu ñang hoïc veà luaät, baïn neân ngöøng ngay. Seõ maát 90% luaät sö trong töông lai, chæ seõ coøn laïi caùc chuyeân gia maø thoâi. Watson ñaõ giuùp y taù chaån ñoaùn ung thö, 4 laàn chính xaùc hôn y taù cuûa con ngöôøi. Facebook hieän nay coù moät phaàn meàm nhaän daïng ra khuoân maët con ngöôøi chính xaùc hôn ngöôøi. Trong naêm 2030, maùy vi tính seõ trôû neân thoâng minh hôn con ngöôøi. 3/ Xe Töï Trò: Trong naêm 2018 nhöõng chieác xe töï laùi xe ñaàu tieân seõ xuaát hieän cho coâng chuùng. ÔÛ Cali, chuùng ñaõ chaïy loøng voøng roài. Khoaûng naêm 2020, kyõ ngheä xe hôi seõ bò lung lay. Baïn khoâng muoán sôû höõu moät chieác xe nöõa. Baïn chæ caàn goïi moät chieác xe vôùi ñieän thoaïi cuûa baïn, noù seõ tôùi tröôùc nhaø baïn vaø ñöa baïn tôùi nôi baïn muoán. Baïn seõ khoâng phaûi laùi xe tìm choã ñaäu, baïn chæ traû tieàn cho khoaûng caùch baïn ñaõ ñi vaø coù theå duøng thôøi gian khi xe töï laùi moät caùch höõu ích hôn. Con Chaùu chuùng ta seõ khoâng coøn caàn baèng laùi xe nöõa vaø seõ khoâng bao giôø sôû höõu moät chieác xe hôi. Vieäc naøy seõ thay ñoåi thaønh phoá, vì vôùi 90-95% xe ít hôn, chuùng ta coù theå bieán khoâng gian ñaäu xe thaønh coâng vieân. Hieän nay, 1.2 trieäu ngöôøi cheát moãi naêm vì tai naïn xe hôi treân toaøn Trang 67 theá giôùi töông ñöông vôùi 1 tai naïn cho km. Vôùi laùi xe töï trò, con soá naøy seõ giaûm xuoáng baèng moät tai naïn cho 10 trieäu km. Ñieàu naøy seõ tieát kieäm ñöôïc moät trieäu maïng soáng moãi naêm. Haàu heát caùc kyõ ngheä xe hôi coù theå bò phaù saûn. Nhöõng coâng ty xe hôi truyeàn thoáng seõ raùng tieán hoùa ñeå saûn xuaát moät chieác xe toát hôn, trong khi caùc coâng ty kyõ ngheä xe hôi cao (Tesla, Apple, Google) seõ laøm caùch maïng vaø taïo döïng moät maùy vi tính treân 4 baùnh xe. Toâi ñaõ noùi chuyeän vôùi raát nhieàu kyõ sö töø Volkswagen vaø Audi; hoï hoaøn toaøn khieáp ñaûm vôùi saùng kieán cuûa Tesla. Caùc coâng ty baûo hieåm seõ coù raéc roái lôùn bôûi vì khoâng coù tai naïn, baûo hieåm seõ reû hôn 100 laàn. Moâ hình kinh doanh baûo hieåm xe hôi seõ bieán maát. Baát ñoäng saûn cuõng seõ thay ñoåi. Bôûi vì neáu baïn coù theå laøm vieäc trong khi baïn di chuyeån tôùi sôû, moïi ngöôøi seõ di chuyeån xa hôn ñeå soáng trong nhöõng khu phoá ñeïp hôn. Naêm 2020, xe ñieän seõ trôû neân bình daân. Caùc thaønh phoá seõ bôùt oàn aøo bôûi vì taát caû cc xe seõ chaïy baèng ñieän. Ñieän seõ trôû neân cöïc kyø reû vaø saïch do vieäc söû duïng naêng löôïng maët trôøi. Naêng löôïng maët trôøi ñaõ naèm treân moät ñöôøng cong parabola töø 30 naêm, vaø baây giôø baïn coù theå thaáy noù baét ñaàu nhaäp vaøo traøo löu chaùnh. Naêm ngoaùi, naêng löôïng maët trôøi nhieàu hôn ñaõ ñöôïc caøi ñaët ñeå ñöôïc söû duïng treân toaøn theá giôùi nhieàu hôn naêng löôïng hoùa thaïch. Giaù naêng

68 löôïng maët trôøi seõ giaûm xuoáng raát nhieàu vaø taát caû caùc coâng ty than seõ bieán maát naêm Vôùi ñieän giaù reû thì nöôùc duøng seõ doài daøo. Khöû muoái laáy nöôùc baây giôø chæ caàn 2 kwh moãi meùt khoái. Seõ khoâng coøn naïn khan hieám nöôùc, chæ coù nöôùc uoáng seõ coøn khan hieám. Baïn cöù töôûng töôïng moät theá giôùi khoâng coøn khan hieám nöôùc vaø giaù nöôùc raát reû. 4/YTeá: Giaù X Tricorder seõ ñöôïc coâng boá trong naêm nay. Seõ coù coâng ty saûn xuaát moät thieát bò y teá (goïi taét laø Tricorder Star Trek) seõ laøm vieäc chung vôùi ñieän thoaïi cuûa baïn. Noù seõ scan voõng maïc cuûa baïn, seõ thöû nghieäm maãu maùu vaø nhòp thôû cuûa baïn. Sau ñoù noù seõ phaân tích 54 chæ daáu sinh hoïc vaø seõ chaån bònh baát cöù bònh gì cho baïn. Giaù noù seõ reû, vì vaäy trong moät vaøi naêm taát caû moïi ngöôøi treân haønh tinh naøy seõ ñöôïc tieáp caän vôùi y hoïc ñaúng caáp theá giôùi, gaàn nhö mieãn phí. 5/ In 3D: Chæ trong voøng 10 naêm tôùi, giaù cuûa maùy in 3D seõ xuoáng töø $18,000 ñeán $400 vaø nhanh hôn gaáp 100 laàn. Taát caû cc công ty giaày lôùn seõ baét ñaàu giaáy in aán 3D. Phuï tuøng maùy bay ñaõ ñöôïc 3D in taïi saân bay töø xa. Traïm khoâng gian baây giôø coù moät maùy in vaø ñaõ loaïi boû söï caàn thieát ñem theo moät soá lôùn caùc phuï tuøng thay theá nhö hoï ñaõ töøng laøm trong quaù khöù. Cuoái cuøng naêm nay, ñieän thoaïi thoâng minh môùi seõ coù khaû naêng queùt 3D vaø baïn coù theå queùt 3D cuûa chaân baïn vaø in giaày hoaøn haûo cuûa baïn ôû nhaø. ÔÛ Trung Quoác, hoï ñaõ in 3D hoaøn chænh 6 taàng toøa nhaø vaên phoøng. Vaøo naêm 2027, 10% cuûa taát caû caùc thöù ñoù seõ ñöôïc saûn xuaát theo phöông phaùp in 3D. 6/ Cô Hoäi Kinh Doanh: Neáu baïn nghó veà moät cô hoäi kinh doanh, haõy töï hoûi: trong töông lai, baïn coù nghó raèng chuùng ta seõ coù ñieàu ñoù khoâng? Vaø neáu caâu traû lôøi laø coù, thì neân töï hoûi caâu tieáp laø: laøm theá ñeå thöïc hieän ñieàu ñoù sôùm hôm??? Vaø neáu saùng kieán cuûa baïn khoâng ñi chung vôùi ñieän thoaïi thì queân noù ñi. Vaø nhôù theâm ñieàu naøy: baát kyø yù töôûng thieát keá thaønh coâng trong theá kyû 20 seõ thaát baïi trong theá kyû 21. 7/ Vieäc Laøm - Jobs: 70-80% vieäc laøm hieän giôø seõ bieán maát trong voøng 20 naêm tôùi. Seõ coù raát nhieàu vieäc laøm môùi, nhöng Trang 68 hieän giôø chöa roõ laø seõ ñöôïc ñuû vieäc laøm môùi cho moïi ngöôøi trong moät thôøi gian ngaén nhö vaäy. 8/ Noâng Nghieäp: Seõ coù moät robot noâng nghieäp chæ giaù $100 trong töông lai. Noâng daân ôû theá giôùi thöù 3 coù theå nhôø noù maø chæ ngoài nhaø quaûn lyù maûnh ñaát cuûa hoï thay vì laøm vieäc vaát vaû ngoaøi ñoàng. Phöông Phaùp Khí canh seõ caàn raát ít nöôùc. Moùn aên ñaàu tieân vôùi thòt beâ Petri ñ ñöôïc saûn xuaát baây giôø vaø seõ reû hôn so vôùi thòt beâ do boø vaøo naêm Hieän nay, 30% cuûa ñaát ñai ñöôïc söû duïng cho vieäc nuoâi boø. Haõy töôûng töôïng neáu

69 chuùng ta khoâng caà phaûi caàn dieän tích ñoù nöõa. Ñaõ coù saùng kieán saûn xuaát protein töø coân truøng maø ra. Noù chöùa nhieàu protein hôn thòt. Vaø seõ ñöôïc daùn nhaõn laø nguoàn protein thay theá (Vì haàuheát moïi ngöôøivaãntöø choái yùtöôûng cuûa vieäc aên coân truøng). Ñaõ coù moät öùng duïng goïi laø moodies ñeå coù theå bieát taâm traïng baïn ñang coù. Ñeán naêm 2020 seõ coù öùng duïng ñoïc vaø phaân tích ñöôïc neùt maët cuûa baïn neáu baïn ñang noùi doái. Haõy töôûng töôïng moät cuoäc tranh luaän baàu cöû vôùi öùng duïng naøy!!! Bitcoin seõ trôû thaønh phoå bieán trong naêm nay vaø thaäm chí coù theå trôû thaønh ñoàng tieàn döï tröõ maëc ñònh. 9/ Tuoåi Thoï: Ngay baây giôø, tuoåi thoï trung bình taêng 3 thaùng moãi naêm. Boán naêm tröôùc, tuoåi thoï laø 79 naêm, baây giôø laø 80 naêm. Hy voïng soáng chính noù ñang gia taêng nhanh vaø naêm 2036, hy voïng soáng seõ taêng hôn 1 naêm cho moãi naêm soáng. Chuùng ta seõ soáng 100 tuoåi hay hôn nöõa...!!! ª Duc M Tran CAO TUOÅI KHAÙC VÔÙI GIAØ... aøm theá naøo maø khi veà höu, ta chæ trôû Lthaønh cao tuoåi thoâi, trong khi ngöôøi khaùc thì thaønh giaø? Laø bôûi vì cao tuoåi khaùc vôùi giaø. * Trong khi ngöôøi cao tuoåi chôi theå thao, khaùm phaù, ñi du lòch, laøm vöôøn thì ngöôøi giaø laïi nghæ ngôi. * Trong khi ngöôøi cao tuoåi coù tình yeâu ñeå cho ñi, thì ngöôøi giaø laïi tích luõy loøng ganh tî vaø oaùn hôøn... * Trong khi ngöôøi cao tuoåi coù nhöõng döï tính cho töông lai cuûa mình, thì ngöôøi giaø luyeán tieác quaù khöù vaø traùch moùc bò boû rôi. * Trong khi quyeån nhaät kyù cuûa ngöôøi cao tuoåi goàm toaøn laø nhöõng ngaøy mai, vaãn hy voïng moät töông lai saùng laùng vaø coù ích, thì quyeån nhaät kyù cuûa ngöôøi giaø chæ chöùa nhöõng ngaøy hoâm qua vaø moãi ngaøy khoâng coù gì thay ñoåi... * Trong khi ngöôøi cao tuoåi ñoùn chôø nhöõng ngaøy seõ tôùi trong haùo höùc, khi nhìn ngaém boâng hoa, ñeå yù nhöõng con vaät quanh mình vaø saên soùc thöông yeâu noù, thì ngöôøi giaø ñau khoå vôùi nhöõng ngaøy ít oûi coøn laïi cuûa mình, lo laéng vaø buoàn raàu, vaø khoâng ñoaùi hoaøi gì ñeán con saâu caùi kieán xung quanh... * Trong khi ngöôøi cao tuoåi coù nhöõng giaác chieâm bao raát ñeïp vaø eâm aùi, moäng ñöa hoï vaøo nhöõng caûnh thaàn tieân meâ ly, thì ngöôøi giaø laïi gaëp nhöõng côn aùc moäng gaây theâm noãi sôï haõi... Khoâng coù caùi chöõ GIAØ cho chuùng ta nheù... xin quaúng noù ñi. Chuùng ta cao tuoåi, coù leõ vaäy, nhöng chuùng ta khoâng muoán bò huûy hoaïi vì nghó mình giaø, bôûi chuùng ta coù Xem tieáp trang 97 Trang 69

70 Anh oâm chaëtlaáycoâ vaøo loøng, hoânleân toùc coâ vaøthì thaàmnoùi.neùp vaøo ngöïc anh, coâ laëng leõ gaätñaàu, bao nhieâu ñieàu muoánnoùi nhöng khoâng theå noùi ra Nöôùc maét coâ laên daøi treân maù. Vaäy laøchæ caàn trôøi saùng, chæ caàn ñoàng hoà caátleân 9 tieáng chuoâng laïnh luøng, anh seõ xa coâ vaøchaúng ñeå laïi cho coâ ñieàugì ngoaøi moät chöõ ñôïi. Anh, con nhaøgiaøu, ñeïp trai, söï nghieäpsaùng laïng ñöôïc bieát bao ngöôøi ngöôõng moä. Coâ, chæ laømoät ñöùa treûmoà coâi, töùcoá voâ thaân khoâng nôi nöông töïa, töông lai cuûa coâ chæ coùtheå döïa vaøo taám baèng ñaïi hoïc coøn chöa laáy ñöôïc. Ñöông nhieân chuyeän tình cuûa hoï cuõng nhö bao chuyeän tình khoâng moân ñaêng hoä ñoái khaùc. Gia ñình anh, baïn beøanh phaûn ñoái vaønhìn coâ vôùi aùnh maét khinh thöôøng. Khinh thöôøng moät con nhoûtreøo cao khoâng bieát thaân phaän. Nhöng tình yeâu coùbao giôøchòu thua soá phaän, anh baát chaáptaát caûñeå ôûbeân coâ, soáng vôùi coâ. Coâ ñaõ töøng haïnh phuùc, ñaõ töøng mô vaøroài giaác môaáy cuõng tan vôõ. Boá meï anh duøng ñuûmoïi caùch baét anh ra nöôùc ngoaøi, thaäm chí laø duøng caûsöùc khoûe vaømaïng soáng cuûahoï. Anh ñaàu haøng soá phaän vaøra ñi. Coâ khoâng traùch, cuõng khoâng theå traùch ñieàu gìcaû,neáu giöõa tình yeâu vaøboá meï thöùanh chæ coùtheå maát laøtình yeâu. Nhìn boùng löng anh ñi xa daàn, coâ khuîu xuoáng ñaát, naácleân khoâng thaønh tieáng. Choã döïa duy nhaát cuûa coâ, ngöôøi thaân yeâu duy nhaát cuûa coâ ñaõ ñi. Giôø ñaâycoâ laïi chæ coùmoät mình... *** Boán naêm, ñoái vôùi moät soá ngöôøi troâi qua thaät nhanh, nhöng ñoái vôùi anh ñoù laø quaõng thôøi gian daøi döôøng nhö voâ taän. Boán naêm, giôø ñaây anh ñaõ coù ñöôïc taát caû nhöõng gì maø moät con ngöôøi thaønh ñaït caàn coù. Nhöng tình yeâu cuûa anh thì ñaõ maát Trang 70 vaø coù theå maõi maõi khoâng theå tìm laïi ñöôïc. Khi anh ñi coâ ñaõ höùa seõ ñôïi anh, vaäy maø taát caû nhöõng gì coâ coù theå laøm laø baët voâ aâm tín roài chæ sau 2 naêm anh nghe tin coâ laáy choàng. Moät ngöôøi choàng giaøu coù, lôùn tuoåi vaø coù theå cho coâ taát caû nhöõng gì coâ muoán.

71 Anh ñaõ khoâng muoán tin nhöng khoâng theå lieân laïc vôùi coâ ñeå hoûi roõ moïi chuyeän. Anh ñau khoå, daèn vaët, chôø ñôïi, cho tôùi moät ngaøy moät taám thieäp cöôùi ñöôïc gôûi tôùi cho anh vaø teân coâ nghieãm nhieân naèm treân ñoù. Anh ñaõ tin vaø baét ñaàu chaáp nhaän. Giôø ñaây khi quay trôû laïi, mong öôùc duy nhaát cuûa anh laø tìm coâ ñeå nhìn thaáy coâ thaät söï haïnh phuùc... Vaø ñoù cuõng laø laàn cuoái anh muoán gaëp coâ. Khi nhöõng chieác laù ñaõ baét ñaàu ngaû maøu vaøng, khi maø thôøi tieát ñaõ baét ñaàu trôû laïnh, coâ voäi vaõ khoaùc leân mình chieác aùo aám daøy, vôùi tay keùo chieác muõ suïp xuoáng che ñi göông maët mình.coâ nhanh tay vô laáy nhöõng tôø tieàn vöôn vaõi treân taám gra giöôøng nhaøu nhó vaø böôùc voäi ra khoûi khaùch saïn. Coâ cöù cuùi maët ñi, ñi raát nhanh nhö ñeå laån troán aùnh maét deø bæu cuûa moïi ngöôøi. Cuõng coù theå chaúng ai nhìn coâ ñaâu, nhöng moät khi ñaõ sai traùi thì caûm giaùc bò ngöôøi khaùc khinh reû luoân baùm theo mình. Voâ tình, luùc coâ böôùc ñi, moät ngöôøi nhìn thaáy coâ vaø söõng sôø laøm rôi chieác coác röôïu. Anh ñöùng phaét daäy, ñaåy baøn vaø chaïy theo boùng daùng ngöôøi phuï nöõ kia. Coù theå caùch aên maëc, trang ñieåm loøe loeït vaø chieác muõ che ñi gaàn heát khuoân maët nhöng vôùi anh, hình aûnh cuûa coâ ñaõ in ñaäm trong kyù öùc neân khoâng theå naøo anh khoâng nhaän ra coâ. Chaïy nhöng ñieân cuoàng veà phía tröôùc, anh thaáy coâ ñöùng laëng leõ beân coät ñeøn ñöôøng, aùnh ñeøn haét leân ngöôøi coâ moät caùch môø aûo. Anh ñònh chaïy tôùi níu laáy tay coâ nhöng roài moät chieác xe sang troïng trôø tôùi, coâ böôùc leân xe moät caùch laïnh luøng vaø khi chaïy löôùt qua anh, anh thaáy ngöôøi ñaøn oâng treân xe baét ñaàu nhaøo tôùi keùo aùo coâ nhö moät con thuù, ñieân cuoàng. Cheát laëng... ñaây ñaâu phaûi laø vieãn caûnh anh töøng nghó tôùi.ngöôøi choàng cuûa coâ kia ö? haïnh phuùc cuûa coâ laø kia ö? vaäy coâ ñeán khaùch saïn ñeå laøm gì? Bao nhieâu caâu hoûi daèn vaët anh, bao nhieâu nghi ngôø doàn neùn trong anh boäc phaùt khieán anh khoâng sao traû lôøi cho chính mình ñöôïc. Caàm treân tay nhöõng tôø tieàn xanh nhaït coâ nheï nhaøng vuoát thaúng noù moät caùch caån thaän vaø yeâu chieàu. Vôùi moät soá ngöôøi ñaây laø ñoàng tieàn baån thæu nhöng vôùi coâ ñaây laø taát caû nhöõng hy voïng coâ coù theå gom laïi ñeå mua laáy moät haïnh phuùc mong manh. Caàm xaáp giaáy ñöôïc thaùm töû ñöa cho mình, nhìn göông maët coâ hieän roõ treân tôø giaáy phaúng phiu ñoù... Anh boãng thaáy lôïm ngöôøi, tôø giaáy traéng trong tay, khuoân maët töôi cöôøi cuûa coâ khieán anh caûm thaáy thaät buoàn noân. Thì ra ñaây chính laø con ñöôøng coâ ñaõ choïn, nhô nhôùp vaø ñaùng khinh laøm sao. Coâ vaãn ñöùng laëng leõ treân væa heø ñeå chôø ngöôøi khaùch toái nay. Chieác vaùy ñoû nheï nhaøng oâm laáy coâ laøm coâ thaät noåi baät, veû noåi baät ñoù ñöôïc ñoåi laïi nhôø aùnh maét soi moùi cuûa ngöôøi ñi ñöôøng. Kheõ nheách moâi, chính coâ coøn khinh mình nöõa laø... Nuï cöôøi cuûa coâ chôït taét ngaám khi nhìn ngöôøi ñang ñöùng tröôùc maët mình. Anh nhìn coâ baèng aùnh maét laïnh leõo taêm toái nhaát. Trong trí nhôù cuûa coâ anh luoân nhìn coâ aám aùp vaø döôøng nhö hieåu ra moïi chuyeän coâ baát ngôø cöôøi lôùn, cöôøi thaät to nhöng ñuoâi Trang 71

72 maét ñaõ öôn öôùt töø luùc naøo. Naém tay coâ keùo leân xe, anh laùi nhö ñieân tôùi moät nôi vaéng veû... Sau giaây phuùt yeân laëng ñeå anh vaø coâ nhìn nhau, tìm ôû nhau nhöõng ñieåm gì thay ñoåi sau töøng aáy naêm xa caùch vaø thoaùng giaät mình khi caû hai cuøng nhaän ra raèng anh vaãn vaäy nhöng coâ ñaõ thay ñoåi gaàn nhö hoaøn toaøn. Anh nghe noùi em ñaõ laáy choàng, vaäy choàng em ñaâu? -Anh laïnh luøng nhìn coâ roài caát gioïng. Em thì nghe noùi anh ñaõ laáy vôï, vaäy vôï anh ñaâu maø ñeå anh ñi tìm gaùi theá naøy? -Coâ nheo maét hoûi ngöôïc laïi anh. Anh söõng sôø nhìn coâ. Troø ñuøa gì theá naøy? Nhíu maøy nhìn coâ, anh khoâng theå thoát leân moät lôøi naøo caû. Thì ra coù nhöõng vieäc, moïi ngöôøi saép ñaët thaät laø kheùo, thaät laø hay... Duø ñoù laø hieåu laàm nhöng nhìn coâ luùc naøy anh cuõng khoâng theå naøo nguoâi haän. Cöù cho laø vì anh, coâ cuõng khoâng neân bieán mình thaønh loaïi ngöôøi nhö hoâm nay. Anh nhìn ñuû chöa? Ñuû roài thì ñöa em veà laïi choã cuõ ngay ñi... -Coâ gaét leân. Ñöa tay môû cöûa xe. Taïi sao??? -Maét vaãn khoâng nhìn coâ, baøn tay sieát chaët laáy voâ laêng anh hoûi coâ moät caùch naëng neà, meät moûi. Em caàn tieàn...? Tieàn, taát caû chæ vì ñoàng tieàn thoâi sao? Anh töùc giaän ñöa tay loâi coâ vaøo xe vaø nhaán ga lao ñi.thoaùng baøng hoaøng nhìn anh, nhöng roài coâ nhanh choùng laáy laïi veû maët baát caàn cuûa mình.coù gì ñaâu, khi baây giôø ñaõ Trang 72 khoâng coøn ñaùng ñöôïc yeâu thöông vaø toân troïng. Chieác xe lao nhanh ñeán moät khaùch saïn gaàn ñoù, anh loâi coâ vaøo trong, nhaän chìa khoùa roài laïi keùo tay coâ loâi leân phoøng. Ñaåy maïnh coâ xuoáng giöôøng, anh ñöa tay ñeø coâ xuoáng vaø hoân tôùi taáp vaøo moâi coâ. Nuï hoân maïnh baïo chöùa ñaày töùc giaän, ñau khoå, khoâng coøn laø nhöõng cöû chæ aâu yeám ngoït ngaøo nhö tröôùc ñaây. Khi chieác vaùy tröôït xuoáng khoûi cô theå, nhöõng veát baàm tím treân vai, ngöïc coâ hieän leân roõ raøng döôùi aùnh ñeøn, anh ngöøng laïi. Coâ baây giôø khoâng coøn laø coâ gaùi trong saùng chæ thuoäc veà anh, coâ baây giôø ñaõ nhaøu nhó cuõ naùt vaø heùo uùa ñeán möùc ñaùng giaän. Ñaåy coâ ra, anh ñöùng daäy nhaët chieác aùo sô mi maëc voäi vaøo ngöôøi. Tröôùc khi quay ñi, anh vung tay neùm leân giöôøng cho coâ nhöõng tôø naêm traêm ngaøn môùi tinh roài böôùc voäi ra khoûi phoøng. Em caàn tieàn... Chæ caàn tieàn maø thoâi... Coâ cöôøi leân nhö ñieân daïi, nhaët nhöõng ñoàng tieàn anh vöùt ra nhö naâng niu moät thöù gì ñoù ñaùng quyù nhöng raát tieác laø ñaõ vôõ naùt maát roài. Nhöõng ngaøy sau ñoù anh lao vaøo coâng vieäc. Nhöõng ngaøy sau ñoù coâ laïi lao vaøo kieám tieàn. Chæ khi ñeâm veà anh laëng leõ oâm vaøo loøng khuoân maët coâ caùch ñaây boán naêm, moät khuoân maët xinh ñeïp, trong saïch. Chæ khi ñeâm veà, coâ laïi leâ nhöõng böôùc chaân naëng neà treân neàn gaïch beänh vieän, laëng leõ oâm vaøo

73 loøng haïnh phuùc nhoû nhoi cuûa rieâng coâ baèng taám thaân nhô nhuoác cuûa mình. Vaø hoï khoâng gaëp nhau, duø laø voâ tình hay coá yù. *** Anh laùi xe chaäm raõi treân nhöõng con ñöôøng tröôùc ñaây anh vaø coâ cuøng ñi qua. Nhöõng kyû nieäm ñeïp boãng trôû veà nhöng khoâng coøn mang laïi hôi aám haïnh phuùc, ngoït ngaøo maø döôøng nhö chæ gôïi laïi nhöõng chua chaùt, ñau thöông. Thaãn thôø nhìn veà phía beân kia ñöôøng, moät caûnh töôûng ñaäp vaøo maét khieán anh khoù chòu. Moät ngöôøi ñaøn baø to beùo ñang ra söùc ñaùnh chöûi tôùi taáp vaøo maët moät coâ gaùi treû. Moät tay baø naém toùc coâ, tay kia ra söùc keùo tay coâ ra vaø taùt maïnh vaøo maët coâ. Ñuùng. Coâ gaùi ñoù chính laø coâ aáy, laø ngöôøi moät thôøi anh yeâu thöông, oâm aáp. Nhöõng caâu chöûi ruûa töø ngöôøi ñaøn baø ñoù vaø töø nhöõng ngöôøi xung quanh ñaäp vaøo tai anh, nhöùc nhoái. Con ñieám, maøy cheát ñi... Daùm bu baùm theo choàng baø aø... Maøy ñuùng laø thöù caën baõ maø. Caùi thöù naøy khoâng ñaùng ñeå cöùu... Caën baõ... Sao chuùng noù coøn chöôøng maët ra ngoaøi xaõ hoäi nhæ... Chæ bieát ñoå loãi cho hoaøn caûnh... Anh baät cöôøi, caùi giaù cho ñoàng tieàn em kieám ñöôïc chæ nhö vaäy thoâi ñaáy. Em thaáy khoâng, ñeán anh coøn thaáy khinh em nöõa laø ngöôøi khaùc. Cuùi ñaàu baät chìa khoùa, anh khoâng coøn muoán can thieäp vaøo cuoäc ñôøi coâ nöõa roài. Trang 73 Moät tieáng heùt choùi tai vang leân, keùo söï chuù yù cuûa anh trôû laïi nôi coâ ñang ñöùng... Coâ laáy söùc ñaåy ngöôøi ñaøn baø ñoù ra, nhöng laïi baát ngôø bò baø ta ñaåy ngöôïc laïi moät caùi thaät maïnh. Coâ bò ñaåy ra ñöôøng, moät chieác xe hôi baát ngôø lao tôùi khoâng theå traùnh kòp ñaõ toâng vaøo coâ. Coâ naèm ñoù, maùu cöù khoâng ngöøng chaûy, öôùt ñaãm maët ñöôøng. Ñaåy cöûa xe thaät maïnh anh chaïy tôùi choã coâ, ñöa ñoâi tay run raåy naâng coâ daäy. Anh nhìn coâ ñau ñôùn, noãi ñau ñeø naëng loàng ngöïc khieán vieäc goïi teân coâ cuõng thaät khoù khaên. Coâ nhìn anh, aùnh maét môø ñuïc, ñöa tay quôø quaïng nhö muoán tìm moät thöù gì ñoù. Giuùp em Tuùi Xaùch... Coâ theàu thaøo nhìn anh van naøi. Nhaët chieác tuùi xaùch ñöa cho coâ, coâ run raåy môû tuùi xaùch, nhöng söùc coâ yeáu quaù roài, ñeán chieác khoùa keùo cuõng khoâng theå môû ñöôïc. Gôõ tay coâ ra, anh cuùi ñaàu môû tuùi, beân trong khoâng coù gì caû, ngoaøi moät cuoán soå cuõ kyõ vaø oá vaøng, moät taám aûnh chuïp moät ñöùa beù trai ngoä nghónh ñang cöôøi toe toeùt. AÁn cuoán soå vaøo tay anh, coâ oâm laáy taám aûnh roài kheõ mæm cöôøi. Giuùp Em... cöùu ñöùa... treû naøy... ñöôïc khoâng? Khoâng kòp nghe caâu traû lôøi töø anh, maét coâ daàn kheùp laïi, ñoâi tay vaãn oâm chaët taám aûnh vaøo loøng, moâi mæm cöôøi. Nuï cöôøi cuoái cuøng cuûa moät cuoäc ñôøi ñaày nöôùc maét. Trôøi baét ñaàu möa naëng haït vaø coâ ñaõ ra ñi maõi maõi...

74 Nhieàu khi anh cuõng töï caûm thaáy baûn thaân mình laø moät ngöôøi laïnh luøng. Keå caû luùc nhìn thaáy coâ naèm treân vuõng maùu ñoû, ñeán luùc nhìn chieác xe cöùu thöông chôû xaùc coâ ñi tuyeät nhieân anh khoâng rôi moät gioït nöôùc maét. Ngoài laëng leõ trong caên phoøng quen thuoäc cuûa mình, chieác aùo sô mi traéng anh maëc treân ngöôøi vaãn loang loã nhöõng veät maùu cuûa coâ. Ñöa tay giôû töøng trang soå, neùt chöõ nghieâng nghieâng quen thuoäc, töøng doøng, töøng doøng, nhöõng taâm söï cuûa coâ chaát chöùa trong boán naêm hieän leân tröôùc maét anh. Ngaøy... Thaùng... Naêm... Hoâm nay anh ñi, em veà laïi caên nhaøcuûa chuùng ta maøsao thaáy troáng vaéng quaù. Thaät söï em khoâng muoán nhö vaäy chuùt naøo, nhöng em vaãn seõ ñôïi. Em höùa chaéc ñaáy! Ngaøy... Thaùng... Naêm... Laâu laém roài khoâng nghe ñöôïc tin töùcgìtöøanh vaäymaøluùc nghe ñöôïc laïi laø tin anh laáy vôï. Em thaät söï hoang mang laém, khoâng bieát coùneân tin hay khoâng ñaây? Nhöng anh yeân taâm, em ñaõ höùaseõ ñôïi thì nhaát ñònh em seõ ñôïi... Ngaøy... Thaùng... Naêm... Hoâm nay em thaáy khoùchòu trong ngöôøi quaù,ñaõ maáy ngaøy nay khoâng theå aên ñöôïc gìcaû.em nhôùanh, neáu anh ôûñaây anh seõ chaïy ngöôïc chaïy xuoâi mua thuoácvaøthöùcaên cho em. Haïnh phuùc chæ nhö vaäy thoâi nhöng sao laïi ngaén nguûi vaäyhaûanh? Ngaøy... Thaùng... Naêm... Em coùthai roài, ñaùng leõ ra phaûi vui nhöng sao khoâng theå cöôøi noåi, nöôùc maét cöùkhoâng ngöøng tuoân ra. Trang 74 Coùcon, nhöng em nhö vaäy laøm sao nuoâi ñöôïc con ñaây, laøm sao baùo cho anh bieát ñaây... Em boãng tuûi thaân, tuûi thay cho caûcon cuûa mình... Ngaøy... Thaùng... Naêm... Buïng em ngaøy caøng lôùn, em phaûi nghæ hoïc thoâi, öôùc môcuûa em chaéc chæ coùtheå ñöôïcñeán nhö vaäy. Nhöng cuõng thaät may, coù ngöôøi nhaän em vaøolaømtaïpvuï taïimoät quaùnaên, laïi theâm moät vieäcnöõañeå em coùtheå kieám tieàn mua cho con moät chuùtñoà gì ñoù khi con ra ñôøi. Anh aø, bao giôøanh seõ trôûveà haûanh? Ngaøy... Thaùng... Naêm... Hoâm nay töï nhieân laïi ngaõ, nhìn maùu chaûy ra khoâng ngöøng em sôï laém, em khoâng muoán maát con ñaâu... Ñi khaùm thì taát caûvaãn oån, khoâng sao caû, em möøng ñeán phaùt khoùc anh aï. Toái nay laïi ñau khoâng chòu ñöôïc, em voã nheï vaøthì thaàm vôùi con thöông meï thì ñöøng laøm meï ñau nöõa nheù, laøm xong vieäcnaøymeï seõ veà cho con nghæ ngôi maø. Ñuùng laøcon cuûa anh, ngoan laém, em heát ñau ngay laäptöùc. Coùtheå vôùi em baây giôølaøhaïnh phuùc. Ngaøy... Thaùng... Naêm... Con ra ñôøiroài anh aï, troâng ñaùng yeâulaém. Nhìn con nguû ngoan trong tay mình em laïi thaáymaét cay cay, öôùcgì anh ôûñaây ñeå beá con. Chæ moät laàn thoâi... Ngaøy... Thaùng... Naêm... Sinh nhaät con troøn hai tuoåi, nhöng oâng trôøi laïi taëng con mình moùn quaøñoäc aùc quaùanh aï. Noùñaõ khoâng coùboá, khoâng ñöôïc soáng ñaày ñuûvaäymaøgiôøñaây laïi maéc beänh ung thö maùu. Phaûi laøm sao haûanh? Em

75 nhìn con meâ man trong côn soát, nhìn nhöõng veát baàm tím treân ngöôøi con maø khoâng theå caàm loøng. Ñeán giôø phuùt naøy em khoâng theå maïnh meõ ñöôïc nöõa roài... Ngaøy... Thaùng... Naêm... Xin loãi anh, em khoâng coøn caùch naøo khaùc. Tieàn ñieàu trò cho con cao quaù,em khoâng theå caàm cöï ñöôïc nöõa roài. Coâng vieäc haøng ngaøycuûa em khoâng ñuûñeà chi cho nhöõng ngaøy con naèm vieän. Em khoâng muoán maát con, em muoán con ñöôïc aên ngon, ñöôïc uoáng thuoác, em ñaønh phaûi ñaùnh maát chính mình thoâi. Laàn ñaàu laøm thaät khoâng deã, nhöng roài seõ quen thoâi. Em quyeát ñònh seõ khoâng ñôïi anh nöõa vì con caàn em hôn. Xin loãi!!!! Ngaøy... Thaùng... Naêm... Cuoái cuøng anh cuõng trôûveà, thaät buoàn cöôøi khi giôøñaây anh nhìn em nhö vaäy. Thaáy em khaùc quaùnhieàu so vôùi töôûng töôïng cuûa anh ñuùng khoâng? Anh nhìn em baèng aùnh maét gheâ tôûm, ñuùng laøcon ngöôøi em ñaõ raùch naùt thaät roài. Anh vung tieàn cho em ñeå xem só dieäncuûaemcoùcoøn hay khoâng haû? Xin loãi anh em khoâng caàn só dieän nöõa roài, em caàn tieàn. Töï nhieânemlaïi thaáy vui, toái nay con laïi ñöôïc tieâm thuoác, aên ngon vaølaølaàn ñaàu tieân con coùquaøsinh nhaättöøboá. Chaéc con cuõng seõ vui nhö em... Ngaøy... Thaùng... Naêm... Tuûy cuûa em khoâng töông thích vôùi con, nhöng em nghó anh seõ thích hôïp. Saùng mai em seõ tìm anh, em seõ cho con gaëp anh... Chôøem nheù... Moät gioït nöôùc maét nhoû leân nhöõng trang giaáy ñaõ nhoøe nhoeït Trang 75 nöôùc maét cuûa coâ. OÂm cuoán nhaät kyù vaøo loøng anh kheõ khoùc leân khoâng thaønh tieáng. *** Anh nheï nhaøng kheùp cöûa, ñöùa beù ngöôùc ñaàu nhìn anh mæm cöôøi, maëc cho ngöôøi y taù laáy ñi moät xi lanh ñaày maùu, noù vaãn khoâng khoùc laáy moät tieáng chæ kheõ nhíu maøy. Khuoân maët ñöùa treû nhìn khaùu khænh, thoâng minh vaø gioáng anh nhö ñuùc. Ñöa tay xoa ñaàu con anh cuùi xuoáng hoûi nhoû: Con coù ñau khoâng? Ñau... Nhöng con khoâng khoùc ñaâu, meï ñaõ daën laø con trai thì khoâng ñöôïc khoùc. Ñöa baøn tay nhoû gaày guoäc ñaày daây nhôï naém chaët laáy vaït aùo cuûa anh, ñöùa beù yeáu ôùt reo leân: Boá veà roài, töø giôø con khoâng phaûi nhìn boá trong aûnh nöõa roài phaûi khoâng? ÖØm, boá ñaõ veà. Anh nhìn con aâu yeám. Meï ñaâu roài aï? Ñöùa treû laïi theàu thaøo hoûi. OÂm con vaøo loøng, anh voã nheï vaøo löng con: Meï meät roài, meï phaûi nghæ ngôi con aï. Töø giôø boá thay meï chaêm soùc con ñöôïc khoâng? Thaèng beù ngoï nguaäy gaät ñaàu, nhöõng gioït nöôùc maét noùng hoåi cuûa boá laên daøi vaø öôùt ñaãm aùo noù. Anh ra ñi ñeå laïi cho em chöõ ñôïi baây giôø em boû ñi cuõng chæ ñeå laïi cho anh moät chöõ ñau... ª (Söu taàm)

76 Hai tieáng naøy, toâi khoâng hieåu sao, cho ñeán ngaøy nay, noù trôû thaønh hai tieáng xaáu xa, kinh tôûm nhaát trong soá nhöõng danh töø ñeå aùm chæ nhöõng haïng ngöôøi maø ai ai cuõng oaùn gheùt, haän thuø vaø muoán xa laùnh. Nhöng hai tieáng Vieät Coäng nguyeân thuûy ñaâu coù gì laø xaáu xa, noù chæ laø moät danh töø gheùp thöôøng thoâi, nhö röøng nuùi, bieån khôi, ñoàng aùng... nhöng theo thôøi gian bieán ñoåi, noù trôû thaønh moät danh töø gheâ tôûm vaø ruøng rôïn luùc naøo chuùng ta khoâng hay. Neáu ai chæ moät teân naøo ñoù maø noùi Maøy laø thaèng Vieät Coäng thì coù nghóa ngöôøi ñoù laø moät ngöôøi xaáu xa nhaát trong xaõ hoäi hieän nay. Chaúng thaø chöûi cha ngöôøi ta, ngöôøi ta khoâng giaän baèng chöûi Maøy laø thaèng Vieät Coäng. Nhö vaäy ñuû bieát hai chöõ Vieät Coäng bò ngöôøi ñôøi thuø gheùt nhö theá naøo roài. Maø nghó cuõng ñuùng thoâi. Nhôù luùc toâi coøn nhoû, naêm toâi 11 tuoåi, coøn hoïc ôû tröôøng Tieåu hoïc Vónh Lôïi, caùch laøng Vónh Höïu cuûa toâi chöøng ba caây soá. Moãi saùng thöù hai ñaàu tuaàn, meï toâi phaûi ñöa toâi ñeán tröôøng vaø toâi löu truù taïi nhaø dì toâi cho ñeán cuoái tuaàn môùi trôû veà Vónh Höïu. Moät buoåi saùng thöù hai ñaàu tuaàn, cuõng nhö moïi khi, meï toâi xeáp ñaâu 2 chuïc tröùng gaø vaøo moät caùi gioû ñeå khi ñöa toâi ñeán tröôøng xong laø meï toâi ra chôï baùn 2 chuïc tröùng gaø ñoù, laáy tieàn mua caùc thöùc aên khoâ khaùc. Hai meï con ñang ñi, ñoä coøn nöûa ñöôøng laø tôùi laøng Vónh Lôïi, thình lình trong moät buïi caây raäm raïp, coù moät ngöôøi maëc ñoà ñen, tay caàm khaåu suùng ngaén saùng loaùng, nhaûy ra chaän meï con toâi laïi, quaùt to: Ñöùng laïi! Anh ta ñöa hoïng suùng ngay truôùc traùn meï toâi, roài ñöa sang qua toâi, quô qua quô laïi treân ñaàu toâi, hoûi meï con toâi coù phaûi ñem tröùng ra chôï ñeå baùn cho Taây khoâng? (Luùc ñoù, ôû taïi chôï Vónh Lôïi, ngay phía beân kia ñaàu caàu saét, coù moät caùi ñoàn cuûa ngöôøi Phaùp ñoùng taïi ñoù). Meï toâi run run noùi: Daï thöa oâng, ñaâu phaûi, toâi ñem tröùng naøy ra chôï baùn ñeå laáy tieàn mua thöùc aên. Chöù khoâng phaûi meï con baø Trang 76

77 ñem löông thöïc cung caáp cho Taây sao? Daï thöa oâng, ñaâu coù phaûi nhö vaäy. Thoâi laàn naøy toâi tha cho meï con baø ñoù, nhöng gioû tröùng thì bò UÛy ban tòch thu. Nhôù laàn sau, coøn gaëp meï con baø ñem tröùng ra chôï nhö vaäy nöõa laø toâi seõ baén boû. Daï meï con toâi ñoäi ôn oâng. Thaät huù hoàn huù vía. Laàn ñaàu tieân trong ñôøi, toâi môùi nhìn thaáy khaåu suùng luïc. Sao noù uy duõng, hieân ngang, troâng raát deã sôï. Vaø cuõng laàn ñaàu tieân trong ñôøi toâi môùi bieát ñoù laø nhöõng keû goïi laø Vieät Minh, nhöõng ngöôøi maëc ñoà ñen, ñaàu quaán khaên raèn, roài sau naøy trôû thaønh Vieät Coäng vaø hai chöõ Vieät Coäng ñaõ aùm aûnh toâi töø suoát thôøi beù thô cho ñeán khi khoân lôùn. Neáu khoâng coù laàn bò ñoùn ñöôøng, bò ñe doïa baén boû hoâm ñoù, toâi ñaõ trôû thaønh moät teân Vieät Minh töø thôøi treû daïi naøy roài. Toâi coøn nhôù raát roõ, ôû tuoåi 11, 12, toâi say meâ nhöõng baøi haùt eâm ñeàm, nhö: Coøn ñaâu treân chieán khu trong röøng chieàu Beân ñeøo laéng suoái reo, ngaøn thoâng reo Coøn ñaâu treân chieán khu trong röøng chieàu Beân ñeøo ñoaøn quaân reùo, ñaïn bay veøo... Hay huøng duõng, nhö: Muøa thu roài ngaøyhaêm ba, ta ra ñi theo tieáng goïi sôn haø nguy bieán... Hoaëc: Trang 77 Ñoaøn giaûi phoùng quaân moät loøng ra ñi Naøo coùsaùchi ñaâu ngaøy trôûveà... Vaø coøn nöõa: Naøo anh em ta cuøngnhauxoâng pha leân ñaøng Kieám nguoàn töôi saùng... Hay laø nhöõng baøi thô maø giôø ñaây hôn 60 naêm qua, toâi vaãn coøn nguyeân trong trí nhôù: Toâi muoántoâi laømoät cöùu thöông Caïnh theo chieánsó ñeán sa tröôøng Naèmlaên treân laùhay rôm uû Baêng traéng ñaàu mình nhöõng veát thöông Thaät laø laõng maïn, thaät laø deã thöông. Laøm sao maø toâi khoâng bò quyeán ruõ bôûi neùt nhaïc, lôøi thô nhö vaäy ñöôïc. Cho neân toâi coù yù nghó laø mình seõ phaûi theo maáy anh lôùn ñeå ñöôïc vaøo böng, ñöôïc nghe tieáng suoái reo, ngaøn thoâng reo, ñöôïc naèm laên treân laù hay rôm uû, ñöôïc nöõ y taù saên soùc veát thöông... Roài moät ngaøy noï, toâi ñöôïc theo ñoaøn bieåu tình ñi boä töø laøng Vónh Höïu cuûa toâi leân tôùi tænh Goø Coâng, caùch xa laøng toâi 14 caây soá, ñeå goïi laø... uûng hoä Vieät Minh. Thöùc daäy töø 3 giôø khuya, chuaån bò côm vaét muoái meø, taäp hôïp laïi roài thaùp tuøng ñoaøn ngöôøi, ñi theo nhòp troáng quaân haønh raäp raäp thuøng, raäp raäp thuøng... loäi boä suoát 14 caây soá, nhôø vöøa ñi vöøa haùt Naøo anh em ta cuøng nhau xoâng pha leân ñaøng, cho neân thaèng con nít 11 tuoåi nhö toâi, khi ñeán nôi, naøo coù thaáy chuùt meät moûi gì ñaâu? Nhöng sau laàn gaëp gaõ Vieät Minh vôùi khaåu suùng gieát ngöôøi ñoù, toâi ñaõ

78 böøng tænh giaác mô boû hoïc, troán cha meï ñeå ra böng bieàn. Vieät Coäng! Chæ hai tieáng thoâi, nhöng sao thieân haï hoaûng hoát, kinh hoaøng khi nghe ñeán noù. Naêm 1954, gaàn moät trieäu ñoàng baøo mieàn Baéc, cuõng vì hai tieáng naøy maø phaûi boû heát cuûa caûi, queâ höông, laøng xoùm, moà maû oâng baø ñeå chaïy vaøo mieàn Nam xa laéc xa lô, troán khoûi beø luõ Vieät Coäng. Naêm 1975 cuõng vaäy, vì hai tieáng naøy maø hôn hai trieäu ngöôøi daân mieàn Nam phaûi lieàu cheát, baèng ñuû moïi caùch ñeå laùnh xa loaøi quyû döõ. ÔÛ thoân queâ mieàn Nam, khi nghe maáy tieáng Vieät Coäng veà hay Maáy oång veà laø baø con goàng gaùnh, giaø treû, beù lôùn chaïy troái cheát veà phía thaønh phoá ñeå troán khoûi boïn Vieät Coäng. Roài naøo Vieät Coäng phaùo kích vaøo thaønh phoá, vaøo quaän lî gieát haïi daân laønh, gieát haïi treû thô nôi tröôøng hoïc. Vieät Coäng ñaøo loä, ñaáp moâ, ñaët mìn, phaù caàu... Coøn Vieät Coäng ngaøy nay thì ngoaøi tham nhuõng coøn toäi baùn nöôùc, buoân daân, baøn tay chuùng phaïm traêm ngaøn thöù toäi aùc. Vieät Coäng ngaøy nay baùn röøng, baùn bieån, baùn giang sôn cha oâng cho Taøu, Vieät Coäng ngaøy nay ñoäc aùc, taøn nhaãn vôùi daân chuùng, nhöng co ro, cuùm ruùm tröôùc thaèng Taøu nhö sôï oâng noäi, oâng coá cuûa chuùng, baét daân boû tuø neáu daân ñöùng leân yeâu nöôùc choáng laïi luõ Haùn xaâm laêng. Roài toâi mieân man suy gaãm, khoâng bieát nhöõng teân nhö Nguyeãn Taán Duõng, Tröông Taán Sang, Nguyeãn Phuù Troïng nghó sao - nhöng khoâng bieát nhöõng teân naøy coù bieát suy nghó khoâng - chuùng coù thaáy raèng sao mình ñi ñeán ñaâu, thieân haï boû chaïy heát vaäy? Mình daønh ñöôïc phaân nöûa xöù sôû mieàn Baéc, ñaùng leõ daân chuùng phaûi ôû laïi vôùi mình ñeå kieán thieát xöù sôû chöù, sao gaàn caû trieäu ngöôøi laïi boû chaïy vaøo Nam. Roài mình cöôùp ñöôïc luoân phaân nöûa mieàn Nam coøn laïi, thieân haï laïi uøn uøn boû chaïy nöõa, caû hôn hai trieäu ngöôøi xa laùnh mình. Taïi sao vaø taïi sao? Chuùng khoâng töï ñaët caâu hoûi ñoù vôùi chính chuùng sao? Mình ñi ñeán ñaâu thì ngöôøi ta chaïy troái cheát khoûi nôi ñoù. Mình laø thöù gì vaäy? Nhìn hình aûnh cuoäc di cö naêm 1954, treân nhöõng chieác taøu haù moàm, nhìn nhöõng göông maët hôùt hô hôùt haõi, maát hoàn, chaïy ñoân chaïy ñaùo ñeå rôøi khoûi Saigon thaùng tö naêm 1975, roài nhìn nhöõng caûnh lieàu cheát vöôït bieån leân ñeán cao ñieåm, töø naêm , neáu chuùng laø ngöôøi, chuùng phaûi suy nghó chöù? Mình cuõng laø ngöôøi nhö hoï, ñaàu, maét tay chaân cuõng ñaày ñuû nhö hoï, taïi sao hoï sôï mình maø chaïy heát nhö theá? Mình coù phaûi laø quyû döõ hay aùc thuù gì ñaâu? Nhöng toâi nghó, Vieät Coäng coøn ñaùng sôï hôn laø quyû döõ nöõa. Nhìn laïi, töø caùi thôøi beù thô, thuôû maø meï con toâi ñem hai chuïc tröùng gaø ra chôï baùn ñeå coù tieàn mua thöùc aên cho gia ñình, ñeán ngaøy nay, ñaõ hôn 60 naêm troâi qua, toâi vaãn caûm thaáy ruøng mình, gheâ sôï. Töø nhöõng vieäc baét ngöôøi cho moø toâm, thaû xaùc troâi soâng thuôû ñoù, cho ñeán nhöõng vuï Trang 78

79 löôøng gaït, gian doái cöôùp giaät cuûa Vieät Coäng ngaøy nay, nhìn söï daõ man taøn aùc cuûa Vieät Coäng ñoái vôùi ngöôøi daân cuøng chung maùu muû... thaät khoâng theå naøo töôûng töôïng noåi. Quyû chæ nhaùt, chæ huø ngöôøi ta thoâi, chöù khoâng haïi ngöôøi ta, maø neáu quyû coù haïi thì chæ haïi moät ngöôøi thoâi. Coøn Vieät Coäng haïi caû moät daân toäc, tieäu dieät taát caû, ñaát ñai, soâng bieån, nuùi röøng khoâng coøn, nhöng ñoù laø noùi veà maët nhöõng gì coøn nhìn thaáy ñöôïc. Coøn veà maët khoâng nhìn thaáy ñöôïc thì laø Vieät Coäng taøn phaù caû ñaïo ñöùc, dung döôõng toäi aùc, gieát cheát söï trong traéng trong loøng treû thô, ñöa nhieàu theá heä con em chuùng ta vaøo voøng toái aùm, daïy chuùng doái traù, daïy chuùng toäi aùc... Nhöng nhö vaäy cuõng chöa ñuû. Nhöõng ngöôøi ñaõ quaù sôï chuùng maø boû xöù ra ñi, ñeå xöù cho chuùng ôû cuõng chöa ñöôïc yeân thaân. Chuùng coøn cho tay chaân boä haï, nuùp boùng döôùi danh nghóa naøy, danh nghóa noï, chaïy theo ra ngoïai quoác ñeå quyeát haønh haï nhöõng ngöôøi tî naïn Coäng Saûn naøy cho ñuû kieåu cuûa chuùng. Thaät trôøi khoâng dung, ñaát khoâng tha. Trang 79 Ngaøy xöa, chuùng ñaõ chieám ñöôïc phaân nöûa nöôùc Vieät Nam, töôûng ñaâu raèng chuùng cuøng mieàn Nam thi ñua laøm cho daân giaøu nöôùc maïnh, nhöng nhö chuùng ta ñaõ bieát, Vieät Coäng cho ñeán 1975, coøn chöa thaáy caùi thang maùy bieát taøng hình laø gì, chöa ñöôïc nhìn chieác ñoàng hoà 12 truï, 2 cöûa soå, khoâng ngöôøi laùi laø gì, khoâng hieåu caùi boàn caàu ñeå röûa rau hay ñeå laøm gì, trong khi mieán Nam luùc ñoù ñaõ laø moät trong nhöõng quoác gia taân tieán ôû Ñoâng Nam AÙ chaâu. Roài loøng tham voâ ñaùy, thöïc haønh chuû nghóa Coäng saûn toaøn caàu cuûa chuùng, chuùng cöôùp luoân mieàn Nam. Thieân haï laïi boû chaïy, chuùng röôït theo ra ñeán ngoaïi quoác ñeå aùp duïng kieåu leân ñaàu leân coå ngöôøi ñaõ sôï chuùng maø boû chaïy 36 naêm tröôùc. Neáu toâi coù laøm anh muoân vaøn böïc töùc, xin anh cöù chöûi toâi laø thaèng maát daïy, thaèng laùu caù, thaèng bæ oåi, thaèng ñeâ tieän, thaèng voâ hoïc, thaèng... thaèng gì cuõng ñöôïc, hay baûo toâi laø thaèng khoâng cha khoâng meï, hay laø thaèng do... con gì sanh ra cuõng ñöôïc noát, nhöng xin ñöøng baûo toâi laø Vieät Coäng. Maøy laø thaèng Vieät Coäng, hai tieáng naøy naëng laém, anh bieát khoâng? Noùi nhö theá laø anh chöûi toâi ñaáy, maø chöûi toâi thaät naëng, ñoù laø tieáng chöûi gheâ gôùm nhaát, ñaùng sôï nhaát trong nhöõng tieáng chöûi ñöông thôøi. Vì hai tieáng naøy ñoàng nghóa vôùi aùc nhaân, hung ñaûng, aùc quyû, aùc tinh, man di, moïi rôï, löu manh, gian xaûo, coân ñoà, thaûo khaáu..., loaïi quyû quaùi tinh ma, nghóa laø boïn trôøi ñaùnh thaùnh ñaâm, trôøi tru ñaát dieät. ª Leâ Dinh

80 Hai teân VC Leâ Thanh Haûi vaø Nguyeãn Thieän Nhaân, cöïu vaø ñöông kim Bí thö Thaønh uûy Hoà Chí Minh, keû tröôùc ngöôøi sau, lieân tieáp gaây toäi aùc taøy trôøi vôùi daân, phaù tan naùt söï yeân aám cuûa haøng chuïc ngaøn gia ñình, mang ñau khoå, khoán cuøng ñeán haøng vaïn daân laønh, taïo ra haøng vaïn daân oan roài hai bí thö ñaûng boä lieàn cuøng nhau toå chöùc maøn khoe thaønh tích, tröng baøy laäp tröôøng kieân ñònh coäng saûn, baøy toû loøng trung thaønh vôùi ñaûng trung öông baèng toå chöùc cuoäc hoäi thaûo 50 naêm thöïc hieän di chuùc Hoà Chí Minh, laõnh tuï ñaûng cuûa caùc oâng aáy. Chuû trì cuoäc hoäi thaûo, oâng bí thö ñöông nhieäm vöøa ñaäp phaù tan hoang nhöõng ngoâi nhaø yeân aám cuûa ngöôøi daân Loäc Höng, lieàn trònh troïng giôùi thieäu oâng bí thö cöôùp ñaát cuûa daân Thuû Thieâm leân ñoïc tham luaän ñaàu tieân, moät caùch daønh cho ñoàng chí danh döï lôùn. Truøm baêng cöôùp ngaøy Leâ Thanh Haûi leân dieãn ñaøn veùo von daïy baûo ñaûng vieân trong ñaûng boä VC cuûa oâng ta: Caùc caáp, caùc ngaønh, moãi caùn boä,ñaûng vieân phaûi baùm saùt thöïc tieãn, troïng daân, tin daân, laéng nghe yù Trang 80 kieán cuûa daân vaøkòp thôøi giaûi quyeát thoûa ñaùng caùc vaán ñeà böùc xuùc cuûa nhaân daân, quan taâm nguyeän voïng hôïp phaùp, chính ñaùng cuûa nhaân daân, taêng cöôøng moái quan heä maät thieát giöõa Ñaûng vaø nhaân daân, khoâng ngöøng noã löïc chaêm lo toát ñôøi soáng vaät chaát, vaên hoùa tinh thaàncuûa nhaân daân, naâng cao yùthöùc traùch nhieäm phuïc vuï nhaân daân. Caøng khoùkhaên, traéc trôûcaøng phaûi laéng nghe daân, döïa vaøo daân, xaây döïng theá traän loøng daân, phaùt huy söùc maïnh cuûa khoái ñaïi ñoaønkeát toaøn daân toäc. Nghe maø tôûm lôïm! Nhö vaäy maø laø cuoäc hoäi thaûo chính trò, hoäi thaûo khoa hoïc! Khoâng, ñaây khoâng phaûi laø cuoäc hoäi thaûo. Ñaây laø cuoäc thi noùi doái vaø oâng Leâ Thanh Haûi khoâng nhöõng daønh giaûi nhaát trong cuoäc thi noùi doái bæ oåi naøy maø oâng coøn daønh giaûi voâ ñòch moïi thôøi ñaïi veà söï voâ lieâm sæ (Trích Phaïm Ñình Troïng, Cuoäc thi noùi doái, 2/7/2019, DLB vaø ÑCV online). NOÙI DOÁI, NOÙI DOÙC, XAÏO, ÑIEÂU Theo saùch Vaïch maët thieân taøi noùidoái (Thaùi Uyeân - 10/12/2018),

81 Noùi doái khoâng phaûi laø moät chuû ñeà môùi. Ñaõ coù raát nhieàu saùch vieát veà caùch nhaän bieát nhöõng lôøi noùi doái, laøm sao ñeå khoâng bò löøa doái, nhöng coù veû chöa giuùp ngöôøi ñoïc chaïm ñuùng baûn chaát cuûa vaán ñeà. Noùi doái ñang ñöôïc hieåu theo moät caùch raát ñôn thuaàn: Moät ngöôøi ñang noùi doái nghóa laø noùi khoâng ñuùng söï thaät. Nhöng ñoù môùi chæ laø moät maåu doái traù vaø moät maåu söï thaät. Coøn coù nhöõng söï thaät khaùc aån ñaèng sau taâm lyù cuûa moãi ngöôøi. Cuoán saùch Vaïch maët thieântaøi noùidoái chæ ra caùc maãu hình noùi doái vaø nhöõng caùch thöùc giuùp baïn coù theå phaân bieät vaø nhìn thaáu nhöõng traïng thaùi noùi doái, hoaëc ít nhaát laø nhìn thaáu ñoäng löïc cuûa nhöõng lôøi noùi doái ngöôøi ta thöôøng gaëp nhaát. Vaïch maët Thieântaøi noùi doái, theo Coû May toâi, chæ coù theå aùp duïng vôùi ngöôøi bình thöôøng, töùc coøn phaûn öùng sinh hoïc. VC, traùi laïi, hoaøn toaøn khoâng coù phaûn öùng. Thôøi chieán tranh ôû Mieàn Nam Vieät Nam, ñeå traùnh tra taán khi khai thaùc tuø binh VC, Myõ cho aùp duïng maùy ñieän töû ghi phaûn öùng taâm lyù ñeå xaùc nhaän lôøi khai cuûa VC laø ñuùng söï thaät. Myõ tin theo maùy moät caùch maùy moùc nhöng sau ñoù, thaáy treân thöïc teá laïi khaùc haún, beøn chuyeån giao hoà sô qua An ninh Vieät Nam khai thaùc laïi. An ninh Vieät Nam chæ cho Myõ thaáy VC noùi doái hoaøn toaøn. Myõ kinh ngaïc. Vieät Nam giaûi thích VC noùi doái hoaøn toaøn khoâng coùphaûn öùng taâm lyù neân maùy ño khoâng ñöôïc bôûi hoï noùi doái töøtrong buïng meï vaøqua nhieàu theá heä. Töøthôøi Hoà Chí Minh.... Vì vaäy 2 teân Leâ Thanh Haûi vaø Nguyeãn Thieän Nhaân ñeàu laø haøng VC TW ñaûng, dó nhieân phaûi noùi doái sieâu haïng. Nhöng ñoù laø noùi doái hay noùi ñuùng qui trình VC? Noùi ñieâu laø noùi doái aùc yù haïi ngöôøi. Tieáng Mieàn Baéc. Noùi doùc, theo Töø ñieån tieáng Vieät, laø noùi khoaùc laùc vaø bòa ñaët caâu chuyeän coát ñeå cho vui hay ñeå ra veû ta ñaây. Thöôøng noùi doùc laø voâ haïi vì khoâng coù aùc yù hay möu lôïi rieâng. Ngaøy nay, Cheùm gioù coù theå laø töø töông ñöông. Vaø noùi doùc vaøo haïng lôùn, haïng vó ñaïi, ngöôøi ta goïi ñoù laø boá laùo. Xaïo, theo Töø ñieån, laø phöông ngöõ, laø tieáng löu haønh phoå thoâng ôû Mieàn Nam coù nghóa nhö noùi doái, noùi ñieàu khoâng coù thieät. Nhöng xaïo coøn coù nghóa khaùc, coù leõ ñuùng hôn, laø can thieäp voâ, xía voâ chuyeän khoâng phaûi cuûa mình, coát yù khoe khoang, toû ra thaùi ñoä ta ñaây. Xaïo chaéc chaén laø tieáng cuûa Nam kyø vì trong daân gian coù caâu ca dao: Coùbuùn naøo ngon hôn buùn Chôï Gaïo Coùñöùa naøo xaïo baèng thaèng UÙt GoøCoâng. CUOÄC THI NOÙI DOÁI Hoâm 2/7/2019, taïi Saøi Goøn, 2 teân VC Thanh Haûi vaø Thieän Nhaân ñaêng ñaøn daïy caùn boä VC haõy laøm vieäc ñuùng theo chính saùch cuûa ñaûng vaø tö töôûng Hoà Chí Minh, thaät ra khoâng phaûi laø moät cuoäc thi noùi doái nhö oâng Phaïm Ñình Troïng vieát. Moät cuoäc thi phaûi coù toå chöùc cuûa cuoäc thi nhö phaûi coù Tröôøng qui, Trang 81

82 Ban Giaùm khaûo, tuyeân boá keát quaû cuoäc thi. ÔÛ Thaønh phoá Moncrabeau thuoäc Tænh Lot-et-Garonne, Mieàn Taây-Nam nöôùc Phaùp, haèng naêm, vaøo Chuû nhaät ñaàu thaùng 8, coù toå chöùc cuoäc thi noùi doái. Do Haøn Laâm Vieän Noùi doái (Acadeùmie des Menteuurs) coù töø theá kyû XVII, ñöùng ra toå chöùc vôùi ñaày ñuû qui cuû cuûa tröôøng thi taàm côû quoác teá. Thí sinh tham döï cuõng ñeán töø nhieàu nöôùc vaên minh tieân tieán treân theá giôùi. Hoï laø nhöõng ngöôøi coù hieåu bieát uyeân baùc vaø ñaïo ñöùc saùng ngôøi. Raát tieác cho tôùi nay vaãn chöa coù thí sinh tôùi töø nöôùc coäng saûn. Thí sinh truùng tuyeån ñöôïc taán phong vôùi nghi leã voâ cuøng hoaønh traùng vaø trang nghieâm. Cuoäc thi khai maïc 9 giôø saùng ôû Thaùnh ñöôøng Saint Marie-Madeleine taïi Coâng tröôøng thaønh phoá. Haøn Laâm Vieän nhöõng ngöôøi noùi doái do nhöõng ngöôøi phaùp thöôïng löu aên khoâng ngoài roài thaønh laäp naêm 1748, do söï khuyeán khích cuûa moät vò giaùo só thích dieãu côït ñaõ töï yù rôøi boû giaùo xöù cuûa mình ñeå ñeán Thaønh phoá Moncrabeau keå chuyeän khoâi haøi, nhö chuyeän tieáu laâm Vieät Nam. Cô sôû vaên hoùa naøy ñeán naêm 1872 ñöôïc truøng tu laïi. Vieän só ñaøn oâng maëc aùo daøi ñoû, aùo choaøng beân ngoaøi traéng, muû ñoû. Ñaøn baø maëc aùo ñoû tay roäng maøu traéng, noùn traéng. Chöùc saéc coù 5 nghaëch traät nhö Coâng töôùc, Haàu töôùc, Baù töôùc... Tuyeân theä: Khi ñöôïc thaâu nhaän Trang 82 laøm Hoäi vieân, öùng vieân phaûi tuyeân theä theo moät nghi leã troïng theå vaø ñoïc lôùn lôøi tuyeân theä nhö sau Toâi theà phaûi bieán ñoåi söï thaät, toaøn söï thaät, chæ coùsöï thaät maøthoâi. Trong soá nhöõng Vieän só coù raát nhieàu khuoân maët noåi tieáng trong xaõ hoäi phaùp nhö Christian Morin, kyù giaû TV, nhaïc só, Marcos Valasquez, nhaø vaên, Ceùcile Marie, dieån vieân ñieän aûnh vaø nhaø vaên, Paul-Louis Jehanne, nhaø vaên... KEÁT QUAÛ CUOÄC THI NAÊM NAY 2019 Naêm nay, cuoäc thi nôùi doái quoác teá nhaèm ngaøy Chuû nhaät 4 thaùng 8. Keát quaû, oâng Dominique Lieùgeois, ngöôøi Bæ ôû thaønh phoá Namur, vaãn giöõ chieác ngai vaøng Vua noùi doái cuûa 11 thí sinh bò loaïi. Tôùi 17 giôø, cuoäc thi keát thuùc ñeå Ban Giaùm khaûo hoïp laïi bình choïn vaø boû phieáu laø nhöõng muoång caø pheâ muoái ñaày truùt vaøo caùi bao. Xong, nhöõng caùi bao cuûa thí sinh ñem ñöa cho moät kyõ sö veà ño löôøng caân baèng loaïi caân cöïc nhaïy vaø cöïc chính xaùc. Thí sinh Dominique Líegeois, Vua naêm roài, nhaän ñöôïc grs muoái, ñöôïc long troïng tuyeân vöông. Ngöôøi thöù hai coù grs muoái laø oâng Pierre Gallio. Vaø ngöôøi thöù ba laø oâng Jean Garcia ñöôïc grs. Theo baùo ñòa phöông, oâng Dominique Líegeois, trong leã taán phong, ñaày xuùc ñoäng. Theo qui ñònh, moãi thí sinh trình baøy ñeà taøi döï thi cuûa mình khoâng quaù 6 phuùt. Noäi dung phaûi laø keû thuø cuûa söï thaät nhöng khoâng

83 haøm yù xaáu. Xin giôùi thieäu 1 ñeà taøi truùng tuyeån: Kính thöa Quí vò Vieän só cao quí, voâ vaøng kính yeâu, Ít ngöôøi bieát deán oâng Fujiyo Lapuce ( ) nhöng aûnh höôûng cuûa oâng ngaøy nay vaãn coøn saâu ñaäm trong neàn khoa hoïc ñieän töû vaøcoâng ngheä cao cuûa phaùp. Nhöõng thöïc hieän veà trí thoâng mình nhaân taïo cuûa oâng ñang ñöoïc caùc xí nghieäpña quoác söûduïng. OÂng Fujiyo laømoät ñuùa beùbò boû rôi tröôùc Böu ñieän Thaønh phoá Moncrabeau. Cha meï, teân gì, khoâng ai bieát. Treântaámtaû, chæ thaáy ghi moät chöõ Hy Laïp Fujiyo. Daân chuùng thaáy teân ñöùa beù vieát baèng chöõ Hy Laïp thì nghó chaéc cha meï cuûañöùabeù phaûi laøngöôøi gioûi chöõ nghóa vì chöõ Hy Laïp voán laøchöõ thaùnh hieàn. OÂng Giaùm ñoác Böu ñieän nhaän nuoâi vaø cho caäu beù mang Hoï Lapuce. Töøñaây caäu beùmoà coâi trôû thaønh caäu beùfujiyo Lapuce. Fujiyo ñöôïc cho vaøo hoïc tröôøng nhaødoøng teân. Caäu hoïc gioûi. Sau ñoù Coâng töôùc Pomareøde ñöa caäu beùveà ñieän Versailles vaøtieán cöûvaøo Trieàu ñình naêm Vua Louis giao cho oâng laømmoät oáng khoùa ñieän töûvôùi maõ soá maøchæ coù Fujiyo bieát maøthoâi. Vua daïy Fujiyo ñem oáng khoùa ñieän töû khoùa cöûa phoøng cuûa Hoaøng haäu. Ñeå ban aân hueä cho Fujiyo, nhaøvua, ngaøy 14 thaùng 7 naêm 1774, ra chieáu chæ Fujiyo laø chuyeân vieân ñieän toaùn cuûa nhaøvua. Trang 83 Tröôùc Coâng tröôøng Thaønh phoá coùtaám baûng kyûnieäm Nôùi ñaây sanh ra nhaø tin hoïc lôùn Fujiyo Lapuce cuûa Vua Louis. PHAÛI CHI HOÀ CHÍ MINH... Thaät ra Vua noùi doái cuûa Haøn Laâm Vieän Moncrabeau khoâng ñaùng so saùnh vôùi ngöôøi coäng saûn laõnh ñaïo noùi doái. Hay Vua coäng saûn. Veà trình ñoä, veà taùc phong, veà noäi dung vaø muïc ñích. Noùi doái cuûa coäng saûn laø nhaèm gieát ngöôøi, bieán caû xaõ hoäi löông thieän, ñaïo ñöùc, trôû thaønh xaõ hoäi coäng saûn toaøn ñeåu. Xin ñôn cöû tröôøng hôïp Hoà Chí Minh ñeå thaáy oâng voâ cuøng xöùng ñaùng laø Vua cuûa Vua noùi doái, xuyeân suoát thôøi gian vaø khoâng gian. Chæ laáy caâu kinh nhöït tuïng nhan nhaûn ôû Vieät Nam ngaøy nay Khoâng coùgì quyùhôn ñoäclaäp töï do ñaõ quaù ñuû chöùng minh söï nôùi doái goác reã cuûa Hoà Chí Minh. Xa hôn laø lôøi môû ñaàu Hieán phaùp naêm 1946 Moïi ngöôøi sinh ra ñeàu ñöôïc bình ñaúng,.. höôûng ñaày ñuû nhöõng quyeàntöï do caênbaûn... laøm hieån loä theâm söï toái traù, löôøng gaït cuûa Hoà. Nhöng söï doái traù cuûa Hoà Chí Minh khi ra leänh xöû töû Baø Nguyeãn Thò Naêm xong, vieát baøi Ñòa chuû aùc gheâ kyù teân CB ñaêng treân baùo Nhaân Daân, ngaøy 21/07/1953, thì phaûi noùi treân theá gian naøy, tröôùc vaø sau haøng vaïn naêm, chaéc chaén cuõng khoâng coù ngöôøi naøo noùi doái hôn Hoà ñöôïc nöõa. Hoà Chí Minh vieát haøi toäi cuûa

84 baø Laøm cheát 32 gia ñình goàm coù 200 ngöôøi... Gieát cheát 14 noâng daân, Tra taán ñaùnh ñaäp haèng chuïc noâng daân... Nguyeãn Thò Naêm ñaõ thoâng ñoàng vôùi Phaùp vaønhaät ñeå baét bôùcaùn boä. Sau Caùch maïng thaùng Taùm, chuùng ñaõ thoâng ñoàng vôùi giaëc Phaùp vaø Vieät gian buø nhìn ñeå phaùhoaïi khaùng chieán... Nguyeãn Thò Naêm khoâng theå choái caõi, ñaõ thuùnhaän thaät caûnhöõng toäi aùc". Traàn Huy Lieäu, luùc ñoù laø uyû vieân Thöôøng tröïc Quoác hoäi, thanh tra Caûi caùch Ruoäng ñaát taïi Thaùi Nguyeân, thì cuoäc ñaáu toá baø Naêm ñöôïc toå chöùc ngaøy 22 thaùng 5 naêm 1953, coù caû vaïn (?) ngöôøi tham döï (Traàn Huy Lieäu, Hoài kyù). Thaät söï thì Baø Nguyeãn thò Naêm laø ngöôøi theá naøo? Trong khaùng chieán choáng Phaùp, ñöôïc nhaø vaên Nguyeãn Ñình Thi thuyeát phuïc, baø Nguyeãn Thò Naêm ñaõ ñoùng goùp nhieàu tieàn baïc, vaûi voùc, nhaø cöûa cho Vieät Minh. Sau naêm 1945, baø Naêm taûn cö theo caùch maïng leân chieán khu, vaø mua laïi hai ñoàn ñieàn lôùn cuûa moät oâng Taây queø taïi Thaùi Nguyeân. Hai con trai baø ñeàu ñi theo khaùng chieán. Tröôùc Caùch maïng thaùng Taùm, gia ñình baø töøng uûng hoä Vieät Minh ñoàng baïc Ñoâng Döông (töông ñöông baûy traêm laïng vaøng luùc baáy giôø) vaø sau ñoù, giuùp ñôõ nhieàu vaät duïng, thoùc gaïo, y teá vaø nhaø cöûa. Khi chính phuû Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa toå chöùc Tuaàn leã vaøng, baø ñoùng goùp hôn 100 löôïng vaøng. Trong suoát thôøi gian khaùng Trang 84 chieán choáng Phaùp, baø Nguyeãn Thò Naêm tham gia caùc caáp laõnh ñaïo cuûa Hoäi Phuï nöõ cuûa tænh Thaùi Nguyeân vaø Lieân khu Vieät Baéc, trong ñoù coù 3 naêm laøm Chuû tòch hoäi Phuï nöõ tænh Thaùi Nguyeân. Khi thöïc hieän leänh tieâu thoå khaùng chieán, baø ñaõ cho san baèng khu bieät thöï Ñoàng Baåm taïi Thaùi Nguyeân. Nhieàu caùn boä caùch maïng, nhieàu ñôn vò boä ñoäi thöôøng taù tuùc trong ñoàn ñieàn cuûa baø. Baø Nguyeãn Thò Naêm cuõng töøng nuoâi aên, giuùp ñôõ nhieàu caùn boä Vieät Minh sau naøy giöõ nhöõng chöùc vuï quan troïng nhö Tröôøng Chinh, Hoaøng Quoác Vieät, Leâ Ñöùc Thoï, Phaïm Vaên Ñoàng, Hoaøng Höõu Nhaân, Voõ Nguyeân Giaùp, Nguyeãn Chí Thanh, Hoaøng Tuøng, Vuõ Quoác Uy, Hoaøng Theá Thieän, Leâ Thanh Nghò... Baø Nguyeãn thò Naêm bò Hoà Chí Minh xöû töû, ngaøy 9/7/2019 vöøa qua laø ñöôïc 66 naêm. Theo Traàn Ñónh trong ÑeønCuø, ngaøy haønh quyeát Baø Naêm, Hoà Chí Minh bòt raâu, Tröôøng Chinh ñoäi noùn, mang kieáng ñen, leûn tôùi döï khaùn. Dó nhieân 2 ngöôøi ñoù phaûi chöùng kieán caûnh baø Naêm ñöôïc du kích ñaët baø naèm treân mieäng coã aùo quan, roài nhaûy leân vöøa giaãm vöøa hoâ: Cheát coøn ngoan coá naøy, ngoan coá noåivôùicaùcoâng noâng daân khoâng naøy?. Vì aùo quan quaù nhoû! Theá gian chaéc chaén trong thieân nieân kyû nöõa cuõng seõ khoâng theå coù ai noùi doái gian aùc hôn Hoà Chí Minh! Nguyeãn thò Coû May danlambaovn.blogspot.com

85 Ñaõ laâu laém roài, chaâu AÂu môùi coù moät muøa heø naéng vaø noùng ñeán vaäy. Trôøi ñaõ vaøo ñeâm, vaäy maø döôøng nhö, hôi nöôùc boác leân töø con ñöôøng Beton vaãn coøn nhöõng veät môø môø xuyeân qua khung cöûa kính tröôùc maët. Cöûa ra cuûa saân bay Leipzig ñaõ vaéng ngöôøi. Nguyeãn Bình An coù veû soát ruoät, kieãng chaân, nhoaøi ngöôøi, nhoøm vaøo phía trong, vaêng tuïc: Thaèng boû meï naøy, coù leõ mang haøng laäu, tieàn baån bò Haûi quan, Coâng an toùm coå laïi thaät roài. Töø phía sau, toâi noùi voïng leân traán an: Neáu quaû vaäy, thì noù ñaõ bò toùm ôû phi tröôøng Paris, London, chöù ñaâu ñeán löôït caùi saân bay tænh leû naøy. Caùi loaïi quaùi thai, quyeàn löïc nghieâng ngaû, laém cuûa, nhieàu tieàn nhö noù, thieáu gì keû ñoùng thay cheát theá. Toäi gì, noù phaûi laøm nhö vaäy. An quay laïi, ngoài xuoáng caïnh toâi laåm baåm: Thaèng naøy, ñaâu chæ coù maáy caùi toäi ñoù. Nhöõng möu moâ, caïm baãy, beø phaùi tranh daønh quyeàn löïc, boøn ruùt ngaân khoá, daãn ñeán keû thuø cuûa noù ôû khaép moïi nôi. Nhieàu khi bieån khôi soùng lôùn voâ can, nhöng laïi Trang 85 cheát ngay ôû caùi ao tuø nhoû beù ñaáy. Vaø söï quaû baùo cuõng muoân hình vaïn traïng, sôùm muoän khaùc nhau maø thoâi. Gaõ baïn naøy cuûa An chöùc töôùc khoâng lôùn laém, teân tuoåi cöù khuaát laãn ôû ñaâu ñoù, nhöng ôû vò trí ñaéc ñòa, coù quyeàn sinh saùt. Do vaäy, uy theá vaây caùnh chìm noåi raûi khaép nöôùc, daãn ñeán boång loäc, muùc maùy ñöôïc nhieàu. Neáu An khoâng bò thu giaáy pheùp laùi xe maáy thaùng, vì can toäi bia röôïu, thì coù leõ haén khoâng nhôø toâi laùi xe ra saân bay. Bôûi, haén bieát, toâi raát kî nhöõng thaønh phaàn naøy. Ngöôùc maét nhìn, thaáy An taàn ngaàn ñònh noùi tieáp, toâi baûo: Thaønh phaàn naøy, oâng nghó laøm quaùi gì cho nhöùc ñaàu. Thaèng naøo bò baét, bò laøm thòt thì saïch seõ xaõ hoäi chöøng ñoù. An tröøng maét nhìn toâi, roài ñoät nhieân gioïng chuøng xuoáng: Duø noù ñaõ trôû thaønh keû naøo ñi chaêng nöõa, thì tình baïn cuûa toâi vaãn vaäy. Tuoåi thô cuûa chuùng toâi cuøng traûi qua nhöõng ngaøy ñaùnh bi, ñaùnh ñaùo. Roài lôùn leân vôùi nhöõng thaùng naêm ñoùi khaùt ôû Tröôøng An Ninh. Coù

86 leõ, tình baïn cuûa toâi vaãn ôû laïi vôùi noù bôûi nhöõng hoaøi nieäm aáy... *** Nguyeãn Bình An soáng tình caûm, coù tính hoøa ñoàng caûm thoâng, do vaäy döôøng nhö ngaønh an ninh, caûnh saùt khoâng hôïp vôùi haén. Vaøo naêm 1983, An ñöôïc laøm toå tröôûng lieân ngaønh ñi tòch thu taøi saûn cuûa ngöôøi daân ôû Haø Noäi, theo caùi chæ thò quaùi ñaûn Z30. Luùc ñaàu haén raát haêm hôû. Maáy ngaøy sau, thaáy söï chaùn chöôøng hieän treân khuoân maët, vaø haén coøn cho ñoù laø söï sæ nhuïc. Buoåi toái cuoái tuaàn, An ñaõ ngaéc ngö ôû ñaâu ñoù, roài thaát theåu ñi boä tìm toâi. Thaáy laï, toâi hoûi: Xe phaùo ñaâu, maø ruõ röôïi nhö theá naøy? Haén khoâng traû lôøi, ngoaéc tay, ruû ñi uoáng tieáp. An khoâng phaûi laø ñeä töû löu linh, song chaúng hieåu theá quaùi naøo, hoâm nay röôïu gaïo haén cöù lieân tuïc nhaùt moät. Sôï haén ñoå keành keánh cang, toâi lieàn uùp coác, hoûi: Vieäc choù gì, maø taâm traïng baát oån theá naøy? Haén haát tay toâi, roài ngöûa coác ñònh roùt tieáp: Coù noùi, oâng cuõng ñeách hieåu taâm traïng luùc ñoù cuûa toâi ñaâu. Toâi uùp tay vaøo mieäng coác: Khoan roùt. Chöa noùi, laøm sao oâng bieát, toâi khoâng hieåu. Vaø duø hieåu, hay khoâng hieåu, thì oâng cöù tuoân meï noù heát ra, coù phaûi nheï nhoõm, thanh thaûn hôn khoâng. An ñaët chai röôïu xuoáng, nhìn toâi vôùi ñoâi maét ngaân ngaán nhö coù nöôùc, roài ræ raû keå: Saùng hoâm qua, toå toâi nhaän leänh suïc vaøo moät quaùn caø pheâ ôû Quan Trang 86 Thaùnh. Nhö coù linh caûm, toâi luøi laïi ñöùng voøng ngoaøi, ñeå thaèng toå phoù daãn quaân suïc saïo. Luùc sau, nghe coù tieáng phuï nöõ vaät vaõ van xin: Caùc anh thoâng caûm, bao caø pheâ naøy laø taøi saûn, voán lieáng cuoäc soáng cuûa caû gia ñình. Caùc anh laáy ñi, chaéc chaén meï em seõ cheát, bôûi khoâng coøn tieàn thuoác thang... Luùc ñaàu, toâi khoâng ñònh vaøo. Nhöng tieáp ñoù, nghe tieáng reân ræ, van xin trong tieáng naác, tieáng ho cuûa baø cuï, toâi (bò xuùc ñoäng) chòu khoâng noåi, neân ñi vaøo. Thaät ra, quaùn caø pheâ laø hieân nhaø, thoâng vôùi phoøng khaùch cuûa gia ñình. Troâng (boâ nheách) khoâng khaùc gì quaùn cheø cheùn cuûa maáy baø baùn væa heø. Ngaùch phoøng khaùch coù moät caên phoøng nhoû taïm bôï, döôøng nhö môùi ñöôïc côi nôùi. Nôi ñoù, coù moät chieác giöôøng duy nhaát daønh cho baø cuï ñang côn thaäp töû nhaát sinh. Vaø bao caø pheâ haït chöøng boán chuïc caân ñöôïc keùo ra töø gaàm giöôøng aáy. Khoâng hieåu söùc löïc töø ñaâu, khi toâi vaøo, thaáy baø cuï ñang xoay ngöôøi giô tay quôø quaïng, nhö muoán tuùm, níu laïi, duø khoaûng caùch vôùi bao caø pheâ coøn raát xa. Döôùi ñaát, ngöôøi phuï nöõ run raåy, ngoài chaën tröôùc cöûa, maët cuùi gaèm xuoáng. Thaèng toå phoù, thaáy toâi, haén laép baép gì ñoù, laøm ngöôøi phuï nöõ ngaång ñaàu leân, vaø quay laïi. Toâi giaät mình, quyeån soå treân tay rôi tuoät xuoáng ñaát. Luøi laïi maáy böôùc, toâi keâu: Coâ Ngoïc, coâ Ngoïc... Roài nhö voâ thöùc, toâi quay ñaàu, ñònh boû chaïy. Coâ Ngoïc söõng laïi moät giaây, roài hoûi:

87 An... An ñuùng khoâng? Em laøm gì ôû ñaây? Luùc naøy, toâi ñang muoán tìm caùi loã naøo ñoù ñeå chui xuoáng, neân khoâng coøn taâm traïng traû lôøi. Töø xaùm ngaét, khuoân maët Coâ Ngoïc chuyeån sang ñoû öûng, vaø moät chuùt boái roái, roài ñöùng phaét daäy: Em ñang laøm nhieäm vuï phaûi khoâng? Toâi aáp uùng, ñöùng tröôùc coâ vaãn nhö ñöùa hoïc troø maéc loãi bò phaït naêm naøo. Coâ Ngoïc laø giaùo vieân chuû nhieäm maáy naêm hoïc caáp 3 ôû tröôøng daân toäc noäi truù cuûa toâi. Khi chuùng toâi saép ñeán kyø thi toát nghieäp, coâ ñöôïc chuyeån veà Haø Noäi, daïy ôû moät tröôøng trung hoïc, thuoäc ngoaïi oâ thaønh phoá. Tuy laø ngöôøi Haø Noäi, song coâ raát yeâu thöông, taän tình daïy baûo vaø bao dung nhöõng thaèng hoïc sinh mieàn nuùi, tænh leû nhö chuùng toâi. Khi veà Haø Noäi hoïc, toâi ñaõ maáy laàn ñi tìm coâ, nhöng do nhaàm laãn ñòa chæ, neân khoâng tìm ñöôïc. Roài khoâng ngôø baûy naêm sau, khoâng tìm maø gaëp, trong caùi hoaøn caûnh coâ vaø troø ñeàu muoán ñoän thoå naøy. Thaáy toâi ñöùng nhö trôøi troàng, coâ baûo: An cöù tieáp tuïc laøm nhieäm vuï cuûa mình ñi. Toâi caøng boái roái. Chöa bieát xöû trí theá naøo, thì thaèng toå phoù keùo thoác toâi ra ngoaøi, ræ tai: Hoaøn caûnh coâ giaùo cuûa oâng quaû thöïc khoù khaên, do vaäy, tòch thu (khoâng nôõ), khoâng ñöôïc, khoâng tòch thu thì caøng khoâng ñöôïc. Bôûi, ôû ñaây khoâng chæ coù oâng vaø toâi. Vaø ngoaøi Trang 87 kia nöõa, coøn raát nhieàu tai maét ñang rình moø chuùng ta. Baây giôø, coù leõ oâng khoâng nghó ñöôïc gì ñaâu. Theo toâi, chæ coøn caùch duy nhaát, taïm tòch thu nöûa bao, goïi laø coù tang vaät. Veà gaëp seáp, hoaëc baèng caùch naøo ñoù, oâng xin laïi, traû cho coâ giaùo. Khoâng coøn caùch naøo khaùc, toâi trôû vaøo nhaø, noùi vôùi coâ Ngoïc höôùng giaûi quyeát nhö vaäy. Coâ cöôøi. Tieáng cöôøi meàm nhuõn, nhö xaùt muoái vaøo loøng toâi, khi coâ cöù xuyùt xoa: Laøm vaäy, coù aûnh höôûng gì ñeán em khoâng... aûnh höôûng gì ñeán em khoâng... Toâi traû lôøi: Khoâng, moät caùch voâ thöùc. Coù leõ, caâu traû lôøi naøy, cho toâi vaø coâ ñôõ ngöôïng nguøng thoâi. Chöù quaû thaät, toâi chöa bieát söï vieäc seõ dieãn ra nhö theá naøo. Ñaàu giôø chieàu, döôøng nhö seáp vöøa aên nhaäu ôû ñaâu ñoù veà, maët muõi coù veû töng böøng laém. Bieát luùc naøy, tính neát cuûa seáp deã daõi, maùt meû nhaát, toâi löïa lôøi trình baøy söï vieäc. Luùc ñaàu, seáp cöù töôûng chuyeän traêng hoa ong böôùm, neân cöù gaät ñaàu lia lòa. Khi ñeán ñoaïn xin laïi tang vaät, traû cho khoå chuû seáp giaät mình, tænh röôïu ngay, maét nhìn toâi tröøng tröøng: Khoâng ñöôïc. Vieäc naøy, ñaâu chæ coù ngaønh an ninh caûnh saùt quyeát ñònh ñöôïc. Caùi chæ thò Z30, noù khoâng chæ caét ñaàu maøy, maø noù coøn thieán caû ñaàu cuûa tao nöõa ñaáy. Ñöøng ñuøa vôùi löûa trong luùc naøy. Raát ngaùn ngaåm, toâi rôøi phoøng seáp. Nhöng nghó ñeán hoaøn caûnh coâ giaùo Ngoïc, vaø giöõ lôøi höùa cuûa mình,

88 chieàu nay, toâi mang chieác xe ñaïp (taøi saûn ñaùng giaù nhaát) caém ôû ngoaøi chôï giôøi. Caûnh giaùc, quan saùt chaéc chaén khoâng coù keû rình moø, toâi môùi daùm vaøo nhaø coâ Ngoïc. Ñöa cho coâ, toâi baûo ñoù laø tieàn baùn caø pheâ. Toâi ngaét lôøi An: OÂng hôi bò nhanh nhaåu ñoaûng. Bôûi, coâ Ngoïc khoù coù theå tin ñoù laø tieàn baùn caø pheâ. Taát nhieân, coâ Ngoïc khoâng tin. Bôûi, coâ bieát taøi saûn, tieàn baïc ñaõ bò nuoát roài, thì laøm sao maø nhaû ra ñöôïc. Neáu coù xin xoû ñöôïc, thì laøm choù gì nhanh nhö vaäy. Neân coâ traû laïi tieàn. Tuy nhieân, toâi vaãn ñeå laïi, roài chuoàn ñi uoáng röôïu cho ñeán baây giôø. Quaû thöïc, neáu toâi khoâng mang tieàn ñeán thì baø cuï nhaø coâ Ngoïc chæ coù con ñöôøng cheát. Bôûi, sau khi khaùm nhaø, tòch thu taøi saûn, quaùn caø pheâ khoâng theå hoaït ñoäng. Vaø neáu coù hoaït ñoäng, thì khaùch naøo daùm ñeán... Moät tuaàn sau böõa nhaäu chaùn chöôøng aáy, An khoâng ñeán tìm toâi. Thaáy laï, toâi ñeán ñôn vò haén hoûi. Ñoàng ñoäi cuûa haén baûo: An bò beänh ñau ñaàu, choùng maët caû tuaàn nay, nhöng baùc só chöa tìm ra caên nguyeân, hieän ñang naèm ôû Beänh vieän 198. Nghe xong, baát chôït, toâi baät cöôøi, suyùt nöõa phaùt ra thaønh tieáng: Thaèng cha naøy ñoùng kòch gioûi. Tieáng cöôøi voâ duyeân laøm gaõ ñoàng ñoäi cuûa haén ngôù caû ngöôøi, töôûng toâi leân côn ñieân. Coù leõ, chaúng phaûi rieâng toâi mong cho haén naèm vieän ñaâu, maø coøn raát nhieàu thaèng mong nhö vaäy, nhöng vôùi muïc ñích, chuû yù khaùc nhau maø thoâi. Bôûi, caùi chöùc toå tröôûng lieân ngaønh, quyeàn Trang 88 haønh ngang ngöûa vôùi nhöõng oâng ñoäi caûi caùch ruoäng ñaát ngaøy xöa. Oai phong beùo bôû, thôm nhö mít nhö vaäy, thaèng naøo chaúng khoaùi, chaúng nhoøm ngoù, ñang xeáp haøng chôø ñeán löôït... Thaáy toâi thiu thiu gaø gaät, mieäng coøn tuûm tæm cöôøi, An huyùch cuøi choû vaøo maïng söôøn: Nguû roài, coøn cöôøi caùi choù gì nöõa. Chaúng hieåu theá quaùi naøo, caùi thôøi oâng caàm ñaàu boïn lieân ngaønh ñi cöôùp boùc ngöôøi daân, trôû veà luoàn vaøo quaáy phaù giaác nguû buø cuûa toâi. Toâi cuõng ñang muoán queân caùi thôøi bi thöông vaø khoán naïn aáy. Tuy nhieân, cuõng caàn phaûi caûm ôn noù ñaõ giuùp toâi ñuû can ñaûm töø boû taát caû, ñeå chuoàn sang Ñöùc caøy thueâ cuoác möôùn. Maø naøy, thaèng boû meï aáy, hình nhö baây giôø môùi boø ra kia... Nhìn theo höôùng tay An chæ, sau cöûa kính thaáy moät gaõ thaáp ñaäm, buïng to nhö ñaøn baø chöûa, laøm cho ñoâi chaân ngaén tuõn laïi, Töø xa nhìn ñoâi chaân khuyønh khuyønh chöõ baùt cuûa haén ñang vaït ñi, vaït laïi, toâi cöù ngôõ moät con cua ñang boø. Tay baét maët möøng, vaãn chaát gioïng seáp töø Vieät Nam sang, cöù oang oang nhö choán khoâng ngöôøi. An cöôøi cöôøi baûo toâi: Ñaây laø Traàn Vaên Taân töùc Taân Chaùy, nguyeân Phoù cuïc tröôûng thanh tra thuoäc... Taân Chaùy xua tay, khoâng ñeå An noùi heát: Thoâi oâng caét meï caùi chöông trình aáy ñi.

89 Roài Taân Chaùy quay sang toâi: Tröôøng, Ñoã Tröôøng phaûi khoâng? Ñaõ nghe, ñaõ ñoïc oâng. Troâng cuõng coøn ngon ra pheát nhæ. An hoûi laøm gì, maø baây giôø môùi moø ra. Taân Chaùy baûo, Vali bò thaát laïc. Phaûi trình baùo, hoï ñaõ tìm thaáy. Ngaøy mai môùi ñeán nôi, hoï seõ chôû thaúng ñeán nhaø oâng. Maáy thaèng Haøng khoâng Ñöùc quaû laø nhanh vaø nhieät tình. Trong luùc laøm vieäc, chuùng cöù xin loãi, caûm ôn lieân moàm. ÔÛ Vieät Nam ít ñöôïc nghe, sang ñaây nghe nhieàu nhöõng caûm töø naøy thaáy laï, ñoâi khi, thaáy raùch vieäc oâng aï. Vöøa böôùc chaân leân xe, Taân Chaùy ñaõ hoûi: Daïo naøy laøm caùi quaùi gì cuõng nhoï. Caùc oâng xem coù choã naøo giaûi ñen khoâng? Töôûng gaõ hoûi veà vaán ñeà aên uoáng kieâng kî, ñen ñoû, neân toâi traû lôøi: ÔÛ ñaây laøm quaùi gì coù thòt choù maø giaûi ñen. Gaõ cöôøi: Choù meøo gì, oâng nôõm, caùi khoaûn kia kìa! An baûo: OÂng khoâng bao giôø boû ñöôïc caùi taät aáy. Baây giôø ñöa oâng ñeán Nhaø Ñoû nheù! Nhaø Ñoû thì noùi laøm gì. Phaûi laø nhöõng baïch kim, maét xanh, da traéng ôû ñoä traêng troøn môùi ñænh. Ñaïn döôïc khoâng thaønh vaán ñeà. Theá thì oâng veà Vieät Nam nheù! ÔÛ ñaây khoâng coù. Neáu coù, tröôùc sau caûnh saùt noù xích coå oâng laïi. Chaû leõ, ôû ñaây khoâng coù hoa Trang 89 tieâu, daãn moái vaø baûo keâ? Toâi khoâng bieát, vaø cuõng chöa nghe. Taân Chaùy thôû daøi: Theá thì cuoäc soáng buoàn cheát ñi ñöôïc. Caû trieäu Euro trong taøi khoaûn cuûa toâi mang sang ñaây ñònh mua baát ñoäng saûn, thaønh laäp coâng ty, ñeå hôïp thöùc hoùa vieäc ôû laïi Ñöùc, theo söï höôùng daãn cuûa vaên phoøng luaät ôû Berlin, coù leõ phaûi suy nghó laïi. Neáu ôû Ñöùc buoàn teû nhö vaäy. Toâi hôi bò khoù chòu, duø caâu noùi cuûa Taân Chaùy coù theå laø thaät tình: Nhieàu tieàn nhö vaäy, oâng tìm ñöôøng sang Ñöùc laøm choù gì? Neáu ôû Vieät Nam maø bình yeân, duø coù phaûi mai danh, aån tích thì toâi cuõng chaúng loï moï sang ñaây laøm quaùi gì. OÂng khoâng bieát chuùng ñang xaây loø ñoát nhau höøng höïc ñaáy sao. Chaúng bieát khi naøo mình phaûi chui vaøo caùi loø baùt quaùi ñoù. Thoâi cöù chuoàn tröôùc laø thöôïng saùch. An quay sang gaõ: Giaø roài, oâng boû bôùt caùi thuù tính aáy ñi. Caùi baû hoài ôû Tröôøng An Ninh vaãn chöa tôûn sao? Taân Chaùy im laëng. Nhìn sang, toâi thaáy maét gaõ môû tröøng tröøng doäi ngöôïc leân traàn xe. Voã vai, toâi ñuøa hoûi gaõ: Teân Traàn Vaên Taân ñang ngon laønh, laøm theá quaùi naøo oâng coù caùi Spitzname Taân Chaùy. Nghe coù veû baø con, hoï haøng vôùi oâng Hoûa, baø Hoûa theá nhæ? Taân Chaùy chôùp chôùp maét, roài co ngöôøi ngoài thaúng laïi:

90 Caùi teân cuùng côm naøy, chaúng heà lieân quan gì ñeán oâng baø Hoûa caû. Nhöng noù cuõng laø moät giai thoaïi ñaáy, vaø coù ngay töø thuôû toâi vaø Nguyeãn Bình An ñang laø sinh vieân Tröôøng An Ninh. Naøy, oâng An haõy keå laïi thaät voâ tö, vaø chính xaùc, coù khi cho Ñoã Tröôøng höùng thuù vieát ñöôïc caû caùi truyeän ngaén chöù chaúng ñuøa. An cöôøi: Teân Taân Chaùy, noù gaén lieàn vôùi caùi baãy tình, sau naøy laø baãy ngöôøi cuûa caùc oâng. Nhöõng möu moâ quaùi quyû, daãm ñaïp leân nhau aáy, ñaõ keå thì phaûi noùi toaïc ra heát. OÂng coù ñuû can ñaûm nghe laïi khoâng? Chaúng bieát, treân maùy bay, hay luùc chôø laøm thuû tuïc vali thaát laïc Taân Chaùy ñaõ khaät khöø bia, röôïu hay chöa, nhöng gioïng coù veû cöùng coûi, khí theá laém: Chuyeän thöôøng xaûy ra ôû huyeän nheù! Toâi ñaõ haï caùnh an toaøn, chaúng ngaïi boá con thaèng naøo caû. Caùi xaõ hoäi töø treân xuoáng döôùi loïc löøa nhau, chöù chaúng rieâng thaèng choù naøo. Thaèng naøo nhieàu möu, ñuû maïnh thì thaéng vaäy thoâi. OÂng cöù vieäc keå tuoát tuoàn tuoät ra... *** Caùi ñoùi cöù xoaén laáy Taân. Coù leõ, chöa bao giôø gaõ phaûi chòu nhöõng côn ñoùi trieàn mieân, ñoùi hoa maøy choùng maët, ñoùi queân caû hoïc haønh. Khi coøn ôû treân queâ, hay ôû tröôøng noäi truù tænh cuõng ñoùi, song gaõ coøn coù theå vaøo röøng kieám moät thöù gì ñoù aán voâ buïng. Chöù ôû Tröôøng An Ninh, giöõa phoá phöôøng Thuû Ñoâ, laøm choù gì coù röøng ñeå gaõ vaøo tìm rau, tìm cuû. Do vaäy, gaõ buoäc phaûi chui vaøo chuoàng Trang 90 lôïn, chuoàng heo ñeå tìm côm chaùy, cuûa nhaø beáp vöøa thaûi xuoáng ñoù. Vaø cuõng töø caùi chuoàng heo naøy, keát cho gaõ moät moái tình, coù theå noùi ñi vaøo giai thoaïi truyeàn mieäng trong giôùi sinh vieân. Thaät ra, Cao Hoàng Haïnh khoâng xaáu ñeán noãi... nhö caùc sinh vieân ñaøn anh thöôøng laáy ra gaùn gheùp, treâu ñuøa. Nhöng Haïnh maéc phaûi chöùng beänh hôû van daï daøy, daãn ñeán moàm mieäng vaø hôi thôû coù muøi raát khoù chòu. Do vaäy, duø laøm coâng vieäc quaûn lyù daï daøy cuûa sinh vieân, vaø laø chaùu ruoät cuûa moät só quan caáp cao, quyeàn uy ngoaøi Boä, song chaøng sinh vieân naøo ñeán vôùi Haïnh chæ ñöôïc moät thôøi gian ngaén, roài khoâng ñuû can ñaûm quay trôû laïi. Tuy chöa ñeán caùi tuoåi caùc cuï cho laø quaù löùa lôõ thì, nhöng nhìn Haïnh ngaøy caøng khoâ caèn. Taân quen Haïnh ñang ôû hoaøn caûnh nhö vaäy, vaø trong moät laàn xuoáng nhaø beáp sinh vieân rình laáy côm chaùy. Chæ coù vaøi laàn, Haïnh daønh rieâng phaàn côm vaø nhöõng raù côm chaùy cuoái ngaøy cho Taân cuøng baïn beø, vaäy maø khoâng roõ boïn thoái moàm, ñoäc mieäng naøo ñaõ ñoàn thoåi, gaõ khoaùi côõi maùy bay baø giaø. Ban ñaàu coù moät chuùt maëc caûm, maáy ngaøy gaõ khoâng daùm gaëp Haïnh. Duø naøng cöù keø keø caùi caëp loàng côm thòt thôm phöng phöùc ñi tìm gaõ khaép nôi. Coù vaøi ngaøy nhö vaäy, maø caùi daï daøy cöù reùo leân uøng uïc, döôøng nhö gaõ khoâng coøn söùc löïc, tinh thaàn ñeå theo kòp giaùo trình hoïc haønh vaø luyeän taäp. Coù theå noùi, cuõng laø keû chòu khoù ñoïc Marx, ñoâi luùc gaõ cuõng nhaän ra söï

91 maâu thuaãn, vaø caûm thaáy phaân vaân, dao ñoäng. Nhöng coù caâu naøy cuûa Marx, gaõ khoaùi: Vaät chaát quyeát ñònh yù thöùc. Noù ñieåm ñuùng vaøo taâm lyù, thöïc teá laøm cho gaõ thöùc tænh, ñaûo laïi yù nghó, nhaän thöùc cuûa mình tröôùc nhöõng quan nieäm cuõ rích. Do vaäy, vôùi gaõ luùc naøy, caùi daï daøy quan troïng hôn, tieáng taêm, vaø söï ñoàn thoåi cuûa boïn raùch vieäc. Töø ñoù, quan heä coù tính hai chieàu giöõa gaõ vaø Haïnh ngaøy caøng ñi vaøo chieàu saâu, chaát löôïng. Vaäy laø, caùi teân cuùng côm Taân Chaùy, vaän vaøo gaõ töø ñoù. Buoåi toái cuoái tuaàn, saân tröôøng vaéng veû. Sau baùt mì khuya, Haïnh keùo Taân Chaùy ra goùc toái ñaèng sau nhaø aên ñöùng chuyeän troø, taâm söï. Trôøi oi noàng, cuõng nhö moïi khi, Taân Chaùy voâ tö côûi phanh cuùc aùo. Haïnh ngaû ñaàu vaøo vai gaõ, tay caàm tôø baùo quaït phaønh phaïch: Trôøi coù leõ saép möa anh aï. Gaõ chöa kòp traû lôøi, khoâng hieåu töø ñaâu aùnh ñeøn pin roïi thaúng vaøo maët. Döôøng nhö, Haïnh bò giaät mình, laøm rôùt tôø baùo xuoáng ñaát, hai tay oâm chaët laáy gaõ. Taân Chaùy chöa kòp ñònh thaàn, ñaõ thaáy maáy tay baûo veä vaây xung quanh, vaø quaùt: Hai ngöôøi ñöùng yeân, giöõ nguyeân hieän tröôøng. Hoïc vieân an ninh gì maø coù loái soáng buoâng thaû theá naøy. Taân Chaùy luøi laïi, ñaåy Haïnh ra xa: Chuùng toâi ñöùng chôi, coù laøm gì ñaâu. Ñeøn pin roïi sang Haïnh, aùo quaàn xoäc xeäch. Nuùt aùo tuoät ñaâu maáy Trang 91 chieác, döôùi quaàn khoùa chöa kòp caøi: Quaàn aùo theá naøy, baûo chöa laøm gì höû? Veà vaên phoøng laäp bieân baûn. Maëc cho Haïnh vaø gaõ giaûi thích, xin xoû, song caùi bieân baûn quan heä trai gaùi buoâng thaû, aûnh höôûng nghieâm troïng hình aûnh ngöôøi hoïc vieân an ninh nhaân daân vaãn ñöôïc laäp ra. Taân Chaùy chöa kòp hoaøn hoàn, maáy ngaøy sau Phoøng toå chöùc vaø Phoøng giaùo vuï goïi leân. Sau khi ñe neït, roài xoa naén, gaõ coù hai con ñöôøng ñeå choïn löïa. Neáu laø söï chôi bôøi, buoâng thaû, coù theå bò ñình chæ hoïc, traû veà ñòa phöông. Song neáu laø quan heä yeâu ñöông nghieâm tuùc, ñi ñeán hoân nhaân, seõ chæ nhaän möùc ñoä kieåm ñieåm, caûnh caùo tröôùc phoøng, khoa maø thoâi. Duø bieát ñoù laø caùi baû, moät kòch baûn toài, song con ñöôøng thöù hai, buoäc Taân Chaùy phaûi choïn. Vaø ñaùm cöôùi cuûa gaõ vôùi Cao Hoàng Haïnh dieãn ra moät caùch choùng vaùnh, laøm cho baïn beø, ñoàng ñoäi cuûa gaõ khoâng khoûi ngaïc nhieân. Thoâi thì cuõng möøng cho gaõ. Töø nay, gaõ cöù vieäc côm no boø côõi. Baïn beø gaõ baûo vaäy. Maø chaúng möøng sao ñöôïc, khi ra tröôøng baïn beø cuøng khoùa, ngöôøi leân röøng, keû phaûi xuoáng bieån, gaõ ñöôïc baén moät phaùt veà Boä. Tuy nhieân, khoâng coù ai coù theå hieåu ñöôïc noãi haän trong loøng gaõ. Möôøi maáy naêm trong ngaønh duø sau löng coù oâng chuù vôï, gaõ cuõng khoâng laøm neân coâng traïng gì. Töôùc thì coù chöùc thì khoâng, neân gaõ ñaâm

92 chaùn naûn. Nhaân oâng chuù vôï ñöôïc chuyeån ra Vaên phoøng chính phuû, gaõ cuõng xin chuyeån ngaønh, laøm Tröôûng phoøng ôû Cuïc thanh tra thuoäc moät Boä gaõ ñaõ töøng theo doõi maûng an ninh. Töø ñaây, gaõ coù quan heä chaët cheõ vôùi caùc Giaùm ñoác, Toång giaùm ñoác treân khaép caû nöôùc, nhaát laø töø khi Myõ boû caám vaän. Tieàn baïc, ñaát caùt töø ñaâu roùt veà cöù ñeàu ñeàu laøm cho gaõ ñoåi tính, ñoåi neát. Möu moâ, caïm baãy cuûa gaõ giaêng ra ñoá con moài naøo chaïy thoaùt. Nhöõng kòch baûn gaõ ñaõ döïng khoâng theå ai baét beû, hoaëc choïc khe. Khi gaõ thaønh coâng nhöû Toång giaùm ñoác ôû phía Baéc saäp baãy, ñi nghæ maùt daøi haïn, ñeå ñoàng boïn moät Toång giaùm ñoác ôû phöông Nam coù cô hoäi treøo leân chieác gheá Thöù tröôûng, thì ngay sau ñoù gaõ coù quyeát ñònh leân Phoù cuïc tröôûng thanh tra. Moät chöùc vuï coù theå noùi, khoâng lôùn cuõng khoâng heà nhoû, song ôû vò trí ñaéc ñòa, ngöùa maét choïc thaèng naøo, thaèng aáy ñi ñieáu. Chaúng vaäy, trong moät laàn khaät khöø vôùi maáy thaèng baïn thôøi treû traâu, gaõ ræ tai: Tao thöøa taøi löïc ñeå ngoài vaøo caùi gheá cuïc tröôûng, thöù tröôûng, neáu muoán. Nhöng nhöõng thöù ñoù ôû caùi Boä naøy chæ laø hö danh, cheát theá maø thoâi. Caùi tao caàn laø quyeàn löïc, bôûi ôû ñaát nöôùc ñang loän tuøng pheøo, khoâng bieát thaèng beù sôï thaèng to, hay thaèng ngoài treân sôï thaèng ngoài döôùi. Thaèng naøo cuõng coù caùi Thoùp ñeå boùp caû. Neân, tao chæ laøm cuïc phoù cho ñeán khi giaûi ngheä... Xe ñaõ veà tôùi tröôùc cöûa nhaø, caâu chuyeän Nguyeãn Bình An keå veà Taân Chaùy phaûi döøng laïi, duø chöa ñeán Trang 92 hoài keát. Tuy vaäy, Taân Chaùy vaãn cöôøi ha haû, khen An coù trí nhôù tuyeät vôøi. Leâ Thu Ñoâng vôï An laø baïn hoïc thôøi treû traâu, vaø cuõng laø ñoàng nghieäp cuûa An vaø Taân Chaùy sau naøy, vaãn coøn chôø côm. Trôøi ñaõ veà saùng böõa nhaäu vaãn chöa taøn. Song toâi vaãn phaûi taïm bieät vôï choàng An- Ñoâng vaø Taân Chaùy quay veà Leipzig cho kòp giôø laøm vieäc. Xe saép chuyeån baùnh, thaáy Taân Chaùy chaân traàn chaïy ra giöït cöûa xe, gheù tai thì thaàm: Neáu coù höùng thuù vieát laùch gì ñoù, ñeà nghò Ñoã Tröôøng nhôù ñoåi cho caùi teân nheù. Tænh röôïu roài hay sao, maø laïi co ruùm ngöôøi vaøo nhö vaäy. Moät phaàn nhö vaäy, nhöng caùi chính canh baïc chöa ñeán hoài keát. Toâi ñuøa: OÂng caån thaän, khoâng laïi bò xích coå veà nhö Trònh Xuaân Thanh, thì ñi moø toâm ñaáy. Gaõ cöôøi: Vuï thaèng Thanh cuõng laø moät kòch baûn. An ninh, maät vuï Ñöùc, hoï thöøa bieát, nhöng maét nhaém maét môû ñeå caùc boá dieãn xuaát thoâi. Do vaäy, vuï aùn naøy khoâng bao giôø coù hoài keát, roài seõ ñi vaøo queân laõng. Nhaän ñònh, naøy cuûa Taân Chaùy döôøng nhö cho toâi moät söï ñoàng caûm. Toâi gaät ñaàu, vaø cuõng chuùc gaõ coâng vieäc xuoâi cheøo maùt maùi cuøng vôùi Coâng ty luaät ôû Berlin vaøo tuaàn tôùi. ª Ñoã Tröôøng danlambaovn.blogspot.com

93 Baøi vieát naøy raát saéc beùn, roõ raøng vaø xaùc thöïc veà söï thaät ñen toâi ñang boå saäp xuoáng queâ höông vaø caùi thaûm hoïa khoác lieät ñang thaønh hình cho daân toäc VN vaø tai hoïa naøy seõ tieáp tuïc dieãn tieán moät caùch taøn khoác nhö ñaõ ñöôïc thaáy taïi Maõn chaâu vaø Noäi Moâng vaø ñang dieãn tieán taïi Taây taïng vaø Taân cöông.. Cöûa soå cho VN ñeå thoaùt khoûi caùi thaûm hoïa noâ leä dieät vong caøng ngaøy caøng thu nhoû laïi tröø phi ngöôøi VN phaûi chaáp nhaän daán thaân, ñôùn ñau vaø hy sinh,vöoït treân noãi sôï haõi vaø söï thôø ô heøn nhaùt ñeå coá phaù boû caùi cuøm xích cuûa Ñaûng cs Haø noäi ñang keïp troùi caû moät daân toäc ñeå daâng ñöa vaøo caùi cuõi vaø loø saùt sinh cuûa Trung coäng. Baøi vieát naøy kyù teân bôûi moät ngöôøi ôû Höng Yeân,duø teân thaät hay teân giaû, hieän soáng taïi VN hay ôû ngoaïi quoác,thaéc maéc neáu coù khoâng thaønh vaán ñeà. Vaán ñeà chính laø nhöõng gioøng trong baøi vieát naøy laø tieáng baùo ñoäng vaø lôøi keâu goïi xuaát phaùt töø moät taám loøng yeâu thöông ñaát nöôùc vaø soùt ñau cho daân toäc. Baøi keâu goïi naøy thaät thieát tha vaø chaân thaønh soùt ñau cho queâ höông vaø ñoàng baøo tröôùc caùi vieãn töôïng bi ñaùt ñaát bò nöôùc bò xoùa boû vaø daân toäc bò tieâu dieät. *** VIETNAM SOS! Töø laâu, Trung Quoác ñaõ thöïc hieän cuoäc dieät chuûng ñoái vôùi caùc daân toäc nhoû ñeå giaønh ñaát cho ngöôøi Haùn. Töø thaùng tôùi cuoái naêm 1978, treân ba trieäu ngöôøi Campuchia ñaõ bò haønh quyeát baèng caùch ñaäp vôõ soï thoâng qua baøn tay Khmer ñoû. Töø ñaáy loaøi ngöôøi ñaõ bieát ñeán chính saùch dieät chuûng cuûa Trung Quoác ôû Campuchia, nhöng ít ngöôøi bieát raèng Trung Quoác ñaõ thöïc hieân chính saùch naøy ñoái vôùi taát caû caùc daân toäc khoâng phaûi ngöôøi Haùn.. Trang 93 I. ÔÛ Vieät Nam cuoäc dieät chuûng ñang böôùc vaøo giai ñoaïn khoác lieät... Laù côø Trung Quoác coù 5 ngoâi sao, ngoâi lôùn nhaát thuoäc veà ngöôøi Haùn, 4 ngoâi sao nhoû daønh cho caùc daân toäc Maõn, Hoài, Moâng, Taïng, laø 4 saéc toäc lôùn nhaát trong soá hôn 100 saéc toäc khoâng phaûi ngöôøi Haùn soáng ôû Trung Quoác. Chuùng ta cuøng nhau ñieåm laïi, sau 67 naêm döôùi cheá ñoä Coäng Hoøa Nhaân Daân Trung Hoa, trong toång soá 1,400 trieäu ngöôøi,

94 Trung Quoác coøn laïi bao nhieâu ngöôøi Maõn, Hoài, Moâng, Taïng? 1. Ngöôøi Maõn ñaõ töøng laäp ra trieàu Maõn Thanh, cai trò nöôùc Trung Hoa gaàn 3 theá kyû (töø ). Theo coâng boá cuûa nhaø nöôùc Trung Quoác hieän nay coøn trieäu ngöôøi Maõn, nhöng thöïc teá con soá thaáp hôn nhieàu, haàu nhö khoâng coøn ai noùi tieáng Maõn hay coù bieåu hieän gì cuûa saéc toäc naøy nöõa. 2. Ngöôøi Hoài bao goàm 18 daân toäc ôû Taân Cöông, khu töï trò lôùn nhaát cuûa Trung Quoác vôùi dieän tích 1.6 trieäu kmaú, daân soá 21.8 trieäu ngöôøi, trong ñoù moät nöûa laø ngöôøi Haùn. Ngöôøi Duy Ngoâ Nhó laø saéc daân chính taïi ñaây chæ coøn laïi 8.3 trieäu ngöôøi. (xem Taân Cöông - Wikipedia). 3. Noäi Moâng laø khu töï trò daønh cho ngöôøi goác Moâng coå, töøng laäp ra trieàu ñaïi Nguyeân Moâng cai trò nöôùc Trung Hoa hai theá kyû 13 vaø 14, coù dieän tích trieäu kmaú vaø daân soá 24.7 trieäu ngöôøi. Tuy nhieân ngöôøi goác Moâng Coå chæ coøn laïi 3.6 trieäu, chieám 14.7% daân soá toaøn Khu töï trò (xem Noäi Moâng - Wikipedia). 4. Ngöôøi Taïng vôùi neàn vaên hoùa röïc rôõ, soáng ôû Khu töï trò Taây Taïng coù dieän tích 1.25 trieäu km2, nhöng daân soá chæ coøn 3.18 trieäu ngöôøi, trong ñoù moät phaàn ñaùng keå ñaõ laø ngöôøi Haùn (xem Taây Taïng - Wikipedia). Taïi caùc khu töï trò, thaønh phaàn daân toäc chính laïi laø ngöôøi Haùn... Haøng traêm trieäu ngöôøi Maõn, Hoài, Moâng, Taïng ñaõ bò huûy dieät baèng moïi caùch. Trang 94 II. ÔÛ Vieät Nam thaûm hoïa dieät chuûng ñang ñeán nhöng raát ít ngöôøi nhaän ra ñieàu naøy. Caùc thuû ñoaïn huûy dieât cuûa Trung Quoácñaõ vaøñang dieãn ra treân toaøn coõi Vieät Nam: 1. TQ huûy dieät chaâu thoå soâng Cöûu Long, nguoàn löông thöïc vaø thöïc phaåm chính cuûa caû nöôùc. Vieäc naøy chuùng thöïc hieân baèng caùch xaây nhieàu ñaäp thuûy ñieän ngaên soâng Meâ Koâng, gaây haïn haùn vaø ngaäp maën traàm troïng taïi Ñoàng Baèng soâng Cöûu Long, ñoàng thôøi duøng raát nhieàu thuû ñoaïn thaâm ñoäc nhö döïng nhieàu nhaø maùy, thaûi hoùa chaát ñoäc, thaû oác böôu vaøng... nhaèm phaù hoaïi luùa, hoa maøu vaø thuûy saûn treân toaøn vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long (xem Google: Haïn haùn vaø ngaäp maën taïi Ñoàng baèng Soâng Cöûu long). 2. TQ ngaên caám ngö daân Vieät Nam ñaùnh baét xa bôø, phaù huûy haøng ngaøn taøu ñaùnh caù cuûa ngö daân Vieät. Ñoå khoái löôïng raát lôùn chaát ñoäc doïc bôø Bieån Ñoâng ñeå huûy dieät caùc haûi saûn ôû bieån vaø caùc vuøng nuoâi haûi saûn ven bieån, ñaàu ñoäc toaøn boä nguoàn muoái aên cuûa ngöôøi Vieät. Caùc chaát ñoäc ñaõ huûy dieät söï soáng treân vuøng

95 bieån haøng ngaøn km2. Vôùi haøm löôïng ñoäc toá thaáp hôn seõ gaây caùc beänh raát nguy hieåm cho heä thaàn kinh vaø thieåu naêng trí tueä cho nhieàu theá heä veà sau (xem Beänh Minamata - Wikipedia vaø xem Google: Caù cheát haøng loaït ôû Vieät Nam). 3. TQ huûy dieät caùc soâng ngoøi treân toaøn boä mieàn Trung thoâng qua haøng traêm ñaäp thuûy ñieän, khai thaùc bauxite, thöông laùi TQ baøy troø mua chanh leo giaù cao ñeå noâng daân Vieät Nam phaù haøng ngaøn hecta caø pheâ, ñieàu, hoà tieâu; Cung caáp maùy xung ñieän vaø hoùa chaát ñeå baét giun ñaát vaø mua giun vôùi giaù cao ñeå phaù huûy ñaát troâng troït; Mua veùt rong bieån ñeå trieät haï vuøng sinh thaùi cuûa caù... nhaèm phaù hoaïi kinh teá ngöôøi Vieät (xem Google: thöông laùi Trung Quoác phaù hoaïi kinh teá Vieät Nam). 4. TQ xaây nhieàu ñaäp phía thöôïng nguoàn soâng Hoàng vaø soâng Ñaø, laøm suy kieät soâng Hoàng töø nhieàu naêm. Chuaån bò ñaïi döï aùn soâng Hoàng vôùi 6 ñaäp thuûy ñieän môùi, huûy dieät hoaøn toaøn heä sinh thaùi Chaâu thoå soâng Hoàng (xem Google: Ñaïi döï aùn Soâng Hoàng). 5. TQ xaây döïng haøng ngaøn nhaø maùy, haõng, xöôûng traán góöõ caùc vò trí quaân söï quan troïng, ñoàng thôøi thaûi haøng traêm ngaøn taán chaát ñoäc, huûy dieät khí quyeån vaø caùc nguoàn nöôùc. Trong khí thaûi caùc nhaø maùy ôû Vieät Nam vôùi thieát bò Trung Quoác, haøm löôïng caùc khí thaûi ñoäc haïi nhö CO, SO2, H2S, Hg... ñeàu cao hôn töø 19 laàn tôùi 125 laàn haøm löôïng cho pheùp. Chaát thaûi ñoå xuoáng nöôùc ñaõ laøm Trang 95 cheát raát nhieàu soâng ngoøi nhö Thò Naïi, La Ngaø, Böôûi, Nhieâu Loäc... vaø haøng ngaøn km bôø bieån (xem Google OÂ nhieãm moâi tröôøng ôû Vieät Nam (xem Google OÂ nhieãm moâi tröôøng taïi Vieät Nam ). 6. TQ tung thöïc phaåm, döôïc phaåm vaø haøng hoùa ñoäc haïi cuøng caùc hoùa chaát cheá bieán thöïc phaåm ñoäc haïi traøn ngaäp thò tröôøng Vieät Nam, ñoàng thôøi thöông laùi Trung Quoác mua veùt caùc loaïi thöïc phaåm saïch ñeå ngöôøi Vieät chæ coù theå soáng baèng thöïc phaåm ñoäc haïi, suy yeáu, ngu ñaàn vaø cheát daàn vì beänh taät.hieän nay soá ngöôøi Vieät bò ung thö, nhuõn naõo, ñoät quî vaø nhieàu beänh hieåm ngheøo khaùc ñaõ ôû möùc cao nhaát theá giôùi (xem Google: Thöïc phaåm ñoäc haïi traøn lan taïi Vieät Nam). Töø naêm 2017, neáu khoâng kòp thôøi ngaên chaën, naïn ñoùi, beänh taät vaø naïn troâm cöôùp seõ lan traøn khaép Vieät Nam, xaõ hoäi seõ trôû neân hoaøn toaøn hoãn loaïn. Vôùi danh nghóa cöùu trôï vaø vaõn hoài traät töï haøng trieäu chí nguyeän quaân Trung Quoác seõ traøn ngaäp Vieät Nam. III. Sau khi chính thöùc bòsaùt nhaäp vaøo Trung Quoácnaêm 2020 (xem Google Hoäi nghò Thaønh Ñoâ ), daân toäc Vieät Nam nhö caù naèm treân thôùt, möùc ñoä huûy dieät seõ taøn baïo hôn nhieàu. Sau khi saùt nhaäp, boä ñoäi vaø coâng an VN cuøng haøng chuïc trieäu ñaøn oâng ôû tuoåi lao ñoäng vaø con trai seõ bò cöôõng böùc tôùi nhöõng vuøng bieân cöông xa xoâi phía Baéc Trung Quoác, ñeå vôï vaø con gaùi ôû laïi. Ñieàu naøy ñaõ töøng xaåy ra ôû Taây Taïng töø naêm

96 1959. Haøng chuïc trieäu ñaøn oâng TQ seõ sang theá choã, laáy vôï vaø ñònh cö ôû VN. Sau 20 naêm nöõa con soá 90 trieäu ngöôøi Vieät lieäu coù coøn tôùi 10 trieäu nhö ngöôøi Maõn hay tôùi 3 trieäu nhö ngöôøi Taây Taïng khoâng? Trong soá ngöôøi soáng soùt coù bao nhieâu trieäu thanh thieáu nieân bò thieåu naêng trí tueä do cha meï aên phaûi chaát ñoäc cuûa Trung Quoác? Thaûm hoïa dieät chuûng ñaõ hieän ra tröôùc maét, khoâng ai coù theå cöùu ñöôïc daân toäc Vieät Nam khoûi thaûm hoïa naøy, neáu 90 trieäu ngöôøi Vieät khoâng töï cöùu mình tröôùc. Moãi ngöôøi caàn nhìn thaáy caùi cheát ñang ñeán vôùi chính mình vaø con chaùu mình, haõy chuyeån taûi thoâng tin naøy tôùi moïi ngöôøi, moïi tôø baùo, moïi phöông tieän thoâng tin ñeå moïi ngöôøi cuøng bieát, cuøng nhau ñöùng leân ngaên chaën thaûm hoïa dieät chuûng ñaõ ñeán ngay tröôùc maét, ñeå caû theá giôùi cuøng bieát vaø leân tieáng hoã trôï chuùng ta. HAÕY XIEÁT CHAËT VOØNG TAY LÔÙN - VIEÄT NAM MUOÂN NAÊM! TUYEÂN TRUYEÀN ROÄNG RAÕI VEÀ THAÛM HOÏA DIEÄT CHUÛNG LAØ VIEÄC TROÏNG YEÁU VAØ HEÁT SÖÙC CAÁP BAÙCH! Trong soá 90 trieäu ngöôøi Vieät, môùi chæ raát ít ngöôøi nhìn thaáy thaûm hoïa dieät chuûng. Trang 96 HAÕY CUØNG NHAU LOAN TRUYEÀN THAÄT ROÄNG RAÕI ÑEÅ MOÏI NGÖÔØI CUØNG BIEÁT vaø LAØM THAØNH SÖÙC MAÏNH CAÛ DAÂN TOÄC, ngöôøi laõnh ñaïo hieàn taøi seõ xuaát hieän vaø chuùng ta seõ thaønh coâng. Vôùi nhöõng ngöôøi chöa bieát, ñaëc bieät trong coâng an, quaân ñoäi vaø ñaûng vieân coäng saûn, caàn loan truyeàn cho hoï bieát. Vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ bieát nhöng chöa tin, nhieàu ngöôøi kieân trì giaûi thích hoï seõ tin. Coù nhöõng ngöôøi vì quaù sôï haõi, ñaønh chaáp nhaän MAÁT NÖÔÙC, khi nhaän ra THAÛM HOÏA DIEÄT CHUÛNG seõ phaûi thöùc tænh. Nhöõng keû coá yù baùn reû ñaát nöôùc vaø quyeàn lôïi daân toäc chæ laø soá ít, seõ bò daãm naùt döôùi söùc maïnh caû daân toäc. Mong moãi Quyù Vò haõy chuyeån tieáp baøi naøy tôùi nhieàu ngöôøi khaùc. Neáu moãi ngöôøi chuyeån thoâng tin tôùi 10 ngöôøi, töø 10 ngöôøi tôùi 100 ngöôøi, tieáp tuïc 5 böôùc nhö vaäy seõ coù haøng chuïc trieäu ngöôøi nhaän ra söï thaät vaø thaûm hoïa dieät chuûng seõ bò ngaên chaën. Daân toäc Vieät Nam seõ ñôøi ñôøi nhôù ôn taát caû caùc baïn ñaõ goùp phaàn truyeàn baù thoâng tin veà thaûm hoïa khuûng khieáp naøy, goùp phaàn cho toå quoác vaø daân toäc maõi maõi tröôøng toàn. Khoâng theå hy voïng Nhaø nöôùc VN baûo veä ñaát nöôùc vaø choáng TQ. Taïi Hoäi nghò Thaønh Ñoâ 1990, chính laõnh ñaïo CSVN ñaõ kyù keát daâng Vieät Nam cho Trung Quoác ñeå baûo veä cho Ñaûng CSVN(xem Google Hoäi nghò Thaønh Ñoâ ), sau khi nhaân daân caùc nöôùc coäng saûn Ñoâng AÂu ñoàng loaït noåi daäy laät ñoå cheá ñoä CS cuoái naêm 1989 (xem Söï suïp ñoå

97 Lieân xoâ vaø Ñoâng AÂu - Wikipedia ). Hieän nay coâng an vaø quaân ñoäi chæ coøn laø coâng cuï ñaøn aùp nhaân daân vaø doïn ñöôøng cho quaân xaâm löôïc. Thôøi Baéc thuoäc tuy maát nöôùc nhöng coøn daân toäc neân nhaân daân ta ñaõ giaønh laïi ñaát nöôùc naêm 905. Hieän nay TQ vöøa chieám ñaát vöøa dieät chuûng, neáu khoâng giöõ ñöôïc ñaát nöôùc, daân toäc Vieät Nam seõ bò dieät vong. Naïn nhaân tieáp theo seõ laø caùc daân toäc Laøo, Campuchia, Thaùi Lan cuøng toaøn vuøng Ñoâng Nam AÙ.THÔØI GIAN KHOÂNG COØN NHIEÀU NÖÕA. Theo hieäp ñònh baùn nöôùc Thaønh Ñoâ 1990, Vieät Nam seõ bò saùt nhaäp vaøo Trung Quoác naêm Khi naïn ñoùi, beänh taät hoaønh haønh vaø quaân Trung Quoác traøn ngaäp laõnh thoå, moïi vieäc seõ trôû neân voâ cuøng khoù khaên. CAÀN HAØNH ÑOÂNG NGAY TRÖÔÙC KHI QUAÙ MUOÄN. TUYEÂN TRUYEÀN SÖÏ THAÄT ñeå NGAÊN CHAÊN NAÏN DIEÂT CHUÛNG LAØ NGHÓA VUÏ CUÛA MOÃI NGÖÔØI ÑOÁI VÔÙI ÑAÁT NÖÔÙC vaø DAÂN TOÄC! Ñeå goùp phaàn ngaên chaën thaûm hoïa dieät chuûng cho daân toäc Vieät Nam, caùc baïn haõy chia seû tin naøy cho caùc baïn beø ñeå moïi ngöôøi cuøng ñoïc. ª Best regards, Phong Tran Tieáp trang 69 laém thöù raït raøo laøm tim ta rung ñoäng treû trung maõi, laém döï tính ñeå thöïc hieän, laém thöù chæ sôï laø laøm khoâng heát, laém thöù ñeå chaêm soùc, ngöôøi cao tuoåi thích chia seû tình caûm cuûa mình cho moïi vaät xung quanh... Ngöôøi cao tuoåi luoân töôûng töôïng raèng hoï treû... neân hoï ñöôïc treû maõi vôùi thôøi gian... hoï soáng nöûa moäng vaø nöûa thöïc... nöûa giaác moäng vaøng laø cöùu caùnh cho saéc ñeïp vaø söùc khoûe ñeå khoâng bò huûy dieät... Vì theá ngöôøi cao tuoåi khoâng phaûi laø ngöôøi giaø... hoï vaãn treû ñeïp maõi vôùi saéc ñeïp cuûa ngöôøi cao tuoåi... ª Nguoàn: Dieãn ñaøn, cuûa Hoäi Cao Nieân Laïc Vieät taïi vuøng Raleigh, NC. *** BOÙI TUOÅI KHOÂNG ÑUÙNG KHOÂNG LAÁY TIEÀN Coù ngöôøi hoûi thaày boùi: OÂng xem toâi seõ soáng ñöôïc bao laâu? Thaày boùi tính toaùn moät hoài laâu: OÂng thoï laém, phaûi soáng ñeán 100 tuoåi. Ngöôøi noï laïi vaën: Coù thaät soáng ñeán 100 tuoåi khoâng? Thaày boùi tröøng maét: Toâi xöa nay chöa töøng noùi laùo. Neáu oâng khoâng soáng ñeán 100 tuoåi maø cheát tröôùc thôøi haïn ñoù thì luùc cheát cöù ñeán ñaây vaû vaøo moàm toâi. ª Trang 97

98 TIN TOÂN GIAÙO - TIN XAÕ HOÄI - TIN VIEÄT NAM- TIN THEÁ GIÔÙI... TIN TOÂN GIAÙO MONG MUOÁN CUÛA ÑTC THAÊM NAM SUDAN VAÃN CHÖA THAØNH ROMA. Tình hình taïi Nam Sudan vaãn chöa oån ñònh vì caùc phe phaùi laâm chieán chöa thoaû thuaän ñöôïc vôùi nhau ñeå laäp chính phuû laâm thôøi, vaø vì theá döï aùn vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi nöôùc naøy vaãn chöa tieán haønh ñöôïc. Nam Sudan roäng gaáp ñoâi Vieät Nam, vôùi dieän tích 620 ngaøn caây soá vuoâng vaø daân soá 12,5 trieäu ngöôøi, ñöôïc ñoäc laäp khoûi Sudan ôû mieàn baéc töø ngaøy sau nhieàu naêm tranh ñaáu voõ trang. Nhöng chæ hai naêm sau ñoù, thaùng 12 naêm 2013, cuoäc noäi chieán buøng noå giöõa phe cuûa toång thoáng vaø phe cöïu phoù toång thoáng. Hai ngöôøi thuoäc 2 boä toäc lôùn khaùc nhau. Hoài thaùng 9 naêm 2018, moät hieäp ñònh hoøa bình ñaõ ñöôïc kyù keát giöõa 10 nhoùm phieán quaân Nam Sudan, moãi nhoùm ñeàu coù quaân ñoäi choáng Trang 98 laïi quaân cuûa chính phuû. Hieäp ñònh naøy khoâng bao giôø ñöôïc thi haønh ñeán cuøng. Khoâng coù nhoùm naøo tieán böôùc theo chieàu höôùng cuûa hieäp ñònh laø thaønh laäp moät quaân ñoäi quoác gia duy nhaát. Hoài thaùng 4 naêm nay, ÑTC vaø Ñöùc TGM Welby thuû laõnh Lieân Hieäp Anh giaùo ñaõ môøi caùc laõnh tuï quaân söï thuoäc caùc phe veà Roma tham döï cuoäc tónh taâm. ÑTC ñaõ quì xuoáng hoân chaân hai laõnh tuï Nam Sudan vaø xin hoï haõy laøm hoøa vôùi nhau. Raát tieác laø cho ñeán nay, chöa coù moät chính phuû Lieân Minh naøo ñöôïc thaønh laäp cho Nam Sudan nhö hieäp ñònh hoøa bình döï truø. Theo LM Cha Daniele Moschetti, döï aùn vieáng thaêm cuûa ÑTC Phanxicoâ taïi Nam Sudan ñoøi khaù nhieàu thôøi gian môùi coù theå tieán haønh ñöôïc, vì hieän nay coøn caàn ít nhaát 6 thaùng nöõa môùi coù theå coù moät chính phuû lieân minh taïi nöôùc naøy. Cha Moschetti ñaõ töøng laøm Beà treân giaùm tænh cuûa doøng thaùnh Comboni taïi Nam Sudan trong nhieàu naêm trôøi vaø ñaõ gaëp ÑTC nhieàu laàn ñeå baøn veà döï aùn vieáng

99 thaêm ngaøi muoán thöïc hieän taïi Nam Sudan. Leä thuoäc nhieàu yeáutoá Trong cuoäc phoûng vaán daønh cho trang maïng caffestoria hoâm Cha Moschetti noùi: Döï aùn vieáng thaêm cuûa ÑTC tuøy thuoäc raát nhieàu vaøo khaû naêng cuûa caùc phe laâm chieán ôû Nam Sudan coù lieân keát ñöôïc vôùi nhau trong moät lieân minh hay khoâng... Tình hình hieän nay taïi nöôùc naøy ñang laâm vaøo tình traïng beá taéc. 8 naêm sau khi Nam Sudan ñöôïc ñoäc laäp, ngöôøi ta coøn thaày nhöõng cuoäc xung ñoät taïi nhieàu nôi trong nöôùc. Ñaát nöôùc naøy thieáu caùc cô caáu haï taàng, caùc phöông tieän chuyeân chôû, tröôøng hoïc, nhaø thöông. Caùc cô caáu naøy tuy ñöôïc kieán thieát, nhöng roát cuïc chuùng bò taøn phaù vì chieán tranh. Vaø raát tieác laø coäng ñoàng quoác teá khoâng tín nhieäm vaø khoâng trôï giuùp kinh teá cho Nam Sudan nöõa, vì hoï ñaõ vieän trôï nhieàu, nhöng roát cuoäc tieàn baïc aáy ñeàu chui vaøo nhöõng taøi khoaûn ngaân haøng cuûa caùc giôùi laõnh tuï phieán quaân ñang tham chieán. Cha Moschetti cuõng noùi raèng Nam Sudan coù raát nhieàu taøi nguyeân, khoâng nhöõng veà daàu hoûa maø thoâi. Nhöng raát tieác laø coäng ñoàng quoác teá khoâng giuùp ñôõ ñeå khai thaùc, keå caû trong vieäc ñaøo taïo caùc giôùi laõnh ñaïo xí nghieäp töông lai. Nam Sudan ôû trong tình traïng maâu thuaãn Vaø cha Moschetti keát luaän raèng Thaät laø moät ñieàu maâu thuaãn: tröôùc kia caùc nhoùm phieán quaân Nam Sudan ñoaøn keát vôùi nhau ñeå choáng laïi mieàn baéc Sudan vaø ñoøi ñoäc laäp. Nhöng sau khi ñoäc laäp, thì hoï laïi ñöa ñaát nöôùc vaøo tình traïng noäi chieán trong voøng 5 naêm qua, laøm cho 400 ngaøn ngöôøi cheát, haøng ngaøn phuï nöõ vaø treû nöõ bò haõm hieáp, nhieàu treû em bò thieâu soáng, theâm vaøo con soá haøng trieäu ngöôøi Sudan ñaõ cheát vì baïo löïc, vì ñoùi vaø beänh taät cuûa nhöõng cuoäc chieán tranh tröôùc ñaây. Thaät laø moät ñieàu heát söùc voâ lyù ( ) COÂNG GIAÙO CUBA VAÃN COØN BÒ HAÏN CHEÁ LA HABANA. Trong dòp Ñaïi hoäi Giôùi treû Coâng Giaùo toaøn quoác Cuba laàn thöù 2 hoài ñaàu thaùng , Ban toân giaùo chính phuû Cuba ra thoâng baùo khoâng cho cöû haønh chung vaø troïng theå ngoaøi trôøi taïi baát kyø giaùo phaän naøo ngoaøi Santiago de Cuba, vaø chæ cho cöû haønh trong khuoân khoå thaùnh ñöôøng. Vì theá, ban toå chöùc Ñaïi hoäi giôùi treû Coâng Giaùo toaøn quoác Cuba phaûi thay ñoåi chöông trình. Theo döï tính, trong dòp Ñaïi hoäi seõ coù cuoäc haønh höông töø thaønh phoá Santiago de Cuba ñeán Ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Baùc AÙi Moû Ñoàng, vaø coù buoåi ñi ñaøng thaùnh giaù troïng theå. Taïi moãi giaùo phaän, cuõng döï kieán caùc buoåi cöû haønh coâng coäng, nhö buoåi canh thöùc taïi thuû ñoâ La Habana vaø caùc buoåi ñi ñaøng Thaùnh Giaù ôû ñòa phöông. Nhöng tröôùc quyeát ñònh cuûa Nhaø Nöôùc, ban toå chöùc phaûi thay ñoåi chöông trình Phaûn öùng vaønhaén nhuûcuûa Chuû tòch HÑGM Cuba Ñöùc Cha García Ibanez, TGM Trang 99

100 giaùo phaän Santiago de Cuba kieâm Chuû tòch HÑGM Cuba, laáy laøm tieác vì chöông trình cöû haønh Ñaïi Hoäi phaûi thay ñoåi vaø cho bieát Ñaïi hoäi ñöôïc cöû haønh taïi moãi giaùo phaän, trong moät ñòa ñieåm duy nhaát. Ñöùc TGM Ibanez noùi: Ñieàu deã hieåu laø coù söï baát maõn ban ñaàu tröôùc moät bieän phaùp maø ta khoâng hieåu ñöôïc, nhöng qua kinh nghieäm, chuùng ta bieát raèng trong ñôøi soáng thieâng lieâng vaø trong ñôøi soáng Kitoâ, vaãn luoân coù nhöõng khoù khaên vaø chöôùng ngaïi. Ñöùng tröôùc thöïc taïi naøy, Chuùa Gieâsu daïy chuùng ta raèng töø con ñöôøng Thaùnh Giaù naûy sinh Hy Voïng. Chuùa khích leä chuùng ta tieán böôùc vaø neâu göông cho chuùng ta, vaùc thaùnh giaù vì nhöõng thieáu soùt vaø baát trung cuûa chuùng ta. Chieán thaéng thuoäc veà Ñaáng Phuïc Sinh. Hoïccaùch khaùm phaùsöï hieän dieän cuûa Chuùa Ñöùc TGM Chuû tòch HÑGM Cuba khích leä caùc baïn treû haõy hoïc khaùm phaù söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa trong moïi bieán coá, vaø thöïc teá ñaõ coù nhöõng hoa traùi phong phuù. Tình traïng khoù khaên naøy ñaõ giuùp khaùm phaù nhöõng khaû naêng vaø thieáu soùt cuûa chuùng ta, cuõng nhö oùc saùng taïo, bieát vöôït qua nhöõng khoù khaên, vaø khoâng ñeå chuùng ñeø beïp chuùng ta. Sau cuøng, Ñöùc TGM García Ibanez nhaén nhuû caùc baïn treû Cuba khi cöû haønh taïi moãi giaùo phaän ñòa phöông, haõy ñeå yù ñeán caùc giaùo phaän khaùc vaø caàu nguyeän cho nhau, ñaëc bieät cho giôùi treû, hieäp nhaát vôùi nhau trong cuøng moät tinh thaàn, tuy coù xa caùch nhau veà khoâng gian. (Sismografo ) Söù ñieäp ÑTC göûi Giôùi treû Coâng Giaùo Cuba Nhaân dòp Ñaïi hoäi, ÑTC Phanxicoâ khuyeán khích giôùi treû Coâng Giaùo Cuba quyeát taâm noi göông Meï Maria vaø trôû thaønh nhöõng moân ñeä thöøa sai, giuùp nhöõng ngöôøi treû khaùc khaùm phaù söï hieän dieän cuûa Chuùa Gieâsu vaø laéng nghe tieáng Chuùa. Söù ñieäp ñaõ ñöôïc ÑHY Pietro Parolin, Quoác Vuï khanh Toøa Thaùnh, nhaân danh ÑTC göûi ñeán giôùi treû Coâng Giaùo Cuba, nhaân Ñaïi hoäi toaøn giôùi treû Coâng Giaùo toaøn quoác Cuba laàn thöù 2, tieán haønh töø thöù saùu 2-8 cho ñeán chuùa nhaät ôùi chuû ñeà Naøy toâi laø toâi tôù Chuùa, xin xaûy ra cho toâi theo lôøi Ngaøi. Noäi dung söùñieäp ÑTC Trong söù ñieäp, ÑHY Parolin cho bieát ÑTC thaân aùi chaøo thaêm ban toå chöùc vaø caùc tham döï vieân Ñaïi hoäi, ñoàng thôøi khích leä hoï quyeát lieät noi göông Ñöùc Trinh Nöõ Maria, Toâi Tôù trung tín cuûa Chuùa, vaø caûm nghieäm nieàm vui vì ñaõ gaëp Chuùa, ñoàng thôøi, trong tö caùch laø nhöõng chöùng nhaân veà söï phuïc sinh cuûa Chuùa, haõy saün saøng ñeå cho mình ñöôïc bieán ñoåi thaønh nhöõng moân ñeä thöøa sai, ñeå nhieàu ngöôøi treû khaùc coù theå khaùm phaù söï hieän dieän cuûa Chuùa Gieâsu, laéng nghe tieáng Chuùa, taêng tröôûng trong tình baïn vôùi Chuùa vaø nhôø ñoù xaây döïng moät cuoäc soáng döïa treân loøng trung thaønh vaø thöông xoùt. Trang 100

101 ÑHY Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh cuõng noùi raèng: ÑTC Phanxicoâ caàu xin Chuùa, nhôø lôøi chuyeån caàu cuûa Ñöùc Meï Baùc AÙi Moû Ñoàng, baûo veä moïi ngöôøi daân Cuba, trong tình thöông voâ bieân cuûa Chuùa, ñoàng haønh vôùi hoï trong moïi thôøi ñieåm cuûa cuoäc soáng, vaø ÑTC vui loøng ban pheùp laønh Toøa Thaùnh cho hoï nhö baûo chöùng hoàng aân doài daøo cuûa Chuùa. AÙN PHONG CHAÂN PHÖÔÙC CHO ÑGH GIOAN PHAOLOÂ I CANALE D AGORDO. AÙn phong chaân phöôùc cho ÑGH Gioan Phaoloâ I saép hoaøn taát vôùi pheùp laï xaûy ra taïi Buenos Aires, Argentina, ñang ñöôïc Boä Phong Thaùnh cöùu xeùt vaø nhìn nhaän. Tin treân ñaây ñöôïc thoâng baùo cho caùc tín höõu vaø nhöõng ngöôøi tham döï hai ngaøy thuyeát trình vaø hoäi nghò taïi Nhaø thôø giaùo xöù Canale d Agordo nôi sinh tröôûng cuûa Ñöùc vò Giaùo Hoaøng 33 ngaøy, nhaân dòp giôùi thieäu cuoán tieåu söû toaøn boä ñaàu tieân cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ I, daøi 1 ngaøn trang, do baø Stefania Falasca, Phoù thænh nguyeän vieân aùn phong chaân phöôùc cho Ñöùc Coá Giaùo hoaøng, cha Davide Fiocco vaø Mauro Velati trình baøy. Thænh nguyeän vieân aùn phong naøy laø ÑHY Beniamino Stella, cuõng laø Toång tröôûng Boä giaùo só. Khaùnh thaønh nhaø vaø baûo taøng vieän Gioan Phaoloâ I Hai ngaøy thuyeát trình vaø hoäi thaûo ñöôïc noái tieáp vôùi buoåi leã luùc 5 giôø chieàu ngaøy , ñeå khaùnh thaønh caên nhaø nôi Ñöùc Gioan Phaoloâ I sinh ra, sau khi ñaõ ñöôïc tu boå beân trong. Caên nhaø naøy ñöôïc bieán thaønh moät vieän baûo taøng thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa giaùo phaän Vittorio Venero vaø Canale d Agordo, moät laøng coù daân cö vaø ôû cao ñoä 973 meùt. Hieän dieän trong buoåi khaùnh thaønh cuõng coù Ñöùc Cha Renato Marangoni, GM giaùo phaän Belluno-Feltre nguyeân quaùn cuûa Ñöùc Coá Giaùo Hoaøng, vaø Ñöùc Cha Dorrado Pizziolo, GM giaùo phaän Vittorio Veneto, nôi Ñöùc Gioan Phaoloâ I laøm giaùm muïc. Thaân theá Ñöùc Gioan Phaoloâ I Ñöùc Gioan Phaolo I tuïc danh laø Albino Luciani sinh caùch ñaây 107 naêm, vaøo ngaøy naêm 1912 taïi laøng Canale d Agordo. Ngaøi töøng laø toång ñaïi dieän giaùo phaän Belluno, tröôùc khi ñöôïc Toøa Thaùnh choïn laøm GM giaùo phaän Vittorio Veneto naêm naêm sau ñoù, 1969, Ñöùc Cha Luciani ñöôïc boå nhieäm laøm Thöôïng Phuï thaønh Venezia. Trong maät nghò hoàng y naêm 1978, sau khi ÑGH Phaoloâ 6 qua ñôøi, ÑHY Luciani ñöôïc baàu laøm giaùo hoaøng ngaøy 26-8 naêm 1978 vaø laáy teân hieäu laø Gioan Phaoloâ I. Nhöng chæ 33 ngaøy sau, ngaøi töø traàn trong ñeâm 28-9 cuøng naêm ñoù. Ngaøy 8-11 naêm 2017, ÑTC Phanxicoâ ñaõ cho pheùp Boä Phong thaùnh coâng boá saéc leänh nhìn nhaän caùc nhaân ñöùc anh huøng cuûa ÑGH Gioan Phaolo I vaø nay ñeå ñöôïc phong chaân phöôùc, Ngöôøi caàn coù 1 pheùp laï ñöôïc chöùng thöïc. (Tribuna di Treviso ) Trang 101

102 LAÀN ÑAÀU TIEÂN CHÍNH PHUÛ THOÅ NHÓ KYØ CHO XAÂY 1 THAÙNH ÑÖÔØNG KITOÂ ISTANBUL. Laàn ñaàu tieân töø 96 naêm nay, chính phuû Thoå Nhó Kyø cho pheùp xaây caát moät thaùnh ñöôøng Kitoâ taïi nöôùc naøy. Chieàu thöù baåy , Toång thoáng Recep Tayyib Erdogan ñaõ ñaët vieân ñaù ñaàu tieân xaây caát moät thaùnh ñöôøng cuûa Giaùo Hoäi Chính Thoáng Siriac vaø buoåi leã naøy ñöôïc ñaøi Truyeàn hình quoác gia truyeàn ñi. Thaùnh ñöôøng naøy toïa laïc taïi khu vöïc Barkirkoy thuoäc thaønh phoá Istanbul (coù 15 trieäu daân cö) vaø coù theå chöùa ñöôïc 700 ngöôøi. Giaùo Hoäi Chính Thoáng Siriac ñaõ coù moät nhaø thôø taïi thaønh phoá naøy nhöng quaù nhoû vaø quaù xa khu vöïc coù ñoâng tín höõu Chính Thoáng Siriac cö nguï. Taïi Istanbul hieän coù khoaûng 17 ngaøn tín höõu Chính Thoáng Siriac, vaø treân toaøn nöôùc Thoå coù khoaûng 25 ngaøn. Khu ñaát xaây thaùnh ñöôøng môùi tröôùc kia thuoäc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo cho ñeán naêm 1868 vaø ñöôïc duøng laøm nghóa trang. Moät bieán coá lòch söû Ñöùc GM Chính Thoáng Siriac taïi Istanbul, Yusuf Cetin, goïi vieäc xaây caát thaùnh ñöôøng naøy laø moät ngaøy lòch söû ñoái vôùi Giaùo Hoäi ñòa phöông. Tham döï leã ñaët vieân ñaù coù caùc vò laõnh ñaïo caáp cao cuûa Chính Thoáng Siriac vaø ñaïi dieän Giaùo Hoäi Armeni Toâng Truyeàn cuõng nhö ñaïi dieän cuûa Ñöùc Thöôïng Phuï Bartolomaios Giaùo Chuû Chính Thoáng Constantinopple. Töø khi Coäng hoøa Thoå Nhó Kyø ñöôïc thaønh laäp hoài naêm 1923, caùc tín höõu Kitoâ thieåu soá ñöôïc pheùp tu boå thaùnh ñöôøng ñaõ coù saün, nhöng cho ñeán nay hoï khoâng ñöôïc pheùp xaây caát thaùnh ñöôøng môùi, vaø nay laàn ñaàu tieân 1 Giaùo Hoäi Kitoâ môùi ñöôïc pheùp cuûa Nhaø Nöôùc veà vieäc naøy. Kitoâ giaùo bòhaïn cheá taïi Thoå Nhó kyø Taïi Thoå Nhó Kyø, tuy hieán phaùp quoác gia coù töø thôøi Kemal Atartuerk tuyeân boá laø trung laäp veà toân giaùo, nhöng caùc toân giaùo thieåu soá, ngoaïi tröø Hoài giaùo Sunnit, vaãn luoân bò kyø thò. Nhaø Nöôùc Thoå chæ chính thöùc nhìn nhaän Giaùo Hoäi Chính Thoáng Hy Laïp, Armeni Toâng Truyeàn, vaø Do thaùi giaùo, nhöng caùc toân giaùo naøy vaãn phaûi chòu nhieàu giôùi haïn. Giaùo Hoäi Chính Thoáng Siriac cuõng nhö Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø caùc Giaùo Hoäi Kitoâ khaùc khoâng ñöôïc Nhaø Nöôùc Thoå nhìn nhaän. (KNA ) SÖÏ HIEÄN DIEÄN CUÛA KITOÂ GIAÙO COÙ NGUY CÔ BIEÁN MAÁT ERBIL. Ñöùc Cha Bashar Warda, thuoäc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Canñeâ, TGM giaùo phaän Erbil thuû phuû mieàn Kurdistan ôû mieàn baéc Irak, baùo ñoäng raèng Kitoâ giaùo, moät trong nhöõng Giaùo Hoäi coå kính nhaát taïi Irak, coù nguy cô saép bò trieät tieâu. Ñöùc TGM Warda tuyeân boá nhö treân hoâm vôùi Toå chöùc baùc aùi quoác teá Trôï giuùp caùc Giaùo Hoäi ñau khoå, nhaân dòp kyû nieäm 5 naêm cuoäc taán coâng vaø chieám ñoùng cuûa löïc löôïng nhaø nöôùc Hoài giaùo IS taïi Trang 102

103 vuøng bình nguyeân Ninive laøm cho 125 ngaøn tín höõu Kitoâ phaûi tò naïn tôùi vuøng Kurdistan. Tình traïng giaûm suùt cuûa Kitoâ giaùo Irak Ñöùc TGM Warda nhaéc laïi raèng tröôùc chieán tranh 2003, taïi Irak coù 1 trieäu röôõi tín höõu Kitoâ vaø chieám 6% daân soá toaøn quoác, nhöng ngaøy nay coù leõ chæ coøn laïi 250 ngaøn Kitoâ höõu taïi nöôùc naøy vaø Nhöõng ngöôøi ôû laïi phaûi saün saøng ñoái dieän vôùi cuoäc töû ñaïo. Ñöùc TGM cho bieát maëc duø löïc löôïng IS ñaõ bò ñaùnh ñuoåi khoûi mieàn baéc Irak, nhöng yù thöùc heä cöïc ñoan cuûa hoï vaãn coøn taïi ñaây. YÙ thöùc heä naøy chuû tröông thaønh laäp moät vöông quoác hoài giaùo, trong ñoù coù chöùa ñöïng moïi söï coá yù baát bình ñaúng vaø kyø thò ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khoâng phaûi laø tín ñoà Hoài giaùo. Vuøng Trung Ñoâng noùi chung Ñöùc TGM Warda nhaán maïnh raèng: Toâi khoâng phaûi chæ noùi veà tình hình Irak. Chuùng ta thaáy giôùi laõnh ñaïo taïi caùc nöôùc khaùc ôû Trung Ñoâng ñaõ haønh ñoäng roõ raøng theo chieàu höôùng phuø hôïp vôùi vieäc taùi laäp Vöông quoác Hoài giaùo (Caliphate). Theo Ñöùc TGM, vôùi söï tieáp tuïc caùc chu kyø suy giaûm con soá caùc tín höõu Kitoâ, ngaøy nay Kitoâ giaùo taïi Irak ñang ôû möùc ñoä saép bò bieán maát. Nhöõng yeáu toá trong tö töôûng Hoài giaùoñaõtaïoñieàukieänchocaùcchukyø baïo löïc ñeàu ñaën taùi dieãn choáng laïi caùc tín höõu Kitoâ, nhö ñaõ xaûy ra trong thôøi ñeá quoác Ottoman vôùi cuoäc dieät chuûng töø naêm 1917 ñeán Trong cuoäc phoûng vaán, Ñöùc Trang 103 TGM Warda cuõng than phieàn vì söï thieáu lieân ñôùi cuûa caùc nöôùc taây phöông tröôùc caùc cuoäc taán coâng caùc tín höõu Kitoâ. Ngoaøi ra ngaøi cuõng noùi ñeán söï caàn thieát phaûi coù söï tha thöù vaø hoøa giaûi giöõa caùc nhoùm toân giaùo khaùc nhau ôû Irak. (Chiesa che soffre ) THAÙNH ÑÖÔØNG KITOÂ TAÏI AI CAÄP ÑÖÔÏC HÔÏP THÖÙC HOÙA CAIRO. Hoài ñaàu thaùng , Chính Phuû Ai Caäp hôïp thöùc hoùa theâm 88 thaùnh ñöôøng Kitoâ ñöôïc xaây caát trong quaù khöù khoâng coù giaáy pheùp cuûa Nhaø Nöôùc, naâng toång soá nhaø thôø ñöôïc coâng nhaän cho ñeán nay laø 1.109, theo haõng tin Fides cuûa Boä truyeàn giaùo truyeàn ñi hoâm Tieán trình kieåm soaùt vaø hôïp thöùc hoùa caùc nhaø thôø xaây caát khoâng coù giaáy pheùp hôïp leä ñöôïc tieán haønh sau khi quoác hoäi Ai Caäp thoâng qua ñaïo luaät môùi veà vaán ñeà ngaøy ngaøy 30-8 naêm Taïi Ai Caäp tröôùc ñaây, do ñaïo luaät hoài naêm 1934, caám xaây caát theâm caùc thaùnh ñöôøng Kitoâ, vieäc xin giaáy pheùp cuûa chính phuû ñeå xaây caát thaùnh ñöôøng laø ñieàu raát khoù khaên. Trong nhieàu tröôøng hôïp luaät naøy ñöôïc aùp duïng nghieâm ngaët keå caû taïi caùc thaønh phoá coù ñoâng tín höõu Kitoâ sinh soáng nhö mieàn thöôïng Ai Caäp, vì theá nhieàu coäng ñoaøn Kitoâ ñaõ töï ñoäng kieán thieát caùc nôi thôø phöôïng, vaø caùc nhoùm Hoài giaùo lôïi duïng tình traïng naøy ñeå xaùch ñoäng choáng caùc tín höõu Kitoâ. (Fides )

104 GIA TAÊNG NAÏN BAÏO LÖÏC CHOÁNG KITOÂ TAÏI AÁN ÑOÄ NEW DELHI. Naïn baïo haønh choáng caùc tín höõu Kitoâ tieáp tuïc gia taêng taïi AÁn ñoä: trong 6 thaùng ñaàu naêm 2019, coù 158 vuï baïo haønh choáng Kitoâ höõu taïi 23 bang taïi AÁn, trong ñoù 119 phuï nöõ vaø 89 treû em bò thöông. Theo Chöông trình tieáng Ñöùc, Ñaøi Vatican, truyeàn ñi ngaøy , Lieân Hieäp Dieãn Ñaøn Kitoâ (United Christian Forum) ñaõ coâng boá nhöõng con soá treân ñaây. Qua ñöôøng daây Helpline, Cô quan naøy ñoùn nhaän nhöõng thoâng tin veà caùc vuï baïo haønh, taán coâng, haêm doïa cuûa caùc nhoùm hung baïo choáng caùc tín höõu tu hoïp, caàu nguyeän trong caùc thaùnh ñöôøng hoaëc caùc nôi thôø phöôïng khaùc. Theo Lieân hieäp Dieãn Ñaøn Kitoâ, Ñieàu naøy coù nghóa laø vieäc thöïc haønh tín ngöôõng laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân ñöa tôùi 90% tình traïng baát an cuûa caùc Kitoâ höõu ôû AÁn ñoä. Moät xu höôùng ñaùng lo aâu khaùc laø söï kieän caûnh saùt AÁn ñoä töø choái khoâng ñieàu tra veà nhöõng keû baïo haønh choáng caùc tín höõu Kitoâ: trong soá 158 vuï toá giaùc baïo haønh, chæ coù 24 vuï caûnh saùt môû cuoäc ñieàu tra.lieân Hieäp Dieãn Ñaøn Kitoâ cho bieát caûnh saùt baát ñoäng trong caùc cuoäc ñieàu tra veà nhöõng vuï baïo haønh choáng Kitoâ taïi 11 bang ôû AÁn ñoä do caùc ñaûng trung laäp toân giaùo cai quaûn, vaø taïi 12 bang do ñaûng AÁn giaùo BJP caàm quyeàn. Caøng ngaøy caøng coùnhöõng haønh ñoäng baøi Kitoâ Baùo chí cho bieát nhöõng haønh Trang 104 ñoäng choáng Kitoâ höõu thöôøng do caùc nhoùm AÁn giaùo cöïc ñoan, hoï xaùch ñoäng vaø truyeàn baù nhöõng lôøi oaùn gheùt toân giaùo qua caùc maïng xaõ hoäi vaø Internet. Nhöõng haønh ñoäng choáng Kitoâ höõu taïi AÁn ñoä gia taêng töø sau naêm 2014 khi thuû töôùng Narendra Modi thuoäc ñaûng BJP leân caàm quyeàn. (KNA ) HOÄI HIEÄP SÓ COLOMBIA GIA TAÊNG HOAÏT ÑOÄNG BAÙC AÙI MINNEAPOLIS. Hoäi Hieäp Só Colombo tieáp tuïc trôï giuùp taùi thieát caùc giaùo xöù taïi Irak, 5 naêm sau khi löïc löôïng Nhaø Nöôùc Hoài giaùo IS xaâm chieám vuøng Bình Nguyeân Ninive vaø baùch haïi caùc tín höõu Kitoâ. Thuû laõnh Hoäi hieäp só Colombo, OÂng Carl Anderson, tuyeân boá nhö treân hoâm trong phuùc trình thöôøng nieân taïi Ñaïi hoäi caáp cao laàn thöù 137 cuûa Hoäi nhoùm taïi thaønh phoá Minneapolis, Hoa Kyø, vôùi söï tham döï cuûa ñaïi bieåu hieäp só vaø gia ñình, cuøng vôùi 6 HY, 75 GM vaø hôn 115 LM. Hoäi Hieäp Só Colombo laø hoäi nam giôùi Coâng Giaùo do Ñaáng Ñaùng Kính LM Michael McGivney saùng laäp naêm 1881 ôû Myõ vaø hieän coù gaàn 2 trieäu thaønh vieân taïi Hoa Kyø, Canada, Meâhicoâ, Philippines vaø moät soá nöôùc khaùc. Trong Phuùc trình, OÂng Anderson cho bieát cho ñeán nay, Hoäi Hieäp Só ñaõ daønh 25 trieäu Myõ kim ñeå trôï giuùp vuøng Trung Ñoâng vaø daân taûn cö hoaëc bò ñe doïa. Hoäi coøn tieáp tuïc hoã trôï töông lai cuûa Kitoâ giaùo taïi vuøng naøy.

105 Ngoaøi ra, trong naêm qua, Hoäi hieäp só Colombo ñaõ giuùp 185 trieäu Myõ kim cho caùc coâng taùc baùc aùi, 76 trieäu giôø caùc Hieäp só laøm vieäc thieän nguyeän. Maët khaùc, trong tö caùch laø moät hoäi baûo hieåm, Hoäi cuõng cung caáp 1 tyû ñoâla thieän ích cho caùc thaønh vieân vaø gia ñình hoï. Gia taêng hieän dieäntaïiaâuaù OÂng Anderson cho bieát Hoäi hieäp só Colombo tieáp tuïc taêng tröôûng theâm taïi caùc nöôùc nhö Ba Lan, Ucraina, Lituani, Nam Haøn vaø Phaùp. Coäng taùc vôùi giaùo phaän Gallup ôû bang New Mexico, Hoäi hieäp só Colombo ñaët vieân ñaù khôûi coâng xaây caát moät ñeàn thaùnh môùi kính Thaùnh nöõ thoå daân Kateri Tekakwitha, vôùi hy voïng trong nhöõng naêm tôùi ñaây, Ñeàn thaùnh naøy seõ trôû thaønh moät trung taâm tinh thaàn cho caùc thoå daân ôû Hoa Kyø vaø caùc tín höõu Coâng Giaùo ôû Baéc Myõ. Veà tình traïng ôû bieân giôùi phía nam cuûa Hoa Kyø vôùi Meâhicoâ, Hoäi Hieäp Só Colombo ñaõ daønh ít nhaát 250 ngaøn Myõ kim ñeå trôï giuùp nhaân ñaïo cho nhöõng ngöôøi di daân ôû vuøng naøy. Quyeát ñònh naøy khoâng coù tính caùch chính trò, nhöng laø moät söï môû roäng vieäc trôï giuùp ngöôøi tò naïn treân theá giôùi. Hoäi hieäp só Colombo cuõng laø moät Haõng Baûo Hieåm vôùi soá voán 109 tyû myõ kim, gaàn 9 tyû myõ kim doanh thu haøng naêm, vaø hôn 26 tyû ñoâla ñöôïc quaûn ly.ù (CNS ) TUY TÍN HÖÕU GIAÛM, NHÖNG THUEÁ GIAÙO HOÄI ÔÛ ÑÖÙC KHOÂNG GIAÛM BONN. Maëc duø soá tín höõu giaûm, nhieàu ngöôøi laøm ñôn xin ra khoûi Trang 105 Giaùo Hoäi, nhöng trong naêm 2018, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Ñöùc vaø Tin Laønh nhaän ñöôïc soá tieàn thueá kyû luïc do caùc tín höõu coøn laïi ñoùng goùp: 12 tyû 400 trieäu Euro. Trong naêm 2018, coù 220 ngaøn ngöôøi Tin Laønh Ñöùc laøm ñôn xin ra khoûi Giaùo Hoäi, vaø trong Coâng Giaùo, coù 216 ngaøn ngöôøi cuõng laøm nhö vaäy. Nhöng cuõng trong naêm ñoù, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo nhaän ñöôïc 6 tyû 643 trieäu Euro tieàn thueá do caùc tín höõu ñoùng goùp, vaø Giaùo Hoäi Tin Laønh Ñöùc (EKD) nhaän ñöôïc 5 tyû 790 trieäu Euro. Vieäc thu nhaäp naøy phaàn lôùn nhôø hoaøn caûnh kinh teá thuaän lôïi so vôùi naêm 2017 tröôùc ñoù. Chuû tòch UÛy ban trung öông giaùo daân Coâng Giaùo Ñöùc, OÂng Thomas Sternberg, tuyeân boá ngaïc nhieân vì maëc duø soá ngöôøi Coâng Giaùo xin ra khoûi Giaùo Hoäi, soá tieàn thueá caùc tín höõu ñoùng cho Giaùo Hoäi vaãn gia taêng. Nhöng theo oâng, tình traïng naøy seõ khoâng keùo daøi vaø caùc Giaùo Hoäi seõ phaûi tieát kieäm. Moät nghieân cöùu do ñaïi hoïc Freiburg ôû mieàn nam Ñöùc thöïc hieän, cho raèng soá tieàn thueá cuûa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ ôû Ñöùc coù theå seõ giaûm moät nöûa töø nay cho ñeán naêm 2060 vì soá tín höõu cuõng seõ giaûm suùt theo möùc ñoä ñoù. Theo oâng Sternberg, quyeàn quyeát ñònh veà vieäc söû duïng tieàn baïc khoâng theå chæ tuøy thuoäc moät mình Giaùm Muïc giaùo phaän, nhöng phaûi laø ñoái töôïng cuûa moät quyeát ñònh coâng nghò.

106 Taïi Ñöùc, thueá Giaùo Hoäi laø ñieàu boù buoäc ñoái vôùi taát caû nhöõng ai thuoäc veà moät Giaùo Hoäi. Nhaø Nöôùc thu thueá ñoù vaø chuyeån giao cho Giaùo Hoäi lieân heä. Soá tieàn thueá ñoù töông öùng vôùi khoaûng 3% soá thueá lôïi töùc daân ñoùng cho chính phuû. Tieàn thueá Giaùo Hoäi tieáp tuïc laø soá thu nhaäp chính cuûa caùc Giaùo Hoäi vaø chuùng ñöôïc duøng ñeå traû löông cho caùc nhaân vieân muïc vuï, taøi trôï nhieàu cô sôû y teá, xaõ hoäi vaø hoïc ñöôøng cuûa caùc Giaùo Hoäi. (Cath.ch/KNA ) GM GIAÙM HAÏT TROMSOE ÑI MAÙY BAY BAN PHEÙP THEÂM SÖÙC TROMSOE. Moät GM ôû Baéc AÂu phaûi di chuyeån baèng maùy bay tôùi caùc ñòa ñieåm khaùc nhau ñeå ban pheùp theâm söùc cho caùc tín höõu. Ñoù laø Ñöùc Cha Berislav Grgiv, ngöôøi Croaùt, Beà treân Giaùm Haït Tromsoe ôû maïn cöïc baéc Na Uy. Giaùm haït (Prelature) naøy roäng hôn nöûa nöôùc Vieät Nam, vôùi 173 ngaøn caây soá vuoâng, nhöng chæ coù hôn 480 ngaøn daân cö, trong ñoù coù khoaûng 7 ngaøn tín höõu Coâng Giaùo, thuoäc 7 giaùo xöù vaø 3 giaùo hoï. Hieän nay coù 13 LM phuïc vuï trong Giaùm haït Tromsoe, trong ñoù naøy coù 11 LM ngöôøi Ba Lan vaø 2 vò ngöôøi Ñöùc. Caùc giaùo xöù caùch nhau quaù xa Trong cuoäc phoûng vaán daønh cho Ñaøi phaùt thanh Domradio cuûa Toång giaùo phaän Koeln beân Ñöùc, hoâm , Ñöùc cha Grgic cho bieát giaùo xöù gaàn nhaát nôi ngaøi cö nguï caùch ñoù 280 caây soá, moät giaùo xöù ôû mieàn nam caùch ngaøi 800 caây soá vaø Trang 106 moät giaùo xöù khaùc ôû mieàn baéc, ngaøi phaûi di chuyeån 700 caây soá ñeå ñeán nôi. Trong Giaùm haït Tromsoe coù 25 phi tröôøng vì theá ngaøi thöôøng di chuyeån baèng maùy bay ñeå ñeán ban pheùp theâm söùc taïi caùc giaùo xöù, vaø nhieàu khi phaûi ñoåi maùy bay. Caùc LM ñi xe hôi vaø cöù moãi cuoái tuaàn caùc vò phaûi di chuyeån nhieàu vì phaûi cöû haønh thaùnh leã taïi nhieàu nôi: toång coäng laø 33 ñòa ñieåm coù thaùnh leã vaøo thöù baåy hoaëc chuùa nhaät. Soá tín höõu Coâng Giaùo taïi Na Uy gia taêng nhôø di daân Ñöùc Cha Grgic cho bieát trong nhöõng naêm gaàn ñaây, soá tín höõu Coâng Giaùo gia taêng taïi Na Uy vaø trong Giaùm Haït Tromsoe: nhieàu ngöôøi ñeán töø Ba Lan, Ñoâng AÂu, Nam Nyõ hoaëc AÙ Phi nhö nhöõng ngöôøi tò naïn. Nhöng hieän thôøi soá coâng nhaân töø Ba Lan khoâng nhieàu nhö tröôùc ñaây. Tromsoe so vôùi Amazzonia Traû lôøi caâu hoûi: phaûi chaêng tình traïng taïi Giaùm Haït Tromsoe cuõng gioáng nhö ôû mieàn Amazzonia maø Thöôïng HÑGM saép baøn tôùi vaøo thaùng 10 tôùi ñaây, vaø nhöõng ngöôøi khoâng coù thaùnh chöùc cuõng coù theå cöû haønh thaùnh leã, nhö moät soá ngöôøi chuû tröông, Ñöùc Cha Grgic noùi: Caùc LM ngöôøi Ñöùc cuûa toâi coù theå chaáp nhaän ñieàu ñoù, nhöng caùc LM ngöôøi Ba Lan thì khoù chaáp nhaän. Phaàn toâi trong tö caùch laø GM, toâi ñöùng ôû giöõa... Chuùng toâi nghe noùi nhieàu veà Thöôïng HÑGM mieàn Amazzonia, nhöng chuùng toâi khoâng bieát Coâng nghò GM naøy seõ mang laïi ñieàu gì?. (KNA )

107 HÔN 800 ÔN GOÏI LM VAØ TU SÓ TÖØ MEÃ DU MEÃ DU. Ñöùc TGM Henryk Hoser, Ñaëc uûy cuûa Toøa Thaùnh veà Ñeàn Thaùnh Ñöùc Meï Medjugorje, quen goïi laø Meã Du, cho bieát tính töø ñaàu hieän töôïng Meã Du hoài thaùng 6 naêm 1981 ñeán nay, ñaõ coù hôn 800 ôn goïi linh muïc vaø ñôøi soáng thaùnh hieán naûy sinh töø ñaây. Ñöùc TGM Hoser ngöôøi Ba Lan, nguyeân laø TGM giaùo phaän Varsava - Praga, ñaõ tuyeân boá nhö treân trong cuoäc hoïp baùo hoâm taïi Meã Du, cuøng vôùi cha Marinko Sakota, doøng Phanxicoâ, cha sôû giaùo xöù Meã Du, ñeå giôùi thieäu Leã Hoäi giôùi treû Meã Du laàn thöù 30, naêm nay coù chuû ñeà laø Haõy theo Thaày, vôùi söï tham döï cuûa hôn 50 ngaøn baïn treû töø 97 quoác gia, ñaëc bieät coù 14 vò Hoàng Y vaø GM töø Toøa Thaùnh cuõng nhö töø moät soá nôi khaùc. Leã Hoäi keùo daøi 6 ngaøy cho ñeán 6-8 tôùi ñaây. Caùc baïn treû haønh höông tham döï leã hoäi ñöôïc 620 linh muïc höôùng daãn vaø ban caùc bí tích, ñaëc bieät laø bí tích hoøa giaûi. Leã Hoäi giôùi treûmeã Du Trong cuoäc hoïp baùo, Ñöùc TGM Hoser ñeà cao vieäc laõnh nhaän bí tích Hoøa Giaûi taïi Meã Du nhö moät trong nhöõng hieän töôïng noåi baät taïi ñaây. Ngaøi noùi: Chuùng toâi coù theå noùi raèng Meã Du ñaõ ñöôïc bieán thaønh toøa giaûi toäi cuûa theá giôùi: taïi ñaây caùc tín höõu xöng toäi baèng raát nhieàu thöù tieáng, tuy raèng vieäc laõnh nhaän bí tích naøy ñaõ bieán maát taïi nhieàu nôi. Daân chuùng ñeán ñaây taùi khaùm phaù theá naøo laø loøng thöông xoùt cuûa Chuùa. Hoï phaùm phaù bí tích giaûi toäi laø bí tích mang cho chuùng ta laïi nieàm an bình trong taâm hoàn. Coù raát nhieàu cuoäc trôû laïi taïi Meã Du naøy. Trong cuoäc hoïp baùo cha sôû Marinko cho bieát thaùnh leã khai maïc Leã Hoäi giôùi treû ñöôïc ÑHY Angelo de Donatis, Giaùm quaûn giaùo phaän Roma, chuû söï vaø trong soá caùc vò ñoàng teá coù Ñöùc TGM Joseù Carballo, nguyeân Beà treân toång quyeàn doøng Phanxicoâ vaø hieän laø toång thö kyù Boä caùc doøng tu. Thaùnh leã chuùa nhaät do ÑHY Vinko Puljic, TGM giaùo phaän thuû ñoâ Sarajevo cuûa Bosnia, chuû söï. Sau cuøng, Ñöùc TGM Rino Fisichella, Chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa thaùnh taùi truyeàn giaûng Tin Möøng, seõ chuû söï thaùnh leã beá maïc Leã Hoäi giôùi treû Meã Du laàn thöù 30. Toøa Thaùnh baõi boûleänh caám Ñöùc TGM Hoser nhaéc laïi raèng töø thaùng 5 naêm 2019, Toøa Thaùnh ñaõ cho pheùp caùc giaùo xöù vaø giaùo phaän coù theå toå chöùc caùc cuoäc haønh höông chính thöïc taïi Meã Du, ñieàu maø tröôùc ñaây bò caám. Ngaøy nay, tuy Toøa Thaùnh chöa nhìn nhaän caùc cuoäc Ñöùc Meï hieän ra taïi Meã Du laø nhöõng bieán coá sieâu nhieân, nhöng ñaõ thu hoài leänh caám haønh höông chính thöùc. Vì theá caû caùc HY, GM cuõng coù theå ñeán Meã Du vaø cöû haønh thaùnh leã troïng theå taïi ñaây. Ñieàu naøy coù nghóa laø ÑTC môû roäng cöûa ñeå daân chuùng ñeán Meã Du. (centromedjugorje.org ) ÑTC VIEÁNG THAÊM 3 NÖÔÙC PHI CHAÂU VATICAN. Hoâm , Phoøng baùo chí Toøa Thaùnh ñaõ caäp Trang 107

108 nhaät chöông trình ñaõ coâng boá ngaøy 28-6 tröôùc ñaây veà cuoäc vieáng thaêm cuûa ÑTC Phanxicoâ taïi 3 nöôùc taïi mieàn nam Phi chaâu: Mozambique, Madagascar vaø Maurice töø ngaøy 4 ñeán tôùi ñaây. Trong cuoäc vieáng thaêm 3 Giaùo Hoäi vuøng ngoaïi oâ beân bôø AÁn Ñoä Döông naøy, ÑTC seõ ñoïc khoaûng 15 baøi dieãn vaên vaø baøi giaûng. ÑTC seõ rôøi Roma luùc 8 giôø saùng thöù tö 4-9 vaø sau 10 giôø röôõi bay, ngaøi seõ tôùi phi tröôøng thuû ñoâ Maputo cuûa Mozambique luùc 6 giôø röôõi chieàu giôø ñòa phöông, cuøng muùi giôø vôùi Roma. Taïi phi tröôøng chæ coù nghi thöùc tieáp ñoùn ñôn giaûn. Saùng hoâm sau, thöù naêm, 5-9, ÑTC seõ gaëp toång thoáng vaø chính quyeàn daân söï, roài gaëp gôõ giôùi treû lieân toân ôû saân vaän ñoäng Pavillon Maxaquene luùc 11 giôø. Sau böõa tröa taïi toøa Söù Thaàn Toøa Thaùnh, ÑTC seõ ñeán vieáng Nhaø Thôø Chính Toøa Ñöùc Meï Voâ Nhieãm, gaëp gôõ caùc GM, LM, tu só nam nöõ, chuûng sinh vaø giaùo lyù vieân. Sau cuøng vaøo luùc 5 giôø röôõi chieàu, ÑTC seõ vieáng thaêm Nhaø Matheâu 25, moät saùng kieán baùc aùi cuûa Toøa Söù Thaàn vôùi hôn 20 hoäi doøng ñeå ñoùn tieáp vaø giuùp ñôõ caùc treû em buïi ñôøi ôû thuû ñoâ Mozambique. Thöù saùu, 6-9, ÑTC seõ ñeán Zimpeto ôû ngoaïi oâ thuû ñoâ Maputo ñeå vieáng thaêm moät nhaø thöông taïi ñaây. Sau ñoù ngaøi cöû haønh thaùnh leã taïi saân vaän ñoäng ñòa phöông. Sau thaùnh leã, ÑTC ra phi tröôøng ñeå bay sang ñaûo Madagascar, caùch ñoù 2 Trang 108 giôø 50 phuùt bay, vaø tôùi thuû ñoâ Antananarivo luùc 4 giôø röôõi chieàu giôø ñòa phöông. Saùng hoâm sau, thöù baåy, 7-9, ÑTC seõ vieáng thaêm toång thoáng, gaëp chính quyeàn, ngoaïi giao ñoaøn vaø ñaïi dieän caùc taàng lôùp xaõ hoäi roài ngaøi chuû söï kinh tröa trong moät nöõ ñan vieän doøng Caùt Minh Nhaët Pheùp (OCD). Luùc 4 giôø chieàu cuøng ngaøy, ÑTC gaëp gôõ HÑGM Madagascar taïi nhaø thôø Chính Toùia Andohalo, tröôùc khi vieáng moä nöõ chaân phöôùc Victoire Rasoamanarivo ( ), laø phuï nöõ ñaàu tieân ñöôïc phong AÙ thaùnh taïi nöôùc naøy. Sau ñoù, luùc 6 giôø chieàu, ngaøi chuû söï buoåi canh thöùc ngoaøi trôøi vôùi caùc baïn treû taïi caùnh ñoàng Soamandrakizay. Chuùa nhaät 8-9, ÑTC seõ chuû söï thaùnh leã cuõng taïi caùnh ñoàng Soamandrakizay, ngaøi chuû söï buoåi canh thöùc tröôùc ñoù vôùi giôùi treû. Ban chieàu seõ vieáng thaêm thaønh phoá thaân höõu Akamasoa, do LM Pedro Opeka doøng Vinh Sôn ngöôøi Argentine thaønh laäp. Tieáp ñeán luùc 6 giôø chieàu, ÑTC ñoïc kinh caàu nguyeän cho caùc coâng nhaân taïi coâng xöôûng Mahatazana. Trong cuoäc vieáng thaêm naøy, ÑTC seõ gaëp caùc coâng nhaân moät trong nhöõng coâng xöôûng thuoäc laøng Akamasoa teân laø Mahatzana ñeå caàu nguyeän vôùi hoï. roài ngaøi gaëp gôõ caùc LM, tu só nam nöõ vaø chuûng sinh vaøo luùc quaù 5 giôø chieàu taïi tröôøng Coâng Giaùo thaùnh Micae. Thöù hai 9-9, ÑTC seõ giaõ töø Madagascar ñeå bay ñeán ñaûo

109 Maurice trong AÁn ñoä döông, chaëng thöù ba vaø laø chaëng choùt trong chuyeán vieáng thaêm 1 tuaàn leã. Sau nghi thöùc ñoùn tieáp taïi phi tröôøng thuû ñoâ Port-Louis, ngaøi seõ cöû haønh thaùnh leã taïi khu vöïc Ñaøi Ñöùc Maria Nöõ Vöông Hoøa Bình. Ban tröa ngaøi duøng böõa vôùi caùc GM thuoäc HÑGM AÁn ñoä döông, roài ban chieàu luùc 4 giôø röôõi, ngaøi ñeán caàu nguyeän taïi moä chaân phöôùc Jacques Deùsireù Laval ( ) thöøa sai ngöôøi Phaùp doøng Chuùa Thaùnh Thaàn taïi ñaûo Maurice vaø ñöôïc phong chaân phöôùc naêm Tieáp ñeán, luùc gaàn 5 giôø chieàu, ÑTC seõ vieáng thaêm Toång thoáng vaø sau ñoù hoäi kieán vôùi thuû töôùng Maurice, tröôùc khi gaëp caùc giôùi chöùc chính quyeàn, ñaïi dieän xaõ hoäi vaø ngoaïi giao ñoaøn. Sau ñoù, ÑTC bay trôû laïi thuû ñoâ cuûa ñaûo Madagascar ñeå qua ñeâm, tröôùc khi leân ñöôøng saùng hoâm sau, luùc 9 giôø ngaøy thöù ba 10-9 ñeå bay trôû veà Roma, döï kieán vaøo luùc 7 giôø chieàu cuøng ngaøy. Toång coäng trong chuyeán ñi naøy, ÑTC seõ traûi qua 28 giôø 20 phuùt trong maùy bay. (Sala Stampa ) NAÏN CÖÔÕNG BAÙCH THEO HOÀI GIAÙO TAÏI PAKISTAN KARACHI. Hoâm , Hoäi nghò veà naïn cöôõng baùch theo Hoài giaùo taïi Pakistan do Toå chöùc baùc aùi Trôï giuùp caùc Giaùo Hoäi ñau khoå ñaõ khai dieãn taïi thaønh phoá Karachi vaø keùo daøi ñeán chuùa nhaät Tröôûng ban toå chöùc laø nöõ luaät sö Trang 109 Coâng Giaùo Tabassum Yousef cho bieát Moãi naêm coù ít nhaát 1 ngaøn thieáu nöõ ôû Pakistan bò baét coùc, haõm hieáp vaø bò boù cuoäc phaûi theo Hoài giaùo, ñoàng thôøi phaûi laáy keû baét coùc hoï laøm choàng.. Tai öông naøy xaûy ra cho taát caû caùc thieáu nöõ thuoäc caùc toân giaùo thieåu soá ôû Pakistan, nhaát laø cho caùc thieáu nöõ Kitoâ vaø AÁn giaùo. Gia ñình caùc thieáu nöõ vaø treû nöõ aáy ôû trong tình traïng voâ phöông theá töï veä ñöùng tröôùc heä thoáng phaùp luaät taïi Pakistan, theo ñoù vieäc trôû laïi Hoài giaùo laø ñieàu khoâng theå choáng laïi ñöôïc. Taây phöông vaødö luaän baùo chí coù theå giuùp ñôõ Theo baø Tabassum Youssaf, Taây phöông vaø caùc cô quan truyeàn thoâng quoác teá coù theå goùp phaàn raát nhieàu vaøo vieäc baûo veä caùc toân giaùo thieåu soá ôû Pakistan vaø hoäi nghò naøy ñöôïc toå chöùc trong yù höôùng choáng laïi teä naïn naøy, ñaëc bieät nhaân dòp chuùa nhaät 11-8 tôùi ñaây cuõng laø Ngaøy caùc nhoùm daân thieåu soá. Ngoaøi vieäc toá giaùc teä naïn nhö vöøa noùi, hoäi nghò cuõng nhaém ñaøo saâu caùc bieän phaùp coù theå aùp duïng ñöôïc taïi Pakistan khoâng nhöõng ñeå baûo veä nhöng coøn phaùt trieån caùc nhoùm thieåu soá. Baø Youssaf nhaän xeùt raèng: Nhöõng ngöôøi treû cuûa chuùng ta thöôøng ít ñöôïc hoïc haønh thích hôïp, vì theå caùc em bò thieät thoøi trong vieäc tìm kieám coâng aên vieäc laøm. Tham döï hoäi nghò coù caùc vò laõnh ñaïo thuoäc nhieàu toân giaùo trong ñoù coù Cha Toång ñaïi dieän cuûa ÑHY Joseph Coutts, TGM giaùo phaän

110 Karachi, vaø moät soá vò laõnh ñaïo Hoài giaùo. Caùc vò laõnh ñaïo caùc toân giaùo taïi Hoäi nghò ñaõ thoâng qua moät nghò quyeát goàm 10 ñieåm ñeå thaêng tieán caùc nhoùm daân thieåu soá. Ñieåm thöù I trong ñoù laø yeâu caàu chính quyeàn Pakistan aán ñònh tuoåi thieåu ñeå keát hoân laø 18 tuoåi, vaø ñieåm thöù 9 yeâu caàu thieát ñònh nhöõng baûo veä phaùp luaät choáng laïi naïn baét coùc vaø cöôõng baùch theo Hoài giaùo. Caùc tham döï vieân Hoäi nghò seõ keâu goïi caùc nöôùc Taây Phöông hoã trôï yeâu caàu cuûa caùc nhoùm thieåu soá taïi Pakistan veà vieäc baûo veä coâng lyù vaø caùc quyeàn lôïi cuûa nhöõng ngöôøi daân yeáu theá naøy Trong cuoäc hoïp baùo ñeå giôùi thieäu Hoäi nghò, baø luaät sö Youssaf cuõng baøy toû loøng bieát ôn cuûa caùc tín höõu Kitoâ ñoái vôùi ÑGH Phanxicoâ vaø noùi raèng Chuùng toâi raát bieát ôn ÑTC vì söï gaàn guõi trong kinh nguyeän vôùi caùc tín höõu Kitoâ Pakistan vaø toaøn theå ñaát nöôùc chuùng toâi. (Aci Stampa ) ÑTC KHÍCH LEÄ CAÙC LM GIÖÕA NHÖÕNG KHOÙ KHAÊN VATICAN. Nhaân dòp kyû nieäm 160 naêm thaùnh Gioan Maria Vianney qua ñôøi, ÑTC ñaõ göûi thö cho caùc LM treân toaøn theá giôùi ñeå caùm ôn, khích leä vaø naâng ñôõ caùc vò trong vieäc phuïc vuï haèng ngaøy daønh cho Daân Chuùa, giöõa bao nhieâu khoù khaên. Thö mang chöõ kyù cuûa ÑTC taïi Ñeàn thôø Thaùnh Gioan Laterano, ñuùng ngaøy nhaân leã kính thaùnh Cha Sôû hoï Ars beân Phaùp, boån maïng cuûa caùc cha sôû trong toaøn Trang 110 Giaùo Hoäi, maãu göông linh muïc taän tuïy vôùi söù maïng cho ñeán cuøng. Thaûm traïng laïm duïng Trong thö, ÑTC nhaéc ñeán thaûm traïng nhöõng vuï laïm duïng, tieáng keâu ñau thöông cuûa caùc naïn nhaân bò laïm duïng do nhöõng ngöôøi maø khoâng bao giôø hoï töôûng töôïng coù theå haønh ñoäng nhö vaäy. Thaûm traïng ñoù ñeø naëng treân vai cuûa moãi LM. Nhieàu LM bò ngöôøi ta vô ñuõa caû naém, nhìn vôùi söï phaãn noä vaø ngôø vöïc, vì nhöõng loãi maø caùc vò khoâng heà phaïm, nhöng nhöõng loãi aáy tieáp tuïc laø veát thöông röôùm maùu ñoái vôùi toaøn theå thaân mình Giaùo Hoäi. Gaànguõi, khích leä vaønaâng ñôõ Qua böùc thö, ÑTC baøy toû söï gaàn guõi, khích leä, naâng ñôõ vaø an uûi taát caû caùc linh muïc, nhöõng vò haèng ngaøy, baát chaáp meät moûi, baát maõn vaø hieåu laàm, vaãn luoân môû roäng cöûa thaùnh ñöôøng vaø cöû haønh caùc bí tích; nhöõng linh muïc vöôït thaéng saàu muoän vaø loái soáng theo thoùi quen, tieáp tuïc daán thaân ñoùn tieáp nhöõng ai ñang caàn moät lôøi an uûi, ñoàng haønh; nhöõng linh muïc haèng ngaøy vieáng thaêm giaùo daân, hieán thaân khoâng chuùt deø daët, khoùc vôùi ngöôøi khoùc, vaø vui vôùi nhöõng ngöôøi vui möøng.. Caûm thoâng vôùi caùc linh muïc gaëp khoùkhaên ÑTC baøy toû caûm thoâng vaø caùm ôn caùc linh muïc ñang soáng trong chieán haøo, nhieàu khi lieàu maïng ñeå gaàn guõi daân; nhöõng linh muïc ngaøy qua ngaøy phaûi ñi xuoàng, hoaëc di chuyeån baèng moïi phöông theå, ñeå ñi tôùi nhöõng laøng ôû vuøng saâu vuøng xa,

111 tìm kieám nhöõng con chieân bò coâ laäp vôùi ñoaøn chieân. ÑTC nhaän raèng ñoù laø moät söï cao caû cuûa caùc linh muïc ít ñöôïc keå tôùi trong ñôøi soáng thöôøng nhaät cuûa Giaùo Hoäi, moät söï cao caû coù theå taïo neân lòch söû, cho duø khoâng bao giôø ñöôïc nhaéc ñeán trong nhöõng cuoán saùch giaùo khoa hoaëc ñöôïc dö luaän noùi ñeán. Ñoù laø söï cao caû cuûa söï phuïc vuï trong aâm thaàm, cuûa ngöôøi hieán thaân phuïc vuï maø khoâng ñöôïc bieát ñeán, chæ tín thaùc vaøo ôn thaùnh cuûa Chuùa. Ñoù laø söï cao caû cuûa caùc LM hieán thaân cho tha nhaân, cuûa nhöõng ngöôøi coù toäi ñöôïc tha thöù, nhö ÑTC töï ñònh nghóa baûn thaân, laø ngöôøi ñang vaø tieáp tuïc caûm nghieäm loøng thöông xoùt cuûa Chuùa, ñeå Chuùa ñeà ra saùng kieán vaø theo Chuùa trong vieäc phuïc vuï caùc coäng ñoaøn ñaõ ñöôïc uûy thaùc cho mình. Môøi goïi caùc linh muïc noi göông Meï Maria Nhöõng yù töôûng noøng coát treân ñaây ñöôïc ÑTC khai trieån vaø trình baøy trong thö daøi 10 trang, ñöôïc chia laøm 4 phaàn, laàn löôït coù töïa ñeà ñau khoå, bieát ôn, khích leä can ñaûm, vaø sau cuøng laø ngôïi khen. Trong phaàn choùt naøy, ÑTC nhaén nhuû caùc linh muïc haõy noi göông Meï Maria vaø daâng leân Chuùa lôøi chuùc tuïng. Ngaøi vieát: Neáu ñoâi khi chuùng ta caûm thaáy bò caùm doã muoán töï coâ laäp, kheùp kín vaøo mình vaø trong caùc döï phoùng cuûa baûn thaân, töï baûo veä mình khoûi nhöõng con ñöôøng buïi baëm cuûa lòch söû, hoaëc khi nhöõng than vaõn, phaûn ñoái, pheâ bình hoaëc mæa mai chieám höõu, cai trò haønh ñoäng cuûa chuùng ta, vaø chuùng ta khoâng coøn muoán chieán ñaáu, chôø ñôïi vaø yeâu thöông.. chuùng ta haõy nhìn leân Meï Maria, ñeå Meï thanh taåy, laáy khoûi ñoâi maét chuùng ta nhöõng coïng rôm ngaên caûn khoâng cho chuùng ta chuù taâm vaø tænh thöùc ñeå chieâm ngaém vaø cöû haønh Chuùa Kitoâ ñang soáng giöõa Daân cuûa Ngaøi... VaøÑTC keát luaän raèng: Hôõi anh em, moät laàn nöõa, toâi khoâng ngöøng caûm taï Chuùa, khi toâi nhôù ñeán anh em (Ep), vì loøng taän tuïy vaø söù maïng cuûa anh em, vôùi xaùc tín raèng Thieân Chuùa thaùo gôõ ñi nhöõng taûng ñaù cöùng nhaát laøm vôõ tan hy voïng vaø mong ñôïi: ñoù laø cheát choùc, toäi loãi, sôï haõi, tinh thaàn traàn tuïc. Lòch söû nhaân loaïi khoâng keát thuùc tröôùc moät taám bia chaén moä, vì ngaøy nay lòch söû aáy khaùm phaù thaáy taûng ñaù soáng ñoäng (Xc 1 Pr 2,4) laø Chuùa Gieâsu Phuïc Sinh. Trong tö caùch laø Giaùo Hoäi, chuùng ta ñöôïc xaây döïng treân Ngaøi, vaø caû khi chuùng ta maát can ñaûm, khi chuùng ta bò caùm doã muoán phaùn ñoaùn moïi söï döïa treân caên baûn nhöõng thaát baïi cuûa chuùng ta, Chuùa vaãn ñeán ñeå ñoåi môùi moïi söï (Baøi giaûng Voïng Phuïc Sinh ). (Sala Stampa ) CAÙC HOÀNG Y CHOÁNG YÙ THÖÙC HEÄ LGBT ROMA. ÑHY Zenon Grocholewski, ngöôøi Ba Lan, nguyeân Toång tröôûng Boä giaùo duïc Coâng Giaùo, lieân ñôùi vaø beânh vöïc Ñöùc TGM giaùo phaän Cracovia, Marek Jedraszeski, ñang bò nhieàu Trang 111

112 thaønh phaàn ôû Ba Lan taán coâng, sau khi ngaøi toá giaùc nhö moät dòch teã phong traøo coå voõ ñoàng tính luyeán aùi, löôõng gioáng vaø ñoåi gioáng, goïi taét laø LGBT, ñang tìm caùch baønh tröôùng taïi Ba Lan. Ñöùc TGM giaùo phaän Cracovia Trong baøi giaûng thaùnh leã hoâm , nhaân dòp kyû nieäm 75 naêm cuoäc noåi daäy cuûa daân chuùng ôû thuû ñoâ Varsava choáng laïi söï chieám ñoùng cuûa Ñöùc Quoác Xaõ taïi Ba Lan, Ñöùc TGM Marek nhaän ñònh raèng Ba Lan hieän nay laø muïc tieâu caùc cuoäc taán coâng cuûa yù thöùc heä LBGT hoaëc yù thöùc heä Gender veà gioáng, vaø chuùng laøm baêng hoaïi gia ñình truyeàn thoáng, daãn tôùi söï tính duïc hoùa treû em. Ñöùc TGM Marek noùi: Naïn dòch ñoû (töùc laø cheá ñoä coäng saûn) khoâng coøn treân ñaát nöôùc chuùng ta, nhöng moät naïn dòch môùi ñang xuaát hieän, ñoù laø chuû thuyeát taân maùc-xít, muoán chieám ñoaït taâm hoàn, con tim vaø tinh thaàn cuûa chuùng ta. Moät naïn dòch khoâng coù maøu ñoû, nhöng laø maøu caàu voàng. Ngaøi aùm chæ maàu côø cuûa phong traøo LBGT. Taáncoâng cuûa nhieàu thaønh phaàn Sau lôøi tuyeân boá treân ñaây, Ñöùc TGM Cracovia ñaõ nhieàu thaønh phaàn LGBT taán coâng. Hoï toå chöùc caùc cuoäc bieåu tình taïi nhieàu nôi ôû Ba Lan ñoøi Ñöùc TGM Marek phaûi töø chöùc. Ñöùc TGM Stanislaw Gadecki, TGM Posnan, chuû tòch HÑGM Ba Lan, ñaõ ra thoâng caùo beânh vöïc Ñöùc TGM Marek ñoàng thôøi khaúng ñònh raèng toân troïng moãi ngöôøi khoâng coù nghóa laø phaûi chaáp nhaän yù thöùc heä Trang 112 tai haïi LGBT. Thö cuûa ÑHY Grocholewski Hoâm 5-8, ÑHY Grocholewski, ngöôøi Ba Lan, ôû Vatican, ñaõ vieát thö cho Ñöùc TGM giaùo phaän Crocovia, trong ñoù coù ñoaïn ngaøi khaúng ñònh raèng Toâi raát ñau buoàn khi nghe tin veà nhöõng cuoäc taán coâng voâ caên cöù choáng laïi caù nhaân Ñöùc TGM vì baøi giaûng nhaân kyû nieäm 75 naêm cuoäc noåi daäy ôû Varsava. Veà phaàn toâi, toâi khoâng thaáy coù ñieàu gì khoâng thích hôïp trong noäi dung baøi giaûng cuûa Ñöùc TGM, traùi laïi ñoù laø moät söï giaûi thích thöïc taïi vaø laø moät caûm thöùc traùch nhieäm höôùng daãn Ñöùc TGM trong vieäc baûo veä chaân lyù vaø söï thieän cuõng nhö luaät cuûa Chuùa choáng laïi yù thöùc heä ngöôøi ta ñang aùp ñaët. Nhaân danh yù thöùc heä naøy, ngöôøi ta cho pheùp laøm nhöõng ñieàu xuùc phaïm raát thoâ tuïc choáng laïi nhöõng ñieàu thaùnh thieâng nhaát ñoái vôùi chuùng ta: Thaùnh Theå, Ñöùc Meï Maria, vaø chöùc linh muïc laø nhöõng ñoái töôïng ñöùc tin sinh ñoäng vaø loøng yeâu meán saâu xa nhaát cuûa ñaïi ña soá daân Ba Lan. Moãi ngöôøi ñeàu phaûi ñöôïc toân troïng, moãi ngöôøi ñeàu coù quyeàn ñöôïc coâng khai baøy toû yù kieán vaø quan ñieåm cuûa mình, trong khi nhöõng thaùi ñoä khinh reû vaø xuùc phaïm ñaùng bò leân aùn. Vaø ÑHY Grocholewski vieát theâm raèng Ñöùc TGM Marek quí meán, xin Ñöùc Toång vui loøng ñoùn nhaän loøng quí meán chaân thaønh cuûa toâi ñoái vôùi thöøa taùc vuï thoâng minh vaø loøng nhieät thaønh muïc vuï cuûa Ñöùc Toång. Toâi caàu nguyeän cho Ñöùc Toång vaø caàu xin Chuùa cho quyeát

113 taâm thi haønh söù vuï GM cuûa Ñöùc Toång mang laïi hoa traùi doài daøo cho thieän ích cuûa Toång giaùo phaän Cracovia vaø toaøn Ba Lan.. Lieân ñôùi cuûa ÑHY Dominik Duka Ñaøng khaùc, trong moät baøi ñaêng treân trang maïng cuûa mình, ÑHY Dominik Duka, O.P, TGM giaùo phaän Praha, Thuû ñoâ Coäng hoøa Tieäp, ñaõ baøy toû lieân ñôùi vaø uûng hoä Ñöùc TGM Marek ôû Cracovia, ñoàng thôøi chính ngaøi baøy toû laäp tröôøng choáng laïi yù thöùc heä LGBT, vaø goïi ñaây laø ñieàu gaén lieàn vôùi moät möu ñoà cuûa ma quyû vaø voâ thaàn. Trong thoâng caùo coâng boá hoâm , ÑHY Duka, cuõng laø chuû tòch HÑGM Tieäp, keâu goïi caùc ñaïi dieän cuûa Coâng Giaùo taïi Coäng hoøa Slovak vaø Hungari leân tieáng hoã trôï, choáng laïi yù thöùc heä uûng hoä ñoàng tính luyeán aùi, löôõng tính vaø ñoåi gioáng. (Toång hôïp ) ª TIN XAÕ HOÄI 1 PHUÏ NÖÕ NHAÄT SIEÂU TIEÁT KIEÄM VEÀ HÖU NAÊM 34 TUOÅI TOKIO. Moät phuï nöõ Nhaät, Xiao, noåi tieáng veà ngheä thuaät tieát kieäm, moãi ngaøy chæ daønh 153 Yen cho thöïc phaåm (1,29 Euro), vaø môùi veà höu tuy môùi 34 tuoåi. Nay baø soáng nhö ngöôøi giaøu vôùi lôïi töùc Euro moãi thaùng. Naêm 18 tuoåi, coâ Taây AÙo (Xiao) töï ñeà ra chæ tieâu seõ veà höu naêm 35 tuoåi. Vaø ñeå thöïc hieän keá hoaïch ñoù, trong 16 naêm qua, coâ Taây AÙo khoâng bao giôø tieâu quaù 153 Yen cho ñoà aên. Naêm 27 tuoåi, coâ xuaát hieän laàn ñaàu tieân trong moät chöông trình truyeàn hình ôû Nhaät vaø trình baøy veà khaû naêng tieát kieäm cuûa coâ. Coâ Taây AÙo cho bieát luoân aên uoáng ñôn giaûn, vôùi nhöõng böõa aên giaûn dò vaø caàn kieäm, luoân mua nhöõng ñoà baùn giaù haï. Trong böõa aên saùng, thöôøng coâ chæ aên moät laùt baùnh mì queät chuùt bô; ban tröa, coâ aên caù chieân vôùi côm, vaø ban toái coâ aên mì vôùi rau mua ôû chôï vôùi giaù haï. Coâ tieát kieäm nöôùc baèng caùch aên côm ngay trong xoong vaø khoâng bao giôø mua quaàn aùo môùi trong 16 naêm trôøi; thöôøng coâ duøng quaàn aùo do nhöõng ngöôøi khaùc thaûi ra. Coâ Taây AÙo cuõng khoâng mua baøn gheá vaät duïng trong nhaø, maø duøng nhöõng ñoà ngöôøi ta boû ñi. Vôùi cuoäc soáng thanh ñaïm vaø tieát kieäm nhö theá, coâ Taây AÙo ñaõ mua ñöôïc caên hoä ñaàu tieân vôùi giaù 10 trieäu Yen ( Euro) naêm coâ ñöôïc 27 tuoåi. Hai naêm sau coâ mua caên hoä thöù hai giaù 18 trieäu Yen (152 ngaøn Euro). Sau cuøng coâ mua caên hoä thöù ba giaù 27 trieäu Yen (228 ngaøn Euro) khi ñöôïc 34 tuoåi vaø coâ quyeát ñònh veà höu. Baây giôø Coâ Taây AÙo soáng vôùi lôïi töùc 300 ngaøn Yen moãi thaùng (2.500 Euro) do tieàn ngöôøi ta thueâ 3 caên hoä cuûa coâ. Coâ thöôøng noùi vôùi moïi ngöôøi: Tieát kieäm naêng löïc vaø tieàn baïc ñeå laøm ñieàu maø mình thích; chæ nhö theá baïn môùi coù theå noùi mình chòu traùch nhieäm veà cuoäc soáng cuûa caùc baïn. (Asia News ) Trang 113

114 2 DU KHAÙCH NGÖÔØI ÑÖÙC BÒ PHAÏT 950 EURO VÌ NAÁU CAØPHEÂ ÔÛ VENEZIA VENEZIA. 2 du khaùch ngöôøi Ñöùc naáu caø pheâ caïnh chaân caây caàu noåi tieáng Rialto taïi thaønh phoá noåi Venezia (Venice) ñaõ bò caûnh saùt phaït 950 Euro chieáu theo luaät môùi cuûa thaønh phoá naøy. Hai du khaùch 32 vaø 35 tuoåi töø thaønh phoá Berlin beân Ñöùc, du haønh vôùi baloâ ñeo treân löng, ñaõ ung dung naáu caø pheâ taïi chaân caây caàu noåi tieáng hoâm Moät ngöôøi qua laïi ñaõ baùo tin vaø caûnh saùt ñeán nôi, phaït hai du khaùch vaø buoäc hoï phaûi rôøi khoûi thaønh phoá naøy. Caàu Rialto laø caây caàu coå kính nhaát trong 4 caây caàu baéc ngang qua Keânh Lôùn (Grande Canale) ôû thaønh Venezia. Thoâng caùo cuûa chính quyeàn thaønh Venezia khaúng ñònh raèng Venezia phaûi ñöôïc ñoái xöû trong söï toân troïng vaø nhöõng ngöôøi baát lòch söï ñeán ñaây, nghó raèng hoï coù theå laøm ñieàu hoï muoán, hoï phaûi hieåu raèng, nhôø caûnh saùt ñòa phöông, hoï coù theå bò chaën laïi, phaït tieàn vaø truïc xuaát ñi nôi khaùc. Kyù teân: Thò tröôûng Luigi Brugnaro. Thò tröôûng cho bieát: Töø nay trôû ñi, chuùng toâi cuõng seõ thoâng baùo lyù lòch cho ñaïi söù quaùn vaø laõnh söï quaùn cuûa nhöõng ngöôøi bò yeâu caàu rôøi khoûi thaønh Venezia vì phaïm loãi. Luaät môùi cuûa thaønh Venezia ñöôïc thoâng qua hoài thaùng aán ñònh moät loaït caùc qui taéc veà söï ñoan trang, saïch seõ vaø an ninh taïi thaønh phoá naøy. Venezia coù 55 ngaøn daân Trang 114 cö nhöng moãi naêm coù khoaûng 30 trieäu du khaùch ñeán vieáng vaø gia taêng caûm töôûng veà haäu quaû tieâu cöïc cuûa ngaønh du lòch ñaïi chuùng. Qui luaät môùi caám pic-nick taïi moät soá nôi taïi thaønh Venezia, caám taém taïi moät soá beå nöôùc vaø phaït nhöõng ngöôøi khoâng maëc aùo taïi nôi coâng coäng. Nhöõng ngöôøi vi phaïm phaûi traû soá tieàn phaït lôùn. ( ) TÌNH HÌNH TRAÏI DI DAÂN TAÏI LIBIA TRIPOLI. Hieän nay coù gaàn 642 ngaøn ngöôøi di daân taïi Libia vaø nhieàu ngöôøi ôû trong tình traïng hôïp phaùp. Trong phuùc trình thöù 25 veà nhöõng ngöôøi di taûn (Displacement Tracking Matrix - DTM), toå chöùc quoác teá veà di daân (OMI) cho bieát hieän coù ngöôøi di daân treân laõnh thoå Libia. Toå chöùc OMI ñaït tôùi con soá naøy qua caùc cuoäc thaêm doø vaø ñieàu tra trong taát caû caùc thaønh thò vaø laøng xaõ ôû Libia. Soá ngöôøi di daân vöøa noùi ñeán töø hôn 39 quoác gia, cö nguï taïi 100 thaønh thò vaø laøng xaõ Libia, phaân taùn trong 565 treân toång soá 667 coäng ñoaøn taïi Libia. Trong soá ngöôøi di daân vöøa noùi coù 9% (58 ngaøn) laø treû vò thaønh nieân, trong ñoù 34% caùc em khoâng coù ngöôøi lôùn ñi keøm. Trong soá di daân ngöôøi lôùn, coù 84 ngaøn phuï nöõ, töông ñöông vôùi 13%. 65% soá ngöôøi di daân ñeán töø caùc nöôùc Phi chaâu nam sa maïc Sahara, 29% töø caùc nöôùc Baéc Phi vaø 6% töø caùc nöôùc AÙ chaâu hoaëc Trung Ñoâng. Tính theo quoác tòch, ñoâng nhaát laø

115 ngöôøi Niger (21%), tieáp ñeán laø Ai Caäp vaø Tchad (moãi nöôùc 15%), Sudan (11%) vaø Nigeria (9%). 20% ngöôøi di daân coù caên cöôùc ñöôïc xaùc ñònh, hieän soáng taïi vuøng thuû ñoâ Tripoli, 11% taïi vuøng Agedabia vaø 9% taïi vuøng Marzuq. Caùc con soá treân ñaây cho thaáy ngöôøi di daân ñeán Libia chuû yeáu ñeå laøm vieäc taïi nöôùc coù nhieàu daàu hoûa naøy, chöù khoâng nhaát thieát ñeå tìm ñöôøng sang AÂu Chaâu, cuï theå laø taïi Italia tröôùc tieân. Vuøng Tripoli, Agedabia vaø Murzuq coù nhieàu gieáng daàu hoûa vaø xöôûng loïc daàu, neân coù nhieàu cô hoäi tìm ñöôïc coâng aên vieäc laøm. Töø caùc vuøng naøy khoâng phaûi laø nôi thích hôïp ñeå tìm nhöõng xuoáng maùy ñeå chaïy ñang ñaûo Lampedusa cuûa Italia. Moät söï kieän khaùc: 57% nhöõng ngöôøi di daân noùi treân soáng trong nhöõng nhaø hoï töï thueâ, 12% trong nhöõng traïi khoâng chính thöùc, vaø 10% trong nhöõng nôi do chuû haõng traû tieàn thueâ, 8% soáng ngay taïi nôi laøm vieäc, trong khi nhöõng ngöôøi khaùc soáng taïi nhaø thueâ do ngöôøi khaùc traû. Coù 4 ngaøn ngöôøi soáng trong nhöõng coâng thöï vaø coù 12 ngaøn ngöôøi soáng trong nhöõng nhaø bò boû hoang. Traïi giam giöõ di daân baát hôïp phaùp Chính phuû Libia giam trong caùc traïi nhöõng ngöôøi di daân baát hôïp phaùp do caùc taøu tuaàn tra cuûa Libia vôùt ñöôïc, vaø hieän coù gaàn 5 ngaøn ngöôøi bò giam trong caùc traïi ñoù. Nhieàu toå chöùc phi chính phuû vaø caùc cô quan LHQ veà di daân, keå caû toå chöùc OMI, trong 18 thaùng qua, ñaõ Trang 115 hoài höông hôn 40 ngaøn ngöôøi di daân baát hôïp phaùp vôùi nhöõng maùy bay khôûi haønh töø phi tröôøng quaân söï Mitiga, caùch thuû ñoâ Tripoli 5 caây soá. Soá ngöôøi didaân baáthôïp phaùp vaøo Italia Tính ñeán ngaøy , coù ngöôøi di daân baát hôïp phaùp caäp beán Italia, so vôùi ngöôøi cuøng thôøi gian ñoù trong naêm 2018, töùc laø giaûm 81,55%, vaø so vôùi ngöôøi di daân baát hôïp phaùp caäp beán Italia töø 1-1 ñeán (giaûm 95,5%). Theo Boä noäi vuï Italia, trong naêm nay chæ coù 909 ngöôøi di daân baát hôïp phaùp töø Libia vaøo Italia, 1 ngaøn ngöôøi töø Tunisi, vaø 747 ngöôøi töø Thoå Nhó Kyø, 311 töø Algeri vaø 197 töø Hy Laïp, trong soá nhöõng ngöôøi ñoù coù 1 phaàn 3 do caùc toå chöùc Phi chính phuû ñöa tôùi. (Nuova Bussola quotidiana ) DAÂN AÁN ÑOÄ NGAØY CAØNG GIAØ NUA NEW DELHI. Daân AÁn ñoä ngaøy caøng giaø nua, soá con caùi ít hôn vaø gia taêng soá ngöôøi giaø. Caùc lôùp hoïc seõ bò goäp laïi. Vaøo naêm 2014, soá treû em töø 0 ñeán 9 tuoåi seõ laø 25% thay vì 41% nhö thoáng keâ naêm Treân ñaây laø noäi dung phuùc trình ñöôïc caùc chuyeân gia Boä taøi chaùnh AÁn ñoä trình baøy taïi quoác hoäi hoâm Ñöùng tröôùc tình traïng daân soá ngaøy caøng giaø nua hôn, caùc chuyeân gia keâu goïi chính phuû baét ñaàu nghó ñeán moät heä thoáng hoïc ñöôøng khaùc vaø gia taêng tuoåi veà höu. Cuoäc nghieân cöùu naèm trong

116 khuoân khoå cuoäc thaêm doø kinh teá vaø mang töïa ñeà Daân soá AÁn ñoä vaøo naêm 2040: keá hoaïch hoùa döï ñoaùn coâng ích cho theá kyû 21. Theo nghieân cöùu naøy vaøo naêm 2040, soá ngöôøi AÁn treân 60 tuoåi seõ vaøo khoaûng 239,4 trieäu ngöôøi, töùc laø gia taêng nhieàu so vôùi 104,2 trieäu ngöôøi hoài naêm Thöïc teá laø soá ngöôøi giaø taïi AÁn seõ taêng töø 8,6% trong naêm 2011 leân 16% daân soá vaøo naêm Cho ñeán nay möùc taêng tröôûng daân soá AÁn ñoä ôû möùc kyû luïc. Naêm 1970, coù hôn 500 trieäu daân AÁn ñoä. Naêm 2011 coù 1 tyû 200 trieäu vaø naêm nay, 2019 coù 1 tyû 360 trieäu ngöôøi AÁn ñoä. Theo döï ñoaùn, ñaø gia taêng daân soá taïi AÁn seõ tieáp tuïc chaäm laïi: 1% trong thaäp nieân vaø 0,5% trong thaäp nieân 2031 vaø Söï gia taêng soá ngöôøi giaø, gioáng nhö ôû caùc nöôùc Taây Phöông vaø Trung Quoác, seõ ñeø naëng treân heä thoáng höu boång cuûa quoác gia vì theá caàn phaûi caûi toå ñoàng thôøi caàn ñaàu tö nhieàu hôn vaøo heä thoáng y teá. (Asia News 6/7/2019) 1 THIEÁU NIEÂN COÂNG GIAÙO PAKISTAN BÒ CHUÛ GIEÁT VÌ 1 EURO FAISALABAD. 1 em beù Coâng Giaùo 11 tuoåi, Badal Masih, ngöôøi Pakistan, bò ngöôøi chuû Hoài giaùo gieát cheát taøn baïo chæ vì soá tieàn töông ñöông vôùi 1 Euro. Vuï saùt nhaân xaûy ra ngaøy taïi thaønh phoá Faisalabad. Em beù Badal Masih laøm ngheà löôïm raùc trong khu vöïc cuûa OÂng Ifrans, cuõng goïi laø Kalu. Trang 116 Beù laø con cuûa oâng Shahzad, moät ngöôøi nghieän ngaäp vaø khoâng laøm vieäc. Lôïi töùc duy nhaát cuûa gia ñình laø do baø meï Shareefan Bibi, laøm coâng cho caùc gia ñình. Do hoaøn caûnh gia ñình ngheøo, beù Badal chæ môùi hoïc lôùp 1. Ñeå giuùp gia ñình, Badal quyeát ñònh kieám moät vieäc laøm nhoû beù trong muøa heø vaø ñöôïc nhaän vaøo laøm trong khu ñoå raùc cuûa oâng Ifrans ôû gaàn nhaø vaø ñöôïc traû löông moãi ngaøy töø 50 ñeán 100 rupie (töông ñöông vôùi 0,28 ñeán 0,56 Euro). Hoâm , beù Badal xin oâng chuû cho möôïn 180 rupie, töùc laø 1 Euro, ñeå mua ñoà cho gia ñình. Hoâm , oâng chuû xaùch nhieãu Badal vì beù chöa traû tieàn cho oâng. Tröôùc tình caûnh ñoù, Badal veà nhaø vaø möôïn cuûa meï 150 rupie vaø trôû laïi traû nôï cho oâng chuû vaø beù tuyeân boá laø khoâng laøm vieäc cho oâng ta nöõa. Thaùi ñoä naøy cuûa beù Badal laøm oâng noåi giaän vaø ñeå tröøng phaït, Ifrans cuøng vôùi em laø Akram ñaùnh ñaäp beù Badal taøn nhaãn, duøng moät thanh saét ñaùnh vaøo ñaàu beù. Badal cheát vì nhöõng ngoùn ñoøn vaø veát thöông töø ñoù. Baø meï Sharrefan chaïy ñeán nôi ñoå raùc ñeå tìm con vì khoâng thaáy con veà nhaø, vaø baø ñaõ chöùng kieán vuï ñaùnh ñaäp con. Nhöõng tieáng keâu vaø la où tuyeät voïng cuûa baø laøm cho nhöõng ngöôøi laùng gieàng chaïy tôùi. Hoï baùo ñoäng caûnh saùt vaø baø meï toá caùo vôùi caûnh saùt haønh ñoäng saùt nhaân cuûa hai thuû phaïm ñaõ boû troán. OÂng Joel Amir Sohotra, moät cöïu

117 ñaïi bieåu Kitoâ cuûa quoác hoäi Pakistan, noùi vôùi haõng tin Asia News raèng: Toâi maïnh meõ leân aùn haønh vi voâ nhaân ñaïo tra taán toät ñoä vaø coù theå laø vuï haõm hieáp treû vò thaønh nieân. Ñaây laø naõo traïng beänh hoaïn cuûa xaõ hoäi taøn aùc khoâng coi nhöõng thaønh phaàn cuûa caùc nhoùm daân thieåu soá laø con ngöôøi vaø vì theá hoï tra taán nhöõng ngöôøi aáy neáu khoâng vaâng phuïc, ngoaøi ra hoï bieát raèng khoâng ai ñöùng leân beânh vöïc nhöõng ngöôøi ngheøo heøn aáy. Theo oâng Sohorta, nhöõng toäi aáu daâm ñang laøm oâ danh hình aûnh cuûa Pakistan treân theá giôùi. Toâi keâu goïi chính phuû haõy coù nhöõng haønh ñoäng nghieâm khaéc choáng laïi nhöõng keû phaïm toäi vaø ñöa chuùng ra tröôùc coâng lyù. Hoï phaûi bò tröøng trò theo luaät. Baø meï keå laïi raèng beù Balal laø moät em raát vaâng lôøi, muoán kieám chuùt tieàn ñeå giuùp ñôõ toâi trong vieäc nuoâi naáng gia ñình. Nhöõng ngöôøi chuû taøn aùc naøy ñaõ taøn phaù söï soáng cuûa beù maø khoâng coù lyù do. Nöôùc maét cuûa toâi chæ khoâ khi nhöõng keû coù toäi bò nghieâm khaéc tröøng phaït vaø keát aùn tuø chung thaân vì toäi hoï ñaõ phaïm choáng laïi ngöôøi con voâ toäi cuûa toâi. (Asia News ) NGÖÔØI BAY BIEÅU DIEÃN TAÏI PARIS PARIS. Moät ngöôøi bay nhôø 5 ñoäng cô phaûn löïc nhoû ôû döôùi chaân ñaõ ñöôïc trình laøng trong buoåi dieãn binh ngaøy leã Quoác Khaùnh Phaùp tröôùc maët baù quan vaên voõ ôû Champs-EÙliseùes. Trang 117 Ngöôøi saùng cheá boä maùy naøy laø OÂng Franky Zapata, 40 tuoåi, ngöôøi thaønh Marseille, cöïu voâ ñòch theá giôùi veà Jetski vaø cuõng laø ngöôøi saùng cheá Flyboard. OÂng cho bieát boä maùy giuùp ngöôøi bay naøy seõ ñöôïc baùn treân thò tröôøng trong töông lai gaàn ñaây vaø oâng ñaõ chuaån bò caùc xe bay. Trong cuoäc phoûng vaán daønh cho ñaøi Franceinfo, OÂng Zapata cho bieát chính boä naõo giuùp ñoùng goùp 80% cho vieäc giöõ thaêng baèng khi bay. Nhöng boä maùy beân döôùi chaân cuõng coù nhieäm vuï giöõ thaêng baèng vaø laøm giaûm bôùt nhöõng luoàng gioù thoåi hoaëc nhöõng cöû ñoäng quaù ñoät ngoät. Maùy coù theå giuùp ngöôøi bay khoaûng 20 caây soá. Nhieân lieäu ñeå laøm cho maùy chaïy laø xaêng keùroseøne, cuøng loaïi nhieân lieäu nhö maùy bay, vaø ñöôïc mang treân löng ngöôøi bay. Boä maùy oâng Zapata söû duïng hoâm laø boä maùy ñaàu tieân. OÂng Zapata voán laø moät phi coâng vaø traûi qua phaàn lôùn cuoäc ñôøi veà Jetski, moät thöù moâtoâ chaïy treân nöôùc. Loaïi hieän nay coù theå coù söùc ñaåy tôùi 300 ngöïa. Naêm 2011, oâng naûy ra yù töôûng saùng keá Flyboard treân maët nöôùc: ñoù laø moät boä maùy ñöôïc ñaåy baèng nhöõng voøi nöôùc giuùp naâng ngöôøi troåi leân beân treân maët nöôùc vaø bay. OÂng ñaõ baùn ñöôïc haèng ngaøn boä maùy naøy. Theo OÂng Zapata, vaán ñeà lôùn ñeå coù theå baùn vaø söû duïng maùy ñeå ngöôøi bay hoaëc xe bay, laø vaán ñeà luaät leä. Ñoù laø ñieàu oâng ñaõ thaûo luaän haøng ngaøn laàn vôùi caùc cô quan khaùc nhau cuûa chính phuû. OÂng khoâng nghó caùc

118 xe bay seõ ñöôïc pheùp söû duïng trong caùc thaønh phoá, nhöng ñöôïc söû duïng trong caùc nhoùm vaø caùc hoäi chuyeân moân. ( ) Vöôït bieån Manche Ngaøy , OÂng Zapata ñaõ thöû nghieäm laàn thöù 2 vaø ñaõ thaønh coâng trong vieäc vöôït eo bieån Manche giöõa Phaùp vaø Anh quoác. OÂng khôûi haønh luùc 8.15 taïi baõi Sangatte (Pas-de-Calais) tröôùc haøng traêm ngöôøi hieáu kyø. Sau 22 phuùt bay, oâng ñaõ ñaùp xuoáng St. Margaret s Bay, vöôït qua 35 caây soá, vôùi vaän toác 190 caây soá giôø. NGHEØO ÑOÙI TAÏI PHI CHAÂU LAØM GIA TAÊNG DAÂN SOÁ ROMA. Tình traïng ngheøo ñoùi do Taây Phöông gaây ra cho nhieàu nöôùc Phi chaâu caøng laøm gia taêng daân soá taïi ñaïi luïc naøy. Theo Cô quan tieân ñoaùn veà daân soá theá giôùi, do Ban daân soá thuoäc phaân boä kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa LHQ, daân soá taïi Phi chaâu seõ taêng gaáp 4 laàn tröôùc naêm 2100, nghóa laø taêng 436%. Naêm 1960, taïi Phi chaâu coù khoaûng 284 trieäu daân cö, vaø ngaøy nay coù hôn 1 tyû ngöôøi, ñuùng ra laø 1 tyû 306 trieäu ngöôøi. Giaû söû Italia coù daân soá gia taêng cuøng nhòp ñoä nhö Phi chaâu thò ngaøy nay daân Italia seõ laø 185 trieäu ngöôøi (thay vì 60 trieäu). Ngaén haïn hôn, vaøo naêm 2050, daân soá Phi chaâu seõ laø 2 tyû 500 trieäu ngöôøi, trong ñoù moät nöûa döôùi 25 tuoåi. Caùc öôùc löôïng do caùc chuyeân gia cuûa LHQ cuõng cho thaáy daàn daàn daân soá Phi chaâu ôû tuoåi laøm vieäc seõ gia taêng. Phi chaâu seõ trôû thaønh ñaïi luïc coù tyû soá daân laøm vieäc ôû möùc ñoä toát nhaát. Traùi ngöôïc vôùi xu höôùng treân ñaây, daân AÂu chaâu ngaøy caøng trôû neân giaø nua, vaø nhöõng ngöôøi ôû tuoåi laøm vieäc giaûm suùt nhieàu. Naêm 2100, daân Phi chaâu seõ hôn 4 tyû ngöôøi, trong khi AÂu Chaâu chæ coøn khoaûng 639/650 trieäu daân. Soá ngöôøi ôû tuoåi laøm vieäc giaûm suùt trong khi soá daân veà höu vaø caàn ñöôïc trôï giuùp y teá gia taêng nhieàu. AÙ chaâu seõ ñaït tôùi soá daân cao nhaát vaøo naêm 2050 vôùi hôn 5 tyû ngöôøi, roài sau ñoù daàn daàn giaûm suùt. Ngoaøi ra, Phi chaâu seõ trôû thaønh ñaïi luùc coù tyû leä gia taêng cao nhaát veà caùc thaønh thò. Vaøo naêm 2050, caùc thaønh thò ôû Phi chaâu seõ coù theâm 950 trieäu daân so vôùi möùc hieän nay. (Osservatore Romano 16/17/7/2019) PHAÙT TRIEÅN HAØNH HÖÔNG HAÏNG SANG ÔÛ THAÙNH ÑÒA LA MECCA LA MECCA. Kyõ ngheä du lòch haïng sang ñang phaùt trieån maïnh taïi thaùnh ñòa La Mecca cuûa Hoài giaùo ôû Araäp Sauñi, ñaëc bieät nhaân dòp cuoäc ñaïi haønh höông (Hajj) taïi ñaây vôùi söï tham döï cuûa 2 trieäu röôõi tín ñoà töø caùc nôi treân theá giôùi. Nhieàu khaùch saïn 5 sao sieâu sang troïng, töø ñoù khaùch troï coù theå höôùng nhìn tröïc tieáp veà Kaaba, laø nôi thaùnh thieâng nhaát cuûa Hoài giaùo, cao 13,1 met ñöôïc phuû maøu ñen. Ngöôøi Hoài giaùo coi ñaây laø Nhaø cuûa Thieân Chuùa. Taïi moät trong 3 khaùch saïn sang Trang 118

119 troïng nhaát trong thaønh La Mecca, ngöôøi ta haõnh dieän quaûng caùo: coù 3 gian phoøng caàu nguyeän, töø ñoù tín ñoà theå tröïc tieáp nhìn thaáy Kaaba ôû tröôùc maët. Moät giaùm ñoác khaùch haïn cho bieát Caùc khaùch troï mô öôùc coù theå nhìn thaáy Kaaba 24 tieáng ñoàng hoà moãi ngaøy. Moät gian phoøng ôû laàu thöù 29 ñaày nhöõng ngöôøi caàu nguyeän, trong khi haøng traêm ngaøn tín ñoà khaùc ñi voøng quanh Kaaba trong giai ñoaïn quan troïng nhaát cuûa cuoäc ñaïi haønh höông Hajj. Caùc chuyeân gia vaø nhöõng nhaø phaân tích nhaän xeùt raèng trong nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc khaùch saïn haïng sang moïc leân nhö naám ôû La Mecca, ñaëc bieät laø nhöõng nhaø choïc trôøi gaàn ñaïi Ñeàn thôø Hoài giaùo, töø ñoù khaùch troï coù theå coù ñöôïc caùi nhìn toaøn caûnh. Nhöõng khaùch saïn haïng sang ñaõ ñöôïc giöõ choã tröôùc cho naêm sau, vaø khoâng phaûi chæ trong muøa haønh höông, nhöng caû caùc thôøi kyø tröôùc vaø sau ñoù. Trong muøa ñoâng khaùc, giaù phoøng coù theå leân tôùi hôn 1 ngaøn ñoâ la moät ñeâm. Trong moät soá tröôøng hôïp giaù nhaø troï coù theå leân tôùi 25 ngaøn ñoâ. Ñeå xaây caùc khaùch saïn sieâu haïng naøy, ngöôøi ta ñaõ huûy boû tôùi 95% caùc nhaø troï cuõ. Cuõng neân nhaéc laïi raèng tröôùc caùc khaùch saïng sang troïng aáy, ñaïi ña soá caùc tín höõu haønh höông troï taïi nhaø nhaø nguû cô baûn, nhieàu khi khoâng coù heä thoáng veä sinh. (Asia News ) KHAÙM PHAÙ 2 LOAÏI THUOÁC MÔÙI HÖÕU HIEÄU CHOÁNG BEÄNH DÒCH EPOLA GENEØVE. Caùc giôùi chöùc höõu traùch ñaõ khaùm phaù vaø thöû nghieäm 2 loaïi thuoác môùi coù theå choáng laïi beänh dòch Ebola höõu hieäu tôùi 90%. Ñaây coù theå laø moät thaønh coâng choáng laïi beänh truyeàn nhieãm naøy ñang hoaønh haønh taïi nhieàu nöôùc Phi chaâu, nhö taïi Congo, tuy raèng con ñöôøng vaãn coøn daøi. Loaïi thuoác thöù I ñaõ ñöôïc Toå chöùc söùc khoûe theá giôùi thöû nghieäm, vaø thuoác thöù II do Vieän Quoác gia Hoa Kyø veà dò öùng vaø caùc beänh truyeàn nhieãm, goïi taét laø NIAID. Ñaây laø moät taäp hôïp caùc khaùng theå, sau khi ñöôïc chích vaøo maøu cuûa beänh nhaân, seõ tieâu dieät virus vaø giaûm bôùt trieäu chöùng cuûa beänh, gia taêng khaû naêng sinh toàn. Khaùm phaùquan troïng Nhaø virus hoïc, Fabrizio Pergliasco, ngöôøi Italia, giaùo sö taïi Ñaïi hoïc Milano, baéc Italia, nhaän xeùt raèng Ñaây laø moät khaùm phaù quan troïng, caùc chuyeân gia ñaït ñöôïc sau nhieàu naêm nghieân cöùu, keå caû ngay taïi caùc laõnh thoå lieân heä. Phaùt minh naøy coøn ôû trong giai ñoaïn thöû nghieäm, vì theá chöa theå tuyeân boá beänh dòch Ebola khoâng coøn laø moät vaán ñeà caáp thieát cuûa quoác teá nöõa. Ebola laø moät beänh dòch raát traàm troïng, gaây ra tyû leä töû vong cao vaø lan traøn nôi nhieàu taàng lôùp daân chuùng. Cho ñeán nay khoâng coù phöông thöùc trò lieäu thích hôïp. Phöông döôïc chöõa trò duy nhaát laø buø ñaép nöôùc bò thieáu vaø haï soát. Cuõng Trang 119

120 coù moät loaïi thuoác chuûng, nhöng vieäc chuûng ngöøa laø moät haønh ñoäng phoøng ngöøa, boå tuùc cho cuoäc chieán choáng laïi söï lan traøn beänh dòch. Theo chuyeân gia Fabrizio Pergliasco, moät ñieàu thaät quan troïng laø söï khaùm phaù hai loaïi khaùng theå vôùi keát quaû raát toát, vaø nhôø ñoù giaûm bôùt soá beänh nhaân töû vong. Coäng hoøa daân chuû Congo laø nöôùc bò dòch Ebola naëng nhaát. Naêm ngoaùi beänh naøy ñaõ laøm cho khoaûng 2 ngaøn ngöôøi cheát. (Vatican News ) ª TIN THEÂ GIÔÙI THUOÁC LAÙ ÑIEÄN TÖÛ BÒ NGHIEÂM KHAÉC LEÂN AÙN Thuoác laù ñieän töû moâ phoûng hình daïng vaø chöùc naêng cuûa thuoác laù thoâng thöôøng. Nhöng khaùc vôùi thuoác laù truyeàn thoáng, thuoác laù ñieän töû khoâng taïo khoùi maø taïo ra luoàng hôi coù muøi vò vaø caûm giaùc gioáng thuoác laù thaät. Do khoâng taïo khoùi khi huùt, thuoác laù ñieän töû ñöôïc caùc nhaø saûn xuaát quaûng caùo treân thò tröôøng vôùi khaû naêng loaïi boû caùc chaát ñoäc vaø muøi khoù chòu chöùa trong thuoác laù ñieáu. Ñònh nghóa cuûa vaping laø haønh ñoäng hít phaûi hôi khoùi nhìn töø thuoác laù ñieän töû hoaëc thieát bò vape. Theo nhöõng ngöôøi truyeàn baù, Vaping moâ phoûng huùt thuoác nhöng theo caùch ít gaây haïi hôn. Moät chaát loûng nicotine coù höông vò ñöôïc goïi laø nöôùc vape (nöôùc eùp ñieän töû) laø nhöõng gì trong thieát bò vape, nhöng khoâng phaûi taát caû caùc vapes ñeàu chöùa nicotine. Ngöôøi duøng quyeát ñònh höông vò vaø löôïng nicotine hoï muoán söû duïng, neáu coù. Herbert A. Gilbert, cö daân ôû tieåu bang Pennsylvania, Myõ, laø ngöôøi ñaàu tieân ñöa ra yù töôûng veà thuoác laù ñieän töû vaøo naêm Tuy nhieân, naêm 2003 Ñoâng y só ngöôøi Trung Quoác Haøn Löïc laø ngöôøi phaùt trieån thuoác laù ñieän töû vôùi hình daùng hieän ñaïi ngaøy nay. Hôi ñöôïc taïo ra, cuõng duøng moät kyõ thuaät ñöôïc aùp duïng ñeå taïo söông muø treân caùc saøn nhaûy disco. Thuoác laù ñieän töû coù nhieàu kích thöôùc khaùc nhau, tuy khoâng cheânh leäch so vôùi thuoác laù thöôøng laø maáy. Coù nhieàu loaïi thuoác laù ñieän töû ñöôïc laøm gioáng hình daïng cuûa ñieáu thuoác laù thöôøng, xì-gaø, hoaëc hình chieác buùt maùy chæ duøng moät laàn. Ngoaøi ra coøn coù loaïi thuoác laù ñieän töû coù theå duøng laïi nhieàu laàn, goïi laø E-Shishas, trong ñoù pin coù theå saïc ñieän laïi. Nhöõng naêm gaàn ñaây, nhieàu ngöôøi xem thuoác laù ñieän töû laø phöông tieän cai nghieän hieäu quaû. Caùc nhaø saûn xuaát quaûng baù lôïi ích to lôùn cuûa loaïi thuoác laù naày. Nhöng ngaøy , trong moät baùo caùo veà thuoác laù, Toå Chöùc Y Teá Theá Giôùi (Organisation Mondiale de la Santeù OMS/ World Health Organization WHO) ñaõ nghieâm khaéc leân aùn loaïi thuoác laù naày, nhaán maïnh raèng ñaây khoâng theå laø phöông tieän giuùp cai thuoác laù. Trong luùc moät soá chuyeân gia choáng thuoác laù cho raèng laäp tröôøng noùi treân laø quaù cöïc ñoan, nhieàu ngöôøi lo Trang 120

121 ngaïi thuoác laù ñieän töû thuùc ñaåy ñoâng ñaûo thanh thieáu nieân rôi vaøo con ñöôøng nghieän ngaäp. Nhìn chung, dung dòch beân trong ñieáu thuoác laù ñieän töû thöôøng chöùa nicotine, chaát gaây nghieän naëng, coù theå taùc ñoäng xaáu ñeán söï phaùt trieån cuûa naõo boä tröôùc tuoåi 25, vaø theo nhieàu nghieân cöùu, coù theå taùc haïi caû ñeán naõo cuûa ngöôøi tröôûng thaønh. Thuoác laù ñieän töû khoâng chöùa nhieàu hôïp chaát nguy hieåm trong ñieáu thuoác laù thoâng thöôøng, nhö chaát nhöïa thuoác laù nicotine (gaây ung thö) hay khí CO (nhaân toá gaây beänh tim maïch). Tuy nhieân, hôi thuoác laù ñieän töû coù chöùa caùc haït sieâu nhoû, coù theå loït saâu vaøo phoåi. Theo moät baùo caùo cuûa Vieän Haøn Laâm Khoa Hoïc Quoác gia Myõ (National Academy of Sciences, Washington), coâng boá naêm 2018, thuoác laù ñieän töû chöùa nhieàu chaát coù theå raát ñoäc haïi, trong soá ñoù coù caùc kim loaïi, nhö chì, nicke..., thoaùt ra töø nôi ñoát chaùy dung dòch chöùa nicotine. Thuoác laù ñieän töû chöùa nhieàu phuï gia, thöôøng ñöôïc xem laø an toaøn trong lónh vöïc coâng nghieäp thöïc phaåm, nhöng taùc ñoäng ñeán ñöôøng hoâ haáp thoâng qua hình thöùc hôi coøn chöa ñöôïc nghieân cöùu. Thuoác laù ñieän töû môùi phoå bieán töø khoaûng 15 naêm nay. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ huùt thuoác, giôùi khoa hoïc döôøng nhö ñaõ coù moät ñoàng thuaän roäng raõi laø thay thuoác laù thoâng thöôøng baèng thuoác laù ñieän töû seõ ít ñoäc haïi hôn. Chaát nicotine vaãn coøn, nhöng khoâng coù caùc chaát gaây ung thö nhö thuoác laù thöôøng. Vieän Haøn Laâm Y Hoïc Phaùp (Acadeùmie Nationale de Meùdecine, Paris) naêm 2015 coøn nhaän ñònh laø, cho duø khoù ñònh löôïng ñöôïc chính xaùc möùc ñoä ñoäc haïi veà daøi haïn cuûa thuoác laù ñieän töû, loaïi thuoác naày hieån nhieân laø ít ñoäc hôn so vôùi thuoác laù truyeàn thoáng. Toå Chöùc Y Teá Theá Giôùi toû ra thaän troïng hôn nhieàu. Trong moät baùo caùo trình baày ngaøy 26.07, Toå chöùc Y teá Theá giôùi (OMS/WHO) noùi raèng thuoác laù ñieän töû laø coù haïi khoâng theå choái caõi. Tuy nhieân, maëc duø nhieàu nghieân cöùu cho thaáy nguy cô ñau tim, beänh ñoäng maïch, traàm caûm, nhieãm naám mieäng hoaëc thaäm chí laø ung thö, haäu quaû söùc khoûe cuûa vaping vaãn ñang ñöôïc nghieân cöùu. Moái lo ngaïi vôùi saûn phaåm naày ñaëc bieät lieân quan ñeán vieäc thuoác laù ñieän töû thu huùt nhöõng ngöôøi voán khoâng huùt thuoác, nhaát laø giôùi treû, chính laø muïc tieâu cuûa nhieàu taäp ñoaøn kinh doanh. Nhieàu nghieân cöùu cho thaáy thanh thieáu nieân khoâng huùt thuoác baét ñaàu laøm quen vôùi thuoác laù ñieän töû, deã ñi vaøo con ñöôøng nghieän ngaäp hôn, ñaëc bieät do vieäc caùc haõng thuoác laù quaûng baù ñaây laø moät loaïi thuoác laù ñöôïc coi laø thôm tho, khoâng ñoäc haïi, khoâng aûnh höôûng ñeán ngöôøi xung quanh. Theo keát quaû ñieàu tra sô boä cuûa nhoùm khoa hoïc gia Ramchandar Gomajee, moät nhaø nghieân cöùu thuoäc Vieän Khoa hoïc söùc khoûe vaø Nghieân cöùu Y khoa Inserm (Institut national de la santeù et de la recherche meùdicale, Paris), ngöôøi Trang 121

122 huùt thuoác ñieän töû coù xu höôùng huùt ít thuoác hôn, vaø nhieàu ngöôøi huùt thuoác ñieän töû muoán cai thuoác hôn (gaáp hôn hai laàn so vôùi tyû leä trung bình ôû nhöõng ngöôøi huùt thuoác), nhöng nhöõng ngöôøi töøng cai baèng phöông phaùp ñieän töû cuõng deã daøng taùi nghieän trôû laïi hôn. Giaùo sö Loyøc Josserand, chuû tòch Lieân minh baøi tröø thuoác laù, Paris, chia seû quan ñieåm cuûa OMS/WHO, theo ñoù thuoác laù ñieän töû khoâng phaûi laø bieän phaùp maàu nhieäm ñeå cai nghieän. Theo Boä Y Teá Phaùp, vieäc soá ngöôøi nghieän thuoác laù giaûm xuoáng chuû yeáu laø vì giaù thuoác taêng, ñi keøm theo nhöõng bieän phaùp khuyeán khích ngöôøi nghieän mua mieáng daùn cai thuoác laù hay keïo cai nghieän. ÔÛ Myõ, Cô quan Quaûn lyù Thöïc phaåm vaø Döôïc phaåm Hoa Kyø (Food & Drug Administration FDA, Silver Spring, Maryland, Myõ) thoâng baùo vaøo ñaàu thaùng 8 ñaõ ghi nhaän 127 tröôøng hôïp ñoäng kinh (crises d eùpilepsie/ Epileptische Anfaàlle) vaø caùc trieäu chöùng thaàn kinh khaùc sau khi söû duïng thuoác laù ñieän töû, taêng gaáp 4 laàn con soá 35 tröôøng hôïp maø Cô quan Hoa Kyø phaùt hieän vaøo thaùng 4 naêm nay. Taïi bang Wisconsin, ngaøy , Boä Dòch vuï Y teá Wisconsin (Department of Health Services, DHS) thoâng tin 11 ngöôøi phaûi nhaäp vieän döïa treân caên baûn moät danh saùch daøi caùc trieäu chöùng hoâ haáp. Boä Dòch vuï Y teá DHS Wisconsin, ñaïi dieän cho caùc cô quan y teá ôû caáp lieân bang, ñöôïc cho laø ñaõ lieân keát vaping vôùi beänh phoåi nghieâm troïng maø baûn chaát chính xaùc cuûa noù khoâng ñöôïc truyeàn ñaït. Vaán ñeà söùc khoûe naày ñaõ ñöôïc quan saùt thaáy ôû thanh thieáu nieân hoaëc thanh nieân: 11 trong soá hoï ñaõ phaûi nhaäp vieän do caên beänh naày, vaø 7 tröôøng hôïp khaùc seõ vaãn ñöôïc theo doõi. Theo toå chöùc naày, caùc trieäu chöùng raát nhieàu vaø khaù nghieâm troïng: suït caân, kieät söùc, ñau ngöïc, ho, khoù thôû... Moät soá beänh nhaân thaäm chí coøn caàn hoã trôï hoâ haáp. Hieän taïi, Boä DHS ñang ñieàu tra xem moät saûn phaåm vaping cuï theå coù lieân quan ñeán taát caû caùc beänh nhaân bò aûnh höôûng hay khoâng. Quan troïng nhaát, dòch vuï khuyeán nghò taát caû ngöôøi duøng neân ngöøng söû duïng caùc loaïi thuoác laù ñieän töû naày vaø ñaëc bieät laø gaëp chuyeân gia y teá neáu khoù thôû. Keát quaû cuûa cuoäc ñieàu tra DHS raát ñöôïc chôø ñôïi vì nhöõng taùc ñoäng coù theå nghieâm troïng. Treân phöông dieän khoa hoïc, thuoác laù khoâng khoùi chöùa haàu heát caùc hoùa chaát gaây haïi töông töï nhö thuoác laù huùt thuoác. Söï khaùc bieät laø caùc hoùa chaát trong thuoác laù khoâng khoùi ñöôïc haáp thuï vaøo cô theå thoâng qua nieâm maïc mieäng (muqueuse buccale/ MundschleimhautentzAÊndung-Sto matitis), coå hoïng vaø daï daày chöù khoâng phaûi phoåi. Thuoác laù khoâng khoùi coù löôïng chaát gaây ung thö gaáp 10 laàn so vôùi thuoác laù. Moät soá nghieân cöùu hieän ñang quan taâm ñeán taùc duïng cuûa Trang 122

123 Vaping treân raêng. Chuùng coù maàu vaøng, nhö theå döôùi aûnh höôûng cuûa thuoác laù thoâng thöôøng. Hai nghieân cöùu lôùn ñöôïc thöïc hieän veà chuû ñeà aûnh höôûng cuûa thuoác laù ñieän töû treân maàu men raêng. Nghieân cöùu thöù nhaát, ñöôïc coâng boá vaøo thaùng treân Taïp chí Nha khoa Hoa Kyø (American Journal of Dentistry, Weston, Florida), tuyeân boá raèng noù thöïc söï laøm men raêng saäm maàu. Moät nghieân cöùu khaùc, ñaêng vaøo thaùng , tieán haønh thí nghieäm treân caùc maãu raêng boø khaúng ñònh keát luaän, sau khi phôi baày chuùng vôùi caùc höông vò khaùc nhau cuûa chaát loûng ñieän töû, raèng caùc chaát coù muøi thôm laø thöù laøm oá raêng nhieàu nhaát. Caùc hoùa chaát coù chöùa nicotine cuõng seõ chòu traùch nhieäm cho men vaøng theo keát quaû naày. Do haøm löôïng ñöôøng cuûa chuùng, chaát loûng ñieän töû cuõng coù khaû naêng gaây saâu raêng cao. Moät nghieân cöùu ñöôïc coâng boá treân taïp chí PLOS One, San Francisco, vaøo thaùng vaø tieán haønh treân nhöõng raêng khoân cuûa con ngöôøi ñaõ ñuôïc nhoå boû, cho thaáy hôi thuoác laù ñieän töû coù ñaëc tính vaät lyù vaø hoùa hoïc töông töï nhö caùc saûn phaåm coù haøm löôïng sucrose cao, bao goàm keïo gelatin vaø ñoà uoáng coù tính chaát chua. Caùc thöû nghieäm cho thaáy söï coù maët cuûa hôi thuoác laù ñieän töû nhaân leân 4 khaû naêng vi truøng baùm vaøo men raêng. Caùc chuyeân gia keát luaän: Nghieân cöùu naày cho thaáy caùc saûn phaåm thuoác laù ñieän töû coù höông vò aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán raêng vaø coù nguy cô tieàm aån ñoái vôùi söùc khoûe raêng mieäng. Vì lyù do naày, vaø ñoái maët vôùi nguy cô cuûa raêng bò saäm maàu, caùc nha só khuyeân nhöõng ngöôøi duøng thuoác laù ñieän töû neân ñaùnh raêng ba laàn moät ngaøy vaø khoâng hít hôi vape sau khi ñaùnh raêng tröôùc khi ñi nguû. CUOÄC CHIEÁN THÖÔNG MAÏI MYÕ-TRUNG LEO THANG Döôùi taùc ñoäng cuûa thöông chieán Myõ - Trung ñang leo thang, chæ qua 4 ngaøy giao dòch, giaù trò voán hoùa cuûa nhoùm coå phieáu S&P 500 ñaõ boác hôi hôn tæ USD vaø xu höôùng naày ñöôïc döï ñoaùn coøn tieáp tuïc. Theo Ñaøi CNBC, Myõ, taùc ñoäng ñeán tình traïng tieâu cöïc naày coù nhieàu nguyeân nhaân. Tröôùc heát laø vieäc laàn ñaàu tieân trong hôn moät thaäp nieân, Cuïc Döï tröõ lieân bang Myõ (FED) tuyeân boá caét giaûm laõi suaát vaø caûnh baùo veà caùc möùc thay ñoåi laõi suaát coù theå tieáp tuïc trong töông lai. Tieáp ñoù laø tuyeân boá ñoät ngoät aùp thueá boå sung 10% ñoái vôùi 300 tyû USD haøng Trung Quoác cuûa oâng Trump môùi ñaây. Ngay sau ñoù, caùc thò tröôøng chöùng khoaùn AÙ Chaâu ñoàng loaït giaûm ñieåm saùng ngaøy 02.08, chæ soá Nikkei maát hôn 2%. OÂng Trump cuõng noùi quyeát ñònh phaït thueá naày seõ coù hieäu löïc töø ngaøy saép ñeán, töông ñöông khoaûng thôøi gian döï kieán hai phaùi ñoaøn thöông maïi Myõ - Trung ñaõ heïn gaëp taïi Washington ñeå tieáp tuïc thaûo luaän sau cuoäc gaëp cuoái thaùng 7 taïi Thöôïng Haûi. Boán ngaøy sau ñoù, Baéc Kinh ñaùp Trang 123

124 traû baèng caùch ñeå tyû giaù ñoàng Nhaân Daân Teä NDT ñöôïc thaû töï do. Theo ñoù, ñoàng NDT ñaõ phaù thuûng ngöôõng taâm lyù quan troïng 7 ñoåi 1 USD laàn ñaàu tieân trong hôn moät thaäp kyû qua. Vaøo ngaøy 05.08, 7,05 NDT ñoåi ñöôïc 1 USD. Sau phaùt ñaïn ñaàu tieân ñoù töø Baéc Kinh, Boä Taøi chính Myõ traû ñuõa chieàu baèng caùch lieät Trung Quoác vaøo dieän thao tuùng tieàn teä. Laàn cuoái tyû giaù vöôït quaù 7 laø vaøo thaùng , khi theá giôùi chuaån bò rôi vaøo cuoäc khuûng hoaûng taøi chính. hai löôõi, lôïi ít, nhöng haïi nhieàu cho kinh teá Hoa Luïc. Cuøng moät luùc, Trung Quoác cuõng tuyeân boá döøng mua noâng saûn Myõ vaø ñe aùp thueá vôùi caùc haøng noâng saûn nöôùc naày mua töø Caùc bieän phaùp ñaùp traû naày ñaõ laøm ruùng ñoäng thò tröôøng vaø laáy ñi gaàn 3% cuûa chæ soá S&P 500. Chöùng khoaùn ôû caùc thò tröôøng Myõ vaø AÂu Chaâu chao ñaûo vôùi möùc giaûm ñieåm saâu ôû möùc töø 2-3%. Caùc chæ soá chính cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn Myõ ngaøy ñeàu giaûm xaáp xæ ôû möùc 3%. Taát caû nhöõng yeáu toá taùc ñoäng chính vöøa neâu ñaõ khieán Sôû giao dòch chöùng khoaùn Wall Street noùi rieâng vaø thò tröôøng chöùng khoaùn toaøn caàu noùi chung lo ngaïi phaûi ñoái maët vôùi moät giai ñoaïn chao ñaûo lôùn, ít nhaát trong ngaén haïn. Trong ngaøy 05.08, chæ soá trung bình coâng nghieäp Dow Jones maát 767 ñieåm, ñaây laø möùc giaûm ñieåm lôùn thöù 6 cho ñeán nay cuûa chæ soá naày. Giôùi ñaàu tö toû roõ taâm theá baát an tröôùc cuoäc thöông chieán keùo daøi giöõa hai neàn kinh teá lôùn nhaát theá giôùi. Chæ soá S&P 500, chæ soá coå phieáu döïa treân coå phieáu phoå thoâng cuûa 500 coâng ty coù voán hoùa thò tröôøng lôùn nhaát nieâm yeát treân hai saøn giao dòch NYSE hoaëc NASDAQ cuûa Myõ, cuõng ñaõ giaûm hôn 5% chæ trong voøng chöa ñeán moät tuaàn. Trong khi ñoù, chæ soá Cboe Volatility, hay coøn goïi laø chæ soá ño taâm lyù lo laéng cuûa Wall Street ñaõ nhaåy leân möùc cao nhaát trong naêm 2019 tính ñeán luùc naày. Giôùi chuyeân gia taøi chính cho raèng tình traïng baùn thaùo coå phieáu seõ coøn tieáp tuïc trong nhöõng ngaøy saép ñeán khi thöông chieán Myõ - Trung moãi luùc moät noùng hôn. Joseph Quinlan, giaùm ñoác ñaàu tö chieán löôïc thò tröôøng taïi Merrill Lynch vaø Bank of America Private Bank, New York, nhaän ñònh: Vaán ñeà lôùn nhaát vôùi nhaø ñaàu tö laø nhaän ra ñaây laø ñieàu mang tính heä thoáng vaø noù seõ coøn laø moät vaán ñeà ñang dieãn ra giöõa Myõ vaø Trung Quoác. Theo chuyeân gia, caùc thò tröôøng khoâng thích söï baát oån. Vieäc baùn thaùo coå phieáu taïi Wall Street cuõng xaåy ra sau khi Cuïc Döï tröõ lieân bang Myõ (Federal Reserve System FED, Washington), coâng boá caét giaûm laõi suaát laàn ñaàu tieân trong 10 naêm. Chính quyeàn Trump luoân baát maõn khi Baéc Kinh ñeå ñoàng teä yeáu ñi, taïo cho caùc nhaø xuaát khaåu Trung Quoác lôïi theá maø Myõ xem laø khoâng coâng baèng: haøng hoùa Trung Quoác Trang 124

125 seõ reû hôn ñoái vôùi ngöôøi mua nöôùc ngoaøi. Theo New York Times, trong tranh chaáp thöông maïi, phaù giaù ñoàng tieàn coù theå laø moät vuõ khí nguy hieåm, nhöng laïi laø moät con dao hai löôõi coù theå khieán chính nöôùc söû duïng noù ñöùt tay. Trung Quoác coù lyù do ñeå khoâng quaù tay vaø ñeå ñoàng teä rôùt giaù theâm. Treân thöïc teá, vaán ñeà khoâng naèm ôû con soá tyû giaù. Baûn thaân vieäc 7 NDT ñoåi 1 USD khoâng gaây haïi cho ai. Tyû giaù duø laø 7,002:1 hay 6,998:1 khoâng maáy khaùc bieät. Nhöng vöôït quaù con soá ñoù laïi coù tính bieåu töôïng lôùn. Noù theå hieän Trung Quoác saün saøng ñeå ñoàng tieàn rôùt giaù lôùn, nhö moät chieán thuaät nhaém vaøo Myõ. Theo ñaø naày, nhaø saûn xuaát Trung Quoác seõ coù lôïi theá khi baùn haøng sang Myõ. Leänh ñaùnh thueá haøng Trung Quoác cuûa Toång thoáng Trump, voán nhaèm chaën bôùt haøng Trung Quoác sang Myõ, seõ bôùt taùc duïng. Ñoàng tieàn rôùt giaù cuõng giuùp nhaø xuaát khaåu Trung Quoác phaûn ñoøn leänh taêng thueá cuûa Toång thoáng Trump. Myõ aùp thueá 25% vôùi moät loaït haøng Trung Quoác. Nhöng neáu ñoàng teä yeáu ñi 10%, thueá töï khaéc giaûm ñi 15%, theo New York Times. Tuy vaäy, caùc chuyeân gia nhaän ñònh giaù trò ñoàng NDT khoâng hoaøn toaøn naèm trong tay Baéc Kinh. Heä thoáng taøi chính Trung Quoác do chính phuû kieåm soaùt chaët cheõ, trao cho laõnh ñaïo nöôùc khaû naêng ñònh giaù ñoàng NDT theo yù hoï muoán. Caùc Trang 125 quan chöùc ñònh giaù chuaån moãi ngaøy cho ñoàng teä, vaø cho pheùp giaù trò thöïc cuûa noù bieán ñoäng leân xuoáng moät chuùt treân thò tröôøng ngoaïi hoái. Caùc quan chöùc Trung Quoác noùi hoaït ñoäng mua vaøo, baùn ra moãi ngaøy treân thò tröôøng goùp phaàn giuùp hoï ñònh giaù ñoàng teä cho ngaøy hoâm sau, nhöng khoâng noùi roõ quaù trình naày hoaït ñoäng nhö theá naøo. Ngaøy 05.08, Baéc Kinh coâng boá tyû giaù 6,9225 (soá ñoàng teä ñoåi 1 USD), saùt vôùi möùc 7 teä ñoåi 1 USD. Ñieàu quyeát ñònh khieán ñoàng teä giaûm giaù (tyû giaù vöôït 7:1) chính laø nhöõng ngöôøi buoân baùn ngoaïi hoái, voán ñang tin raèng giaù trò thöïc cuûa ñoàng nhaân daân teä thaáp hôn hieän taïi. Nhöõng ngöôøi naém giöõ ñoàng nhaân daân teä trong tay coù theå ñaõ baùn ra (khieán ñoàng tieàn naày haï giaù), vì lo ngaïi cuoäc thöông chieán seõ caûn trôû neàn kinh teá Trung Quoác. Nguyeân nhaân khaùc laø töø naêm ngoaùi, Baéc Kinh ñaõ coá thuùc ñaåy neàn kinh teá baèng caùch chæ ñaïo heä thoáng ngaân haøng do chính phuû kieåm soaùt taêng cöôøng cho vay, khieán löôïng cung tieàn taêng leân. Khi coù nhieàu tieàn löu thoâng hôn trong neàn kinh teá, meänh giaù cuûa ñoàng tieàn ñoù seõ giaûm. Theo caùc chuyeân gia kinh teá, chieán tranh tieàn teä khoâng phaûi khoâng coù ruûi ro. Boán naêm tröôùc, khi neàn kinh teá Trung Quoác chaäm laïi, nöôùc naày phaù giaù ñoàng teä ñeå trôï giuùp cho caùc nhaø saûn xuaát, gaây soác cho theá giôùi taøi chính. Thò tröôøng chöùng khoaùn toaøn caàu giaûm maïnh.

126 Trong khi caùc quan chöùc Trung Quoác coøn ñang tìm caùch giaûi thích, caùc nhaø ñaàu tö vaø doanh nghieäp baét ñaàu chuyeån tieàn ra khoûi Trung Quoác - chính laø doøng tieàn maø neàn kinh teá lôùn thöù hai theá giôùi ñang caàn. Gaàn 680 tyû USD voán chaïy khoûi nöôùc naày naêm 2015, CNN daãn soá lieäu cuûa Vieän Taøi chính Quoác teá. Theo New York Times, moät naêm sau, Trung Quoác laïi phaûi boû ra 500 tyû USD döï tröõ ngoaïi hoái ñeå ñaåy giaù ñoàng teä leân. Nöôùc naày cuõng sieát chaët heä thoáng taøi chính ñeå ngaên chaën caùc nhaø ñaàu tö chuyeån tieàn ra nöôùc ngoaøi. Ñoàng teä yeáu cuõng gaây ra caùc vaán ñeà khaùc. Ñoàng tieàn Trung Quoác yeáu hôn seõ khieán haøng hoùa ñaét ñoû hôn vôùi ngöôøi tieâu duøng trong nöôùc. Moïi khoaûn nôï cuûa coâng ty Trung Quoác tính baèng USD boãng nhieân phoàng leân moät chuùt. Caùc haøng hoùa thieát yeáu nhö daàu moû, ñöôïc tính giaù baèng USD treân toaøn caàu, boãng nhieân ñaét hôn. Toùm laïi, neáu cuoäc chieán thöông maïi dieãn bieán xaáu ñi, Trung Quoác coù theå taùo baïo hôn vôùi thöù vuõ khí tieàn teä môùi ñöôïc khai hoûa. Nhöng nhö lòch söû ñaõ chöùng minh, thöù vuõ khí ñoù ñoøi hoûi ngöôøi chôi phaûi saün saøng traû giaù khaù ñaét. THEÁ GIÔÙI THIEÁU NÖÔÙC TRAÀM TROÏNG 17 quoác gia ñang phaûi ñoái maët vôùi tình traïng caêng thaúng veà nguoàn nöôùc ôû möùc ñoä cao, caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp, coâng nghieäp vaø ñoâ thò ôû nhöõng nöôùc ñoù ñang ngoán ñeán 80% löôïng nöôùc treân beà maët vaø Trang 126 nöôùc ngaàm trung bình moãi naêm. Vieän Taøi nguyeân Theá giôùi (World Resources Institute WRI, Washington) môùi ñaây ñaõ coâng boá Baûn ñoà ruûi ro nguoàn nöôùc Aqueduct (Aqueduct Water Risk Atlas) nhaèm giuùp caùc coâng ty, doanh nghieäp, nhaø ñaàu tö cuõng nhö chính phuû xaùc ñònh, ñaùnh giaù nhöõng söï ruûi ro veà nguoàn nöôùc treân toaøn theá giôùi. Baûn ñoà Aqueduct cuûa WRI phaùt hieän ra raèng coù 17 quoác gia, chieám moät phaàn tö daân soá theá giôùi, ñang phaûi ñoái maët vôùi tình traïng caêng thaúng veà nguoàn nöôùc ôû möùc ñoä nguy hieåm. Coâng cuï naày ñaõ xeáp loaïi caêng thaúng veà nguoàn nöôùc, ruûi ro veà haïn haùn vaø ruûi ro veà luõ luït ven soâng ôû 189 quoác gia vaø caùc ñòa phöông nhö caùc bang, tænh. Aqueduct söû duïng moät phöông phaùp maïnh meõ, ñaõ ñöôïc thaåm ñònh vaø bao goàm nhöõng thoâng tin saün coù toát nhaát ñeå taïo ra nhöõng baûn ñoà toaøn caàu, phuø hôïp vôùi nhöõng gì ngöôøi tieâu duøng ñang tìm kieám. Moâ hình thuûy vaên caäp nhaät cuûa Aqueduct cho thaáy moät böùc tranh veà ruûi ro nguoàn nöôùc chính xaùc vaø coù nhieàu chi tieát hôn bao giôø heát. Ñaây laø neàn taûng ñaõ ñöôïc söû duïng bôûi hôn ngöôøi vaø 300 coâng ty haøng naêm. Tieán só Andrew Steer, Chuû tòch kieâm Giaùm ñoác Ñieàu haønh cuûa Vieän WRI cho bieát: Caêng thaúng veà nguoàn nöôùc laø cuoäc khuûng hoaûng lôùn nhaát maø khoâng ai nhaéc ñeán. Haäu quaû cuûa noù coù theå nhìn thaáy roõ raøng nhö maát an ninh löông thöïc, xung ñoät vaø di cö, taøi chính baát oån&

127 Caùc coâng cuï Aqueduct môùi caäp nhaät cho pheùp ngöôøi söû duïng nhìn roõ hôn vaø hieåu hôn veà caùc ruûi ro nguoàn nöôùc vaø coù theå ñöa ra nhöõng quyeát ñònh toát hôn ñeå quaûn lyù caùc ruûi ro naày. Moät theá heä môùi cuûa caùc giaûi phaùp ñang ñöôïc ñöa ra nhöng chöa coù giaûi phaùp naøo ñuû nhanh ñeå xöû lyù vaán ñeà. Neáu thaát baïi trong vieäc haønh ñoäng coù theå seõ gaây ra nhöõng toán keùm lôùn trong cuoäc soáng vaø sinh keá cuûa con ngöôøi. Danh saùch 17 quoác gia ñang phaûi ñoái maët vôùi tình traïng caêng thaúng veà nguoàn nöôùc ôû möùc ñoä raát cao (80%) bao goàm: Qatar, Israel, Lebanon, Iran, Jordan, Libya, Kuwait, Saudi Arabia, Eritrea, United Arab Emirates, San Marino, Bahrain, India, Pakistan, Turkmenistan, Oman, Botswana. ÔÛ Trung Ñoâng vaø Baéc Phi (Midle East and North Africa MENA), khu vöïc coù 12 trong soá 17 quoác gia phaûi ñoái maët vôùi nhöõng aùp löïc lôùn veà nguoàn nöôùc, caùc chuyeân gia nhaän ñònh tình traïng khan hieám nöôùc laø nguyeân nhaân chính gaây ra xung ñoät vaø di cö. Ñaây laø 2 khu vöïc khoâ noùng neân löôïng nöôùc döï tröõ voán raát thaáp, nhöng nhu caàu taêng cao khieán cho tình traïng khan hieám nöôùc ôû caùc quoác gia naày ngaøy caøng trôû neân traàm troïng. Noâng nghieäp, coâng nghieäp vaø nöôùc duøng trong thaønh phoá chieám ñeán 80% löôïng nöôùc coù saün trung bình moät naêm ôû 17 quoác gia trong danh saùch cuûa Vieän WRI. Thay ñoåi khí haäu caøng laøm tình hình theâm phöùc taïp. Theo baùo caùo cuûa Ngaân haøng theá giôùi, khu vöïc naày chòu toån haïi kinh teá lôùn nhaát do bieán ñoåi khí haäu, döï kieán seõ maát 6-14% treân toång saûn phaåm quoác noäi GDP. Taïi caùc quoác gia naày, 82% nöôùc thaûi khoâng ñöôïc taùi söû duïng. Xeáp thöù 13 trong danh saùch caùc quoác gia coù tình traïng thieáu nöôùc ôû möùc ñoä cao cuûa nghieân cöùu Aqueduct, AÁn Ñoä coù daân soá lôùn gaáp ba laàn toång daân soá cuûa 16 quoác gia khaùc trong danh saùch naày coäng laïi. Mieàn Baéc AÁn Ñoä phaûi ñoái maët vôùi tình traïng caïn kieät nguoàn nöôùc ngaàm nghieâm troïng vaø laàn ñaàu tieân khu vöïc naày ñöôïc moâ phoûng treân baûn ñoà Aqueduct vaø ñöa vaøo caùc tính toaùn veà caêng thaúng nguoàn nöôùc. Treân phöông dieän toång quaùt, theá giôùi ñang chöùng kieán haøng loaït caùc cuoäc khuûng hoaûng veà nguoàn nöôùc, ñöôïc bieát ñeán vôùi teân goïi laø Day Zero (Ngaøy khoâng nöôùc). Ñaây laø ngaøy maø caùc voøi nöôùc bò caïn khoâ, ñe doïa ñeán cuoäc soáng sinh hoaït ôû caùc thaønh phoá lôùn töø Cape Town, Nam Phi, ñeán Sao Paolo, Brazil, vaø Chennai (AÁn Ñoä). Tình traïng thieáu nöôùc ôû caùc thaønh phoá naày chæ laø moät vaøi ví duï veà taùc ñoäng cuûa söï thieáu nöôùc treân con ngöôøi, sinh keá vaø doanh nghieäp treân toaøn caàu. Vieän WRI laø moät toå chöùc nghieân cöùu toaøn caàu traûi roäng treân 60 quoác gia vôùi caùc vaên phoøng ôû Brazil, Trung Quoác, AÂu Chaâu, Ethiopia, AÁn Ñoä, Indonesia, Mexico, Hoa Kyø vaø caùc quoác gia khaùc. Hôn 800 chuyeân gia vaø nhaân vieân cuûa toå chöùc laøm vieäc chaët cheõ vôùi caùc nhaø Trang 127

128 laõnh ñaïo ñeå chuyeån ñoåi nhöõng yù töôûng lôùn thaønh haønh ñoäng ôû phaïm vi moâi tröôøng, cô hoäi kinh teá vaø haïnh phuùc cuûa con ngöôøi. Nghieân cöùu Aqueduct ñöôïc hoã trôï bôûi Aqueduct Alliance, moät lieân minh bao goàm caùc coâng ty, chính phuû vaø caùc quyõ haøng ñaàu laøm vieäc vôùi Vieän WRI ñeå caûi thieän vieäc quaûn lyù nguoàn nöôùc moät caùch beàn vöõng. Döõ lieäu cuûa Aqueduct ñöôïc phaùt trieån thoâng qua söï hôïp taùc vôùi caùc ñoái taùc nghieân cöùu taïi Ñaïi hoïc Coâng ngheä Delft, Deltares, Ñaïi hoïc Utrecht, Vieän Nghieân cöùu Moâi tröôøng (IVM), Geneøve, Cô quan Moâi tröôøng Hoøa Lan PBL vaø RepRisk, Zurich, Thuïy Só. Treân thöïc teá, nhieàu coâng ty ñaõ söû duïng baûn ñoà Aqueduct ñeå veõ sô ñoà caùc vò trí öu tieân nhö caùc cô sôû, caùc nhaø cung caáp, caùc thò tröôøng môùi, caùc nhaø maùy ñieän döï kieán... vaø ñaùnh giaù nguy cô cuûa chuùng ñoái vôùi ruûi ro veà nguoàn nöôùc. Shannon Quinn, laõnh ñaïo quaûn lyù nguoàn nöôùc toaøn caàu cuûa Taäp ñoaøn Procter & Gamble, chia seû: Döõ lieäu töø Baûn ñoà ruûi ro nguoàn nöôùc Aqueduct cho pheùp coâng ty chuùng toâi ñaùnh giaù nhöõng ruûi ro veà nöôùc trong chuoãi giaù trò cuûa chuùng toâi ñeå xaùc ñònh hieäu quaû caùc lónh vöïc öu tieân. Chuùng toâi ñang raát mong ñôïi ñöôïc söû duïng theá heä tieáp theo cuûa coâng cuï naày. Caùc coâng cuï cuûa Aqueduct taäp hôïp taát caû nhöõng ruûi ro veà nöôùc nhö luõ luït, haïn haùn vaø nhöõng tình traïng caêng thaúng veà nguoàn nöôùc baèng caùch söû duïng nhöõng döõ lieäu nguoàn Trang 128 môû open source (ngöôøi duøng coù theå söûa ñoåi, caûi tieán, phaùt trieån, naâng caáp theo moät soá nguyeân taéc chung) vaø ñaõ ñöôïc thaåm ñònh. Hieän nay, Aqueduct ñaõ coù 13 chæ soá veà ruûi ro nöôùc, bao goàm caùc boå sung môùi nhö thöïc traïng nguoàn nöôùc ngaàm, söï caïn kieät nguoàn nöôùc, nhöõng aûnh chuïp nhanh haøng thaùng veà tình traïng caêng thaúng vaø bieán ñoäng cuûa nguoàn nöôùc. Paul Reig, chuyeân gia phuï traùch döï aùn Aqueduct vaø can döï doanh nghieäp toaøn caàu cuûa Vieän WRI tuyeân boá Aqueduct seõ ñoùng vai troø laø ñieåm khôûi ñaàu cho caùc doanh nghieäp vaø nhöõng toå chöùc xem ruûi ro veà nguoàn nöôùc laø vaán ñeà nghieâm troïng. Ngaøy caøng coù nhieàu coâng ty söû duïng Aqueduct ñeå öu tieân ñaàu tö cho caùc giaûi phaùp taïi caùc doøng chaûy mang laïi nhieàu yù nghóa nhaát. THAÙNG NOÙNG NHAÁT TRONG LÒCH SÖÛ TRAÙI ÑAÁT Theá giôùi vöøa traûi qua moät thaùng 7 noùng nhaát trong voøng 140 naêm qua, theo moät nghieân cöùu môùi cuûa Cô quan Quaûn lyù Ñaïi döông vaø Khí quyeån quoác gia Myõ (National Oceanic and Atmospheric Administration NOAA, Washington). Theo NOAA, phaàn lôùn haønh tinh cuûa loaøi ngöôøi ñaõ traûi qua baàu khoâng khí oi aû trong caùi noùng chöa töøng thaáy vaøo thaùng 7 vöøa qua, khi nhieät ñoä taêng leân caùc möùc cao môùi trong thaùng noùng nhaát töøng ñöôïc ghi nhaän. Nhieät ñoä trung bình toaøn caàu trong thaùng 7 cao hôn 0,95 ñoä C so vôùi möùc trung bình cuûa theá kyû

129 XX laø 15,8 ñoä C, khieán noù trôû thaønh thaùng 7 noùng nhaát trong lòch söû Traùi Ñaát, ñöôïc quan saùt keå töø caùc cuoäc khaûo saùt nhieät ñoä coù heä thoáng ñaàu tieân vaøo cuoái theá kyû XIX. Tröôùc ñoù, döõ lieäu cho bieát thaùng ñöôïc xem laø thaùng noùng nhaát keå töø naêm Theo haõng tin AP, thaùng cuõng laø thaùng thöù 415 lieân tieáp ghi nhaän nhieät ñoä toaøn caàu cao hôn möùc trung bình cuûa theá kyû XX trong cô sôû döõ lieäu cuûa Cô quan NOAA. Ngoaøi ra, chín trong soá 1möôøi thaùng 7 noùng nhaát coù maët trong thôøi kyø Giai ñoaïn töø thaùng 1 ñeán thaùng 7 naêm nay cuõng laø naêm coù nhieät ñoä cao thöù 2 trong lòch söû. Tuy nhieân, ñoái vôùi moät phaàn lôùn cuûa theá giôùi, bao goàm Baéc vaø Nam Myõ, AÙ Chaâu, UÙc Chaâu, Taân Taây Lan, vaø vuøng phía nam Phi Chaâu, nöûa ñaàu naêm 2019 laø naêm noùng nhaát töø tröôùc ñeán nay, ñaët kyû luïc soùng nhieät tuyeät ñoái treân Traùi Ñaát. Soá lieäu cuûa Cô quan NOAA xaùc nhaän nhöõng keát quaû ñöôïc coâng boá vaøo ñaàu thaùng 8 bôûi Chöông trình Quan saùt Traùi ñaát Copernicus cuûa UÛy Ban AÂu Chaâu. Copernicus laø teân môùi cuûa Chöông trình Quan saùt Traùi ñaát cuûa UÛy ban AÂu Chaâu, tröôùc ñaây goïi laø GMES (Giaùm saùt Moâi tröôøng vaø An ninh Toaøn caàu, Global Monitoring for Environment and Security GMES). Ñöôïc toå chöùc xung quanh 6 dòch vuï khaùc nhau lieân quan ñeán moâi tröôøng bieån, khí quyeån, moâi tröôøng treân maët ñaát, bieán ñoåi khí Trang 129 haäu cuõng nhö hoã trôï caùc can thieäp khaån caáp vaø an ninh coâng coäng. Copernicus söû duïng döõ lieäu töø caùc veä tinh vaø caûm bieán ñöôïc laép ñaët taïi ñòa phöông (maùy ño aùp suaát, nhieät ñoä khí quyeån&) ñeå taïo ra caùc thoâng tin vaø döï baùo ñaùng tin caäy ñeå söû duïng trong nhöõng lónh vöïc nhö noâng nghieäp hoaëc thuûy saûn, quy hoaïch ñaát vaø ñoâ thò, chöõa chaùy röøng, öùng phoù thaûm hoïa, giao thoâng haøng haûi hoaëc giaùm saùt oâ nhieãm khoâng khí. Trong caùc söï kieän thôøi tieát baát thöôøng gaàn ñaây, coù leõ ñaùng chuù yù nhaát laø nhieät ñoä ôû vuøng Alert, Nunavut, Canada, leân ñeán 21 ñoä C hoâm Thoâng thöôøng, nhieät ñoä ôû thôøi ñieåm naày trong naêm taïi vuøng ñaát thuoäc Baéc Cöïc naày luoân döôùi 0 ñoä C. Theo caùc chuyeân gia, khi nhieät ñoä toaøn caàu tieáp tuïc taêng leân, caùc hieän töôïng thôøi tieát cöïc ñoan, nhö caùc ñôït soùng nhieät vaø haïn haùn, seõ xuaát hieän thöôøng xuyeân hôn. Caùc thay ñoåi naày seõ aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa con ngöôøi, cuõng nhö löông thöïc vaø nguoàn nöôùc. Nhieät ñoä gia taêng cuõng laøm daáy leân nhieàu lo ngaïi veà aûnh höôûng ñeán söùc khoûe. Hoâm 16.07, Hoäi Hoäng Thaäp Töï Quoác teá, Geneøve, ñöa ra höôùng daãn ñoái phoù vôùi naéng noùng ñeå giuùp caùc nhaø quy hoaïch ñoâ thò giaûm thieåu nguy cô. Nhöõng ñôït naéng noùng tröôùc ñaây töøng khieán haøng chuïc nghìn ngöôøi töû vong, bao goàm ngöôøi ôû AÁn Ñoä naêm 2015 vaø ngöôøi ôû AÂu Chaâu naêm Muøa heø naêm nay, caùc khu vöïc ôû

130 khaép nôi treân theá giôùi ghi nhaän caùc möùc nhieät cao kyû luïc. Phi Chaâu ñaõ traûi qua thaùng noùng nhaát trong lòch söû. Kyû luïc naêm 2015 phaàn lôùn ñaõ bò phaù vôõ, vôùi möùc cheânh leäch 1,65 AÉ C so vôùi möùc trung bình, vaø 4 thaùng noùng nhaát cuûa thaùng 7 ñaõ ñöôïc ño trong 5 naêm qua. ÔÛ AÂu Chaâu, nhieàu kyû luïc nhieät ñoä cuõng bò phaù vôõ. Taïi Phaùp, gaàn nhö toaøn boä caùc khu vöïc ñeàu coù caûnh baùo naéng noùng. Caùc tay ñua xe ñaïp cuûa giaûi ñua xe voøng quanh nöôùc Phaùp Tour de France cuõng lieân tuïc ñöôïc tieáp 1 lít röôõi nöôùc moãi giôø. Taïi thuû ñoâ Paris, Cô quan NOAA nhaéc laïi trong baûn tin cuûa mình raèng ngaøy ñaõ thaáy nhieät ñoä taêng leân 42,6 AÉ C ôû Paris, phaù vôõ kyû luïc 40,4 ñoä C cuûa naêm Hai loø phaûn öùng haït nhaân ôû taây nam nöôùc Phaùp ñaõ ngöøng hoaït ñoäng vaø 6 loø phaûn öùng ñaõ bò caét ñeå traùnh vi phaïm giôùi haïn moâi tröôøng ñoái vôùi nhieät ñoä cuûa caùc con soâng maø hoï söû duïng ñeå laøm maùt nöôùc. Ñieàu naày laøm giaûm saûn löôïng ñieän haït nhaân cuûa Phaùp khoaûng 5,2 gigawatt taïi thôøi ñieåm nhu caàu ñieän taêng do söû duïng caùc thieát bò ñieàu hoøa khoâng khí. Taïi AÙo, chính quyeàn thuû ñoâ Wien ñaõ hoã trôï phaùt trieån moät öùng duïng môùi coù teân OÁc ñaûo ñoâ thò (Oasis Citeù/City oases), cho pheùp ngöôøi daân thaønh thò tìm choã traùnh noùng phuø hôïp nhö nhöõng khoâng gian xanh hoaëc beå bôi... Taïi Bæ, caûnh baùo thôøi tieát noùng ñaõ ñöôïc ban boá treân haàu khaép ñaát nöôùc, ngoaïi tröø nhöõng khu vöïc duyeân haûi, vaø ñöôïc duy trì trong moät tuaàn. Theo Vieän khí töôïng hoaøng gia Bæ, vaøo ngaøy , nhieät ñoä cao nhaát töøng ñöôïc ghi nhaän ôû Bæ ñaõ ñöôïc ño, ñaït 41,8 ñoä C ôû thò xaõ Begijnendijk. Taïi Ñöùc, vaøo ngaøy 25.07, nhieät ñoä 42,6 AÉC ñöôïc ghi nhaän ôû Lingen, bang Niedersachsen, phaù vôõ kyû luïc veà nhieät ñoä cao nhaát töøng ñöôïc ghi nhaän taïi Ñöùc, sau kyû luïc tröôùc ñoù 40,3 AÉC ôû Kitzingen vaøo naêm Taïi Anh, ngaøy 23.07, Cô quan y teá khuyeán caùo ngöôøi daân neân ñi boä döôùi boùng raâm, giöõ nöôùc, baûo veä choáng aùnh naéng maët trôøi, vaø traùnh söû duïng quaù nhieàu ñoà uoáng coù coàn. Vaøo ngaøy 25.07, nhieät ñoä kyû luïc ñöôïc ghi nhaän taïi Vieän thöïc vaät noâng nghieäp quoác gia (NIAB) taïi Cambridge. Khu Markusvinsa ôû Thuïy Ñieån ghi nhaän möùc nhieät 34,8 ñoä C, nhieät ñoä cao nhaát ño ñöôïc ôû phía baéc voøng Baéc Cöïc. Caùc khu vöïc treân khaép nöôùc Myõ cuõng höùng chòu ñôït naéng noùng lòch söû khieán nhieàu hoaït ñoäng ngoaøi trôøi bò huûy vaø caùc thaønh phoá phaûi môû cöûa nôi truù aån ñeå giaûi nhieät cho ngöôøi daân. Taïi New Jersey, caùc nhaø ñieàu haønh tröôøng ñua ngöïa Coâng vieân Monmouth ñaõ phaûi huûy 6 cuoäc ñua vì naéng noùng vaø seõ tieáp tuïc sau khi maët trôøi laën. Chính quyeàn thaønh phoá New York ñaõ huûy boû leã kyû nieäm 50 naêm cuoäc ñoå boä Maët Traêng treân Quaûng Trang 130

131 tröôøng Thôøi ñaïi (Times Square) vaø moät leã hoäi ngoaøi trôøi vôùi ngoâi sao boùng ñaù Megan Rapinoe, nhaïc só John Legend vaø ngöôøi ñieàu khieån chöông trình maïng Daily Show Trevor Noah. Thaønh phoá cuõng khuyeán nghò caùc hoä daân vaø vaên phoøng khoâng chænh maùy laïnh döôùi 26 ñoä C vaøo ngaøy ñeå traùnh quaù taûi ñieän. Ñeå dieãn taû möùc ñoä nguy hieåm cuûa ñôït noùng, caùc nhaân vieân ôû Cô quan Thôøi tieát Quoác gia taïi Omaha, bang Nebraska, ñaõ thöû nöôùng baùnh quy (cookie) sau löng xe hôi ñaäu trong baõi ñoã xe chæ baèng nhieät noùng töø Maët Trôøi. Hoï ñaët 4 chieác baùnh quy treân khay nöôùng vaø ñeå phía sau xe hôi, döôùi aùnh naéng Maët Trôøi. Sau 60 phuùt, chieác khay ñaït nhieät ñoä gaàn 80 ñoä C trong khi maët treân cuûa baùnh ñaït nhieät ñoä 67 ñoä C. Sau khoaûng 8 giôø, maët ngoaøi chieác baùnh ñaõ chín ñeán möùc ñöôïc xem laø coù theå aên ñöôïc. Theo caùc chuyeân gia, vôùi nhieät ñoä cao kyû luïc hoaëc gaàn kyû luïc vaøo ban ñeâm, thôøi tieát coù theå gaây nguy hieåm vôùi ngöôøi giaø, ngöôøi beänh vaø treû em, neáu phoøng khoâng ñöôïc trang bò maùy laïnh. Hoâm 19.07, ñoäng vaät taïi moät sôû thuù ôû Illinois ñöôïc boá trí ñaù vaø phun nöôùc vaøo ngöôøi khi neàn nhieät vuøng Trung Taây Myõ chaïm möùc gaàn 38 ñoä C. ÔÛ AÁn Ñoä, thôøi tieát naéng ñeán möùc caùc loaøi ñoäng vaät ñaõ boû röøng ñeå ñeán caùc khu daân cö tìm nguoàn nöôùc gaây nguy hieåm cho ngöôøi daân. Trong khi ñoù, soá löôïng möa Trang 131 ñöôïc ghi nhaän thaáp hôn hoaëc thaäm chí thaáp hôn nhieàu so vôùi möùc trung bình cuûa phaàn lôùn Taây AÂu, nhöng cuõng treân phaàn lôùn Siberia, Argentina, mieàn nam Phi Chaâu, gaàn nhö toaøn boä UÙc vaø trung taâm cuûa Hoa Kyø. Keát hôïp vôùi nhieät ñoä cao, haïn haùn laøm taêng nguy cô hoûa hoaïn, vaø tieáp tuïc taøn phaù vaøi trieäu maãu ñaát cuûa vuøng Vieãn Baéc Nga hay Hy Laïp. AÛnh höôûng cuûa nhöõng nhieät ñoä ñaëc bieät naày cuõng ñöôïc phaûn aûnh trong phaïm vi Nam Cöïc vaø Baéc Cöïc. Trong thaùng 7, lôùp baêng ôû Nam Cöïc coù dieän tích 15,3 trieäu km2, thaáp hôn 4% so vôùi möùc trung bình quan saùt ñöôïc trong giai ñoaïn Dieän tích cuûa noù trong thaùng 7 xuoáng thaáp nhaát trong 41 naêm. ÔÛ phía baéc, söï suïp ñoå cuûa baêng bieån ñöôïc ghi nhaän nhieàu hôn. Baêng bieån Baéc Cöïc ñöôïc ño coù dieän tích 7,6 trieäu km2, thaáp hôn gaàn 20% so vôùi möùc trung bình ñöôïc ghi nhaän trong thôøi kyø Khoaûng 197 tyû taán baêng töø Greenland ñaõ tan chaûy vaøo Ñaïi Taây Döông trong thaùng 7, vaø ñaây laø con soá cao hôn raát nhieàu so vôùi con soá maø caùc nhaø khoa hoïc döï ñoaùn. ÔÛ Alaska, Patagonia (Argentina), Alps (AÂu Chaâu), ôû khaép moïi nôi treân theá giôùi, söï tan chaûy cuûa soâng baêng ñang taêng 0.10 = Toång coäng, toång soá beà maët bieån baêng giaù chöa bao giôø thaáp nhö vaäy trong thaùng 7 keå töø khi chuùng ñöôïc quan saùt, thaáp hôn trung bình khoaûng 10%. Caùc khoa hoïc gia khí haäu quan

132 saùt nhöõng thay ñoåi trong baêng Nam vaø Baéc Cöïc raát lo ngaïi: khi ruùt laïi, noù thay ñoåi ñaùng keå naêng löôïng haáp thuï vaøo ñaïi döông, baèng caùch ngöøng phaûn xaï aùnh naéng maët trôøi. Neáu khoâng coù heä thoáng ñieàu hoøa khoâng khí haønh tinh ñöôïc cung caáp bôûi caùc vuøng cöïc traéng lôùn naày, nhieät ñoä coù theå taêng nhanh hôn döï kieán. Thaùng naày qua thaùng khaùc, kyû luïc sau kyû luïc, trieån voïng duy trì söï gia taêng nhieät ñoä trung bình cuûa Traùi ñaát döôùi möùc aám leân 1,5 AÉ C so vôùi thôøi kyø tieàn coâng nghieäp seõ khoâng theå ñaït ñöôïc. LAÏI XAÛ SUÙNG TAÏI MYÕ Theo toå chöùc phi chính phuû Gun Violence Archives, Washington, töø ñaàu naêm ñeán nay, taïi Hoa Kyø ñaõ xaåy ra 251 vuï ò thaûm saùt taäp theå EÅ, töùc laø coù töø 4 naïn nhaân trôû leân. Hai vuï cuoái cuøng vöøa xaåy ra trong cuøng moät ngaøy 03.08, vuï thöù nhaát xaåy ra ôû thaønh phoá El Paso, bang Texas, vaø vaøi giôø sau, vuï thöù hai xaåy ra ôû Dayton, bang Ohio. Vuï xaû suùng ñaàu tieân dieãn ra taïi moät sieâu thò Walmart, gaàn trung taâm thöông maïi Cielo Vista, ôû phía ñoâng thaønh phoá El Paso, coù daân soá khoaûng ngöôøi. Nghi phaïm böôùc vaøo cöûa haøng vôùi vuõ khí WASR-10, moät phieân baûn baùn töï ñoäng cuûa suùng tröôøng AK-47, vaø noå suùng vaøo luùc 10:40 giôø saùng. Toång coäng coù khaùch haøng vaø 300 nhaân vieân trong cöûa haøng taïi thôøi ñieåm ñoù. Moät nhaân chöùng cho bieát nghi phaïm ñaõ noå suùng vaøo moät soá khaùch Trang 132 haøng trong baõi ñoã xe tröôùc khi y vaøo sieâu thò. Sau khi gaây aùn, nghi phaïm laùi xe ñeán moät ngaõ tö gaàn ñoù, anh ta böôùc ra khoûi xe vaø töï nhaän mình laø ngöôøi xaû suùng, ñaàu haøng moät só quan chaïy chieác xe maùy ñuoåi theo. Vuï noå suùng ñaõ gieát cheát 22 ngöôøi vaø khieán 24 ngöôøi khaùc bò thöông, bao goàm 13 ngöôøi Myõ, 8 coâng daân Mexico vaø 1 ngöôøi Ñöùc. Trong soá naïn nhaân bò thöông coù 7 ngöôøi Mexico. Nhieàu ngöôøi trong khu mua saém khi ñoù ñang mua ñoà ñaïc chuaån bò cho con caùi ñi hoïc laïi vaøo thaùng 8. Thuû phaïm vuï xaû suùng ôû thaønh phoá El Paso ñaõ thuù nhaän muoán taán coâng ngöôøi Mexicoâ. Thoâng tin ñöôïc neâu trong baûn baùo caùo ñieàu tra cuûa caûnh saùt maø AFP coù ñöôïc hoâm Patrick Crusius, 21 tuoåi, ñaõ laùi xe khoaûng 10 tieáng ñoàng hoà töø Allen ñeán thaønh phoá El Paso, ôû bieân giôùi vôùi Mexicoâ, hoâm Theo baùo caùo, ò thuû phaïm cho bieát khi ñaõ vaøo beân trong cöûa haøng, ngöôøi naày noå suùng vaøo nhöõng ngöôøi voâ toäi. Muïc tieâu cuûa thuû phaïm laø ngöôøi Mexicoâ EÅ. Khi caûnh saùt ñeán, Patrick Crusius ñaõ ra khoûi xe, tay giô leân trôøi vaø noùi : ò Toâi laø ngöôøi baén EÅ. Vuï xaû suùng ôû El Paso mang tính chaát phaân bieät chuûng toäc vì Patrick Crusius ñaõ ñaêng treân internet baûn leân aùn ò vieäc ngöôøi Nam Myõ xaâm chieám bang Texas EÅ. Cuoäc chieán choáng di daân baát hôïp phaùp laø moät trong nhöõng ñieåm quan troïng trong nhieäm kyø cuûa toång

133 thoáng Donald Trump. Trong ñôït vaän ñoäng tranh cöû, nhaø tæ phuù Myõ töøng nhieàu laàn ñaû kích ngöôøi Mexicoâ laø ò keû caép EÅ vaø thöôøng xuyeân söû duïng cuïm töø ò xaâm chieám EÅ. Quyeát taâm naày ñöôïc chuû nhaân Toøa Baïch OÁc tieáp tuïc khaúng ñònh khi leân tieáng beânh vöïc chieán dòch choáng di daân baát hôïp phaùp ñöôïc caûnh saùt tieán haønh ôû bang Mississippi hoâm 07.08, baát chaáp nhöõng lôøi chæ trích gay gaét. Chieán dòch dieãn ra cuøng luùc taïi 6 thaønh phoá ôû bang Mississippi hoâm Chính quyeàn ñòa phöông cho bieát, khoaûng 300 ngöôøi ñaõ ñöôïc thaû treân toång soá 680 coâng nhaân bò baét giöõ, trong ñoù coù 122 ngöôøi Mexicoâ. Chöa ñaày 12 giôø sau vuï xaû suùng ñaãm maùu taïi thaønh phoá El Paso, moät vuï xaû suùng gieát haïi nhieàu ngöôøi nöõa laïi xaåy ra taïi moät quaùn bar treân tuyeán phoá East 5th thuoäc quaän Oregon cuûa thaønh phoá Dayton, bang Ohio. Caùc nhaân chöùng cho bieát hung thuû laø moät nam giôùi caàm suùng tröôøng baén cheát 9 ngöôøi. Sôû caûnh saùt thaønh phoá Dayton ôû Ohio göûi tweet ra noùi raèng vuï noå suùng khôûi söï luùc khoaûng 1 giôø saùng, giôø ñòa phöông, trong khu vöïc coù nôi giaûi trí buoåi toái thöôøng coù nhieàu ngöôøi lui ñeán, tuy nhieân caûnh saùt ñaõ nhanh choùng öùng phoù. Chæ huy phoù caûnh saùt thaønh phoá Dayton, oâng Matt Carper, xaùc nhaän trong moät cuoäc hoïp baùo raèng nghi can, teân Connor Stephen Betts, 24 tuoåi, cö daân thaønh phoá Bellbrook, tieåu bang Ohio, ñaõ bò caùc caûnh saùt Trang 133 vieân baén cheát taïi hieän tröôøng, chæ moät phuùt sau khi noå suùng. OÂng Carper cuõng noùi raèng trong soá ngöôøi cheát coù caû em gaùi hung thuû laø coâ Megan Betts, 22 tuoåi. Taát caû nhöõng ngöôøi bò baén cheát thaáy ôû cuøng moät nôi. Coù ít nhaát 27 ngöôøi khaùc cuõng bò thöông, theo lôøi Thò Tröôûng Dayton, baø Nan Whaley, trong cuoäc hoïp baùo. Caûnh saùt cuõng cho bieát hung thuû mang khaåu suùng tieåu lieân vaø hai baêng ñaïn lôùn. Thaønh phoá Dayton coù khoaûng daân, naèm veà phía Taây tieåu bang Ohio, caùch Cincinnati chöøng 55 daëm (90 km) veà phía Ñoâng Baéc vaø 120 daëm (195 km) veà phía Ñoâng cuûa Minneapolis. Moät laàn nöõa, giôùi vaän ñoäng söûa ñoåi luaät suùng, coù moät thaùi ñoä chaùn chöôøng nhaát ñònh moãi khi moät cuoäc xaû suùng haøng loaït môùi laïi xuaát hieän treân nhöõng doøng chöõ lôùn cuûa moïi phöông tieän truyeàn thoâng. Neáu phaûn öùng cuûa coâng chuùng khoâng taïo ñöôïc thay ñoåi naøo sau vuï noå suùng Newtown naêm 2012, khi 26 ngöôøi, goàm 20 treû em, bò gieát trong moät tröôøng hoïc ôû Connecticut, thì coù leõ seõ khoâng bao giôø coù gì thay ñoåi. Tuy nhieân, neáu bi kòch keùp cuûa El Paso vaø Dayton trong voøng 24 giôø coù moät keát thuùc khaùc tröôùc, thì ñaây laø moät vaøi lôøi giaûi thích taïi sao ñieàu naày coù theå xaåy ra. Nhöõng vuï xaû suùng haøng loaït gaàn ñaây ôû Myõ ñöôïc quy cho nhieàu nguyeân nhaân, thanh thieáu nieân laïc höôùng (ôû Parkland vaø Santa Fe),

134 beänh taâm thaàn (Annapolis), xung ñoät nôi laøm vieäc (Baõi bieån Virginia) vaø baát hoøa gia ñình (Sutherland Springs). Söï vieäc nghieâm troïng nhaát trong lòch söû hieän ñaïi cuûa Hoa Kyø, vuï xaû suùng naêm 2017 taïi moät buoåi hoøa nhaïc ôû Las Vegas cöôùp ñi 58 maïng soáng, cho ñeán giôø vaãn khoâng tìm ñöôïc nguyeân nhaân chính. Tuy nhieân, hieän taïi, taát caû caùc baèng chöùng cho thaáy vuï noå suùng El Paso laø moät haønh ñoäng chính trò ñöôïc khôi maøo töø chuû nghóa daân toäc da traéng ngaøy caøng trôû neân noåi baät trong chính trò Hoa Kyø hieän ñaïi. Nghi phaïm Patrick Crusius ñaõ khoâng khôûi ñoäng cuoäc taán coâng naày ôû nôi mình ôû. OÂng ta laùi xe ít nhaát 10 tieáng, töø phía Baéc Texas ñeán gaàn bieân giôùi Myõ-Mexico vaøi daëm, vaø xaû suùng haøng loaït trong moät khu vöïc mua saém thöôøng xuyeân coù khaùch ngöôøi goác Latino. Cô quan thöïc thi phaùp luaät cho bieát hoï ñang xem vuï aùn laø moät phaàn cuûa khuûng boá noäi ñòa. Ñieàu ñoù ñaët söï kieän vöøa xaåy ra naày vaøo ngay giöõa cuoäc tranh luaän ñang dieãn ra veà nhaäp cö, an ninh bieân giôùi vaø baûn saéc daân toäc. Ngöôøi Myõ trong quaù khöù töøng töï hoûi laøm theá naøo maø nhöõng thanh nieân treû tuoåi coù theå bò loâi keùo vaøo baïo löïc chính trò choáng laïi nhöõng ngöôøi voâ toäi ôû caùc nôi khaùc treân theá giôùi. Baây giôø hoï ñang thaáy taän maét raèng ñieàu ñoù cuõng coù theå xaåy ra ôû queâ höông mình. Baûn chaát cuûa nhöõng vuï xaû suùng naày coù theå thuùc ñaåy vieäc phaûi xem Trang 134 xeùt laïi moái ñe doïa noäi ñòa ñöôïc ñöa ra bôûi nhöõng ngöôøi theo chuû nghóa daân toäc da traéng cuõng nhö caùch ngaên chaën noù, bao goàm caùc bieän phaùp kieåm soaùt suùng môùi. Ñaûng Daân chuû ñaõ nhanh choùng ñöa ra lôøi leân aùn, nhöng cuõng coù nhöõng tieáng noùi beân phaûi cuûa ñaûng Coäng hoøa cuõng ñöa ra nhöõng caûnh baùo. Thöôïng nghò só Ted Cruz cuûa Texas, ngöôøi ñaûng Coäng hoøa, tranh cöû toång thoáng choáng laïi oâng Trump vaøo naêm 2016, ñaõ toá caùo söï kyø thò ngöôøi Latino cuûa tay suùng vaø goïi baïo löïc laø haønh ñoäng khuûng boá taøn baïo vaø chuû nghóa da traéng sieâu ñaúng. Neáu coù moät söï ñoàng thuaän ñang ngaøy caøng lan roäng raèng coù moät moái ñe doïa, thì caâu hoûi seõ trôû thaønh caùch giaûi quyeát seõ phaûi laø nhö theá naøo. Nhöõng ngöôøi phe caùnh taû ñaõ khoâng maát nhieàu thôøi gian ñeå chæ vaøo Donald Trump vaø caùc vò daân cöû khaùc cuûa ñaûng Coäng hoøa laø ñaõ söû duïng loaïi ngoân ngöõ coù theå ñaõ truyeàn caûm höùng cho moät soá ngöôøi theo chuû nghóa daân toäc da traéng cöïc ñoan ñöa ñeán vieäc gieát ngöôøi. OÂng Donald Trump ñaõ nhieàu laàn goïi ngöôøi di cö khoâng coù giaáy tôø laø moät cuoäc xaâm löôïc. Taïi moät cuoäc vaän ñoäng tranh cöû ôû Florida hoài thaùng 5, khi toång thoáng Trump töï hoûi laøm theá naøo ñeå coù theå ngaên chaën luoàng soùng ngöôøi di cö khoâng coù giaáy tôø, moät ngöôøi trong ñaùm ñoâng ñaõ heùt leân haõy baén hoï!. Taát nhieân, söï chæ trích veà phaûn öùng, hay ñuùng ra laø söï thieáu phaûn öùng cuûa Ñaûng Coäng hoøa vôùi caùc vuï

135 xaû suùng haøng loaït khoâng phaûi laø ñieàu baát thöôøng. Söï khaùc bieät laàn naày laø nhöõng lôøi chæ trích ñang ñöôïc phoùng ñaïi bôûi cuoäc tranh cöû toång thoáng trong cuoäc baàu cöû sô boä cuûa ñaûng Daân chuû. Phaûn öùng cuûa haàu nhö moïi öùng cöû vieân ñaõ ñöa ra moät soá lôøi keâu goïi môùi veà kieåm soaùt suùng. Thöôïng nghò só tieåu bang New Jersey, Cory Booker, ngöôøi ñaõ ñeà xuaát moät döï luaät caáp pheùp suùng cho toaøn quoác, noùi raèng nhöõng giaûi phaùp ñang bò chaën bôûi caùc chính trò gia vaø nhöõng ngöôøi ñang chòu aûnh höôûng cuûa giôùi vaän ñoäng cho caùc coâng ty suùng. Trong nhöõng ngaøy sau vuï noå suùng ôû tröôøng Newtown naêm 2012, Quoác hoäi Myõ tìm caùch ban haønh chính saùch kieåm tra lyù lòch phoå quaùt ñoái vôùi taát caû caùc vieäc mua suùng, bao goàm caû caùc giao dòch tö nhaân. Baát chaáp söï uûng hoä cuûa löôõng ñaûng taïi Thöôïng vieän Hoa Kyø, moät thieåu soá ñaõ chaën ñeà xuaát naày (döï luaät Newtown) thoâng qua thuû tuïc nghò vieän. Döï luaät naày thaäm chí chöa bao giôø ñöôïc xem xeùt bôûi Haï vieän luùc ñoù do ñaûng Coäng hoøa kieåm soaùt. Khi ñaûng Daân chuû tieáp quaûn Haï vieän vaøo thaùng 1 naêm nay, hoï khoâng maát nhieàu thôøi gian ñeå thoâng qua döï luaät töông töï vôùi döï luaät Newtown, ñaùnh daáu laàn ñaàu tieân trong moät phaàn tö theá kyû, vieäc Haï vieän Hoa Kyø ñaõ thoâng qua caùc quy ñònh môùi veà suùng. Moät lyù do khaùc coù theå thuùc ñaåy moät ñaïo luaät kieåm soaùt suùng thaønh hình laø söï suy yeáu töông ñoái cuûa Trang 135 Hieäp hoäi Suùng tröôøng Quoác gia (National Rifle Association NRA). Vaøo naêm 2012, NRA ñaõ gaàn ñaït ñeán ñænh cao quyeàn löïc vaø taàm aûnh höôûng trong chính trò Hoa Kyø. Qua nhieàu thaäp nieân vaän ñoäng, nhoùm naày, ñaïi dieän cho haøng trieäu ngöôøi coù suùng cuõng nhö caùc nhaø saûn xuaát, ñaõ bieán quyeàn söû duïng suùng cuûa nhieàu ngöôøi Myõ thaønh moät bieåu töôïng cuûa ñaát nöôùc. Tuy nhieân, gaàn ñaây, NRA ñaõ rôi vaøo thôøi kyø khoù khaên. Doanh thu cuûa toå chöùc naày giaûm 56 trieäu ñoâ la trong naêm 2017, do caùc khoaûn phí thaønh vieân vaø ñoùng goùp thaáp hôn. NRA coøn bò bao vaây bôûi moät cuoäc ñaáu tranh quyeàn löïc noäi boä traøn ngaäp caùc toøa aùn daân söï vaø bò nhaém ñeán bôûi caùc vuï ñieàu tra tham nhuõng hình söï ôû New York vaø Washington DC. Ngay caû haøo quang cuûa söï baát khaû xaâm phaïm trong vieäc vaän ñoäng tranh cöû cuûa NRA cuõng baét ñaàu khoâng coøn laáp laùnh. Moät soá öùng cöû vieân uûng hoä vieäc kieåm soaùt suùng noåi baät, nhö Lucy McBath ôû Georgia, ñaõ daønh chieán thaéng taïi caùc ñòa phöông. Dó nhieân NRA vaãn coøn raát nhieàu haäu thuaãn chính trò, nhöng ngöôøi ta coù theå nhìn thaáy caùc veát nöùt treân neàn taûng. Neáu taát caû nhöõng ñieàu treân laø lyù do taïi sao tình huoáng luaät suùng coù theå ñoåi khaùc trong khoaûng thôøi gian naày, thì vaãn coøn raát nhieàu lyù do taïi sao tình hình vaãn khoâng khaùc gì tröôùc laém. Caùc raøo caûn cuûa Thöôïng vieän ñoái vôùi ñeà xuaát kieåm soaùt lyù lòch

136 toaøn quoác ñöôïc neâu ra tröôùc ñoù vaãn coøn raát maïnh. Treân Twitter, Trump lieân keát vieäc hoã trôï kieåm tra lyù lòch môû roäng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi mua suùng (ñieàu maø ñaûng Daân chuû muoán vaø ñaõ thoâng qua taïi Haï vieän) vôùi caûi caùch nhaäp cö cuûa oâng (ñieàu maø ñaûng Coäng hoøa muoán). Söï uûng hoä cuûa toång thoáng, hoaëc thaäm chí chöõ kyù cuûa oâng neáu luaät ñöôïc caû hai vieän thoâng qua, cuõng khoâng ñöôïc baûo ñaûm laø chaéc chaén seõ coù. Sau vuï noå suùng Parkland 2018, oâng Trump coù baày toû chuùt quan taâm ñeán vieäc uûng hoä luaät kieåm soaùt suùng, ñeán möùc oâng töøng noùi raèng oâng uûng hoä kieåm tra lyù lòch toaøn dieän baát chaáp söï phaûn ñoái cuûa NRA. Tuy nhieân, sau khi gaëp gôõ vôùi laõnh ñaïo NRA, toång thoáng ñaõ nhanh choùng ruùt laïi nhöõng bình luaän ñoù, vaø sau ñoù noùi vôùi hoäi nghò thöôøng nieân cuûa Hieäp hoäi NRA raèng quyeàn söû duïng suùng trong tu chính aùn thöù Hai cuûa Hieán phaùp Hoa Kyø ñang bò bao vaây nhöng oâng seõ luoân baûo veä tu chính aùn ñoù vôùi tö caùch laø toång thoáng. MYÕ RUÙT KHOÛI HIEÄP ÖÔÙC HAÏT NHAÂN Hoa Kyø vöøa chính thöùc ruùt ra khoûi moät hieäp öôùc haït nhaân vôùi Nga, taïo ra lo ngaïi veà cuoäc ñua vuõ trang môùi, trong khi Toå chöùc Hieäp öôùc Baéc Ñaïi Taây döông (North Atlantic Treaty Organization NATO) caùo buoäc Nga vi phaïm hieäp öôùc hoûa tieãn taàm trung naày. Hieäp öôùc caùc löïc löôïng haït nhaân taàm trung (Intermediate Range Nuclear Forces Treaty INF) töøng do Ronald Reagan, Myõ, vaø Mikhail Gorbachev, Lieân Xoâ, kyù naêm 1987, caám caùc hoûa tieãn coù taàm phoùng töø 500 ñeán km, coù theå mang ñaàu ñaïn nguyeân töû hoaëc truyeàn thoáng. Caùc beân cam keát tieán haønh loaïi boû taát caû caùc toå hôïp hoûa tieãn haønh trình vaø ñaïn ñaïo treân maët ñaát vôùi taàm hoaït ñoäng ñöôïc chæ ñònh vaø khoâng saûn xuaát, thöû nghieäm hoaëc trieån khai chuùng trong töông lai. Nhöng ñaàu naêm nay Myõ vaø Toå chöùc NATO caùo buoäc Nga vi phaïm hieäp öôùc khi khai trieån moät loaïi hoûa tieãn môùi coù teân 9M729, maø NATO goïi laø SSC-8 vaø dó nhieân Nga baùc boû caùo buoäc. Caùc phaân tích gia lo ngaïi hieäp öôùc ñoå vôõ seõ taïo ra cuoäc ñua vuõ trang giöõa Myõ, Nga vaø Trung Quoác. Thaùng roài, toång thö kyù NATO Jens Stoltenberg phaùt bieåu raèng caùc hoûa tieãn Nga coù theå phoùng ñeán caùc thaønh phoá AÂu Chaâu chæ sau vaøi phuùt. Trong quaù trình bieán chuyeån, vaøo ngaøy , Toå chöùc Hieäp öôùc Baéc Ñaïi Taây Döông, NATO, thoâng qua moät buoåi hoïp cuûa hoäi ñoàng caùc boä tröôûng ngoaïi giao caùc quoác gia thaønh vieân, ñaõ chính thöùc leân tieáng caùo buoäc Nga vi phaïm Hieäp öôùc Vuõ khí Hoûa tieãn Haït nhaân Taàm trung naêm 1987 (INF), voán caám caùc hoûa tieãn haït nhaân maët ñaát ôû AÂu Chaâu. Hoûa tieãn taàm trung môùi maø Hoa Trang 136

137 Kyø - vaø baây giôø NATO - caùo buoäc laø Nga ñaõ khai trieån coù theå khieán cho Nga baén ngay vaøo caùc quoác gia thaønh vieân NATO trong moät thôøi gian raát ngaén. Giôùi phaân tích noùi raèng Nga thaáy vuõ khí naày laø moät löïa choïn tieát kieäm hôn caùc vuõ khí thoâng thöôøng. Dó nhieân, Nga phuû nhaän vieäc ñaõ vi phaïm thoûa thuaän INF, noùi raèng Moscow nghieâm tuùc tuaân theo caùc ñieàu kieän cuûa Hieäp öôùc. Phaùt ngoân vieân Boä Ngoaïi giao Nga Maria Zakharova ñaõ ñöôïc haõng tin Interfax trích lôøi ñaùp: Nga tuaân thuû nghieâm ngaët caùc ñieàu khoaûn cuûa hieäp öôùc INF, vaø phía Myõ bieát ñieàu naày. Tröôùc ñoù vaøo naêm 2014, Toång thoáng Myõ Barack Obama cuõng caùo buoäc Nga vi phaïm Hieäp öôùc INF sau khi coù caùo buoäc Nga ñaõ thöû nghieäm moät hoûa tieãn haønh trình treân maët ñaát. Obama noùi oâng quyeát ñònh khoâng ruùt khoûi hieäp öôùc vì caùc aùp löïc töø caùc nhaø laõnh ñaïo AÂu Chaâu, cho raèng ñoäng thaùi naày coù theå taùi khôûi ñoäng moät cuoäc chaïy ñua vuõ trang. Laàn cuoái cuøng Hoa Kyø ruùt khoûi moät hieäp öôùc vuõ khí lôùn laø vaøo 2002, khi Toång thoáng George W. Bush ñöa Myõ ra khoûi Hieäp öôùc Vuõ khí choáng Hoûa tieãn ñaïn ñaïo. Chính quyeàn cuûa oâng Bush muoán thieát laäp moät laù chaén hoûa tieãn ôû AÂu Chaâu vaø ñieàu naày ñaõ ñaùnh ñoäng ñieän Kremlin. Chính quyeàn Obama ñaõ loaïi boû keá hoaïch naày vaøo 2009 vaø thay theá baèng moät heä thoáng phoøng thuû khaùc vaøo naêm Theo phaân tích cuûa phoùng vieân quoác phoøng Jonathan Marcus, taïi truï sôû NATO ôû Brussels, Hieäp öôùc INF laø ñieåm nhaán quan troïng trong vieäc kieåm soaùt vuõ khí thôøi Chieán tranh laïnh vì noù baõi boû toaøn boä moät loaïi hoûa tieãn ñaát lieàn. Nhöng trong nhieàu naêm nay, Hoa Kyø ngaøy caøng quan ngaïi raèng Nga ñang vi phaïm hieäp öôùc naày. Theo Myõ, Nga hieän ñaõ khai trieån nhieàu tieåu ñoaøn hoûa tieãn môùi ñang ñe doïa caùc muïc tieâu ôû AÂu Chaâu. Caùc ñoàng minh cuûa NATO cuõng chia seû moái quan taâm cuûa Washington vaø uûng hoä quan ñieåm cuûa Hoa Kyø, cuõng hy voïng trong thôøi gian ngaén naày, Nga seõ thay ñoåi yù ñònh. Nhöng cô hoäi ñoù raát moûng manh. Vaø moái lo sôï laø söï suïp ñoå cuûa thoûa thuaän INF coù theå daãn ñeán söï suïp ñoå cuûa toaøn boä heä thoáng hieäp öôùc kieåm soaùt vuõ khí, voán raát quan troïng trong vieäc duy trì oån ñònh chieán löôïc. Ñöôïc kyù keát naêm 1987 bôûi Laõnh ñaïo Lieân Xoâ Mikhail Gorbachev vaø Toång thoáng Myõ Ronald Reagan, Hieäp öôùc INF caám caùc loaïi hoûa tieãn haït vaø khoâng haït nhaân coù taàm baén ngaén vaø trung, tröø caùc vuõ khí treân bieån. Theo keânh truyeàn hình Myõ CNN töø Washington, Hieäp öôùc Löïc löôïng haït nhaân taàm trung laø moät thoûa thuaän quan troïng vôùi Nga, vaø cuõng laø taâm ñieåm cuûa an ninh AÂu Chaâu keå töø sau Chieán tranh Laïnh Vaøo naêm 1991, gaàn hoûa tieãn ñaõ bò phaù huûy. Hai quoác gia cuõng ñöôïc pheùp kieåm tra vieäc heä thoáng laép ñaët cuûa nhau. Nhöng ñeán Trang 137

138 naêm 2007, Toång thoáng Nga Vladimir Putin tuyeân boá raèng hieäp öôùc naày khoâng coøn phuïc vuï cho lôïi ích cuûa Nga. Nga vaø Myõ laø hai beân duy nhaát cuûa hieäp öôùc, nhöng noù aûnh höôûng ñaùng keå ñeán an ninh AÂu Chaâu. Caùc hoûa tieãn haønh trình haït nhaân ñaët treân maët ñaát naèm trong voøng chi phoái cuûa thoûa thuaän song phöông coù theå bay trong taàm giöõa 500 ñeán km, bieán chuùng thaønh moät moái ñe doïa cho AÂu Chaâu. Vì vaäy, caùc quan chöùc NATO ñaõ nhaát trí uûng hoä quyeát ñònh cuûa Myõ, ngay caû khi hoï xem xeùt caùc böôùc tieáp theo cuûa mình vaø thöøa nhaän coù ít hoaëc khoâng coù laïc quan raèng hieäp öôùc coù theå ñöôïc cöùu vôùt Theo phoùng vieân Jonathan Marcus, coù nguy cô khoâng chæ laø söï suïp ñoå cuûa hieäp öôùc hieän taïi, maø laø toaøn boä caùch thöùc töông taùc giöõa Nga vaø Hoa Kyø, ñieàu raát quan troïng ñeå duy trì söï oån ñònh trong nhieàu thaäp kyû. Veà phaàn mình, theo CNN, giôùi chuyeân gia kieåm soaùt vuõ khí ñaõ ñöa ra moät soá baùo ñoäng. Lynn Rusten, moät giaùm ñoác cao caáp veà kieåm soaùt vuõ khí vaø khoâng phoå bieán vuõ khí taïi Hoäi ñoàng An ninh Quoác gia Myõ trong thôøi chính quyeàn Obama vaø hieän laø Phoù Chuû tòch cuûa Saùng kieán Ñe doïa Haït nhaân phaùt bieåu: Chuùng ta ñang ñi theo moät höôùng maø chuùng ta chöa töøng thaáy trong 40 naêm qua: khoâng coù giôùi haïn kieåm soaùt vuõ khí hoaëc quy taéc maø caû hai beân ñeàu tuaân theo, vaø ñieàu ñoù raát nguy hieåm. Trang 138 Nhieàu nhaø laäp phaùp Hoa Kyø cuõng ñaõ baày toû lo ngaïi raèng Hieäp öôùc INF ñang cho pheùp Trung Quoác ñaït ñöôïc lôïi theá quaân söï, vì Baéc Kinh khoâng bò raøng buoäc bôûi caùc giôùi haïn cuûa INF ñoái vôùi caùc hoûa tieãn taàm trung hieän ñang raøng buoäc Myõ. Moät quan chöùc cao caáp cuûa chính quyeàn Myõ töø choái xem Baéc Kinh laø moät yeáu toá daãn ñeán quyeát ñònh ruùt khoûi Hieäp ñònh hoûa tieãn taàm trung. Theo oâng, thöïc teá laø Trung Quoác khoâng bò raøng buoäc vaø hoï coù hôn vuõ khí naày, nhöng ñoái vôùi Hoa Kyø, lyù do chính laø söï vi phaïm hieäp öôùc cuûa Nga. Veà phaàn caùc nhaø laõnh ñaïo AÂu Chaâu, caùc bình luaän gia quoác teá ghi nhaän söï thoáng nhaát ñaùng chuù yù giöõa Myõ vaø caùc ñoàng minh AÂu Chaâu, nhöng nhieàu quan chöùc AÂu Chaâu ngoû yù lo ngaïi veà vieäc hieäp öôùc bò giaûi theå. Trong moät cuoäc hoïp baùo ôû Berlin hoâm thöù Saùu 02.08, ngay tröôùc khi Myõ coâng boá quyeát ñònh ñình chæ Hieäp öôùc, nöõ Thuû töôùng Ñöùc tuyeân boá: Roõ raøng vôùi chuùng toâi thì Nga ñaõ vi phaïm hieäp öôùc naày vaø ñoù laø lyù do taïi sao chuùng toâi caàn noùi chuyeän vôùi Nga. Moät quan chöùc AÂu Chaâu khaúng ñònh: Ñoái vôùi chuùng toâi, hieäp öôùc naày cöïc kyø quan troïng ñoái vôùi an ninh cuûa chuùng toâi. Chuùng toâi ñang xem xeùt ñieàu gì thay theá neáu noù bò huûy boû. Sau cuøng, lieân quan ñeán caâu hoûi lieäu hieäp öôùc coù theå ñöôïc cöùu vaõn

139 hay khoâng, phoùng vieân quoác phoøng vaø ngoaïi giao cuûa BBC, Jonathan Marcus, neâu nhaän ñònh: Coù moät caûm nhaän maïnh meõ trong caû Nguõ Giaùc Ñaøi vaø Toøa Baïch OÁc raèng thoûa thuaän ñaõ laïc haäu. Giôùi chöùc Myõ ñöa ra ví duï kho vuõ khí haït nhaân taàm trung khoång loà cuûa Trung Quoác maø nöôùc naày coù theå phaùt trieån maø khoâng bò raøng buoäc bôûi baát kyø hieäp öôùc naøo. Trong boái caûnh naày, Myõ xem Hieäp öôùc INF laø moät troùi buoäc treân chieán löôïc cuûa hoï ôû khu vöïc AÙ Chaâu - Thaùi Bình Döông. CAÊNG THAÚNG AÁN ÑOÄ PAKISTAN ÔÛ KASHMIR Chính phuû AÁn Ñoä vöøa coù böôùc ñi nhaèm huûy boû Ñieàu 370 ñöôïc quy ñònh trong hieán phaùp coù noäi dung trao quy cheá ñaëc bieät cho phaàn Kashmir thuoäc AÁn Ñoä kieåm soaùt. Ñaây laø ñieàu chöa töøng xaåy ra, vaø nhieàu khaû naêng seõ chaâm ngoøi cho tình traïng baïo loaïn. Xung khaéc giöõa AÁn Ñoä (1,3 tyû daân) vôùi Pakistan (212 trieäu) ñaõ coù töø ngaøy hai quoác gia naày hình thaønh naêm 1947, khi caùc vuøng thuoäc ñòa Anh daønh ñoäc laäp. Thôøi thuoäc ñòa Anh, tieåu luïc ñòa AÁn Ñoä ñöôïc chia laøm treân 500 vöông quoác, coâng quoác, laõnh ñòa nhoû do caùc oâng hoaøng baûn ñòa laõnh ñaïo veà hình thöùc, coøn quyeàn löïc thaät do ngöôøi Anh naém giöõ. Ngöôøi Anh laøm chuû boä maùy haønh chính, quaân ñoäi, heä thoáng hoûa xa, böu chính, vaø ngoaïi giao nhöng khoâng can thieäp vaøo caùc taäp tuïc vaên hoùa, toân giaùo baûn ñòa. Trang 139 Jammu vaø Kashmir chæ laø hai trong soá haøng traêm laõnh ñòa nhoû. Vuøng ñaát cuûa ña soá ngöôøi Hoài giaùo naèm veà phía Taây tieåu luïc ñòa cuõng chæ môùi coù teân laø Pakistan vaøo naêm Vaøo thaùng , Anh Quoác quyeát ñònh trao traû ñoäc laäp cho vuøng Nam AÙ, vaø caét Pakistan thaønh nöôùc cho ngöôøi theo Hoài giaùo. Coøn AÁn Ñoä seõ laø quoác gia cho ña soá ngöôøi theo AÁn giaùo vaø caùc ñaïo khaùc. Chöøng 14 trieäu ngöôøi bò ñuoåi khoûi nhaø cöûa, phaûi choïn trôû thaønh coâng daân cuûa moät trong hai quoác gia môùi, trong cuoäc chia caét khoång loà, goïi laø Partition. Khoaûng 2 trieäu ngöôøi bò gieát trong nhöõng xung ñoät theo sau cuoäc di cö khoång loà ñoù, taïo ra khoâng khí thuø ñòch mang maàu saéc toân giaùo, saéc toäc ñaàu tieân cho hai nöôùc. Caùc tieåu vöông quoác ñeàu phaûi choïn hoaëc trôû thaønh boä phaän cuûa Dominion of Pakistan, hoaëc Dominion of India. Nhöng Jammu vaø Kashmir khoâng choïn theo Pakistan. Thaùng , moät nhoùm vuõ trang töø Pakistan ñem quaân vaøo chieám Kashmir. Vò tieåu vöông ôû Kashmir keâu goïi AÁn Ñoä trôï giuùp vaø giao tranh AÁn Ñoä - Pakistan laàn 1 taïi Kashmir baét ñaàu. Thaùng , quaân chính quy Pakistan leân bieân giôùi vaø giao tranh vôùi quaân ñoäi AÁn Ñoä. Cuoäc chieán chæ taïm ngöng vaøo thaùng Sau cuoäc chieán 1949, Lieân Hieäp Quoác phaûi cöû quaân gìn giöõ hoøa bình vaøo phaân giaûi tranh chaáp taïi Kashmir giöõa AÁn Ñoä vaø Pakistan.

140 Nhöng lôøi höùa môû tröng caàu daân yù ñeå ngöôøi daân ñòa phöông töï quyeát ñaõ khoâng ñöôïc thöïc hieän. Naêm 1954, Quoác hoäi AÁn Ñoä pheâ chuaån luaät ñöa Jammu vaø Kashmir vaøo laõnh thoå Coäng hoøa AÁn Ñoä. Nhöng phaàn do AÁn Ñoä kieåm soaùt chæ chieám 2/3 Kashmir, nay coù khoaûng 12 trieäu daân. Naêm 1957, bang Kashmir thuoäc AÁn Ñoä thoâng qua hieán phaùp bang, döïa treân caên baûn Hieán phaùp AÁn Ñoä. Beân phía Pakistan, vuøng baùn töï trò Azad Jammu vaø Kashmir ñöôïc thaønh laäp. Töø Azad coù nghóa laø töï do, haøm yù ñaây laø söï löïa choïn cuûa ngöôøi ñòa phöông. Nhöng moät vuøng lôùn hôn, goàm caû laõnh ñòa cuõ cuûa hai vöông quoác coå Hunza vaø Nagar, thì do chính quyeàn Pakistan tröïc tieáp quaûn trò. Pakistan khoâng coâng nhaän bang Kashmir do AÁn Ñoä thaønh laäp. Naêm 1962 vaø 1963, sau chieán tranh Trung - AÁn ôû vuøng nuùi Himalaya, AÁn Ñoä vaø Pakistan ñoàng yù môû ñaøm phaùn veà bieân giôùi ôû Kashmir döôùi söï baûo trôï cuûa Hoa Kyø vaø Anh Quoác maø khoâng ñaït keát quaû gì. Naêm 1965: chieán tranh AÁn Ñoä - Pakistan laïi noå ra töø thaùng 4 ñeán thaùng 9. Naêm 1974, Islamabad kyù ñöôøng Kieåm soaùt Haønh chính taïi Kashmir vôùi AÁn Ñoä daøi 450 daëm nhöng khoâng coâng nhaän bang Kashmir thuoäc AÁn Ñoä. Caùc naêm , nhoùm ñaáu tranh Kashmir noåi leân choáng quyeàn löïc cuûa Dehli. Phong traøo vuõ trang Hoài giaùo Jammu vaø Kashmir choáng AÁn Ñoä ñöôïc Pakistan coâng khai hoã trôï veà ñaïo lyù vaø ngoaïi giao. Naêm 1998, caû Pakistan vaø AÁn Ñoä ñeàu thöû vuõ khí nguyeân töû. Pakistan phoùng thaønh coâng teân löûa taàm xa Ghauri, mang teân moät chieán binh Hoài giaùo töøng chinh phuïc AÁn Ñoä vaøo theá kyû 12. Thaùng , laàn ñaàu tieân töø 30 naêm, AÁn Ñoä oanh kích löïc löôïng do Pakistan yeåm trôï taïi vuøng nuùi phía Baéc Kargil, naèm veà beân do AÁn Ñoä kieåm soaùt. Sau ñoù, trong nhieàu thaùng lieàn, AÁn Ñoä cho phaùo kích haøng traêm nghìn laàn vaøo caùc vò trí trong khu vöïc hoï cho laø quaân khuûng boá kieåm soaùt, laøm 50 nghìn daân ôû hai beân ñöôøng giôùi tuyeán phaûi sô taùn, trôû thaønh ngöôøi tî naïn. Naêm 2002, caêng thaúng laïi leân cao. AÁn Ñoä thöû hoûa tieãn Agni coù khaû naêng mang ñaàu ñaïn nguyeân töû. Naêm , phong traøo ñoøi ñoäc laäp cho Kashmir leân cao. Caùc vuï taán coâng vaøo quaân ñoäi AÁn Ñoä cuõng xaåy ra raûi raùc. Naêm 2016, tình hình laïi xaáu ñi vôùi vuï taán coâng cuûa du kích Hoài giaùo vaøo quaân ñoäi AÁn Ñoä, laøm cheát 18 quaân nhaân AÁn ôû Uri. Xung ñoät AÁn Ñoä - Pakistan cuõng chòu aûnh höôûng cuûa ñòa chính trò khu vöïc. Naêm nay, 2019, sau vuï ñaùnh bom taïi Pulwama, AÁn Ñoä muoán ñöa teân oâng Masood Azhar, laõnh ñaïo nhoùm Jaish-e-Mohammed, vaøo danh saùch khuûng boá cuûa Lieân Hieäp Quoác, nhöng khoâng thaønh coâng. Trang 140

141 Treân phöông dieän Hieán phaùp, Ñieàu 370 coù moät yù nghóa raát quan troïng cho söï an ninh vaø oån ñònh trong vuøng ñang tranh chaáp. Trong vieäc phaân chia AÁn Ñoä hoài 1947, Jammu vaø Kashmir, cuõng gioáng nhö caùc vuøng khaùc coù ñoâng ngöôøi Hoài giaùo sinh soáng, ñöôïc troâng ñôïi laø seõ thuoäc veà Pakistan. Nhöng ngöôøi trò vì taïi tieåu vöông quoác naày, ngöôøi ban ñaàu muoán ñoäc laäp, ñaõ ngaõ theo AÁn Ñoä ñeå ñoåi laáy vieäc ñöôïc giuùp ñôõ choáng laïi cuoäc xaâm chieám cuûa caùc boä toäc töø Pakistan. Vaøo 1949, moät ñieàu khoaûn ñaëc bieät, Ñieàu 370, ñaõ ñöôïc boå sung vaøo hieán phaùp, theo ñoù trao cho Jammu vaø Kashmir quyeàn töï trò. Ñieàu 370 cho pheùp bang naày coù hieán phaùp rieâng, coù laù côø rieâng, vaø ñoäc laäp treân moïi vaán ñeà tröø quan heä ngoaïi giao, quoác phoøng vaø thoâng tin lieân laïc. Moät ñieàu khoaûn khaùc sau ñoù ñöôïc boå sung theâm vaøo Ñieàu 370, laø Ñieàu 35A, quy ñònh caùc ñaëc quyeàn daønh cho cö daân thöôøng truù taïi bang naày, trong ñoù goàm caû coâng aên vieäc laøm trong cô quan chính phuû vaø ñaëc quyeàn sôû höõu baát ñoäng saûn taïi bang. Noù ñöôïc xem nhö ñeå baûo veä baûn saéc ñòa lyù ñaëc bieät cuûa nôi ñöôïc coi laø bang duy nhaát coù ñoâng daân laø ngöôøi Hoài giaùo taïi AÁn Ñoä. Caùc lôïi ích naày seõ bò maát ñi cuøng vôùi söï huûy boû Ñieàu 370. Chính phuû AÁn Ñoä daãn ñaàu bôûi Thuû töôùng Narendra Modi, thuoäc phaùi daân toäc chuû nghóa AÁn giaùo (ñaûng Baratiya Janata BJP), coâng boá moät saéc leänh cuûa toång thoáng, huûy boû toaøn boä Ñieàu 370 tröø moät ñieàu khoaûn noùi bang naày laø moät phaàn khoâng theå taùch rôøi cuûa AÁn Ñoä. Ñieàu naày veà maët hieäu löïc coù nghóa laø bang naày chòu söï laõnh ñaïo tröïc tieáp töø Delhi thoâng qua thoáng ñoác, ngöôøi ñaõ ñoàng yù vôùi döï luaät. Hieän taïi, vuøng Kashmir do AÁn Ñoä quaûn lyù, nôi coù khoaûng 12 trieäu daân, laø moät bang naèm trong tình traïng kieåm soaùt nghieâm ngaët. Caùc ñieàu kieän gioáng nhö laø giôùi nghieâm ñaõ ñöôïc aùp ñaët, vaø giôùi chöùc ban haønh leänh caám tuï taäp quaù boán ngöôøi. Haøng chuïc ngaøn binh lính AÁn Ñoä ñaõ ñöôïc khai trieån ñeán khu vöïc tröôùc khi tuyeân boá ñöôïc ñöa ra hoâm thöù Hai. Caùc du khaùch ñöôïc yeâu caàu rôøi ñi tröôùc khi coù caùc caûnh baùo veà nguy cô khuûng boá. Leänh haïn cheá caùc maïng di ñoäng vaø internet ñaõ ñöôïc ban boá, khieán vuøng naày haàu nhö bò caét rôøi khoûi caùc phaàn coøn laïi cuûa AÁn Ñoä. Vaøi giôø tröôùc khi tuyeân boá ñöôïc ñöa ra hoâm thöù Hai 05.08, hai cöïu thuû hieán cuûa bang naày, oâng Omar Abdullah vaø baø Mehbooba Mufti, bò ñaët döôùi cheá ñoä quaûn cheá taïi gia. Kashmir laø vuøng laõnh thoå coù ña soá ngöôøi theo ñaïo Hoài sinh soáng. Hieän Kashmir ñöôïc chia thaønh hai phaàn do AÁn Ñoä vaø Pakistan quaûn lyù, song hai nöôùc ñeàu xaùc nhaän chuû quyeàn ñoái vôùi toaøn boä vuøng laõnh thoå naày. Vôùi quyeát ñònh cuûa AÁn Ñoä, Pakistan tuyeân boá, khoâng moät böôùc ñi ñôn phöông naøo cuûa AÁn Ñoä coù theå thay ñoåi hieän traïng tranh chaáp naày. Trang 141

142 Thuû töôùng Pakistan Imran Khan hoâm caûnh baùo ñang caân nhaéc caùc böôùc ñi ngoaïi giao vaø quaân söï ñeå ñoái phoù vôùi AÁn Ñoä. Caùc nguoàn tin ñòa phöông cho bieát Pakistan ñang leân keá hoaïch ñoùng cöûa khoâng phaän ñoái vôùi caùc chuyeán bay cuûa AÁn Ñoä nhö moät phaàn bieän phaùp traû ñuõa. Pakistan cuõng naâng möùc baùo ñoäng vaø caân nhaéc haï caáp quan heä ngoaïi giao vôùi AÁn Ñoä cuõng nhö caùc bieän phaùp ñaùp traû boå sung. Hieän coù nhieàu lo ngaïi khi caùc hoaït ñoäng taïi khu vöïc bieân giôùi ñang ñöôïc taêng cöôøng. Moái quan heä giöõa hai quoác gia laùng gieàng naày luoân noåi soùng lieân quan ñeán khu vöïc tranh chaáp Kashmir. Tuy nhieân böôùc ñi môùi nhaát cuûa AÁn Ñoä laø quyeát ñònh chính trò coù aûnh höôûng saâu roäng nhaát ñoái vôùi khu tranh chaáp vôùi Pakistan trong gaàn 7 thaäp kyû qua. Toång thö kyù Lieân Hieäp Quoác Antonio Guterres hoâm baày toû lo ngaïi veà caêng thaúng giöõa hai nöôùc, hoái thuùc AÁn Ñoä vaø Pakistan töï kieàm cheá: Lieân Hieäp Quoác ñang theo doõi dieãn bieán vôùi lo ngaïi ñaëc bieät veà caêng thaúng trong khu vöïc. Chuùng toâi cuõng bieát veà caùc giôùi haïn töø phía AÁn Ñoä taïi Kashmir vaø hoái thuùc caùc beân kieàm cheá. Pakistan cuõng seõ trieäu hoài tröôûng ñaïi dieän ngoaïi giao (vò trí töông ñöông vôùi ñaïi söù) cuûa mình töø thuû ñoâ Delhi cuûa AÁn Ñoä veà nöôùc, vaø truïc xuaát ngöôøi töông nhieäm AÁn Ñoä khoûi Islamabad. Ngaøy 14.08, Thuû töôùng Pakistan Imran Khan ñaõ caûnh baùo veà nguy Trang 142 cô noå ra chieán tranh vôùi AÁn Ñoä neáu coäng ñoàng quoác teá, ñaëc bieät laø Lieân hieäp quoác (LHQ), khoâng haønh ñoäng ñeå xoa dòu caêng thaúng taïi khu vöïc Kashmir tranh chaáp. ª TIN THUÏY SÓ MOÄT NGÖÔØI MYÕ GIAÛI THÍCH VEÀ THUÏY SÓ TREÂN YOUTUBE Maëc duø vlogging ñaõ trôû neân phoå bieán trong vaøi naêm qua, nhöng raát nhieàu ngöôøi vaãn coøn xa laï vôùi theá giôùi vlogging vaø vaãn chöa bieát vlog hay vlogging coù nghóa laø gì. Vlog laø töø vieát taét cuûa video blog hay video log. Noù veà cô baûn laø moät daïng cuûa blog trong ñoù phöông tieän truyeàn taûi laø video. Vlogging ñeà caäp ñeán quaù trình taïo vlog, thöôøng laø quay phim. Ngöôøi ñaêng vlog treân maïng Youtube ñöôïc goïi laø vlogger. Treân keânh Youtube coù teân How to Switzerland (Caùch ñeán Thuïy Só), vlogger ngöôøi Myõ, Sarah Nourse, noùi ñuøa moät caùch ngoït ngaøo veà Thuïy Só vaø cho thaáy coâ aáy coù theå quyeán ruõ nhö theá naøo. How to Switzerland coù ngöôøi ñaêng kyù treân Youtube, ngöôøi theo doõi Sarah thuyeát trình khi coâ noùi veà nhöõng ñaëc thuø cuûa Thuïy Só. Keânh cuûa coâ ñaëc bieät thu huùt ngöôøi Thuïy Só. Coâ gaùi 27 tuoåi ngöôøi Myõ nhaän ñònh: Toâi thaáy raèng 70% toång soá ngöôøi thueâ bao cuûa toâi ñang ôû Thuïy Só. Ngöôøi Thuïy Só coù leõ tìm thaáy

143 nhöõng quan saùt cuûa toâi raát thuù vò. Treân vlog cuûa mình, Sarah noùi veà söï khaùc bieät vôùi cuoäc soáng cuûa coâ ôû Hoa Kyø, nhöõng caù tính rieâng bieät cuûa Thuïy Só hoaëc ñöa ra lôøi khuyeân sinh toàn thieát thöïc cho ngöôøi nöôùc ngoaøi ôû Thuïy Só. Naêm 17 tuoåi, coâ rôøi bang Wisconsin ñeán Lucerne ñeå hoïc ngaønh kinh doanh vaø kinh teá quoác teá. ÔÛ Hoa Kyø, ñoù laø ñoä tuoåi bình thöôøng ñeå vaøo tröôøng ñaïi hoïc. Theâm nöõa, caùc ñieàu kieän hoïc taäp ôû Thuïy Só raát haáp daãn vaø Sarah cuõng muoán khaùm phaù theá giôùi bao la. Coâ phaùt bieåu moät caùch raát hoàn nhieân: ñoät nhieân, coâ thaáy mình ñöùng giöõa AÂu Chaâu, vôùi taát caû nhöõng neàn vaên hoùa khaùc nhau, khieán coâ raát ngaïc nhieân. Vaø thaäm chí sau 10 naêm soáng ñôøi, söï kinh ngaïc vaãn khoâng rôøi boû coâ. Ví duï thöïc teá laø caùc doác tröôït tuyeát khoâng ñöôïc ñaùnh daáu hoaøn toaøn, hoaëc khoâng coù nhaân vieân cöùu hoä ôû khaép moïi nôi trong caùc hoà bôi. ÔÛ Thuïy Só, ngöôøi daân ñöôïc khuyeán khích xöû duïng löông tri vaø oùc suy xeùt. ÔÛ Hoa Kyø, chuùng toâi raát sôï bò kieän tuïng trong tröôøng hôïp xaåy ra tai naïn, nhaát laø khi khoâng coù nhöõng bieän phaùp baûo veä an ninh. Vaø Sarah vaãn chöa hoaøn hoàn trôû laïi sau ba nuï hoân treân maù maø ngöôøi daân thöïc hieän ôû Thuïy Só ñeå chaøo nhau. ÔÛ Hoa Kyø, moät Hi Guys ñôn giaûn ñöôïc neùm xung quanh laø ñuû. ÔÛ ñaây ngöôøi ta keà maù vaø keà maù laàn nöõa vaø toâi vaãn khoâng hieåu taïi sao. Vaên hoùa Thuïy Só vöøa phöùc taïp vöøa ñaùng yeâu khi coù nhöõng quy taéc Trang 143 öùng xöû raát roõ raøng. Sarah khoâng söû duïng söï hoaøi nghi trong caùc quan saùt cuûa mình, maëc duø coâ chaéc chaén coù nhieàu cô hoäi ñeå caûm nhaän nhö vaäy. Ñieàu naày cuõng laø do treân thöïc teá coâ aáy nhaän ra yù nghóa saâu saéc cuûa haàu heát caùc ñaëc ñieåm maø coâ aáy ñaùnh giaù cao döôùi caëp maét cuûa moät ngöôøi Myõ. Khi toâi kyù hôïp ñoàng thueâ nhaø ñaàu tieân, toâi ñaõ khoâng tin vaøo nhöõng gì toâi ñoïc. Hôïp ñoàng vieát raèng toâi phaûi laøm thoaùng khí nhaø moãi ngaøy moät laàn, khoâng cho chim aên vaø toâi chæ ñöôïc chôi nhaïc cuï trong moät soá thôøi ñieåm nhaát ñònh. Ñoái vôùi Sarah, nhöõng quy taéc öùng xöû naày bieåu döông söï toân troïng laãn nhau maø moïi ngöôøi theå hieän ôû Thuïy Só, ngay caû khi ñoâi khi coâ khoâng theå khoâng noùi ñuøa veà hoï. Sarah laø moät ngöôøi duøng Youtube toaøn thôøi gian. Keânh chính cuûa coâ bao goàm ngöôøi ñaêng kyù. How To Switzerland nhoû hôn, nhöng ñöôïc coâ yeâu chuoäng nhaát, vì thích hôïp vôùi taâm traïng coâ. Tröôùc heát, ñaây laø moät saûn phaåm nghaùch (produit de niche/ Nischenprodukt). Theo coâ Sarah, coù raát nhieàu ngöôøi nöôùc ngoaøi ñeán nhaäp cö ôû Thuïy Só, vaø coâ muoán khaùm phaù tieàm naêng cuûa thò tröôøng naày. Caùc bình luaän cuûa nhöõng ngöôøi ghi danh cho thaáy roõ raøng nhieàu ngöôøi ñang tìm kieám nhöõng thoâng tin maø coâ phaùt soùng. Coâ Sarah nhaän ñònh: Taát nhieân, baïn coù theå nhaän ñöôïc taát caû thoâng tin baïn muoán treân Internet. Nhöng khi moät ngöôøi

144 baèng xöông baèng thòt keå laïi nhöõng traûi nghieäm cuûa chính mình trong moät video, noù seõ taïo ra söï gaàn guõi vaø tin töôûng nhau hôn. Coâ ñang soáng chung vôùi Matthias, ngöôøi baïn Thuïy Só cuûa coâ keå töø thôøi tröôøng ñaïi hoïc. Caëp vôï choàng ñaõ keát hoân ñöôïc 6 naêm nay. Ñeå tuaân theo truyeàn thoáng Myõ, buoåi leã ñöôïc toå chöùc taïi Las Vegas. Caëp tình nhaân soáng vaøi naêm ôû Hoa Kyø, tröôùc khi trôû veà Thuïy Só. Vaøo thaùng , Sarah cuoái cuøng seõ noäp ñôn xin nhaäp tòch Thuïy Só. Tuy toâi chöa thöïc söï caûm nhaän mình laø ngöôøi Thuïy Só, nhöng nhaø cuûa toâi ôû Thuïy Só. Sarah noùi raèng baây giôø, boùng ñaù baàu duïc Myõ hay boùng ñaù kieåu Myõ (American football) döôøng nhö laø moät moân theå thao ngoaïi lai vôùi coâ aáy, coâ aáy cuõng caûm thaáy tình traïng ngoaïi lai cuûa chính mình gaàn nhö moãi ngaøy. Khi coâ noùi hoaëc cöôøi quaù to trong xe buyùt, coâ aáy coù caûm giaùc laøm phieàn ngöôøi khaùc. Ñoâi khi coâ caûm thaáy xaõ hoäi Thuïy Só thieáu caù tính nheï nhaøng vaø thaân thieän cuûa ngöôøi Myõ. ÔÛ Hoa Kyø, moïi ngöôøi phaùt bieåu nuï cöôøi treân khuoân maët cuûa hoï. Taát nhieân, ñoâi khi ñaây chæ laø nuï cöôøi göôïng gaïo, eùp buoäc, maø ngöôøi ta vaãn thöôøng noùi raèng nöôùc maét chaåy ngöôïc vaøo trong, nhöng noù deã nhìn hôn moät haøng ngöôøi vôùi göông maët nghieâm trang trong xe ñieän. Maëc daàu vaäy, Sarah baây giôø caûm thaáy coù taâm tình Thuïy Só nhieàu hôn ngöôøi Myõ. Ngay caû khi coâ vaãn gaëp moät soá raéc roái vôùi thoå ngöõ trong Trang 144 nhöõng vuøng Thuïy Só Ñöùc. LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ SOÁNG VÔÙI THU NHAÄP TOÁI THIEÅU ÔÛ THUÏY SÓ Nhöõng ngöôøi trong hoaøn caûnh khoù khaên coù theå mua thöïc phaåm vaø nhu yeáu phaåm cô baûn vôùi giaù öu ñaõi töø caùc cöûa haøng cuûa Toå chöùc töø thieän Caritas. Hôn 8% daân soá Thuïy Só laø ngöôøi ngheøo vaø gaàn 3,5% nhaän trôï caáp xaõ hoäi. ÔÛ quoác gia Thuïy Só giaàu coù, ngöôøi ngheøo nhieàu luùc bò buoäc phaûi chaáp nhaän nhöõng giaûi phaùp xa xæ. Do ñoù, hoï coù theå gaëp khoù khaên ñeå traû tieàn chi phí trong gia ñình moãi thaùng. Thuïy Só laø moät trong nhöõng quoác gia giaàu nhaát theá giôùi: theo Baùo caùo taøi saûn theá giôùi cuûa Creùdit Suisse, moät ngöôøi tröôûng thaønh coù moät taøi saûn trung bình CHF. Nhöng söï giaàu coù vaø thu nhaäp ñöôïc phaân phoái khoâng ñoàng ñeàu. Andrea Schmid-Fischer, chuû tòch Hieäp hoäi caùc Vaên phoøng tö vaán veà ngaân saùch Thuïy Só (Budget-conseil Suisse, Krienz, bang Luzern), khaúng ñònh: Thaønh phaàn xaõ hoäi coù thu nhaäp nhoû chòu nhieàu aùp löïc naëng neà. Taàng lôùp trung löu thaáp cuõng bò ñe doïa xuoáng caáp. Töø naêm 2016 ñeán 2017, thaønh phaàn ngheøo ñoùi ôû Thuïy Só ñaõ taêng gaàn 10%. Chi phí sinh hoaït ñang taêng leân, trong khi tieàn löông bò ñình treä. Theo moät cuoäc khaûo saùt ñöôïc thöïc hieän bôûi nhaø quaûn lyù taøi saûn Myõ BlackRock, New York, 55% ngöôøi Thuïy Só hieän xem tình hình taøi

145 chính cuûa hoï laø yeáu toá caêng thaúng soá moät. Ñaëc bieät, coù con, ly hoân vaø nghæ höu, laø nhöõng yeáu toá coù theå laøm ngaân saùch bò toån thöông. Phaàn ñoâng nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc ñaøo taïo laâm vaøo tình traïng ngheøo ôû Thuïy Só. Thaät ra, tình traïng ngheøo laø moät khaùi nieäm töông ñoái. Trong moïi tröôøng hôïp, ñieàu naày thaät roõ raøng khi so saùnh xuyeân quoác gia. Theo tieâu chuaån cuûa Thuïy Só, moät caù nhaân soáng vôùi ít hôn CHF moãi thaùng hoaëc moät gia ñình boán ngöôøi soáng vôùi ít hôn CHF thuoäc thaønh phaàn ngheøo. Nhöng ôû Nga, chaúng haïn, 12% daân soá phaûi laøm ít hôn ruùp (174 CHF) moãi thaùng. Nhö vaäy, tình caûnh cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo ôû Thuïy Só coøn toát hôn nhieàu nhöõng ngöôøi ngheøo ôû Nga. Taát nhieân, chi tieâu ôû Thuïy Só cao hôn ôû Nga, vì vaäy vieäc so saùnh luoân khoù khaên. Nhöng haõy nhìn vaøo moät ngaân saùch trung bình. Andrea Schmid-Fischer nhaän ñònh: Thueá, tieàn thueâ nhaø vaø chi phí nhaø ôû laø nhöõng chi phí coá ñònh cao coå ñieån. Vôùi thu nhaäp thaáp, khoâng coøn nhieàu khaû naêng tieâu duøng cho caùc chi phí khaùc. Caùc hoä gia ñình coù thu nhaäp tröôùc thueá döôùi CHF khoâng theå ñeå daønh tieàn, theo soá lieäu töø Cuïc Thoáng keâ Lieân bang (Office feùdeùral de la statistique OFS/Bundesamt fuer Statistik BFS). Ñaây laø moät vaán ñeà ñaëc bieät bôûi vì ôû Thuïy Só, chi phí khaù cao coù theå xaåy ra baát cöù luùc naøo vaø phaûi do caù nhaân chòu. Ví duï, nha só vaø thôï kính khoâng ñöôïc baûo hieåm y teá cô baûn; beänh nhaân phaûi traû tieàn cho kính, maùy trôï thính vaø moät soá loaïi thuoác. Xaõ hoäi Thuïy Só bao goàm nhieàu thaønh phaàn giaàu coù, neân tình caûnh ngöôøi ngheøo ñaëc bieät khoù khaên. Khoâng chæ veà maët xaõ hoäi, maø ngöôøi giaàu coøn buoäc ngöôøi ngheøo phaûi chòu ñöïng nhieàu giaûi phaùp xa xæ. Laáy ví duï veà baûo hieåm y teá: ngöôøi ngheøo phaûi ñoùng goùp vaøo vieäc taøi trôï cho caùc dòch vuï döôøng nhö voâ duïng baèng caùch lieân tuïc taêng phí baûo hieåm cô baûn baét buoäc. Sau keát quaû cuûa moät tröng caàu daân yù, baûo hieåm y teá cô baûn cuõng bao goàm lieäu phaùp vi löôïng ñoàng caên (homeùopathie/ Homoeopathie) vaø caùc phöông phaùp ñieàu trò thay theá nhö chaâm cöùu, massage theo y hoïc coå truyeàn Trung Quoác vaø caùc dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe khaùc. Bieán chöùng sau phaãu thuaät thaåm myõ cuõng ñöôïc baûo hieåm. Ngaøy caøng coù nhieàu beänh vieän chæ coù phoøng ñôn hoaëc toái ña hai giöôøng thay vì phoøng nhieàu giöôøng ít toán keùm hôn. Haõng baûo hieåm y teá Assura nhaän ñònh raèng caùc dòch vuï tieän nghi ngaøy caøng ñöôïc thanh toaùn baèng chi phí cuûa coâng chuùng. Caùc hieäp hoäi caùc haõng baûo hieåm y teá santeùsuisse vaø Curafutura cuõng tin raèng baûo hieåm cô baûn lieân tuïc ñöôïc môû roäng veà soá löôïng dòch vuï ñöôïc taøi trôï. Christophe Kaempf, phaùt ngoân vieân cuûa Hieäp hoäi santeùsuisse, phaùt bieåu: Chuùng toâi ñaëc bieät lo ngaïi veà nhöõng dòch vuï khoâng caàn thieát khoâng mang laïi Trang 145

146 baát kyø söï caûi thieän naøo cho beänh nhaân hoaëc thaäm chí coù theå gaây haïi. Hieäp hoäi öôùc tính soá löôïng dòch vuï khoâng caàn thieát ôû möùc 20%. Moät ví duï ñieån hình khaùc: baát ñoäng saûn ôû Thuïy Só laø moät taøi saûn coù giaù trò, vì vaäy nhaø cöûa thöôøng ñöôïc xaây raát sang troïng. Gaàn nhö khoâng theå tìm thaáy nhaø ôû giaûn dò vaø giaù reû. Cuõng ôû Thuïy Só, khoâng heà coù vieäc ñeå 5 ngöôøi soáng trong moät caên hoä hai phoøng, bôûi vì ñieàu ñoù seõ bò xem laø söû duïng quaù möùc. Cuõng khoâng coù loaïi nhaø di ñoäng reû tieàn hôn nhöõng nhaø truyeàn thoáng, nhö ôû Hoa Kyø. Ñoái vôùi taàng lôùp trung löu vaø thöôïng löu, chi phí nhaø ôû coù leõ laø muïc quan troïng nhaát trong ngaân saùch gia ñình. Khaùi nieäm soáng toái thieåu ñöôïc aùp duïng moät caùch linh ñoäng ôû Thuïy Só, vôùi nhieàu tröôøng hôïp khaùc nhau. Neáu ngöôøi daân coù caùc khoaûn nôï, luaät phaùp ñeå laïi cho hoï coøn laïi toái thieåu CHF moãi thaùng, ngoaïi tröø baûo hieåm y teá vaø tieàn thueâ nhaø. Nhöõng ngöôøi coù trôï caáp xaõ hoäi nhaän ñöôïc moät khoaûn trôï caáp cô baûn 986 CHF moãi thaùng, tuøy thuoäc vaøo bang. Taøi khoaûn naày phaûi ñuû trang traûi cho thöïc phaåm, quaàn aùo, vieäc nhaø, veä sinh caù nhaân, giao thoâng vaän taûi vaø thoâng tin lieân laïc. Tieàn thueâ nhaø, baûo hieåm y teá vaø chi phí y teá ñöôïc chi traû rieâng. Nhöõng ngöôøi ñöôïc trôï caáp boå sung ñöôïc döï kieán caàn CHF moãi thaùng ñeå soáng. Nhöõng ngöôøi xin tò naïn nhaän ñöôïc 290 CHF moãi thaùng neáu hoï soáng trong moät trung taâm tò naïn. Neáu khoâng, tuøy theo caùc bang, hoï nhaän khoaûng 485 CHF moãi thaùng. Caàn nhaéc laïi möùc löông trung bình ôû Thuïy Só laø khoaûng CHF moãi thaùng. MARGUERITE BAYS, COÂ THÔÏ MAY THUÏY SÓ ÑÖÔÏC PHONG THAÙNH Ñaõ ñöôïc phong chaân phöôùc bôûi ÑGH Gioan Phaoloâ II vaøo ngaøy , Marguerite Bays seõ ñöôïc ÑGH Phanxicoâ chính thöùc phong thaùnh vaøo ngaøy Chuû nhaät saép ñeán taïi Roma. Nhö vaäy, Thuïy Só seõ ghi moät nhaân vaät thöù 3 trong danh saùch caùc vò thaùnh Coâng giaùo. Siviriez laø moät ngoâi laøng ôû bang Fribourg, yeân tónh, ñaày maàu xanh vaø hôi ñoài nuùi. Caùch ñoù khoâng xa, coù moät thò traán nhoû thôøi trung coå Romont, naèm vaát vöôûng treân moät ngoïn ñoài. Ngoâi laøng yeân tónh naày, thaät ra, ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát tieáng, bôûi vì ñoù laø nôi sinh soáng cuûa Marguerite Trang 146