file://D:MRC964MI-docsSingleFile - PendingC C02AC24

Bản ghi

1 Page 1 of 21 Bé N«ng NghiÖp vµ Ph t trión N«ng th«n Ch ng tr nh Ph t trión N«ng th«n MiÒn nói ViÖt Nam - Thôy ión Theo dâi quü ph t trión x vµ th«n b n: Sè liöu & ph n tých diön îc hëng quü vµ kõt qu thùc hiön trong n m 2000 V n phßng ban ch ng tr nh Th ng 9 n m 2001 Bé N«ng NghiÖp vµ Ph t trión N«ng th«n Ch ng tr nh Ph t trión N«ng th«n MiÒn nói ViÖt Nam - Thôy ión C quan hîp t c ph t trión quèc tõ thôy ión Môc lôc 1. Tãm t¾t 7 2. C së vµ giíi thiöu Thñ tôc vµ híng dén cho CVDB Nh ng ho¹t éng chýnh trong n m Theo dâi nh gi n m DiÖn îc hç tr Quü PTXTB vµ h¹n møc îc hç trî DiÖn hç trî cã liªn quan Õn sù ph n lo¹i cña CEMMA DiÖn hç trî cã liªn quan Õn nhãm téc ngêi Sè th«n, x trung b nh îc hç trî ë c c tønh Giao kõ ho¹ch cã liªn quan Õn tiªu chuèn Sù trïng læp cña nhãm TÝn dông & TiÕt kiöm Qu tr nh lëp kõ ho¹ch µo t¹o LËp kõ ho¹ch 21

2 Page 2 of VÊn Ò n y sinh trong khi µo t¹o vµ lëp kõ ho¹ch B o c o ho¹t éng vµ b o c o tµi chýnh Gi i ng n vµ qu n lý tµi chýnh Sö dông ng n s ch Æt chø tiªu hé gia nh ãng gãp cña Þa ph ng Sù tham gia cña Þa ph ng vµ vên Ò giíi Sù n ng éng ë cêp th«n b n C n b»ng giíi Çu vµo s n xuêt Thay æi theo thêi gian C c cuéc héi th o ngoµi Ch ng tr nh MRDP Tµi liöu xuêt b n chýnh 39 Phô lôc Sè th«n x thuéc c c vïng kh c nhau n m C c nhãm téc ngêi chýnh thuéc c c th«n îc MRDP hç trî so víi c c téc ngêi thuéc c c huyªn dù n Thñ tôc lëp kõ ho¹ch µo t¹o C c h¹ng môc ho¹t éng 43 Nh ng ch viõt t¾t AP APO CEMMA C&VDBs CMG HH HPM MARD MILS MPI MRDP NRM PBO Nhãm cè vên KÕ ho¹ch hµng n m Uû ban D n téc vµ MiÒn nói Quü Ph t trión X /Th«n b n Ban qu n lý dù n x Hé gia nh Dù n Ph t trión d n téc Hµ Giang Bé N«ng nghiöp vµ PTNT HÖ thèng Th«ng tin Qu n lý vµ Häc hái Bé KÕ ho¹ch vµ Çu t Ch ng tr nh PTNT MiÒn nói ViÖt Nam - Thuþ ión Qu n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn V n phßng Ban Ch ng tr nh

3 Page 3 of 21 PRA PTNT- 21 RFS S&C Sida VAS VMG VND WB nh gi n«ng th«n cã ngêi d n tham gia LËp kõ ho¹ch cêp th«n b n theo qu tr nh s ng t¹o DÞch vô tµi chýnh n«ng th«n Nhãm TiÕt kiöm & TÝn dông C quan Hîp t c vµ Ph t trión Quèc tõ cña Thuþ ión HÖ thèng kõ to n ViÖt Nam Nhãm qu n lý th«n b n ång ViÖt Nam Ng n hµng thõ giíi 1. Tãm t¾t 1.1 DiÖn th«n x îc hëng quü vµ chø tiªu N m 2000 lµ n m Çu tiªn p dông h nh thøc hç trî míi C&VDBs, cã 206 th«n cña 64 x îc hëng quü nµy trªn c së kõ ho¹ch hä tù x y dùng, trong ã 70% sè th«n thuéc Vïng 3. Cã sù trïng læp víi quü S&C cña Ch ng tr nh MRDP ë 81 th«n. Møc hç trî phô thuéc vµo c ch ph n vïng cña CEMMA. Chõng mùc nµo ã cßn phô thuéc vµo sè n m mµ th«n ã tham gia dù n. Sè liöu cô thó cho thêy sù kh c nhau vò Þnh møc hç trî ë c c tønh. 1.2 Gi i ng n vµ qu n lý tµi chýnh Trong nhiòu trêng hîp viöc thùc hiön kõ ho¹ch bþ tr ho n. Lý do chñ yõu lµ chuyón ng n chëm. Tæng sè tiòn quü chuyón cho cêp x th«n b n m i Õn th ng míi hõt nªn c c ho¹t éng îc thùc hiön vµo th ng 12+Giªng. iòu nµy lµm cho ngêi d n kh«ng phên khëi. B o c o tµi chýnh n m 2000 cho thêy 37% vèn cña tønh îc chuyón cho x th«n b n. Xin lu ý r»ng têt c c c tønh, trõ Lµo Cai, nh n chung chuyón tiòn vµo tµi kho n cña x. èi víi Lµo Cai, quü nµy chñ yõu lu l¹i ë cêp huyön vµ chø cã mét sè x îc nhën tiòn mæt. Nh ng kinh nghiöm vò qu n lý tµi chýnh cña n m Çu tiªn thùc hiön ý tëng C&VDBs bao gåm: Thñ tôc lëp kõ ho¹ch vµ b o c o rêt phøc t¹p, cã qu nhiòu méu bióu VÊn Ò coi quü nµy nh lµ mét kho n chi îc gi i quyõt theo hö thèng kõ to n SCALA vµo , nhng èi víi VAS th cha. Þnh møc cho cho c c ho¹t éng ë cêp tønh vµ huyön còng rêt phøc t¹p Æc biöt lµ èi víi h¹ng môc C së h¹ tçng èi víi mét sè x vïng xa, cêp x kh«ng thêng xuyªn qu n lý tµi kho n cña hä thay vµo ã lµ c n bé huyön lµm dþch vô cho hä. 1.3 Sö dông Çu vµo s n xuêt (cho n«ng nghiöp, ch n nu«i, trång trät) chiõm h n mét nöa kinh phý C&VDBs, 20% cho c së h¹

4 Page 4 of 21 tçng, 12% cho qu n lý vµ 8% cho µo t¹o. ViÖc sö dông quü nµy cho cêp x th«n b n cña c c tønh rêt kh c nhau. µo tµo lµ mét ho¹t éng quan träng ë cêp x (35% chi phý cña cêp x ), trong khi hç trî trùc tiõp Çu vµo s n xuêt cho hé gia nh rêt thêp chø 11%. Cã HH îc hç trî Çu vµo s n xuêt tõ quü nµy trong ã kho ng 50% lµ nh ng hé nghìo (lo¹i 3 vµ 4- theo c ch ph n lo¹i kinh tõ hé). Tuy Çu vµo s n xuêt n«ng nghiöp îc ph n phèi cho nhiòu HH (hoæc hçu hõt) trong th«n. Ch n nu«i (lîn gièng, tr u bß) ph n phèi cho kho ng HH, 85% sè hé nµy thuéc lo¹i nghìo nhêt. KÕt qu ch n nu«i Ó xo ãi gi m nghìo kh râ rµng. Tæng kinh phý c c tønh dµnh cho Çu vµo s n xuêt gi m tõ n m 1997 Õn èi víi n m 2000, tû lö nµy l¹i t ng tõ 16% (1999) lªn 22%. Tuy nhiªn sè lîng thët sù gi nguyªn nh n m 1999 vµ C c lo¹i h nh Çu vµo s n xuêt thay æi khi p dông C&VDBs. Çu vµo s n xuêt l m nghiöp (c y con) chiõm 70-75% tæng chi phý cho Çu vµo s n xuêt cña n m N m 2000 gi m cßn 47%. Trong khi ã Çu vµo s n xuêt n«ng nghiöp t ng, c 2 lo¹i ( Çu vµo n«ng / l m) chiõm 50% chi phý s n xuêt. Nh ng lý do u tiªn hç trî Çu vµo s n xuêt bao gåm: T nh tr¹ng thiõu l ng thùc x y ra ë hçu hõt c c th«n dù n. ViÖc t ng n ng suêt n«ng nghiöp b»ng gièng míi, t ng vô îc chó träng nhiòu. Hç trî s n xuêt vµ ch n nu«i îc c c cêp coi träng vµ lµ biön ph p cã hiöu qu cho xo ãi gi m nghìo. MRDP chó träng Õn néi dung nµy nªn dµnh u tiªn cho viöc hç trî Çu vµo s n xuêt n«ng nghiöp. C n bé khuyõn n«ng cña Bé (MARD) khuyõn c o nh ng ho¹t éng mµ hä biõt lµ cã t c éng trùc tiõp chø kh«ng ph i lµ ch m sãc søc khoî hay gi o dôc. Nh ng th«ng tin khuyõn n«ng mµ ngêi d n nhën îc lµ nh»m vµo viöc gia t ng an ninh l ng thùc lµ sö dông gièng lóa, ng«míi n ng suêt cao vµ ph n ho häc. Çu vµo s n xuêt n«ng nghiöp (vµ c y con) îc ph n phèi cho hçu hõt c c HH trong th«n. Mäi ngêi Òu îc hëng lîi cña dù n nh vëy dô biön minh cho viöc ph n phèi hç trî. ViÖc mua vët t n«ng nghiöp dô thùc hiön (so víi vên Ò c së h¹ tçng). Cã thó dô dµng cã îc ho n á cho viöc thanh to n. C n bé khuyõn n«ng dô dµng tiõp cën víi c c c«ng ty cung øng. 1.4 Sù n ng éng cña cêp x / th«n b n Sù tham gia cña c c HH vµo dù n rêt kh c nhau. Th«ng thêng c c VMG tr nh bµy kõ ho¹ch dù th o trong cuéc häp th«n Ó d n gãp ý chø kh«ng häp th«n Ó cïng ngêi d n x y dùng kõ ho¹ch, v thùc hiön viöc nµy rêt khã Æc biöt lµ èi víi nh ng th«n réng. èi víi nh ng th«n nhá hoæc ång Òu vò d n téc th viöc häp th«n Ó th o luën dô dµng h n. Ng«n ng lµ vê Ò r¾c rèi èi víi c c th«n ång bµo d n téc nh Hm«ng, Dao. Híng dén C&VDBs b»ng tiõng ViÖt, c c kho µo t¹o còng dïng tiõng ViÖt Ó gi ng bµi. Nh vëy th«ng tin chø Õn îc víi nh ng ngêi cã v n ho hay ngêi nãi îc tiõng ViÖt. Kinh nghiöm cña n m 2000 cho thêy r»ng kh«ng cã u tiªn nhiòu cho c c ho¹t éng cña phô n khi tham gia dù n. Kh«ng cã nh ng cuéc häp ë cêp th«n b n dµnh riªng cho phô n dén tíi t nh tr¹ng lµ kh«ng cã ho¹t éng nµo dµnh riªng cho hä. 83 VMG cã phô n. 70% th«n b n ë Tuyªn Quang cã phô n tham gia VMG vµ gçn 50% ë Phó Thä. 1.5 C cêu hç trî: Bµi häc kinh nghiöm KÕ ho¹ch ë Yªn B i vµ Phó Thä cã sù kh c nhau rêt nhiòu gi a c c th«n. Nh vëy cã thó nãi kõ ho¹ch cña th«n b n dùa vµo nhu cçu vµ sù u tiªn cho c c ho¹t éng chýnh cña d n. Nh ng n i cã kõ ho¹ch th«n b n gièng nhau lµ dêu hiöu cña sù t c éng lén nhau. Trong b o c o n m 2000, c c tønh cã nh ng b nh luën nh sau vò C&VDBs vµ viöc ph n cêp lëp kõ ho¹ch. Cã sù hióu biõt vµ éng c cho viöc lëp kõ ho¹ch vµ thùc hiön Òu gia t ng ë têt c c c cêp. Sù phèi hîp gi a c c cêp t ng.

5 Page 5 of 21 Kü n ng qu n lý dù n vµ n ng lùc t c nghiöp t ng CÊp huyön vµ x ãng vai trß quan träng trong c qu tr nh. Cã ñ n ng lùc ë c c cêp nµy lµ iòu quan träng. µo t¹o cho c«ng t c lëp kõ ho¹ch vµ qu n lý tµi chýnh ph i óng lóc h n n a trong n m. ViÖc lµm b o c o ë cêp x vµ th«n b n cßn yõu. CÊp x /th«n b n cçn cã sù hç trî nhiòu h n n a cña huyön vò lëp kõ ho¹ch, qu n lý tµi chýnh, b o c o vµ iòu hµnh c c ho¹t éng x y dùng c së h¹ tçng n«ng th«n. 1.6 KhuyÕn c o cho n m 2001 Sau y lµ phçn khuyõn c o vò CVDB cho n m cuèi cïng cña Ch ng tr nh MRDP TiÕp tôc viöc ph n cêp lëp kõ ho¹ch vµ thùc hiön CVDB n m T ng cêng theo dâi nh gi Nghiªn cøu sù n ng éng ë cêp x, th«n b n (vý dô nh sù tham gia vµ hëng lîi tõ CVDB) ph i îc thùc hiön coi ã lµ mét phçn cña c«ng t c cñng cè Quy chõ tµi chýnh cho CVDB ph i râ rµng h n vµ n gi n h n. MÉu bióu dµnh cho cêp x, th«n ph i Ýt h n vµ n gi n h n. CVDB ph i îc coi lµ mét kháan chi theo c 2 hö thèng SCALA vµ VAS. Híng dén CVDB cho viöc lëp kõ ho¹ch ë x, th«n b n vò c b n duy tr nh n m 2000 vµ cã sù iòu chønh nh sau: Kh«ng giíi h¹n møc chi cho c c ho¹t éng (trõ qu n lý phý) CÇn nhên m¹nh vµo xo ãi gi m nghìo vµ vên Ò u tiªn phô n Ph i cã sù kh c nhau rêt râ rµng gi a quü cña x vµ cña th«n. Quü cña th«n kh«ng îc dïng vµo viöc hç trî cho c thó HH. N ng cao n ng lùc rêt quan träng vµ ph i tiõp tôc c ë cêp huyön, x vµ th«n. y lµ vên Ò cçn thiõt ë Þa ph- ng Vïng C së vµ giíi thiöu Çu n m 2000, Ch ng tr nh MRDP thay æi vµ thùc hiön viöc ph n cêp lëp kõ ho¹ch, kó c o viöc p dông néi dung CVDB. Th«ng qua quü nµy x, th«n b n trùc tiõp nhën tr ch nhiöm lëp kõ ho¹ch, thùc hiön vµ qu n lý tµi chýnh quü nµy. C së cho quyõt Þnh nµy lµ (a) nh ng thay æi vµ ph t trión chung ë ViÖt Nam cã liªn quan Õn ph n cêp qu n lý vµ sù d n chñ ë cêp c së (NghÞ Þnh 29 vµ Ch ng tr nh 135) vµ (b) bµi häc kinh nghiöm cña Ch ng tr nh lµ ph t trión sù tham gia cña Þa ph ng vµ n ng cao n ng lùc cho hä. Kinh nghiöm cña Ch ng tr nh dén Õn nh ng thay æi gåm 2 thó lo¹i: Nh ng h¹n chõ vò viöc lëp kõ ho¹ch theo néi dung vµ hö thèng gi m s t, vµ khã kh n trong viöc n¾m b¾t îc t nh h nh chung vò viöc hç trî cho cêp c së. H¹n chõ vò kinh nghiöm PRA vµ PTNT 21. Thùc tõ cho thêy r»ng viöc quyõt Þnh vén tõ trªn xuèng v vëy thêng kh«ng p øng îc nhu cçu cña ngêi d n. KÕt qu cuèi cïng cña Ch ng tr nh (Theo biªn b n tho thuën t¹i héi th o gi a kú th ng ) KÕt qu cuèi cïng 1: êi sèng îc c i thiön vµ c héi thu nhëp cho ngêi d n n«ng th«n. KÕt qu cuèi cïng 3: C c x, th«n dù n cïng c c l nh ¹o x / th«n, c n bé khuyõn n«ng vµ c c tæ chøc n«ng d n cã ñ kh n ng hç trî d n thùc hiön îc kõt qu cuèi cïng mµ hä mong muèn KÕt qu cuèi cïng 4: DÞch vô cña nhµ níc tõ cêp tønh, huyön cã ñ n ng lùc (nh n sù, iòu kiön vµ tµi chýnh) vµ hö thèng th«ng tin, c c tæ chøc nghiªn cøu vµ ph t trión (cêp hç

6 Page 6 of 21 trî) Ó p øng nhu cçu theo kõ ho¹ch cña cêp x /th«n b n còng nh ph t trión ph ng thøc s n xuêt míi vµ kü thuët chõ biõn còng nh ph t trión kinh doanh. CVDB v thõ mµ chø lµ thö nghiöm. Nã îc c n nh¾c Ó p dông trªn quy m«réng. Lý do lµ nh»m m b o r»ng CVDB cã thó îc thùc hiön theo c c thñ tôc cña ViÖt Nam vµ cã ñ c n bé còng nh nguån lùc cho ho¹t éng nµy. CVDB thay thõ cho lëp kõ ho¹ch trªn së néi dung. VÒ c b n, quü îc giao trùc tiõp cho th«n vµ x. Tríc y x kh«ng îc hç trî kinh phý. Tû lö ph n bæ cho cêp x th«n b n lµ 40% nguån vèn cña mçi dù n tønh theo quyõt Þnh t¹i phiªn häp gi a kú th ng Thñ tôc vµ híng dén cho CVDB Th ng n m 1999 kinh phý cho mçi x /th«n îc Ên Þnh trong APO cña n m CVDB biõn éng tõ 10 Õn 40 triöu ång. Tiªu chý Ó Ên Þnh møc hç trî nµy lµ: u tiªn cho vïng cao, xa (x /th«n vïng 3- tiªu chý cña CEMMA) Sè n m x /th«n ã îc tham gia dù n Quy m«x ã (sè hé trong x ) Thñ tôc vµ híng dén thùc hiön do MRDP x y dùng trong Quý 4 n m Tµi liöu híng dén thó hiön môc Ých chung cña quü Þa ph ng, vµ còng nãi râ vai trß vµ tr ch nhiöm cña c c cêp kh c nhau. T¹i têt c c c giai o¹n qu tr nh cã ngêi d n tham gia Òu îc tu n thñ, tëp trung vµo c c cuéc häp x /th«n vµ PRA. T vên dµnh riªng cho phô n îc khuyõn khých. Híng dén còng nãi râ quü nµy îc dïng vµo viöc g vµ kh«ng îc dïng vµo viöc g. C i quan träng lµ dïng quü nµy vµo viöc xo ãi gi m nghìo vµ u tiªn cho c c hé nghìo. Nh ng ho¹t éng îc sö dông quü nµy bao gåm: An ninh l ng thùc ( Çu vµo s n xuêt vµ ch n nu«i) Qu n lý, b o vö nguån tµi nguyªn céng ång T ng cêng dþch vô x héi (söa ch a trêng häc, tr¹m x ) Ph t trión c së h¹ tçng ( êng s, kªnh m ng) Ph t trión hö thèng th«ng tin Þa ph ng C c lo¹i h nh µo t¹o Æc biöt 2.2 Nh ng ho¹t éng chýnh trong n m 2000 BiÓu 1 tãm t¾t nh ng ho¹t éng chýnh cña CVDB trong n m 2000, bao gåm: Hoµn thiön híng dén CVDB cho n m 2000 (th ng 1-4) µo t¹o cho têt c c c cêp (th ng 2-5) LËp kõ ho¹ch t¹i cêp x /th«n (th ng 3-5) Thùc hiön (chñ yõu vµo th ng 12 vµ sau ã) Chän th«n/x cho n m 2001 (th ng 11) BiÓu 1. Toµn c nh c c ho¹t éng chýnh trong n m 2000 Ho¹t éng Thêi gian Híng dén Quü PTXTB 2000 söa æi vµ tæng kõt 2-4/2000

7 Page 7 of 21 µo t¹o lëp kõ ho¹ch c /th«n b n ë têt c c c huyön 2-3/2000 LËp kõ ho¹ch x /th«n b n ë têt c c c x /th«n 2-5/2000 µo t¹o vò thanh to n vµ Scala söa æi 4/2000 Thùc hiön b¾t Çu trªn quy m«nhá 5/2000 Thu thëp sè liöu vµ ngan hµng d liöu vò têt c nh ng th«ng tin lëp kõ ho¹ch 7-8/2000 So¹n th o híng dén söa æi cho quü Ph t trión x /th«n b n /2000 LËp kõ ho¹ch x y dùng APO 2001: chän th«/x vµ Ò xuêt ng n kho n hç trî 11-12/2000 PhÇn cßn l¹i cña CVDB 2000 chuyón cho c c tønh 12/ Theo dâi nh gi n m 2000 Quü Ph t trión x /th«n b n bao gåm: Theo dâi ë cêp x /th«n b n, theo nhãm qu n lý dù n x /th«n b n Thu thëp t liöu vò tµi chýnh theo VAS vµ Scala CÊp tønh huyön theo dâi vµ biªn so¹n b o c o i hiön trêng (PBO vµ cè vên) Õn têt c c c tønh Nghiªn cøu éc lëp do ngêi ngoµi ch ng tr nh thùc hiön t¹i Phó Thä BiÓu 2: Sè lîng c c chuyõn i thùc Þa cña PBO vµ Cè vên trong n m 2000 Hµ Giang Lµo Cai Phó Thä Tuyªn Quang Yªn B i DiÖn îc hç trî Quü PTXTB vµ h¹n møc îc hç trî PhÇn nµy bao gåm viöc m«t vµ ph n tých diön îc hç trî vµ møc hç trî cho cêp th«n x vµ bao gåm th«ng tin vò: DiÖn hç trî cã liªn quan Õn sù ph n lo¹i cña CEMMA DiÖn hç trî cã liªn quan Õn nhãm téc ngêi Sè th«n trªn mçi x Møc hç trî so víi chø tiªu 3.1 DiÖn hç trî cã liªn quan Õn sù ph n lo¹i cña CEMMA 70% trong 206 th«n hoµn thµnh viöc lëp kõ ho¹ch quü PTXTB n m 2000 lµ c c th«n x Vïng 3 (xem bióu 3 phô lôc 1). Cã nhiòu kh c nhau gi a c c tønh: Yªn B i vµ Tuyªn Quang cã tû lö th«n vïng 3 cao nhêt 80% Hµ Giang cã tû lö th«n vïng 3 thêp nhêt 49% Cã 9 th«n vïng 1. HÇu hõt lµ ë B¾c Quang (Hµ Giang)

8 Page 8 of 21 BiÓu 3: Tû lö c c th«n x ë c c vïng kh c nhau n m 2000 TØnh Sè x (Tû lª%) Sè th«n (Tû lö %) Vïng 1 Vïng 2 Vïng 3 Vïng 1 Vïng 2 Vïng 3 Hµ Giang Lµo Cai Phó Thä ,5 67,5 T. Quang 62,5 37, Yªn B i ,5 80,5 Tæng DiÖn hç trî cã liªn quan Õn nhãm téc ngêi ViÖc ph n tých diön hç trî cã liªn quan Õn nhãm téc ngêi îc thùc hiön ë cêp huyön. Lý do lµ c c téc ngêi rêt kh c nhau gi a c c huyön (phô lôc 2). So s nh con sè thèng kª ë cêp huyön v vëy mµ cã sù sai löch. Chñ yõu lêy tõ sè liöu iòu tra n m 1999, thó hiön tû lö d n sè c c nhãm téc ngêi cña huyön. Th«ng tin vò t nh h nh c c th«n thuéc Ch ng tr nh MRDP îc c c huyön b o c o vµ do c n bé tønh biªn so¹n. HuyÖn b o c o c c téc ngêi chñ yõu ë tõng th«n. Th«n nµo cã nhiòu téc ngêi th îc ghi lµ "hçn hîp". Sè liöu cho thêy r»ng híng träng t m vµo c c th«n ång bµo d n téc rêt cã hiöu qu. Nh ng th«n ngêi Hmong, Dao, Tµy, vµ Mêng lµ nh ng th«n ngêi d n téc thêng îc ch ng tr nh MRDP hç trî. Mét ph n tých chi tiõt h n cho thêy: Nh n chung cã nhiòu th«n b n îc Ch ng tr nh MRDP hç trî l¹i lµ c c th«n hçn hîp ë nh ng huyön trung du so víi nh ng huyön vïng xa. VÝ dô nh oan Hïng (têt c Òu lµ th«n hçn hîp, huyön Yªn LËp vµ Tanh S n Phó Thä, Hµm Yªn - Tuyªn Quang (trªn mét nöa lµ c c th«n hçn hîp), Yªn B nh Yªn B i (trªn1/3 ).T nh h nh nµy îc nghiªn cøu nh gi kinh tõ x héi m«i trêng kh¼ng Þnh. Còng cã th«n toµn lµ ngêi Kinh. Tuy nhiªn, qua nh ng chuyõn Þ thùc tõ th thêy r»ng ë nh ng th«n hçn hîp th«ng thêng ngêi kinh chiõm phçn «ng. Th«n ngêi Hmong chiõm ¹i bé phën trong sè c c th«n cña MRDP ë Qu n B¹ - Hµ Giang, Sa Pa, B¾c Hµ Mêng Kh ng Lµo Cai, Mu Cang Chai Yªn B i. Trong 5 huyön nµy ngêi Hmong chiõm a sè. H n 50% th«n b n îc MRDP hç trî cña Hoang Su Ph - Hµ Giang vµ 60-80% ë V n ChÊn, TrÊn Yªn vµ Yªn B nh Yªn B i lµ th«n ngêi Dao. y thêng lµ cao h n tû lö ngêi Dao ë 4 huyön nµy.nh ng th«n ngêi Tµy chiõm phçn lín ë VÞ Xuyªn Hµ Giang vµ ë Na Hang Tuyªn Quang. Tû lö th«n ngêi Tµy trong têt c c c trêng hîp Òu cao h n tû lö ång bµo Tµy ë 3 huyön nµy. Th«n ngêi Mêng chø cã ë Phó ThäTõ nh ng chuyõn i thùc Þa thêy r»ng mét sè th«n hçn hîp ë Phó Thä Òu cã hé ngêi Mêng. 3.3 Sè th«n, x trung b nh îc hç trî ë c c tønh Phô lôc 1 cho thêy Æc biöt cã nh ng huyön cã tíi 8-12 th«n trong mét huyön îc hç trî. Hai huyön ë Tuyªn Quang nh Hµm Yªn cã tíi 28 th«n vµ Na Hang 19 th«n. Sè th«n trong mét x îc hç trî kh c nhau nhiòu gi a c c tønh (phô lôc 1, bióu 4). ë Tuyªn Quang sù hç trî îc tëp trung vµo 2-3 x mçi huyön, hçu hõt c c th«n thých hîp Òu îc nhën hç trî. Ng îc l¹i ë Lµo Cai chø cã 1 / 2 sè th«n cña mçi x îc hç trî vµ nh vçy tæng sè x îc hç trî lµ rêt lín. Nh ng "chiõn lîc" kh c nhau cho viöc lùa chän th«n vµ x t c éng Õn :

9 Page 9 of 21 Nhu cçu vµ khèi lîng c«ng viöc cña c n bé huyön cho viöc lëp kõ ho¹ch vµ theo dâi vý dô nh sè kõ to n x cçn µo t¹o vµ theo dâi, nhu cçu i l¹i Khèi lîng c«ng viöc cña c n bé qu n lý dù n x. C«ng t c thanh to n, viõt b o c o cña Ban qu n lý dù n x, nõu x ã cã nhiòu th«n trong dù n Tû lö møc quü PTXTB ë têt c c c tønh giao cho x vµ th«n b n (bióu 6). ë nh ng tønh cã nhiòu x îc hç trî th tû lö vèn hç trî cho cêp x l¹i cao h n. BiÓu 4. Sè th«n îc hç trî trong x Hµ Giang Lµo Cai Phó Thä Tuyªn Quang Yªn B i Tæng MRDP 2,7 1,8 3,3 5,9 4,5 3,2 3.4 Giao kõ ho¹ch cã liªn quan Õn tiªu chuèn 82% tæng sè CVDB îc giao cho cêp th«n. B nh qu n mçi th«n lµ 24 triöu ång. (bióu 5 vµ 6). Tuy nhiªn còng cã nh ng kh c nhau gi a c c tønh: Hµ Giang cã møc thêp nhêt (19 triöu ång/th«n), vµ còng lµ tønh cã tiòn CVDB thêp nhêt (bióu 6) Møc giao trung b nh cao nhêt lµ Lao Cai (29 triöu ång/th«n) vµ còng lµ tønh cã tiòn CVDB cao nhêt C Lµo Cai vµ Hµ Giang tû lö giao cho x cao (23-24%) h n so víi nh ng tønh kh c. Lý do chýnh lµ hä cã nhiòu x îc hç trî h n nh ng tønh kh c - Æc biöt lµ Lµo cai. BiÓu 5. Møc trung b nh giao cho th«n (triöu ång) HG LC PT TQ YB Tæng Møc trung b nh 19,1 29,3 24,4 21,7 26,2 24,0 Sè th«n BiÓu 6. Møc giao cho c c cêp HG LC PT TQ YB Tæng X Møc Tû lö % ,5 18 Th«n Møc Tû lö % ,5 82 C c tønh Òu dùa vµo tiªu chuèn cña nhµ níc (UBDTMN) Ó lùa chän th«n. Th«n vïng 3 îc nhën nhiòu hç trî h n so víi th«n vïng 1 vµ vïng 2. Sè n m îc hç trî còng t c éng Õn viöc lùa chän. Sè hé trong th«n kh«ng ph i lµ yõu tè t c éng Õn viöc quyõt Þnh møc hç trî. Phó Thä vµ Yªn B i dùa vµo tiªu chuèn cña CEMMA vµ sè n m îc hç trî Ó quyõt Þnh møc tiòn hç trî. Tiªu chuèn cña CEMMA îc p dông chñ yõu ë Hµ Giang. Th«n vïng 3 îc hç trî nhiòu h n. Th«n míi vµo dù n (<4n m) còng îc hç trî nhiòu h n

10 Page 10 of 21 èi víi Lµo Cai, møc hç trî t ng èi ång Òu (th«n îc hç trî > 4 n m) îc hç trî Ýt h n mét chót Riªng Tuyªn Quang c tiªu chuèn cña CEMMA vµ sè n m tham gia dù n Òu kh«ng îc sö dông Ó quyõt Þnh møc hç trî nh ng th«n cò (>4 n m) kh«ng n»n träng diön hç trî. Phó Thä vµ Tuyªn Quang tû lö nh ng th«n míi vµo dù n ( ) chiõm nhiòu h n v tríc ã hä cã Ýt th«n vïng 3 so víi nh ng tønh kh c. Rót hç trî cho nh ng th«n tham gia dù n tõ 1996 vµ tríc ã. BiÓu 7. Quü ph t trión th«n n m 2000 týnh trung b nh theo vïng (triöu ång) Vïng 1 Vïng 2 Vïng 3 C 3 vïng Ha Giang Lao Cai Phu Tho Tuyen Quang Yen Bai tønh ,0 BiÓu 8. Quü ph t trión th«n n m 2000 týnh trung b nh theo sè hé trong th«n (triöu ång) (chø týnh cho th«n thuéc vïng 3) TØnh Sè hé trong th«n <30 hh hh hh > 100 hh Trung b nh Ha Giang 25,6 25,4 23,2 24,9 Lao Cai 32,5 30,0 28,6 29,0 29,8 Phu Tho 35,0 26,4 26,4 31, Tuyen Quang 22,0 19,2 23,8 21, Yen Bai 29,0 28,1 22, tønh 28, ,2 27, BiÓu 9. Quü ph t trión th«n n m 2000 týnh trung b nh theo n m tham gia dù n (triöu ång) (chø týnh cho th«n thuéc vïng 3) TØnh or earlier Toµn bé Ng n s ch trung b nh Sè th«n Ng n s ch trung b nh Sè th«n Ng n s ch trung b nh Sè th«n Ng n s ch trung b nh Sè th«n Ha Giang ,9 20 Lao Cai ,8 26 Phu Tho ,7 27 Tuyen Quang ,7 37 Yen Bai ,8 33

11 Page 11 of 21 5 tønh , Sù trïng læp cña nhãm TÝn dông & TiÕt kiöm Trong n m 2000 cã sù trïng læp gi a quü PTXTB víi quü TD&TK cña MRDP ë 81 th«n (hay 1/3) sè th«n. Hai phçn ba trong sè 81 th«n thuéc th«n vïng 3. Cã sù kh c nhau rêt nhiòu gi a c c tønh (H nh 2) Víi Tuyªn Quang vµ Phó Thä, kho ng 50% quü ph t trión th«n îc giao cho nh ng th«n cã quü týn dông. 20 th«n cña TQ vµ 27 th«n cña PT cá c 2 lo¹i quü nµy. Víi Yªn B i vµ Lµo Cai, < 20% quü th«n b n îc giao cho th«n cïng víi vèn týn dông, cã 6 vµ 8 th«n trïng lëp. H nh 1. Tæng sè th«n hoæc chø cã quü th«n b n, hoæc vèn týn dông vµ th«n cã c 2 lo¹i quü trong n m 2000 H nh 2. Sè th«n hoæc chø cã quü th«n b n, hoæc vèn týn dông vµ th«n cã c 2 lo¹i quü cña c c tønh 4. Qu tr nh lëp kõ ho¹ch PhÇn nµy thó hiön toµn bé t nh h nh µo t¹o îc thùc hiön trong n m Kinh nghiöm vµ kõt qu tõ qu tr nh lëp kõ ho¹ch còng îc tr nh bµy ë y. Ph n tých chi tiõt vò nh ng ho¹t éng thùc hiön thó hiön trong phçn 4. PhÇn 6 tãm mt¾t kinh nghiöm vµ sè liöu vò nh ng éng th i vµ sù tham gia trong ph¹m vi c c 4.1 µo t¹o Trong n m 2000 MRDP thùc hiön 2 ît µo t¹o Ó giíi thiöu CVDB vµ ph n cêp lëp kõ ho¹ch trªn ph¹m vi réng.

12 Page 12 of 21 Giíi thiöu CVDB vµ thñ tôc lëp kõ ho¹ch Qu n lý tµi chýnh vµ thñ tôc thanh to n µo t¹o vò thñ tôc lëp kõ ho¹ch Trong th ng 3 vµ 4 n m 2000 CVDB îc giíi thiöu vµ µo t¹o vò thñ tôc lëp kõ ho¹ch îc thùc hiön ë tõng tønh. C«ng viöc µo t¹o îc thùc hiön theo c c bíc sau: Çu tiªn lµ héi th o ë Thanh S n (Phó Thä) tõ 78- th ng 3 do PBO chñ tr cã sù tham gia cña cè vên còng nh ¹i diön cña c c tønh, huyön, x vµ th«n b n. Trong bíc 2, viöc µo t¹o do PBO vµ cè vên thùc hiön ë 2 huþön xa nhêt (Mï Cang Ch i vµ V n ChÊn) thµnh phçn tham gia gåm c n bé tønh vµ c n bé vµ c n bé tõ c c huyön dù n. Ba lµ, héi th o µo t¹o cho nhãm qu n lý th«n b n vµ x dµnh cho c c x, th«n cßn l¹i, gi ng viªn lµ c n bé dù n tønh vµ huyön. Xem phô lôc µo t¹o tµi chýnh µo t¹o vò qu n lý tµi chýnh vµ më tµi kho n t¹i ng n hµng cho c n bé x, huyön îc tæ chøc riªng trong th ng LËp kõ ho¹ch Sau khi hoµn thµnh c c kho µo t¹o c c x th«n lëp kõ ho¹ch chi tiõt cã sù hç trî cña c n bé huyön. Cã mét sè trêng hîp kõ ho¹ch x /th«n îc göi tr l¹i Ó söa æi. Còng nªn lu ý r»ng kõ ho¹ch cña 206 th«n vµ 64 x îc thùc hiön óng h¹n vµ îc huyön phª chuèn theo nh híng dén. 96% sè th«n îc chän trong kõ ho¹ch n m th«n kh«ng lµm xong kõ ho¹ch thuéc th«n vïng 2 cña VÞ Xuyªn vµ B¾c Quang Hµ Giang. 4.3 VÊn Ò n y sinh trong khi µo t¹o vµ lëp kõ ho¹ch VÊn Ò n y sinh trong khi µo t¹o vµ lëp kõ ho¹ch bao gåm: Vai trß cña c n bé tønh PhÝ thiõt kõ cho c«ng tr nh c së h¹ tçng Tû lö phçn tr m cña quü dïng vµo c c môc Ých kh c nhau Mèi liªn kõt víi kõ ho¹ch vµ ng n s ch hç trî cña huyön Vai trß cña c n bé tønh vµ huyön Trong qu tr nh µo t¹o vµ lëp kõ ho¹ch cã thó thêy râ rµng r»ng c c tønh, huyön hióu Híng dén cã phçn kh c nhau, vý dô: C c kõ ho¹ch th«n b n cña Phó Thä vµ Yªn B i cã sù kh c nhau nhêt gi a c c th«n, vµ cho thêy møc é nhu cçu vµ u tiªn cña Þa ph ng t c éng Õn kõ ho¹ch rêt nhiòu. èi víi Tuyªn Quang ngêi ta thùc hiön quay vßng vèn hç trî (víi ý tëng lµ Ó l¹i mét c i g sau khi Ch ng tr nh kõt thóc). Víi Lµo Cai viöc lëp kõ ho¹ch cã týnh tëp trung, cêp huyön thêng ãng vai trß chñ ¹o vò thiõt kõ kõ ho¹ch. ViÖc hióu Híng dén kh c nhau cho thêy µo t¹o dµnh cho c n bé huyön kh«ng hoµn toµn ñ Ó trang bþ kiõn thøc, kü n ng cho c n bé. Tuy nhiªn còng nªn l u ý r»ng c n bé huyön (vµ tønh) gæp ph i nh ng thay æi khi thùc hiön CVDB vµ ph n cêp lëp kõ ho¹ch vµ nh vëy vai trß cña hä cã liªn quan Õn cêp x /th«n còng thay æi. Mét sè tønh cã ý kiõn b nh luën vò vên Ò nµy trong b o c o n m VÝ dô, Yªn B i l u ý r»ng c n bé huyön vµ x ph i gi vai trß quan träng trong c qu tr nh vµ n ng lùc cho hai cêp nµy lµ hõt søc quan träng. C c tønh nh Yªn B i, Phó Thä vµ Hµ Giang cã ý kiõn nãi trong b o c o r»ng sù phèi hîp gi a c c cêp ngµy mét gia t ng. Hä còng thêy îc r»ng sù hióu biõt vµ éng c lëp kõ ho¹ch vµ thùc hiön Òu t ng ë têt c c c cêp ThiÕt kõ phý

13 Page 13 of 21 X y dùng c së h¹ tçng ( êng s, trêng häc, nhµ phæ cëp ) cçn ph i p øng nhu cçu tèi thióu vò chêt lîng vµ é an toµn. C n bé huyön (vµ / hoæc x ) thuéc c c c quan thých hîp (giao th«ng, thuû lîi v.v) cçn ph i îc hîp ång Ó m b o cã îc b n thiõt kõ thých hîp. Tuy nhiªn, dþch vô thiõt kõ theo nh b o c o rêt cao ( Õn 30%) ë mét sè Þa ph ng. Ó m b o ch¾c ch¾n r»ng thiõt kõ phý tu n thñ nguyªn t¾c chung, MRDP ban hµnh Quy chõ møc phý cho thiõt kõ x y dùng c së h¹ tçng tèi a lµ 1,2 Õn 2,2% (tuú thuéc vµo lo¹i c«ng tr nh) Sö dông ng n s ch ë møc tèi a (møc trçn) cho mçi ho¹t éng Trong mét sè trêng hîp cã xu híng lµ phçn lín (hoæc têt c ) ng n s ch th«n b n chø îc sö dông cho mét môc Ých vý dô: lµm nhµ phæ cëp. Ó khuyõn khých sö dông a d¹ng h n, Quy chõ còng nãi râ møc trçn cho mét sè ho¹t éng nh sau : C së h¹ tçng: tèi a lµ 30% Qu n lý phý: tèi a lµ 15% Hç trî hé gia nh vµ µo t¹o:tèi a lµ 55% Mèi liªn kõt gi a kõ ho¹ch ë cêp huyön vµ ng n s ch KÕ ho¹ch hç trî vµ ng n s ch cêp huyön bao gåm hç trî viöc lëp kõ ho¹ch x /th«n b n vµ qu n lý vµ hç trî µo t¹o (cho n«ng l m nghiöp, ch n nu«i, thþ trêng ) Tuy nhiªn kõ ho¹ch cêp huyön (vý dô: lo¹i h nh vµ quy m«µo t¹o) Òu îc nãi râ trong APO tõ th ng n m Nh thõ lµ cã tríc kõ ho¹ch ph t trión th«n b n rêt l u (x y dùng trong th ng 4-5 n m 2000). Cã nghüa lµ c c ho¹t éng µo t¹o Ò xuêt trong ng n quü hç trî kh«ng trùc tiõp dùa vµo nh ng u tiªn vµ kõ ho¹ch cña cêp díi. 5. B o c o ho¹t éng vµ b o c o tµi chýnh 5.1 Gi i ng n vµ qu n lý tµi chýnh B o c o tµi chýnh cho thêy rµng CVDB chiõm 37% ng n s ch cña tønh n m TÊt c c c tønh trõ Lµo Cai chuyón quü nµy cho x /th«n b n. èi víi Lµo Cai tr ch nhiöm thùc hiön vµ qu n lý tµi chýnh l¹i thuéc c n bé cêp huþön vµ tiòn mæt chø îc chuyón cho mét sè x. Trong hçu hõt c c trêng hîp viöc thùc hiön kõ ho¹ch bþ chëm trô nghiªm träng v lý do Sida chuyón tiòn chëm. M i Õn th ng míi chuyón hõt tiòn. ViÖc thùc hiön gêp rót vµo th ng 12+Giªng. Bµi häc vò qu n lý tµi chýnh vµ hµnh chýnh Nh ng bµi häc chñ yõu vò qu n lý tµi chýnh vµ hµnh chýnh cña n m Çu thùc hiön CVDB bao gåm: ViÖc gi i ng n chëm t¹o ra sù thêt väng cho cêp x vµ th«n b n. Ngoµi ra cßn nh hëng Õn viöc thùc hiön kõ ho¹ch theo mïa vô khi ngêi d n cçn tiòn Ó Çu tcho s n xuêt. èi víi s n xuêt n«ng l m nghiöp th viöc cêp vèn óng h¹n lµ iòu hõt sùc quan träng còng nh cã ñ lao éng Ó thùc hiön nh ng ho¹t éng nµy. Mét sè tønh, huyön tæ chøc mua s¾m vët t s n xuêt Ó d n lµm óng mïa vô. Coi CVDB lµ mét kho n chi Ó n gi n ho thñ tôc hµnh chýnh tiòn hç trî cêp x /th«n b n îc coi lµ mét kho n chi theo c 2 hö thèng ng n hµng ViÖt Nam vµ Scala. Cã nghüa lµ c c chøng tõ géc sï îc l u l¹i ë cêp x. Th ng Sida phª chuèn thñ tôc nµy. Tuy nhiªn vò phýa VAS vên Ò nµy cha îc hoµn toµn gi i quyõt trong n m 2000 vµ vén îc tiõp tôc th o luën trong n m Trong qu tr nh thùc hiön th thêy r»ng nh ng ßi hái vò ch ng tõ chi tiõt (ho n á) cña VAS sù ph n biöt nh ng

14 Page 14 of 21 cung cêp cña Þa ph ng. Còng cã t nh tr¹ng gièng nh vëy èi víi nhu cçu nh»m tu n thñ Þnh møc chi phý cña huyön vµ tønh cã liªn quan Õn c së h¹ tçng ch¼ng h¹n. Víi mét sè huyön, nh ng chi phý vò Çu vµo Þa ph ng cña cêp x (cã DÊu á) îc coi lµ chøng tõ thých hîp. NghÜa lµ khi mua tre nøa cña n«ng d n víi gi tho thuën ch¼ng h¹n vµ cã x c nhën cña nhµ chøc tr ch th îc coi lµ hîp ph p theo hö thèng thanh to n. Nh ng kinh nghiöm vµ thñ tôc ë cêp x Ngoµi ra ë mét sè vïng xa, x kh«ng qu n lý ng n s ch nhµ níc cêp cho x, kh«ng cã tµi kho n cña x, huyön chþu tr ch nhiöm qu n lý nguån tµi chýnh nµy. ã lµ mét sè trêng hîp ë Lµo Cai. y lµ lý do t¹i sao Lµo Cai kh«ng chuyón CVDB cho x vµ th«n trong n m Sù phøc t¹p vò b o c o vµ thñ tôc tµi chýnh ë cêp x Sù phøc t¹p vò b o c o vµ qu n lý tµi chýnh îc mét sè tønh Ò cëp Õn trong b o c o hµng n m vµ c c cuéc häp nh gi ë tønh mµ c c cêp Òu tham gia. C c chuyõn c«ng t c hiön trêng kh¼ng Þnh iòu nµy vµ còng cho thêy c c th«n "cò" Ýt gæp khã kh n h n trong viöc nµy vµ cã n ng lùc qu n lý cao h n. Nh ng ý kiõn cña c c tønh th«ng qua b o c o hµng n m cña hä bao gåm: µo t¹o vò lëp kõ ho¹ch vµ qu n lý tµi chýnh ph i kþp thêi h n vµ ph i lµm sím tõ Çu n m Kh n ng b o c o cña cêp x /th«n b n cßn thêp. X / th«n b n cçn huyön hç trî nhiòu h n vò lëp kõ ho¹ch, qu n lý tµi chýnh/viõt b o c o vµ iòu hµnh c c ho¹t éng vò h¹ tçng c së n«ng th«n. Quy chõ cña nhµ níc vò h¹ tçng c së îc coi lµ phøc t¹p vµ khã kh n cho cêp th«n vµ ngay c x. VÝ dô nh nghiöm thu vµ thiõt kõ phý, Êu thçu vµ duy tu b o dìng. 5.2 Sö dông ng n s ch BiÓu 10 vµ h nh 3 thó hiön tæng qu t viöc sö dông VCDB. Quü nµy chñ yõu îc sö dông vµo c c ho¹t éng nh : H n 50% tæng CVDB dµnh cho Çu vµo s n xuêt ph n phèi cho c c hé gia nh. (n«ng nghiöp, ch n nu«i, c y con trång rõng) 20% cho c së h¹ tçng. Qua nh ng ît c«ng t c t¹i hiön trêng th thêy r»ng cã rêt nhiòu h¹ng môc nh söa ch a êng, lµm nhµ phæ cëp, hö thèng cêp níc sinh ho¹t, thuû lîi, söa ch a líp häc. Møc tiòn còng ñ Ó thùc hiön nh ng néi dung trrªn vò x y dùng c së h¹ tçng. 12% dµnh cho qu n lý (Nhãm qu n lý th«n b n, ban qu n lý x, héi häp, giêy bót ) 8% dµnh cho µo t¹o BiÓu 10. Tæng qu t viöc sö dông VCDB theo tønh. (xem phô lôc 4 gi i thých cho c c h¹ng môc ho¹t éng) H¹ng môc TØnh HG LC PT TQ YB Tæng Hç trî cho hé gia nh.vµo sx ,429.3 C y con Ch.nu«i M«h nh Qu n lý tµi nguyªn céng ång DÞch vô x héi C së h¹ tçng kh c

15 Page 15 of 21 Th«ng tin µo t¹o Qu n lý Tæng 1, , , , , ,974.6 H nh 3. Tæng qu t viöc sö dông VCDB trong toµn Ch ng tr nh (xem phô lôc 4 gi i thých cho c c h¹ng môc ho¹t éng) H nh 4 vµ 5 thó hiön sù kh c nhau trong sö dông quü CVDB: H n 60% quü th«n nhng chø 10% quü x îc dïng vµo viöc hç trî trùc tiõp cho hé gia nh µo t¹o cêp th«n b n ë tû lö thêp - 3% nh ng chiõm 1/3 chø tiªu cña x Qu n lý phý chiõm 12% chi phý cña th«n nh ng b»ng 1/4 chi phý cña x C së h¹ tçng ë cêp x vµ th«n îc chi nh nhau 20% C c tønh còng rêt kh c nhau c vò tû lö hç trî hé gia nh vµ c c lo¹i hç trî Çu vµo s n xuêt îc u tiªn (xem bióu 1 vµ phô lôc 5): Lµo Cai, Phó Thä, Tuyªn Quang, 70-80% chi tiªu cña th«n dµnh cho hé gia nh. ë Yªn B i díi 40% dµnh cho Çu vµo s n xuêt TÊt c c c th«n ë Phó Thä, Yªn B i, Hµ Giang îc hç trî Çu vµo s n xuêt n«ng nghiöp Ho¹t éng l m nghiöp m¹nh nhêt ë Yªn B i, Lµo Cai vµ Phó Thä. C y n qu vµ c y con l m nghiöp îc ph n cho têt c c c th«n cña Lµo Cai vµ hçu hõt c c th«n ë Phó Thä Hç trî ch n nu«i rêt phæ biõn ë Tuyªn Quang H nh 4. Chi tiªu ë cêp th«n n m 2000 (Tæng: 5 tû ång)

16 Page 16 of 21 H nh 5. Chi tiªu ë cêp x n m 2000 (Tæng 1 tû ång) BiÓu 11. Æc ióm næi bët vò sö dung quü x th«n b n cña 5 tønh Chi tiªu ë cêp x Hµ Giang C së h¹ tçng chiõm gçn 50% Qu n lý phý 10% Chi tiªu ë cêp th«n b n 50 % quü th«n dµnh hç trî hé gia nh trong ã chñ yõu lµ s n xuêt n«ng nghiöp -40 % Lµo Cai 80% quü x dµnh cho µo t¹o 20% cßn l¹i dµnh cho qu n lý phý 80% hç trî hé gia nh trong ã 50% lµ c y con l m nghiöp Phó Thä C së h¹ tçng 27% vµ qu n lý phý 27% cã tû lö b»ng nhau tõ quü x 70% hç trî hé gia nh 36% cho n«ng nghiöp, 28% cho l m nghiöp lµ nh ng kho n chi chýnh Tuyªn Quang 100% quü x dµnh cho qu n lý phý 2/3 hç trî hé gia nh Ch n nu«i (lîn) 40% Yªn B i Hç trî hé gia nh 25%, h¹ tçng 23%, µo t¹o 25%, lµ nh ng kho n chi chýnh ë cêp x ChØ cã 37% cho hé gia nh quü cña th«n. 30% cho Çu vµ«n«ng nghiöp 28% cho c së h¹ tçng vµ nhµ phæ cëp cã ë mét sè th«n 18% cho qu n lý phý, cao h c c tønh kh c Cã mét sè nh n tè cã thó gi i thých cho tçm quan träng cña viöc hç trî hé gia nh: 1. VÒ lþch sö vµ néi dung cña MRDP (cña Bé NNPTNT) kh«ng cã g ng¹c nhiªn ã lµ têt c c c cêp tiõp tôc liªn tëng Õn ý tëng ban Çu cña MRDP u tiªn cho c c ho¹t éng n«ng l m nghiöp. T ng tù, c n bé KhuyÕn n«ng cña Bé

17 Page 17 of 21 khuyõn c o nh ng ho¹t éng mµ hä biõt vµ cã t c éng trùc tiõp h n chø kh«ng ph i lµ vên Ò y tõ hay gi o dôc 2. Ngoµi ra, thiõu l ng thùc lµ t nh tr¹ng chung cña c c th«n dù n. Th«ng iöp khuyõn n«ng chñ yõu mµ ngêi d n nhën îc vò c ch thøc gia t ng s n lîng l ng thùc ã lµ sö dông c c gièng lóa míi cao s n vµ ph n v«c. N ng suêt thêy râ xuêt ph t tõ viöc sö dông gièng míi vµ ã lµ lý do t¹i sao ngêi d n u tiªn sö dông quü nµy cho môc Ých s n xuêt n«ng nghiöp. 3. Çu vµo s n xuêt n«ng nghiöp (vµ c y con l m nghiöp) cã thó lµ ph n phèi cho têt c c c hé trong th«n. Mäi ngêi Òu îc hëng lîi nh vëy dô biön minh 4. ViÖc mua nh ng vët t n«ng nghiöp Æc biöt dô xö lý so víi vët t cho c së h¹ tçng). Cã thó dô dµng cã îc ho n á. C n bé khuyõn n«ng huyön dô tiõp cën víi c c c«ng ty cung øng. 5.3 Æt chø tiªu hé gia nh HuyÖn vµ tønh tãm t¾t nh ng th«ng tin vò sè lîng vµ t nh tr¹ng ãi nghìo cña nh ng hé îc nhën hç trî Çu vµo s n xuêt (BiÓu 12). Sè liöu vò ph n lo¹i kinh tõ hé îc sö dông Ó ph n lo¹i. Lu ý r»ng tiªu chuèn Ó ph n lo¹i hé lµ do ngêi d n trong th«n tù quyõt Þnh trªn c së thùc tõ cña th«n, V vëy nh ng sè liöu îc biªn so¹n cçn ph i îc sö lý hõt søc cèn thën. Xin lu ý nh ng ióm sau y: hé îc hç trî µu vµo n«ng nghiöp, trong ã h n 50% lµ c c hé lo¹i 3 vµ 4 (nghìo h n). Quan s t ë hiön trêng th thêy cã nhiòu trêng hîp têt c c c hé trong th«n îc nhën hç trî nµy. Kho ng hé îc nhën c y con trång rõng, 2/3 trong sè nµy lµ hé lo¹i 3 vµ 4. Ch n nu«i lîn vµ mét sè trêng hîp lµ tr u) îc ph n phèi cho hé, trong ã kho ng 85% lµ hé lo¹i 3 vµ 4. Râ rµng lµ, hç trî ch n nu«i dµnh phçn rêt lín cho c c hé nghìo h n trong th«n. iòu nµy thó hiön râ nhêt ë Phó Thä, Tuyªn Quang vµ Lµo Cai. èi víi vên Ò Çu vµo n«ng nghiöp vµ c y con th kh«ng râ rµng l¾m. Th«ng tin vµ sè liöu kh«ng ñ Ó cã thó biõt râ tû lö hé nghìo h n îc hç trî lµ kõt qu cña sù Þnh chø tiªu tû lö hé lo¹i 1-2 vµ 3-4 (theo PRA) BiÓu 12. Lo¹i hé îc hç trî Çu vµo s n xuêt Çu vµo Lo¹i hé TØnh HG PT TQ LC YB Tæng N. nghiöp C y con Ch n nu«i ãng gãp cña Þa ph ng 30% ãng gãp cña Þa ph ng lµ chýnh s ch cña Ch ng tr nh. Ngêi d n ph i ãng gãp 30% chi phý nh c y con ch¼ng h¹n, nghüa lµ Ch ng tr nh chø hç trî 70%.

18 Page 18 of 21 PhÇn ãng gãp cña Þa ph ng îc nãi râ trong Híng dén Quü CVDB cña Ch ng tr nh. Tuy nhiªn trong thùc tõ phçn ãng gãp nµy rêt thêp vµ cã n i l¹i kh«ng cã. Mét sè trêng hîp nh Phó Thä gi trþ Çu t lao éng trªn m nh Êt cña chýnh hä îc týnh nh lµ Çu t cña hé gia nh. B o c o thùc hiön kh«ng thó hiön sè liöu vò ãng gãp cña Þa ph- ng. Quan s t t¹i hiön trêng th thêy r»ng, ãng gãp cña Þa ph ng thêng díi d¹ng ngµy c«ng lao éng (hoæc vët liöu nh gç Ó lµm nhµ phæ cëp ch¼ng h¹n) lµ tiªu chuèn cho c c c«ng tr nh c së h¹ tçng. 6. Sù tham gia cña Þa ph ng vµ vên Ò giíi Sù tham gia cña têt c c c thµnh viªn trong céng ång lµ mét trong nh ng nh n tè quan träng Ó thùc hiön quü CVDB. Tµi liöu híng dén nªu mét sè bíc vò viöc céng ång ph i m b o thùc hiön ý tëng nµy. Nh ng bíc nµy gåm c PRA ban Çu (kó c ph n lo¹i kinh tõ hé) vµ mét sè cuéc häp th«n Ó chuèn bþ vµ theo dâi kõ ho¹ch. 6.1 Sù n ng éng ë cêp th«n b n Th«ng tin cña cêp huyön, tønh vµ sù theo dâi cña PBO cho thêy r»ng n m 2000 ë cêp th«n b n thùc hiön 3-5 cuéc häp Ó th o luën viöc lëp kõ ho¹ch vµ thùc hiön quü th«n b n. «i khi còng chi phô cêp nhá cho ngêi tham gia häp. HuyÖn còng tµi liöu ho nh ng g cêp th«n b n lµm îc theo kõ ho¹ch, ph n phèi Çu vµo s n xuêt vµ sö dông quü. Tuy nhiªn kh«ng cã th«ng tin g vò nh ng ît c«ng t c ngo¹i nghiöp cña PBO vµ nhãm cè vên. BiÓu 13. Th«ng tin vò viöc sö dông quü th«n hoæc x vµo x y dùng nhµ phæ cëp hay phßng häp. HG LC PT TQ YB Tæng Th«n X Th«n X Th«n X Th«n X Th«n X Th«n X Sè Tû lö 100% 100% 100% 100% 100% 100% 02% 00% 41% 78% 66% 84% Kinh nghiöm qua c c ît c«ng t c t¹i hiön trêng cho thêy r»ng sù tham gia thët sù cña c c hé gia Þnh rêt kh c nhau. Thêng thêng VMG tr nh bµy kõ ho¹ch dù th o trong c c cuéc häp tríc d n chø kh«ng tæ chøc d n l¹i Ó cïng th o luën. ViÖc lëp kõ ho¹ch th«ng qua c c cuéc häp d n gæp khã kh n Æc biöt lµ nh ng th«n lín. èi víi nh ng th«n nhá vµ nh ng th«n ång Òu (cã mét téc ngêi) th dô dµng triöu tëp cuéc häp ddó th o luën chung. Nh ng th«n réng hoæc cã nhiòu téc ngêi th viöc nµy khã h n nhiòu cho VMG. C b o c o hµng n m cña cêp tønh lén nh ng nghiªn cøu s u (nh nghiªn cøu éc lëp cña REPSI ë Phó Thä) cho thêy r»ng nh ng hé tých cù tham gia héi häp ngµy mét t ng theo thêi gian khi nh ng ho¹t éng îc b¾t Çu thùc hiön vµ ngêi d n cã thó thêy îc kõt qu. èi víi nh ng th«n tham gia dù n l u n m khi VMG nhën îc hç trî l u dµi th n ng lùc îc n ng cao h n c vò c ch qu n lý lëp kõ ho¹ch th«n b n vµ c n èi îc rêt nhiòu mèi quan t m cña th«n m nh vµ gi i quyõt îc vên Ò thñ tôc thanh to n còng nh b o c o. Ng«n ng lµ vên Ò khã khh n èi víi nh ng th«n cña ång bµo thióu sè, vý dô c cñng cè th«n ngêi Hm«ng, ngêi Dao. Híng d n sö dông quü CVDB b»ng tiõng ViÖt, l¹i kh«ng cã h nh nh vµ l¹i cã Õn 6 d¹ng b ng bióu cho cêp th«n b n. C c buæi tëp huên còng dïng tiõng ViÖt. TÊt c c c lo¹i tµi liöu kh c còng îc viõt b»ng tiõng ViÖt. Nh vëy chø cã nh ng ngêi biõt tiõng ViÖt míi hióu îc Híng dén nµy. 6.2 C n b»ng giíi Híng dén CVDB khuyõn khých ngêi d n tých cùc tham gia kó c phô n vµo viöc lëp kõ ho¹ch th«n b n vµ thùc hiön quü CVDB. Tuy nhiªn kinh nghiöm trong n m 2000 cho thêy r»ng sù tham gia cña phô n kh«ng cã îc sù u tiªn:

19 Page 19 of 21 15% sè phô n tham VMG (bióu 14) N c n bé VMG cã ë 83 th«n Phó Thä vµ Tuyªn Quang cã sè phô n tham gia nhãm VMG cao nhêt (20%). Mét nöa sè th«n ë Phó Thä vµ 70% sè th«n cña Tuyªn Quang cã phô n trong nhãm VMG. Tû lö nµy ë Hµ Giang rêt thêp, chø cã 5%. Lµo Cai cã sè phô n trong nhãm qu n lý cêp x cao nhêt (20%) Nhãm VMG kh«ng tæ chøc c c cuéc häp riªng víi phô n vµ còng kh«ng cã ho¹t éng nµo dµnh riªng cho phô n. BiÓu 14. Sè lîng vµ tû lö phô n tham gia trong c c VMG vµ CMG HG LC PT TQ YB Tæng Th«n X Th«n X Th«n X Th«n X Th«n X Th«n X Sè phô n Tû lö phô n % 15.1% 9.9% 20% 21.8% 15.4% 25.7% 14.4% 12.5% 15.4% 7. Çu vµo s n xuêt Thay æi theo thêi gian H nh 6 thó hiön tû lö ng n s ch tønh îc sö dông cho h¹ng môc Çu vµo s n xuêt thay æi theo n m. Con sè cho thêy têt c c c lo¹i h nh Çu vµo s n xuêt, vý dô hç trî trùc tiõp cho hé gia nh (kó c m«h nh vµ hç trî) nh trång rõng vµ nghiªn cøu øng dông. Do ã Çu vµo s n xuêt îc chuyón xuèng cêp céng ång theo nhiòu h nh thøc kh c nhau. N m 2000, hçu hõt îc chuyón qua quü ph t trión x th«n b n. Tû lö trung b nh vò Çu vµo s n xuêt gi m tõ n m 1997 dõn 1999 tõ 20% xuèng 16% tæng ng n s ch dù n tønh. Møc gi m m¹nh nhêt lµ 1998 vµ 1999 (tõ 5.3 triöu xuèng 3.8 triöu ång). Xin lu ý r»ng, ng n s ch dù n tønh trong nh ng n m nµy gi m tõ 19 tû (1998) xuèng 16 tû (1999). èi víi n m 2000, ng n s ch dù n tønh tiõp tôc gi m (xuèng 12 tû). Sè lîng thùc sù dµnh cho Çu vµo s n xuêt cho n m 1999 vµ 2000 ( tû). Nh ng tû lö nµy t ng trong n m Møc t ng nµy râ nhêt lµ ë Tuyªn Quang vµ Lµo Cai (phô lôc VI). Yªn B i, møc gi m (ngay c tû lö phçn tr m) tiõp tôc trong n m 2000 ngay c khi p dông quü CVDB. H nh 6. Xu híng sö dông quü cho Çu vµo s n xuêt Khi p dông quü CVDB th sù thay æi vò lo¹i h nh Çu vµo s n xuêt còng rêt râ röt (H nh 7). Çu vµo cho l m nghiöp (c y con, c y n qu ) cña nh ng n m tríc chiõm 75% Çu vµo s n xuêt hç trî cho hé gia nh gi m xuèng díi 50%. Çu vµo s n xuêt n«ng nghiöp t ng tõ 10-12% Õn 2 / 3. Ch n nu«i t ng tõ 3-5% Õn 15%.

20 Page 20 of 21 Khi ph n tých nh ng sè liöu nµy xin lu ý nh ng ióm sau: Çu vµo s n xuêt vµ µo t¹o lµ lo¹i h nh hç trî chýnh cho cêp x, th«n b n. Møc t ng trung b nh vò Çu vµo s n xuêt trong n m 2000 cã thó lµ mét ph n nh râ vò viöc chuyón giao cho cêp x, th«n b n. Th o luën t¹i hiön trêng vµ víi c n bé cêp huyön, tønh cho thêy râ rµng r»ng Çu vµo s n xuêt n«ng nghiöp vµ ch n nu«i thých hîp h n víi ngêi nghìo so víi trång c y n qu hay l m nghiöp. Do híng träng t m vµo xo ãi gi m nghìo nªn møc hç trî gia t ng cho Çu vµo s n xuêt n«ng gnhiöp vµ ch n nu«i so víi l m nghiöp. H nh 7. Thay æi vò lo¹i h nh hç trî Çu vµo s n xuêt, (tû lö phçn tr m tæng chi phý cho Çu vµo s n xuêt) 8. C c cuéc héi th o ngoµi Ch ng tr nh MRDP Ch ng tr nh MRDP tham gia 2 héi th o ngoµi Ch ng tr nh MRDP trong n m 2000 vµ tr nh bµy néi dung CVDB vµ kinh nghiöm t¹i c c héi th o nµy: ¹i diön cña MRDP ë têt c c c cêp (tõ x Õn PBO/nhãm cè vên) tham gia c c héi th o do MPI/DFID/WB tæ chøc cho Ch ng tr nh Xo ãi gi m nghìo c c tønh vïng nói phýa B¾c. Héi th o ë Hµ Néi 26-27/11 th o luën viöc h nh thµnh quü CVDB vµ qu n lý nh thõ nµo. ¹i diön cña PBO/nhãm cè vên còng tham gia héi th o khu vùc do EU tæ chøc t 27-29/11 th o luën vµ so s nh kinh nghiöm cña c c dù n MRDP ë vïng cao ViÖt Nam, Lµo vµ Trung Quèc. MRDP tr nh bµy b o c o vò quü CVDB t¹i héi th o. 9. Tµi liöu xuêt b n chýnh Sheelagh O Reilly, th ng , MRDP. "Quü Ph t trión x /th«n b n m«h nh tµi trî trùc tiõp"

21 Page 21 of 21 Sheelagh O Reilly, th ng , MRDP. Theo dâi Quü Ph t trión x /th«n b n b o c o hiön tr¹ng th ng " MRDP th ng "MILS, Quü Ph t trión x /th«n b n 1. Híng dén méu bióu lëp kõ ho¹ch cêp x /th«n b n. Thùc hiön vµ theo dâi 2001". TiÕn sü Nguyªn Duy Chuyªn vµ Maria Berlkom, , "LËp kõ ho¹ch ph t trión th«n b n vµ tãm t¾t nh ng kinh nghiöm cña Ch ng tr nh MRDP vò viöc p dông quü CVDB", b o c o nµy îc tr nh bµy t¹i Héi th o vïng do EU chñ tr t¹i Hµ Néi. Mét sè b o c o theo dâi hiön trêng còng îc PBO vµ nhãm cè vên thùc hiön.